Hubble Uzay Teleskobu Hangi Teleskop Çeşididir

hubble uzay teleskobu hangi teleskop çeşididir

Kepler, Hubble ve James Webb Teleskopları

Evrenin keşfi serüvenimizde en çok işe yarayan ve bu yüzden de en çok bilinen Uzay teleskopları ile karşınızdayız. Huzurlarınızda Kepler, Hubble ve James Webb…

Kepler Uzay Teleskopu

NASA tarafından, galaksimizdeki diğer yıldızların etrafında dolaşan Dünya benzeri gezegenlerin keşfi için tasarlanmış ve 07 Mart tarihinde uzaya fırlatılmıştır.

Ama bu öyle sıradan bir fırlatılma değildir. Daha önce fırlatılan alet edevat, hep Dünya’nın yörüngesine yerleşiyor iken bu güzide uzay aracı dünya takipli, günmerkezli yörüngeye sahiptir. Yani aslında Dünya&#;nın değil, Dünya&#;nın hemen yanıbaşında hareket edecek şekilde, Güneş&#;in yörüngesindedir.

Kepler böylece, sürekli araya giren Dünya diye bir derdi olmadığından kesintisiz görüntü alabiliyor. Aynı zamanda Dünya atmosferinden yansıyan ışığın, Kepler’in ışık ölçerinde olumsuz etkisi engelleniyor.

Kepler hayata geçene kadar keşfedilen gezegenlerin çoğunluğu, en az Jüpiter boyutunda ya da ondan daha büyük gezegenlerdi. İşte Kepler, aralarda saklanan Dünya boyutlarına yakın, düşük kütleli gezegenleri yakalamak için tasarlandı. Kullanılan teknik ise, gökbilim dilinde gezegen geçiş tekniği olarak adlandırılan bir teknik.

Şöyleki; bir gezegen, yıldızı ile gözlemcinin arasından geçerken Dünya benzeri bir gezegen ise 1/ (binde bir, %) katları oranında bir algılanan ışık azalmasına neden olacaktır.

Ulaşan ışık değerindeki bu azalmanın derecesi ölçülerek gezegenin kütlesi, geçişler arası süreler hesaplanarak ise gezegenin yörüngesi ve sıcaklığı hesaplanabilir. Kepler, aynı anda binlerce gezegen için bu hesapları yapabilen bir mühendislik harikasıdır diyebiliriz.

Hubble Uzay Teleskobu

Adını, Amerikalı uzay bilimci Edwin Hubble’dan almıştır. Yerden km yükseklikte, saniyede metre hızla yol alır. 13 metre uzunluğuyla ve yaklaşık 12 ton ağırlığındaki Hubble, bir belediye otobüsü kadar uzun olan boyu ve içi kaçak mültecilerle dolu bir tır kadar olan ağırlığı ile bugüne kadar fırlatılmış en büyük yörüngesel gözlemevidir.

Buna karşılık bir ütü kadar bile enerji harcamıyor. O kocaman cüssesiyle Dünya atmosferinin hemen üstünde kendi halinde dönüp duran, yaklaşık 2,4 metre çapındaki aynasıyla uzayın tüm gizemini gözler önüne seren Hubble, evrenin keşfinde insanoğlunun en büyük yardımcısı.

Bu teleskop, uzay bilimcilerin henüz düşünsel kıvamda olan fikirlerini haklı çıkarabilecek ya da çürütebilecek kudrete sahip. Bu yüzden daha fikir aşamasındayken bile tüm uzay bilimcileri heyecanlandırmıştır. Nisan ’da NASA ve ESA’nın ortak iştirakleri ile fırlatılır. Ancak mühendisler, ana aynanın, teleskopun çalışmasını engelleyecek şekilde yanlış yerleştirildiğini fark ederler.

Kısa süren şoku atlattıktan sonra NASA, yılında hatayı düzeltmek için bir uzay mekiği gönderir, hata düzeltilir ve hayranlıkla baktığımız o eşsiz fotoğraflar gelmeye başlar. Hubble Uzay teleskopu, uzayda bakımı astronotlar tarafından yapılacak şekilde tasarlanmış tek teleskoptur.

Beş kez bakım uçuşu gerçekleştirilmiştir. İlk bakım uçuşu ise, planlananlardan çok erken, Aralık &#;te Hubble&#;ın görüntüleme hatasının düzeltilmesi için mecburen gerçekleştirildi.

Son bakım ve güncelleme ise Mayıs tarihindeydi ve Yeni cihazlar ve düzeltmeler test edilip Hubble rutin işlemlerine Eylül &#;da tekrar başladı.

