Folik Asit Eksikligi Ve Belirtileri

Folat (folik asit), B-9 vitamini olarak da bilinir. Beslenmede yeterince alınmaması, emilim bozukluğu, aşırı alkol tüketimi ya da hücresel döngünün artması gibi bazı nedenlere bağlı olarak vücutta eksikliği görülebilir.

Folat, DNA’nın yapım ve onarımı, kırmızı kan hücrelerinin yapımı ve amino asit sentezi de dahil olmak üzere vücutta çok önemli görevler üstlenir.

Folat içeren gıdalar arasında, yapraklı yeşil sebzeler, kuru baklagiller, yağlı tohumlar, yumurta sarısı ve turunçgiller bulunmaktadır. Günlük gereksinim genellikle 50 mikrogramdır (mcg) ancak fetüsün büyümesi ve gelişmesi için gebelikteki günlük ihtiyaç 400 mcg’ye yükselir.

Folat eksikliği kan testleriyle kolaylıkla belirlenebilir. Böylelikle eksikliği söz konusuysa bunu gidermek için uygun beslenme programı oluşturulur ve takviyeler kullanılabilir. Aynı şekilde hamilelik planlayanların da folat takviyeleri kullanması önerilir.

Folat eksikliğinin yaygın belirtileri arasında; baş ağrısı, sinirlilik, yorgunluk ve ağızda yaraların oluşması, dilin şişmesi, soluk cilt ve nefes darlığı bulunmaktadır.

Folat eksikliği durumunda aşağıdaki sağlık sorunları ortaya çıkabilmektedir.

Megalobastik anemi

Megaloblastik anemi, folat veya vitamin B-12 eksikliğinin en sık görülen belirtisidir. Megaloblastik anemi, DNA sentezinin inhibisyonuna neden olarak kırmızı kan hücresi üretimini etkisizleştirir. Megaloblastik aneminin klinik özellikleri arasında daha büyük ve olgunlaşmamış kan hücreleri, halsizlik, iştahsızlık ve sarılık bulunur. Folat eksikliği anemisi, serum veya kırmızı kan hücresi folatını ölçmek için yapılan testler kullanılarak teşhis edilebilir ve günlük folik asit takviyeleri ile tedavi edilebilir.

Nörolojik bozukluklar

Folat eksikliği, depresyon, mani ve bilişsel gerileme gibi nörolojik bozukluklara neden olabilir. Depresyon hastalarında folak elsikliğine sıklıkla rastlanır ve folak eksikliği aynı zamanda daha şiddetli depresyon ile ilişkilidir. Parkinson hastalığı ve epilepsi gibi bazı nörolojik hastalıklarda da folik asit eksikliği yaygın olarak görülmektedir.

Folat dahil olmak üzere bazı vitamin takviyeleri, antidepresan ilaçlarla birlikte kullanılarak depresif hastalarda semptomları iyileştirebilir.

Doğum kusurları

Annenin beslenmesi, fetüsün gelişimi için gerekli olan tüm temel unsurların kaynağıdır. Doğum kusurları, folat takviyesi yoluyla mücadele edilen, folat eksikliğinin yaygın bir sonucudur. Nöral tüp defektleri, kardiyovasküler malformasyonlar gibi konjenital anormallikleri önlemek için hamilelik öncesinde ve sırasında kadınlara folat takviyeleri önerilir.

Nöral tüp oluşumu gebeliğin ilk ayında meydana gelir ve beyin ve omuriliğin gelişmesini sağlar. Spina bifida gibi nöral tüp kusurları, omurganın eksik gelişimine neden olur ve kalıcı sakatlığa yol açabilir.

Folat eksikliğini teşhis etmek ve hamile kadınlara ek destek sağlamak için folat testi yapılır. Yeterli folat tüketiminin, nöral tüp kusurlarını önlemede % 70’e varan bir koruyucu etkiye sahip olduğu bulunmuştur.

Oklüzif vasküler hastalıklar

Folat eksikliği kanda homosistein birikimine neden olarak oklüzif vasküler arter hastalığının gelişmesi riskini yükseltmektedir. Oklüzif vasküler arter hastalığı, arterlerin veya damarların daralması nedeniyle kan akışının azalmasına neden olur ve genellikle koroner kalp hastalığına ve kalp krizine yol açar.

Folik asit veya vitamin B-12 verilmesi, özellikle diyaliz hastalarında kandaki homosistein seviyelerini düşürebilir. Bu nedenle, B vitamini düzeylerini kontrol etmek düzenli folat ve B 12 vitamini testeri yapılmalıdır.

Kolonda polipler

Folatın kötü ya da yetersiz emilimi sıklıkla bağırsak hastalıklarında görülür. Düşük folat durumu, kalın bağırsağın iç yüzeylerinde küçük büyümeler olan kolon polipleri için bir risk faktörüdür.

Çölyak hastalığı, gluten tüketimiyle tetiklenen ve ince bağırsak mukozasının iltihaplanmasına yol açan bağışıklık yanıtı sonucu gelişen bir hastalıktır. Çölyak hastalarında tanı anında demir, folat, vitamin B-12 ve D vitamini gibi mikro besin eksiklikleri sıklıkla görülmektedir. Kolon poliplerinin varlığı orta ve uzun vadede osteoporoz ve kanser gibi ciddi hastalklara yol açabilir.

Folat Eksikliği Tedavisi

Beslenme yoluyla folat alımı arttırılmalıdır. Bunun için bir beslenme programı çerçevesinde hareket edilmelidir. Ayrıca folat veya folik asit takviyesi de alınabilir. Bazı kişiler folat emilimini etkileyen genetik bir mutasyona sahiptirler. Bu kişilerde eksikliği önlemek için metillenmiş folat takviyeleri kullanılmalıdır.

Folat, takviyelerde sıklıkla B grubundaki diğer vitaminler ile birleştirilir. Bunlara genellikle B vitamini kompleksleri denir. Hamile kadınlar alkolden tamamen kaçınmalı ve folat eksikliği olan herkes alkol alımını azaltmalıdır.

Folik Asit nedir? Folik Asit Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Folat, latince “folium” kelimesinden köken alır. Folium kelimesi ise yeşil yaprak anlamına gelir. Folat, besinlerde B9 vitaminin doğal olarak bulunan şeklidir.

Folik asit, aynı zamanda pteroylmonoglutamic asit olarak da bilinen B9 vitamininin sentetik bir formudur. Her ne kadar birbirinin yerine kullanılan ifadeler olsa da folat ve folik asitin, B9 vitamininin farklı iki türü olduğu unutulmamalıdır.

Folik Asit Nedir?

Folat ve folik asit, suda çözünür B vitamini formlarıdır. Folat gıdalarda doğal olarak bulunurken folik asit bu vitaminin sentetik şeklidir. Folik asit genellikle takviye edici gıdalarda ya da vitaminler ile zenginleştirilmiş mısır gevreği, unlu mamuller gibi besinlerde bulunabilir.

Folik asit suda çözünür ve vücutta depolanmaz. Bağırsak florasında bulunan bakteriler tarafından sentezlenebilmesinin yanı sıra, beslenme ile yeterli miktarda alınması gerekir. Gebelerde ve alkoliklerde sıkça folik asit yetersizliği görülür.

Folik asit yasaların gerektirdiği şekilde 1998 yılından beri tahıllara, unlu mamullere, kurabiyelere vb. eklenmektedir. Folik asit, kandaki düşük folat seviyelerini (folat eksikliği) ve yüksek kan homosistein seviyelerini önlemek ve tedavi etmek için kullanılır. Folit asit eksikliği özellikle hamileliklerde spina bifida ve anensefali gibi nöral tüp düzensizliklerine yol açabilir. Zira folik asit, DNA ve diğer genetik materyallerin sentezlemesi, onarımı ve hücrelerin bölünmesi için de oldukça önemlidir. Folik asit aynı zamanda depresyon, felç, hafızada azalma gibi durumlarda da kullanılır.

Folik Asit Faydaları

Folik asit vücuttaki fonksiyonların devamlılığı için son derece önemlidir. Folik asit, vücuda oksijen sağlayan sağlıklı kan hücrelerinin oluşmasına yardımcı olur. Folik asit eksikliği ile birlikte yorgunluk, halsizlik ve soluk bir ten rengi meydana gelebilir.

Yüksek homosistein seviyeleri artmış kardiyovasküler hastalık riski ile ilişkili olduğundan, bazı araştırmacılar folik asit ve B12'nin kardiyovasküler hastalık riskini azalttığını düşünmektedir.

Hem erkeklerde hem de kadınlarda üreme hücrelerinin oluşmasında ve gelişmesinde katkısı olduğu için özellikle çocuk düşünen kişiler için önemlidir. Düşük doğurganlığın önlenmesi için yeterli miktarda folik asit alınması tavsiye edilmektedir.

Folik asit, DNA ve diğer genetik materyallerin sentezlemesi, onarımı ve hücrelerin bölünmesi için de oldukça önemlidir. Özellikle hamileliklerde folik asit eksikliği spina  bifida ve anensefali gibi nöral tüp düzensizliklerine yol açabilir.

Kronik olarak folik asidin düşük olması birçok kanser çeşidi için risk faktörüdür. Özellikle kolon, meme, pankreas, yumurtalık, akciğer, rahim, prostat, beyin kanseri olmak üzere farklı kanser türlerini tetikleyebilmektedir. Bu açıdan yeterli miktarda folik asit alınması kanser riskini azaltmaktadır.

Folik asitin yeterli düzeyde olması birçok hastalığa karşı koruma sağlamaktadır.

Depresyon

Folik asiti düşük olan kişilerin depresyona daha yatkın olduğu gözlemlenmektedir. Bununla birlikte, folik asit takviyeleri almak depresyon ilaçlarını daha etkili hale getirebilir.

Otizm

Bazı araştırmalar, hamilelikten önce ve hamilelik sırasında folik asit almanın bebeğin otizme yakalanma olasılığını azaltabileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, çalışma sonuçları kesin değildir ve folik asidin potansiyel rolünü belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Romatoid artrit

Romatoid artriti desteklemek için folik asit kullanılmasını tavsiye edilebilir. Folik asit takviyeleri almanın bu yan etkileri büyük oranda azaltabileceğini düşündürmektedir.

Folik Asit Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Folik asit eksikliği anemiye neden olabilir. Anemi, çok az sayıda RBC'ye sahip olan  bir durumdur. Anemi, dokuları ihtiyaç duyduğu oksijenden mahrum edebilir. Folik asit özellikle çocuk doğurma çağındaki kadınlar için son derece önemlidir. Hamilelik sırasında folik asit eksikliği bebeğin anomalili doğmasına  yol açabilir.