James Webb Uzay Teleskobu

Tüm gökbilimcilerin gerçek anlamda heyecanla beklediği, adeta bir nimet olarak gördüğü uzay teleskobudur.

yılında fırlatılması ve hizmete girmesi planlanan James Webb Space Telescope (JWST) dünyadan yaklaşık km uzaklıkta Lagrange noktasındaki yörüngesine yerleşecektir ki bu mesafe Dünya ile Ay’ın arasındaki mesafenin 4 katından fazladır. (Ek bilgi: Dünya ile Ay arası mesafe ortalama km civarındadır)

Çok beğenilen filmlerin devamının çekilmesi gibi, halen gözümüzün nuru, göz bebeğimiz durumunda olan Hubble’ın devamı niteliğinde planlanan James Webb, aynı zamanda bir kızılötesi teleskoptur. Bu teleskop tam anlamıyla bir ardıl olarak görev yapmayacak, çünkü Hubble abisinin gözlemleyebildiği bütün ışık dalga boylarına duyarlı olmayacak.

Asıl hedefi evrende yer alan daha uzaktaki cisimleri; diğer teleskoplar veya Hubble&#;ın görmediği cisimleri gözlemlemek olacak. Her zamanki elebaşı olan NASA, bu projede yanına 15 farklı devletin yanı sıra Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansını da almış.

JWST üzerinde yer alacak olan hassas aygıtlar, dev gezegenlerin ve gezegen sistemlerinin kırmızı ötesi görüntülerini çekme ve tayflarını ölçerek yaşlarını ve kütlelerini belirleme imkânına sahip olacak.

James Webb’ten beklentiler yüksek, bir buçuk yıl daha beklersek, ufkumuzu arşa kadar açma potansiyeli olan yeni bilgileri önümüze serilmeye başlayacak. Yapımı son hız devam eden James Webb Uzay Teleskopunu yapılırken canlı yayında buradanizleyebilir, kaytaran mühendis görürseniz de buradanNASA’ya şikayet edebilirsiniz.

Mutlu ve bilimle dolu yarınlar…

Hazırlayan: Hakan Cibelik

Yararlanılan Kaynaklar:
Kepler: NASA&#;s first mission capable of finding Earth-size planets
Kepler Mission Rockets to Space in Search of Other Earths, NASA Press Release, March 6,
Launch Vehicle and Orbit (NASA),
&#;NASA&#;s Great Observatories&#;. NASA. 20 Haziran tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi:

Elektrik Tesisat Portalı

Hubble Uzay Teleskopu

Hilmi Uysal

Uzay dediğimiz sonsuzluk ve içinde yaşadığımız evren muhteşemdir!

Gökyüzüne bakarak ve biraz okumaya vakit ayırarak, uzay ve evrenle ilgili pek çok şeyi siz de öğrenebilirsiniz.

Yaşınız kaç olursa olsun, gökyüzü ile ilgilenmeye başlamakta geç kalmamanızı öneririm. Bunun için, sanılanın aksine, bir teleskopa hiç ihtiyacınız yok. Yapmanız gereken, saf bir merak duygusuyla bilgi edinmeye çalışmak ve bazı geceler kafanızı yukarıya kaldırmaktır. Sabrederseniz, tüm evreni hissetmeye başlayacaksınız.

Dilerseniz, daha sonra bir teleskop da satın alabilirsiniz.

Gökyüzü, Astrofizik ve Kozmoloji meraklısı olmama rağmen, hiçbir zaman teleskopum olmadı. Mülkü bana ait olmamakla beraber on binlerce teleskopum zaten var. Onlar, sadece bana değil herkese aitler. İnsanlığın ortak malları oldular ve elde ettikleri uzay görüntülerini, kitaplarda ve internette herkese açık bilgiler olarak bulabilirsiniz.

Bilim, tüm insanlığın ortak dilidir. Sizi de bu dili anlamaya çalışmaya davet ediyorum

Uzay Teleskopu

Günümüzden sadece sene kadar önce, insanlar, dünyayı evrenin merkezinde durduğunu sanıyorlardı. Dahası, güneşin, ayın ve bütün yıldızların mükemmel çember yörüngelerde dünyanın etrafında dolandığını sanıyorlardı. Varoluşumuz ve gökyüzündeki yıldızlar, herkes için büyük bir gizemdi. İnsanlık tarihinin eskiliği düşünüldüğünde, sene öncesinin çok yeni bir tarih olduğuna lütfen dikkat ediniz.

Aşağıdaki görsel, “Flammarion Gravürü” olarak bilinir, kim tarafından yapıldığı meçhuldür. Gravür, dünyanın çok özel bir yer sanıldığı o günleri resmeder.