Folik asit besin yoluyla alınabilir.  Birçok gıdadan folik asit temin edilebilir. Folik asit, vücudun kırmızı kan hücreleri yaratmasına yardımcı olan bir B vitaminidir. Eğer vücudunuzda yeterli kırmızı kan hücreleri yoksa bu durum anemiye yol açar. 

Kırmızı kan hücrelerinin görevi vücudun gerekli tüm bölgelerine oksijen taşımaktır. Anemi olduğunda, kan tüm doku ve organlara yeterince oksijen sağlayamaz. Yeterli oksijen olmaması durumunda ise, vücut olması gerektiği gibi çalışamaz.

Ayrıca düşük miktardaki folik asit seviyeleri de megaloblastik anemiye neden olabilir. Bu durum da, kırmızı kan hücreleri normalden daha büyüktür ve şekil itibariyle yuvarlak değil oval şekilde görülürler. Bu kırmızı kan hücreleri normal kırmızı kan hücreleri kadar uzun yaşarlar.

Folik asitin görülen bazı belirtileri ise aşağıdaki gibidir;

• Yorgunluk
• Ağız yaraları
• Dil şişmesi
• Büyüme sorunları

Folik asit eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan anemi belirtileri ise:

• Yorgunluk
• Zayıflık
• Aşırı uyku
• Soluk cilt
• Nefes darlığı
• Sinirlilik

Hamilelikte Folik Asit Neden Önemlidir?

Folik asit ihtiyacı hamilelik ve emzirme döneminde artar. Bu dönemlerde ihtiyacın besinler yoluyla karşılanması biraz daha zorlaşır. Bu sebeple olası bir eksikliği önlemek için folik asit takviyesi alınması önerilir. Yeterli folik asit alımı hızlı büyümeyi destekler ve fetüste nöral tüp defekti gelişimini önler. Hamile olan her kadının, diyetle alınan folatın yanı sıra günde 400 mikrogram (mcg) folik asit hapı alması önerilir.

Folik asit desteği; ağızdan tablet ya da kapsül formunda, cilt altı ya da kas içi enjeksiyonları şekilde verilebilir. Fakat genellikle ağız yoluyla alınması tercih edilir.

Folik asit takviye ürünleri sıklıkla;

• Folat eksikliğine bağlı kansızlık,
• Hamilelikten önce, hamilelik sırasında ve sonrasında diyet gereksinimlerine yardımcı olmak,
• Hamilelik öncesi baba adayına takviye yapmak amacıyla verilir.

Çocuk sahibi olmayı planlayan çiftler, gebelikten önce folat desteği konusunda bilgi almak için mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.

Folik asit eksikliğinin pek çok olumsuz sonucu bulunduğundan kişilerin bu konuda düzenli kontrollerini ve gerekli durumlarda uygulanan tedavilerini ihmal etmemeleri gerekir.

Folik Asit İçeren Besinler Nelerdir?

Eksikliği önlemek için sağlıklı yetişkinlerin günde en az 400 mcg folat alması önerilir. Folat veya folik asit içeriği bakımından zengin olan birçok besin mevcuttur:

Baklagiller, fasulye, bezelye ve mercimek gibi çeşitli bitkilerin tohumlarıdır. Bu besinlerin her biri, içerdiği miktarlar değişse de mükemmel birer folik asit kaynağıdır.

Örneğin, bir kâse (177 gram) pişmiş barbunya 131 mcg folat içerir. Bu da günlük ihtiyacın yaklaşık %33'ünü karşılar. Bir fincan (198 gram) pişmiş mercimek ise günlük ihtiyacın % 90’ı olan 358 mcg folat içerir.

Kuşkonmaz, folat da dahil olmak üzere yoğun miktarda vitamin ve mineral içerir. Yarım kâse pişirilmiş kuşkonmaz (90 gram) yaklaşık olarak günlük gereksinimin %34’ünü karşılar. Folat dışında kuşkonmaz antioksidan ve anti-inflamatuar etkileri nedeniyle de önemli bir besindir. Tek porsiyonluk kuşkonmaz tüketimi ile ayı zamanda günlük lif ihtiyacının %6’sı da karşılanabilir.

Diyete yumurta eklemek, folat da dahil olmak üzere bazı temel besin maddelerinin alımını artırmak için harika bir yoldur. Yumurta protein, selenyum, riboflavin ve B12 vitamini de içerir. Bir büyük yumurtanın içeriğinde bulunan 22 mikrogram folat günlük önerilen miktarın yaklaşık olarak %6’sının karşılanmasını sağlar.

Ispanak, lahana ve roka gibi yeşil yapraklı sebzeler, folat dahil birçok önemli vitamin ve mineral içerir. Bu besinlerin kalori değerlerinin düşük olması onları aynı zamanda çeşitli diyet programlarının bir parçası olmasında etkilidir. Bir bardak (30 g) çiğ ıspanak günlük folat ihtiyacının yaklaşık olarak %15’inin karşılanmasını sağlayan 58.2 mikrogram folat içerir. Bu besinler aynı zamanda lif, a vitamini ve k vitamini açısından da zengin gıdalar arasında yer alırlar.

Pancar günlük ihtiyacınız olan manganez, potasyum ve C vitamini miktarının karşılanmasını sağlayabilen bir besindir. Ayrıca tek bir kâse çiğ pancar tüketerek günlük folik asit ihtiyacının 3’te 1’inden fazlası karşılanabilir. Folik asit içeriği dışında pancarların bir diğer özelliği de bu sebzel kullanılarak üretilen suyunun tüketimi ile sistolik kan basıncında geçici olarak 5mmHg düzeyinde bir azalma sağlayabilmesidir.

Portakal, greyfurt ve limon gibi turunçgiller grubu olan meyveler folat bakımından zengin içeriğe sahip besinlerdir. Bir büyük portakal yaklaşık olarak günlük folik asit ihtiyacının %14’ünü karşılayan 55 mikrogram folat içerir. Bu meyveler aynı zamanda C vitamininden zengin olmaları nedeniyle bağışıklık sisteminin güçlendirilmesine katkıda bulunabilir.

Brüksel lahanası birçok vitamin ve mineral içerir ve özellikle de folat bakımından zengindir. Yarım bardak yaklaşık olarak 78 gram pişmiş brüksel lahanası 47 mikrogram folat içerir. Bu sebzede aynı zamanda kaempferol olarak isimlendirilen antioksidan özellikli bir madde de bulunur.

Sağlığı birçok farklı hususta olumlu yönde etkileyebilen brokoli, diyetle alınması gereken çeşitli mineral ve vitaminleri bünyesinde barındırır. Folat içeriği bakımından incelendiğinde bir bardak çiğ brokoli günlük folat ihtiyacını %14’ünün karşılanması için gerekli olan 57 mikrogram folat içerir.

• Fındık ve Diğer Kabuklu Kuruyemişler

Yüksek oranda protein içermesine ek olarak, lif açısından zengindir ve vücudun ihtiyaç duyduğu birçok vitamin ve mineral içerir. Diyete daha fazla fındık eklemek günlük folat ihtiyacını karşılamaya yardımcı olabilir. 28 gram fındık tüketimi ile günlük folat ihtiyacının yaklaşık olarak %7’si karşılanabilir.

Dana karaciğeri folati içeriği bakımından oldukça yoğun gıdalardan biridir. 85 gramlık bir karaciğer günlük tüketilmesi önerilen folat miktarının yarısından fazlasını sağlayabilen 212 mikrogram folat içerir. Bu besinler aynı zamanda bakır, a vitamini, b12 vitamini ve protein açısından oldukça zengin gıdalar arasındadır.

Buğday tohumu, buğday çekirdeğinin embriyosudur. Öğütme işlemi sırasında sıkça çıkarılsa da, folik asit dahil olmak üzere yüksek miktarda vitamin, mineral ve antioksidan kaynağıdır. 28 gramlık tam buğday, günlük folat ihtiyacının 5’te 1’inin karşılanmasını sağlayabilecek 78,7 mikrogram folat içerir. Bu besinler aynı zamanda lif içeriği bakımından da oldukça zengindir. Bünyesinde barındırdığı lifler sayesinde sindirim sisteminin çalışmasını kolaylaştırabilir.

Papaya, Güney Meksika ve Orta Amerika'da yetişen, yüksek besleyici özellikte tropik bir meyvedir. Son derece lezzetli olan bu meyve yoğun folat içeriğine sahiptir.

Muz, özellikle potasyum ve folat bakımından zengindir. Folat açısından zengin birkaç diğer besinle birlikte günlük ihtiyacı kolayca karşılamaya yardımcı olur.

Avokado, kremsi dokusu ve tereyağına benzeyen tadı nedeniyle inanılmaz derecede popülerdir. Eşsiz lezzetlerine ek olarak, folik asit de dahil olmak üzere birçok önemli besin maddesinin mükemmel bir kaynağıdır.

Folik Asit Eksikliği Nedir?

Folik asit eksikliği, vücudun yeterli miktarda folik asit alamaması durumudur. Folik asit, B vitamini grubundan bir vitamindir ve vücudun hücrelerin üremesi, büyümesi ve yenilenmesi sırasında gerekli olan bir maddedir. DNA ve RNA üretiminde de önemli bir rol oynar. Eksikliği durumunda birçok sağlık sorunları ortaya çıkabilmektedir. Bu eksikliği gidermek için, folik asit içeren yiyecekleri tüketmek veya takviye kullanmak gerekir.

Folik asidin görevlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Protein metabolizması ve kan hücre üretiminde görevlidir.
• Sinir sistemi düzeni ve fetüsün gelişiminde önemli bir görevi bulunmaktadır.
• Hücre bölünmelerinde görev almaktadır.
• Damar sertliğini düşürerek kalp krizi, felç gibi rahatsızlıkların önüne geçer.

Folik Asit Eksikliği Neden Olur?

Folik asit eksikliği, vücudun yeterli miktarda folik asit alamaması sonucu ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Gebelikte bebeğin gelişiminde önemli bir rol oynar ve hamile kadınların folik asit alımı, bebeklerin gelişimi için gereklidir.

Eksikliğe neden olan durum genellikle düşük folik asit içeren yiyecekler tüketimiyle ilgilidir.

Vücutta absorpsiyon bozukluğu nedeniyle de ortaya çıkabilmektedir. Bu durum, bazı ilaçların (örneğin, antiepileptikler), mide ülseri, Crohn hastalığı ve bazı tümörlerin tedavisi sırasında ortaya çıkabilmektedir.

Bazı kanser ve nöbet ile seyreden nörolojik hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar vücuttaki folatın aktif haline dönüşmesini engelleyebilmektedir.

Belirtileri Nelerdir?