Flammarion Gravürü

İnsan türünün bir üyesinin ilk defa teleskopla gökyüzüne bakması, sene öncedir. Yani, çok yenidir! ’da, uzaya teleskopla bakan bu insan evladının ismi Galileo Galilei idi. Teleskop demiş olmam, sizi yanıltmasın. Çünkü Galileo’nun kullandığı alet, bugünün en basit el dürbünlerinden daha gelişmiş değildi. Galileo, hayatı boyunca pek çok değişik dürbünü kendisi yapmış ve kullanmıştır. Aşağıda, Galileo’nun kendi eliyle yaptığı dürbünlerden birinin orijinal fotoğrafını görüyorsunuz. Bu aletler, odaklanabildikleri cisimleri sadece kat büyütürlerdi. Fotoğraftaki dürbünün boyu, neredeyse 1 metredir. Bu dürbün, Galileo’ya ait başka bir orijinal dürbün ile beraber İtalya’nın Floransa kentindeki Galileo Müzesi’nde sergilenmektedir. Yolunuz düşerse uğrayabilirsiniz.

galileo

Galileo’nun Dürbünü (Galileo Müzesi, Floransa)

Aşağıdaki fotoğrafta da bir “dürbün” görüyorsunuz: “Hubble Uzay Teleskopu”.

Hubble Uzay Teleskopu, insanların bugüne kadar yapmayı başardığı en müthiş cihazlardan biri olmakla beraber, temelde Galileo’nun dürbünü ile aynı şeyi amaçlar: Evrenle ilgili yeni şeyler öğrenmek! Hubble Uzay Teleskopu’nun boyu 13 metreden uzundur. Yani, neredeyse dört katlı bir apartman!

hubble

HUBBLE UZAY TELESKOPU

Hubble Uzay Teleskopu’nun isim babası, yılında hayata veda eden Amerikalı bilim insanı Edwin P. Hubble’dır. Kendisi, astronomi bilimi için gerçek bir efsanedir. Edwin Hubble, California’daki Wilson Gözlemevi’nden Samanyolu’nun ötesindeki başka gökadaları gözlemleyerek evrenin Samanyolu’ndan ibaret olmadığı düşüncesine katkıda bulunan önemli bilim insanlarından biridir. Tek başardığı, elbette bu değildi. Örneğin, Büyük Patlama teorisinin geliştirilmesinde en önemli kanıtları sağlamış insandır ve modern kozmolojinin babalarının en önemlilerinden biridir.

Yukarıda söylemiştim, sene önce yaşıyor olsaydınız, dünyanın sıradan bir gezegen olduğunu bilmiyor olurdunuz. Eğer ’lerin başında yaşıyor olsaydınız, bu sefer evrende bulunan Samanyolu haricindeki gökadaları bilmiyor olurdunuz. (Maalesef, milyonlarca insanın bugün bile benzer yanlışlara inandığını üzülerek varsayabiliriz.)

’lerin ilk birkaç on yılında, Edwin Hubble, evrenin Samanyolu’ndan çok ötelere gittiğini gösteren bilim insanlarından biriydi. Bugün diğer gökadaların tertemiz fotoğraflarına alışkın olduğumuz için, yüz sene önce evrenin Samanyolu’ndan ibaret sanılıyor olması bize tuhaf gelebilir. Aşağıdaki fotoğraflara bakarak senede evren görüşümüzün ne kadar geliştiğini görebilirsiniz. Fotoğraflardan biri, ’li yıllarda Edwin Hubble’ın o günkü teknoloji ile görebildiği Andromeda gökadasıdır. Diğer fotoğraf ise, Edwin Hubble’ın ölümünden onyıllar sonra onun isminin verildiği “Hubble Uzay Teleskopu” tarafından çekilmiş bir Andromeda fotoğrafıdır. Bu karşılaştırma, son senede gelinen noktayı anlamanızda yardımcı olacaktır.

(Bu arada, Andromeda ile ilgili ufak bir bilgi verelim: Samanyolu’na en yakın sarmal gökadadır ve bizden uzaklığı yaklaşık 2,2 milyon ışık yılıdır. Bunun anlamı, ışığın Andromeda’dan bize ulaşması için 2,2 milyon sene geçmesi gerektiğidir. Bu mesafenin büyüklüğünü anlamak için ışığın hızının saniyede km olduğunu da göz önünde bulundurabilirsiniz.)

Andromeda Gökadası (’li yıllarda çekilmiş bir fotoğraf)

andromeda-gokadasi

Andromeda Gökadası (Hubble Uzay Teleskopu tarafından çekilmiş bir fotoğraf)

Edwin Hubble ile ilgili yukarıda verdiğim birkaç cümlelik bilgiden sonra, bir uzay teleskopuna onun isminin verilmiş olması çok doğal gelmiş olmalı size. Hubble Uzay Teleskopu, mühendislerin ve bilim insanlarının yaptığı insanlık tarihindeki en başarılı cihazdır. Binlerce yıl boyunca sadece kendi gözleriyle metre öteyi görebilen insanlık, bu cihaz sayesinde bugün 13 Milyar ışık yılı uzağa bakmaktadır. Işığın ulaşmasının 13 Milyar yıl sürdüğü bir yere bakmak ne demektir, biraz düşünsenize!