Belirtile genellikle şu şekildedir:

• Anemi (kan azlığı): Folik asit eksikliği, kan hücrelerinin üretiminde önemli bir rol oynar. Eğer vücudunuzda yeterli miktarda folik asit yoksa, kan hücrelerinin üretimi azalır ve anemi (kan azlığı) oluşur. Folik asit eksikliğine bağlı olarak meydana gelen anemi belirtileri arasında ise yorgunluk, zayıflık, aşırı uyku, soluk cilt, nefes darlığı, sinirlilik bulunur.
• Uyku bozuklukları: Folik asit, vücutta serotonin üretimini artırır. Serotonin, uyku düzeninin sağlanmasına yardımcı olan bir hormondur. Eğer vücudunuzda folik asit eksikliği varsa, uyku düzeniniz bozulabilir.
• Yorgunluk: Folik asit, vücuttaki enerji seviyelerini yükseltir. Eğer vücudunuzda folik asit eksikliği varsa, enerji seviyeniz düşebilir ve sürekli olarak yorgun hissedebilirsiniz.
• Deri problemleri: Folik asit, deri ve saç sağlığı için önemlidir. Eğer vücudunuzda folik asit eksikliği varsa, saçlarınız dökülebilir ve derinizde kuruluk ve kaşıntı gibi problemler oluşabilir.
• Mide-bağırsak problemleri: Folik asit, mide-bağırsak sisteminde işlev gören bazı enzimlerin üretimini sağlar. Eğer vücudunuzda folik asit eksikliği varsa, mide-bağırsak sisteminizde çalışmayı düzenleyen enzimlerin üretimi azalabilir ve mide-bağırsak problemleri oluşabilir.
• Büyümede yavaşlama
• Sinirlilik
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Nefes darlığı

Folik asit eksikliğinin fiziksel belirtileri:

• Anemi
• Yorgunluk
• Nefes darlığı
• Deride kuruma
• Dil ve dudaklarda çatlamalar

Folik Asit Eksikliğinde Vücutta Neler Olur?

Vücuda yeterli miktarda folik asit alınamaması durumunda ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Folik asit, B vitaminleri grubunda yer alan bir maddedir ve vücutta DNA sentezi, hücre bölünmesi ve yenilenmesi gibi önemli biyokimyasal işlemlerde rol oynar. Ayrıca, folik asit bebeklerin doğum öncesi gelişiminde de önemlidir.

Vücutta anemi (kansızlık) gibi belirtiler meydana gelir. Deri, dil ve mukoza (mukoza, vücut içi ve dışında yer alan yüzeylerin kaplandığı doku) bölgelerinde yaralar ve ülserler oluşumuna neden olabilmektedir.

Bu durum hamile kadınlarda, bebeklerin doğum öncesi gelişiminde anormalliklere neden olabilmektedir. Özellikle, hamilelik ilk trimesterlerinde folik asit eksikliği, bebeğin sinir sistemi gelişiminde olumsuz etki edebilmektedir. Bu nedenle, hamile kadınların folik asit takviyesi almaları önemlidir.

Nasıl Giderilir?

Tedavisinde hastanın günlük folat alımı arttırılarak veya folik asit takviyesi alması sağlanır. Günlük alınması gereken düzey için yüksek folat içeren besinler tüketilmelidir. Folik asit açısından zengin besinler şunlardır:

• Brüksel lahanası
• Bezelye
• Kavun
• Brokoli, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler
• Narenciye
• Muz
• Domates
• Yumurta
• Kuşkonmaz
• Pancar
• Turunçgiller
• Avokado
• Baklagiller
• Mantar
• Ciğer, beyaz et, kırmızı et

Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmezse takdirde vücutta bazı önemli süreçlerde yetersizlikler görülmektedir. Bunlar arasında şunlar yer almaktadır:

• Anemi (kansızlık) görülebilir: Folik asit vücutta kırmızı kan hücrelerinin üretimini destekler. Eksikliği durumunda, kırmızı kan hücrelerinin sayısı azalabilir ve anemi görülebilir.
• Düşük doğum ağırlıklı bebekler doğabilir: Folik asit bebeklerin gelişimi sırasında önemlidir. Eksikliği durumunda, bebeklerin doğum ağırlıkları düşük olabilir ve doğum sırasında bebeklerde kalıcı hasarlar oluşabilir.
• Nöral tüp defektleri (sinir sistemi hasarı) oluşabilir: Folik asit hamilelik döneminde bebeğin sinir sisteminin oluşumunu destekler. Eksikliği durumunda, bebeğin sinir sistemi gelişiminde bozukluklar olabilir ve nöral tüp defektleri (örneğin spina bifida) oluşabilir.
• Depresyon ve düşük düşük duygusal anksiyete gibi psikolojik problemler oluşabilir: Folik asit ayrıca beyinde serotonin, dopamin ve norepinefrin gibi beyin kimyasallarının üretimini destekler. Eksikliği durumunda, bu kimyasalların seviyesi düşebilir ve depresyon, düşük duygusal anksiyete gibi psikolojik problemler oluşabilir.

Ayrıca, folik asit eksikliği bebeklerin gelişimi ve doğum öncesi beyin gelişimi üzerinde olumsuz etkiler oluşturabilmektedir. Bu nedenlerden dolayı, eksikliğin önceden tespit edilmesi ve tedavi edilmesi önemlidir.

Kimlerde Görülür?

İlgili enzimlere doğumdan itibaren sahip olmayan kişilerde meydana gelebilmektedir. Alkolizm, hamilelik, hemolitik anemi, diyaliz hastaları folik asit eksikliğinin oluşabileceği kişiler arasında yer alabilirler.

Hangi Doktora Gidilmelidir?

Folik asit için “Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümüne” gidilmelidir. Dilerseniz Bulut Klinik üzerinden online randevu veya yüz yüze randevu alabilirsiniz.

Doç. Dr. Kenan Şener

Folik asit B vitamini sınıfında olan B9 vitamininin sentetik yapıdaki formudur. B9 vitamininin doğal formuna folat adı verilir. Bu vitamin suda erime özelliğine sahiptir. Bunun yanında ısının etkisiyle kolayca parçalanabilir. 

Bir insanın günlük folik asit ihtiyacı ortalama 400 mcg civarındadır. Bununla beraber;

• Hamilelik,
• Doğumdan sonra emzirme,
• Karaciğer rahatsızlıkları,
• Emilim bozuklukları,
• Hemolitik anemi,

gibi durumlarda ise vücudun ihtiyacı olan folik asit miktarı artabilir. Doktor tavsiyesi ile özellikle bu dönemde kişi, folik asit takviyesi alabilir. 

ZGHolistic Clinic uzmanları folik asit eksikliğini ve bu eksiklikten kaynaklanan rahatsızlıkların neler olduğunu yazımızda ayrıntısı ile ele aldılar. Daha fazla bilgi almak için sitemizi ziyaret edebilir ve bizimle iletişime geçebilirsiniz. 

Folik Asit Nedir?

B9 vitamininin sentetik formu olan folik asit; içeriği zenginleştirilmiş besinler ve takviye gıda ürünlerinde bulunan bir vitamin çeşididir. 

Bu vitamin proteinleri oluşturan amino asitlerin normal metabolizmasını destekler. Ayrıca kan hücrelerinin çoğalmasında ve yapımında da etkilidir.

Folik asiti insan vücudu sentezleyerek üretemez. Bundan dolayı bu vitamini besinler vasıtası ile almak gerekir. Özellikle yeşil yapraklı sebzelerde çok bulunan bu vitamini doğal besinlerin yanı sıra takviye besinlerden de almak mümkündür. 

Folik Asit Ne İşe Yarar?

Folik asitin insan vücudu için çok önemli işlevleri vardır. DNA yapısındaki nükleik asitlerin yapımında ve kan hücrelerinin yapımında ve çoğalmasında önemli rol oynar. Hücre yenilenmesinin yanında kalp krizi, felç gibi durumların engellenmesinde etkindir.

Hamilelikte folik asit eksikliği bazı doğuştan gelen (konjenital) hastalıklara sebep olabilir. Bunun sebebi folik asidin bebeğin sinir sisteminin oluşumunda önemli rol oynamasıdır. Bir bebeğin vücudunda gelişen ilk sistemlerden biri sinir sistemidir.

Eğer sinir sisteminin gelişim sürecinde folik asit eksikliği olursa bebeklerde sinir tüp bozukluğu (nöral tüp defekti) sebebiyle spina bifida hastalığı görülebilir. Bu hastalık beyin ve omuriliği oluşturacak olan tüpün, embriyonun gelişimi sırasında düzgün kapanmaması sonucu ortaya çıkar. 

Bu vitamin kemik iliğinde beyaz ve kırmızı kan hücrelerinin yapımında ve DNA ve RNA yapımında etkilidir. Bunun yanında karbonhidratların hücreler için gerekli olan enerjiye dönüştürülmesini sağlar. Bir diğer önemli etkisi ise kansere sebep olabilecek gen farklılaşmasını engeller. 

Folik Asit Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Folik asit eksikliği anemiye yol açabilir. Anemiye ihtiyaç duyan dokular, bu eksiklik sebebiyle gereken oksijeni alamaz. Özellikle hamilelerin gerekli folik asit alamaması çocuğun anomalili doğmasına yol açabilir. 

Folik asit eksikliği belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Yorgunluk ve halsizlik
• Ağız içinde oluşan yaralar
• Dilin şişmesi
• Bebeklerde ortaya çıkan büyüme ile ilgili sorunlar (Büyümenin yavaşlaması ya da durması gibi)
• Sinirlilik 
• Mide bulantısı ve kusma gibi mide rahatsızlıkları
• Karın ağrısı ve ishal gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları.
• Depresyon, hafıza sorunları, anlama ve karar vermede zorluk ve zihinsel karışıklık gibi psikolojik belirtiler
• Batma, karıncalanma ve yanma gibi nörolojik semptomlar

Bu belirtilerle beraber folik asit eksikliğine bağlı gelişen anomalinin belirtileri de şu şekildedir:

• Yorgunluk ve aşırı halsizlik hissi
• Zayıflık ve çabuk yorulma
• Aşırı uyku
• Soluklaşan cilt
• Nefes darlığı
• Sinirlilik hali
• Baş dönmesi

Genel olarak bu vitaminin eksik olması sonucu ortaya çıkan belirtiler bunlardır. Fakat bu belirtilerin yanında yaygın olmayan belirtileri de vardır. Bunlar kalp atışının hızlanması, çarpıntıya bağlı olarak nefes alışverişinin artması, yutkunma sırasında hissedilen ağrı, dilde oluşan hassasiyet, ağızda çatlak ve ağız içinde oluşan kronik yara ve ciltte kızarıklıktır.  

Folik Asit Eksikliği Neden Olur? 