Hubble Uzay Teleskopu’na, “uzay teleskopu” denmesinin sebebi, sahiden de uzayda duruyor olmasıdır. Dünya atmosferinin dışında bir yörüngede dönmektedir. Peki neden bir teleskopu uzaya fırlatmak isteyelim ki? Dünya üzerindeki teleskoplar neyimize yetmedi? Dünyadan bakmak ile uzaydan bakmak arasında ne fark var ki? Şöyle bir fark var, yaşayabilmemiz için hayati önemde olan atmosferimiz, içindeki gazlar ve tozlar sebebiyle yıldız ve gökadalardan gelen ışığı değiştirir ve bozar. Milyonlarca yıl hiçbir engelle karşılaşmadan ve bozulmaya uğramadan dünyaya kadar ulaşabilen bir ışık demeti, tam gözümüze ulaşacakken son birkaç mikro saniyede atmosferimizden geçişi sırasında gazlar ve tozlar sebebiyle bozulur. Araya atmosferin girmediği bir görüntü elde edilebilse, ışık bizim için çok daha net ve öğretici olur. İşte insanoğlunun bilmek isteme arzusu, burada devreye girer. Madem ışık bize bozulup geliyor, biz ışığa gidelim derler ve atmosferin dışına bir teleskop yollama fikrini akıllarına getirirler. Hubble Uzay Teleskopu’nun arkasındaki düşünce işte budur! Çılgınca, değil mi?

NASA (Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) ve ESA (Avrupa Uzay Ajansı) kurumlarının ortak projesi olarak, yılının Nisan ayında Hubble Teleskopu uzaya fırlatılmıştır. Hubble’ın tüm maliyeti vergi mükelleflerinin cebinden çıkmıştır. Bütçesi, milyarlarca(!) dolardır. Yapımı 20 yıl sürmüştür.

İlk fırlatıldıktan sonra, çok moral bozucu üç yıl geçirmiştir. Çünkü fırlatılıp dünyanın km uzağındaki yörüngesine girdikten sonra, aynalarında bir mühendislik hatasının farkına varılmıştır. Gelen görüntüler berbattır. Vergi mükelleflerinin milyar dolarını harcadıktan sonra oluşan bu sonuç, skandal olmuştur. Milyar doların çöpe gitmesi ve uzay araştırmalarının toplum nezdinde saygınlığını yitirmesi ile burun buruna kalınmıştır. Ama bilim pes etmez ve Hubble’ı onarmak için yeniden kolları sıvar. Ve başarırlar. Şu youtube link’ini tıklayıp videonun son 30 saniyesindeki sevinci görebilirsiniz: funduszeue.info?v=82ElIi5c0tY

Ve Hubble çalışmaya başlamıştır! Evrenden şu aşağıdakine benzer muhteşem görüntüler artık gelebilecektir:

whirlpooll

Whirlpool (Girdap) gökadası (Hubble Uzay Teleskopu tarafından çekilmiş bir fotoğraf)

Hubble Teleskopu, planlanan çalışma süresinden de uzun süre hizmet etmiştir ve hala çalışmaktadır. yılındaki fırlatılışından bu yana, 1,2 milyondan fazla gözlem yapmıştır. Astronomlar onun sayesinde den fazla bilimsel makale yayınlamışlardır. Hubble’ın arşivi terabyte’tan fazla bilgi depolamaktadır.

Hubble Teleskopu, bilimsel bilgi üreten tartışmasız en müthiş cihaz olmuştur.

Benim de Hubble ile kişisel bir tecrübem oldu! yılında Türkiye’ye gelen NASA sergisini 4 yaşındaki oğlumla beraber ziyaret etmiştik. Sergide Hubble ile ilgili bir bölüm de vardı. Hep Hubble fotoğraf çekecek değildi ya; ben de sergide Hubble’ın küçük bir maketinin fotoğrafını çekmiştim.

hubble-maket

Hubble Uzay Teleskopu Maketi (NASA Sergisi, , İstanbul)

Hubble’ın Güneş Sistemi’nden, Samanyolu’ndan ve diğer gökadalardan aldığı muhteşem fotoğrafları ve uzay ile ilgili çok ilginç bilgileri, NASA’nın şu internet sitesinden takip edebilirsiniz: funduszeue.info

Fotoğraflar için kullandığım kaynaklar:

funduszeue.info

funduszeue.info

funduszeue.info?_ga=

nest...

135351 135352 135353 135354 135355