Folik asit suda çözünen bir vitamin olmasından dolayı yağ dokusunda depolanamaz. Bu yüzden de her gün vücudun alması gereken bir vitamindir. Folik asit eksikliği hemen kendisini belli eder.

Bu vitamin eksikliğine neden olan unsurlar şunlardır:

• Dengesiz ve yetersiz beslenme şekilleri 
• Sindirim sisteminden kaynaklanan ve emilim bozukluğuna sebep olan çölyak, crohn vb. hastalıklar
• Alkol kullanımına bağlı olarak vücudun gerekli vitamine sahip olamaması
• Folik asit içeren sebze ve meyvelerin aşırı pişirilmesi sonucunda vitaminin yapısının bozulması
• Böbrek hastalığından kaynaklı diyaliz tedavisi
• Bazı ilaçların kullanımından kaynaklı durumlar 

Folik Asit Faydaları Nelerdir?

Folik asit faydaları arasında en önemlisi vücuttaki fonksiyonların devamlılığını sağlamasıdır. Vücuda oksijen sağlayan kan hücrelerinin oluşmasında etkilidir. Ayrıca DNA sentezlemesi, onarımı ve hücrelerin bölünmesi için de önemlidir. Bunlar dışında faydalarını şöyle sıralayabiliriz:

• Yeterli düzeyde alınan folik asit, bir çok hastalığa karşı koruma sağlamaktadır. 
• Bu vitaminin yeterli düzeyde alımı depresyonu engeller.
• Hamilelik öncesinde ve hamilelik döneminde folik asitin alınması bebeğin otizme yakalanma olasılığını azaltmaktadır.
• Eklem iltihaplarına (romatoid artriti) karşı bu vitaminin kullanımı önerilmektedir. 
• DNA sentezinde oluşabilecek farklılıkları önlediği için kanser önleyici vitamin olarak adlandırılmaktadır. 
• Erkeklerde ve kadınlarda üreme hücrelerinin oluşumu ve gelişiminde etkili olduğu için özellikle çocuk sahibi olmak isteyen çiftler için önemli bir vitamindir. 
• Bu vitaminin B12 vitamini ile birlikte kullanıldığında kalp hastalığı riskini azalttığı görülmektedir. 

Folik Asit Kimlere Verilir?

Folik asit özellikle bebek sahibi olmak isteyen çiftlere verilir. Bunun yanında hamile bayanların kullanımı tavsiye edilir. Ayrıca annenin bebeği emzirme dönemlerinde günlük ihtiyacı olan folik asiti alamıyorsa, takviye önerilir. 

Karaciğer hastalıkları, emilim bozuklukları ve hemolitik anemi gibi rahatsızlıklara yakalanan kişilerin günlük folik asit ihtiyacı diğer insanlara göre daha fazladır. Bu durumda doktor gerekli görürse folik asit takviyesi önerebilir. 

Folik Asit Hangi Besinlerde Var?

Folik asitin doğal formu olan folat maddesi içeren besinlerin tüketimi bu vitamin ihtiyacını karşılayacaktır. İçeriğinde folat bulunan besinler ise şöyledir:

• Buğday
• Ciğer
• Baklagiller (Özellikle mercimek, barbunya, kuru fasulye, bezelye)
• Yumurta
• Soya Fasulyesi
• Ispanak, maydanoz ve nane gibi yeşil yapraklı sebzeler
• Brokoli
• Pancar
• Turunçgiller
• Kereviz 
• Çilek
• Muz
• Avokado
• Ceviz 
• Fındık
• Tahin

Folik asit içeren besinler yeterli miktarda tüketildiğinde vücudun ihtiyacı olan vitamin doğal yollarla alınmış olacaktır. 

Folik Asit Nasıl Kullanılır?

Folik asit kullanımında öncelikle doğal form olan, folat içeren besinlerin tüketimi sağlanmalıdır. Fakat bu vücut için yeterli gelmiyorsa ve kişi hamilelik öncesi ya da hamilelik döneminde ise doktor tavsiyesi ile tablet şeklinde folik asit kullanabilir.

Bu kullanım 2 ya da 3 aylık periyotlar şeklinde olur. Vitamin aç ya da tok karnına alınabilir. Her gün aynı saatte alınması tavsiye edilmektedir. 

Folik Asit Çeşitleri Nelerdir?

Folik asit çeşitleri olarak folat içeren bitkisel ve hayvansal gıdalar ve tabletleri sayabiliriz. Doğal yollar ile gerekli miktarda vitamin alınmaz ise doktor tavsiyesi ile tablet şeklinde folik asit takviyeleri kullanılabilir. 

En İyi Folik Asit 

En iyi folik asit, kişinin ihtiyacına göre değişmektedir. Yapay renk, koku ve tat içermemesi tavsiye edilir. Doktorun tavsiye ettiği süre ve dozda kullanılması gerekir. Piyasada folik asitin tablet veya kapsül şeklindeki formu olan çok fazla çeşit ve marka bulunmaktadır. 

Folik Asit Markaları

Folik asit markaları hamilelik durumuna ve cinsiyete göre farklı çeşit takviyeler sunar. Hamilelik öncesi B12 ve D vitaminleriyle zenginleştirilen ürünler tavsiye edilir.

Hamilelik döneminde ise içerisinde inositol bulunan ürünler önerilmektedir. Baba olmak isteyen kişiler için ise yüksek folik asit oranı bulunan ürünler verilmektedir. Piyasada bulunan en iyi folik asit markalarını şu şekilde sırayalabiliriz:

• Solgar 
• Folibol
• Folidoce
• Folden QF
• Regenesis
• Folidays
• Ocean
• New Life 

Folik Asit Fiyatları

Folik asit fiyatları içerik ve marka türlerine göre değişkenlik göstermektedir. Folik asit markaları farklı kullanımlara yönelik ürettikleri ürünlerde değişik fiyatlandırma yapmışlardır.

Örneğin hamilelik sürecinde kullanılacak folik asit ile normal zamanlar için kullanılacak vitaminin fiyatları değişmektedir. Bu fiyat ve çeşitler arasında doktorunuzun tavsiye ettiği içeriklere sahip ürünü bütçenize uygun şekilde bulabilirsiniz. 

Hamilelikte Folik Asit 

Hamilelikte folik asit kullanımı doktorların önemle üzerinde durduğu bir konudur. Ayrıca hamilelik öncesi dönemde de kullanımı tavsiye edilmektedir. Bu konunun bu kadar üzerinde durulmasının sebebi bu vitaminin bebeğin beyin, omurilik ve sinir sistemi organlarının gelişimi için önemli olmasıdır. 

Bebeğin beyin ve omurilik gelişimi hamileliğin ilk dört haftasında tamamlanır. Bu dönemde alınacak yeterli miktarda folik asit beyin ve omurilik problemlerini ortadan kaldıracaktır.

Eğer yeterli miktarda bu vitamin alınmazsa bebekte nöral tüp defekti adı verilen spina bifida hastalığı ortaya çıkabilir. Bu hastalığın oluşmaması için alınabilecek tek önlem hamilelik sürecinde doktorun önerdiği miktarda folik asit takviyesi almaktır.

Bu hastalığın dışında folik asit eksikliğinin sebep olduğu bir başka rahatsızlık ise bebeğin omurgasının kapanmaması ve omurgada kese bulunmasıdır. Ayrıca bu vitamin eksikliğinden kaynaklı beyin gelişiminin olmadığı bebekler olabilir. Yapılan çalışmalar hamilelik öncesi ve hamilelik sırasında yeterli miktarda folik asit alımının bu hastalıkları engellediğini ortaya çıkarmıştır.

Hamilelikte Folik Asit Nasıl Kullanılmalı?

Kişi folik asit kullanımına hamile kalmaya karar verdiği anda başlayabilir. Ayrıca gebelik oluştuğu andan itibaren ilk 12 hafta folik asit kullanımı çok önemlidir. Hamilelik farkedilmezse, bu vitamini almaya gebelik teşhisi konulduğu andan itibaren başlanmalıdır.  

Hamileler bir kişinin günlük alması gereken miktar 400 mcg civarıdır. Fakat daha önce bebeğinde nöral tüp defekti oluşan ya da risk grubunda olan kişiler bu dozun 10 katı yani 4 mg folik asit takviyesi almalıdırlar. 

Folik Asit Yan Etkileri Nelerdir?

Folik asitin doğal yollarla alındığında bu zamana kadar tespit edilen herhangi bir yan etkisi bulunmamaktadır. Fakat sentetik olarak üretilen folik asit vitamininin bazı yan etkilerine rastlanmıştır. Bu yan etkiler şöyledir:

• Alerjiye bağlı ortaya çıkan kurdeşen, nefes darlığı, dil, dudak, boğaz ve yüzde oluşan şişlik gibi ciddi yan etkiler görülebilir. 
• Daha hafif seyreden yan etkiler ise mide bulantısı, kusma, gaz problemleri, iştah kaybı, vücutta kızarıklık, uyku düzeninin bozulması, konsantrasyon bozukluğu, sinirlilik hali ve depresyondur.

Folik asitin fazla tüketimi idrar yoluyla vücuttan atılmaktadır. Fakat fazla tüketim aynı zamanda B12 vitamin eksikliğini gizleyebilmektedir. Bu durum bir yan etki olarak görülebilir. 

Folik Asit Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S)

Folik Asit Kilo Aldırır mı?

Folik asit kilo alımını neden olmaz fakat eksikliği kilo kaybına yol açabilir. Sağlıklı ve doğal beslenen kişi bu vitaminle beraber folat seviyesini düzenlerken aynı zamanda vücudun sağlıklı olmayan bir şekilde aşırı kilo kaybını da engellemiş olur. 

Folik Asit Uyku Yapar mı?

Folik asit seviyesinin normal olması ya da bu seviyeyi yükseltmek için kullanılan tabletler uyku yapmaz. Fakat bu vitaminin eksikliği aşırı uyku haline sebep olabilir. Fazlalığı ise uyku düzeninin bozulmasına yol açabilir. 

Folik Asit Almak Zararlı mı?

Folik asiti doktorun tavsiye ettiği şekilde almanın vücuda herhangi bir zararı dokunmaz. Fakat eksikliği ya da fazla alımı bazı olumsuzluklara neden olabilir.

Folik Asit Ne Zaman Alınmalı?

Folik asit kadınlarda hamilelikten 6 hafta önce alınmaya başlanabilir. Bununla beraber hamileliğin ilk 3 ayında bu vitaminin kullanılması tavsiye edilmektedir.  

Hamilelik dışında folik asit, eksikliğin görüldüğü herkeste doktorun tavsiye ettiği şekilde her gün 1 defa alınabilir. Folik asitin sabah ya da akşam kullanılması önemli değildir. Ancak her gün aynı saatte içilmesi tavsiye edilmektedir.