Çocuğun Hızlı Okuması Için Ne Yapmalı

Çocuğun okuma hızını arttırmak için kelime haznesini geliştirecek oyun veya kitaplar okutulabilir.

Çocuklar her yeni öğrendikleri etkinlikte olduğu gibi okumayı öğrenmeye başladıklarında da bunu yavaş gerçekleştirir. Bu süreci hızlandırmak için bazı şeylere dikkat edilmesi gerekir. Ebeveynlerin bu konuda yaptığı en sık hata ise, çocuğa baskı yoluyla okumayı hızlandırmasını şart olarak koşmasıdır.

Böyle bir tutumda çocuklar doğal olarak ebeveynlerinin yaptığı baskıdan sıkılacaklar ve okumaktan tamamen soğuyacaklar. Bu nedenle aileler böyle bir tutum geliştirmesine sebep olacak hareketler sergilememeli. Çocuklarda okumayı hızlandırmanın yöntemi eğlenceli bir hale getirmekten geçer. Dolayısıyla okumayı oyun haline getirerek aileler çocuklarıyla birlikte heceleme oyunları oynayabilir.

Örneğin farklı farklı heceler yazıp bir torbanın içine atın ve karışık şekilde yazdığınız kağıtları torbanın içinden çekerek seçtiğiniz heceleri birleştirerek okuyun. Bunun dışında yine kelimenin son harfinden ya da son hecesinden yeni bir kelime türetme oyunu da çocukların okumasını hızlandırmak için oynanabilir.

Çocukların okumasını hızlandıracak bir diğer yöntem ise, kronomometre yardımıyla dakika tutularak 'en hızlı kim okur' yarışması yapılabilir. Ailenin burada dikkat etmesi gereken konu ise eğer yarışma ailece oynanıyorsa anne ve babalar okuyabildiği kadar yavaş okuyup yarışı kazanmamaya çalışmalarıdır. Böylece çocuk bir daha ki turu daha istekli oynayıp yarışmayı kazanmaya çalışacaktır. Okuma yarışması çocuklar arasında yapılıyorsa yaşıtlarıyla birlikte oynanması daha uygun olur.

Oyun dışında çocuğun okuduğu metin ya da kitap seçimide okumanın hızlanmasında oldukça etkilidir. Çocuklar anlayabildikleri yazıları daha hızlı okuduğundan dolayı kitaplar yaşına uygun seviyede olmalıdır. Çocuğa sürekli aynı metinleri okutmak yerine farklı metinlerinde okutulması çocuğun ufkunu açıp kelime haznesini daha çok geliştirir.

Dünya bilgi toplumu olmak için yarışırken hem basılı yayınlarda hem de dijital yayınlarda milyonlarca bilgi okunmayı bekliyor. Ne var ki ülkemizde ortalama okuma hızı kelime civarında. Peki, okuma hızı kaç olmalı ve okuma nasıl hızlandırılır? Sorunun yanıtı ve okumayı hızlandırma çalışmaları hakkındaki detaylar yazımızın devamında.

yılında Worldatlas tarafından yapılan araştırmalar Türkiye’de kişi başına düşen haftalık okuma süresinin dakikada olduğunu ortaya koymuştur. Sürenin bu kadar az olması okuma alışkanlığını değiştirmek gerektiğinin göstergesidir. Bu da okuma hızını artırmayı gerektirir. Bireylerin okuma hızını artırması toplumun gelişimine de katkıda bulunmak anlamına gelir.

Ortalama Okuma Hızı Kaç Olmalı?

Doğru okuma teknikleri hakkında araştırma yapan bir kişinin karşılacağı kavramlardan biri de okuma hızıdır. Okuma hızı dakikada okunabilen kelime sayısını ifade eder. Bu sayı kişisel olarak değişkenlik gösterir.

Eğitim seviyesi de ortalama okuma hızını önemli ölçüde etkileyen bir unsurdur. İlkokul 1. Sınıf öğrencisi bir çocuk dakikada yalnızca kelime okurken; 5. Sınıf öğrencisi bir çocuk kelime civarında okuyabilir. Üniversite mezunu bir yetişkin dakikada ’ü aşkın kelime okuyabilir.

Aşağıdaki tablo hangi seviyede okuyucu olduğunuzu görmenizi sağlayacaktır:

Okuma Hızı Nasıl Ölçülür?

Hızlı okuma, okuma hızını artırmaya dayanak bir tekniktir. Dolayısıyla hızlı okumanın öğrenilebilmesi için öncelikle okuma hızını ölçmek önem taşır. Okuma hızı hesaplama için sözcük sayısı ve metnin okuma süresi baz alınır ve okuma hızı ölçme metinleri kullanılır.

Çocuğunuza veya kendinize okuma hızı testi yaparken metindeki sözcük sayısını okuma süresine böldüğünüzde 1 dakikada okuduğunuz kelime sayısını tespit edebilirsiniz. Şu formül de size doğru sonucu verecektir:

Sözcük sayısı / okuma süresi * 60 = Okuma hızı

Okuma Hızını Artırma İçin Ne Yapmalı?

Metni okumaya başladıktan sonra dikkatiniz dağılıyorsa, satır başına geri dönme ihtiyacı duyuyorsanız, yan düşünceleri kaçırıyorsanız ve uzun metinlerden kaçınıyorsanız okuma hızınız ve veriminiz düşük demektir. Bu durumda okumayı hızlandırma çalışmaları yapmalısınız. Okuma hızını artırma için okuma hızını düşüren alışkanlıklardan uzak durmalısınız. Şunlara dikkat ederek okuma hızını artırabilirsiniz:

Göz egzersizleri yapın

Göz egzersizleri aslında ritmik göz hareketleri yapmak demektir. Bu hareket gözle sekizgen çizme, farklı yöne bakma ve göz hızlandırma şeklindedir. Göz egzersizleri sayesinde görme alanı genişler ve hızlı odaklanmak mümkün olur. Böylece okuma hızı ve anlama hızı önemli ölçüde artar.

Sessiz okuma yapın

Sessiz okumak ile kastettiğimiz yalnızca içinizden okumanız değil. Okuma yaparken dilinizin veya dudağınızın da oynamaması gerekir. Bu şekilde okumak aslında konuşma hızıyla okumaktır ve hızlı okumanın önündeki en büyük engellerden biridir.

Okuma pratiği yapın

Çok kitap okumak daha çok bilgi sahibi olmak demektir. Okuma pratiği yapmak okuma hızını artırmanın en temel yoludur. Kitap okuma alışkanlığınızı güçlendirerek kelime dağarcığınızı genişletmenin yanı sıra odaklanma becerinizi de artırabilirsiniz.

5N1K tekniği kullanın

Hızlı okuma teknikleri arasında en kolay uygulanabilen tekniklerden biri 5N1K (ne, neden, ne zaman, nasıl, nerede, kim) tekniğidir. Söz konusu soruları kendinize sorarak metindeki tüm bilgileri yakalayabilirsiniz. Bu sayede yan düşünceleri atlamamış, aynı zamanda konsantrasyonunuzu korumuş olursunuz.

Hızlı okumanın önündeki engelleri ortadan kaldırın

Hızlı okumanın önündeki engeller yalnızca iç monolog yaparak okumak veya kelimeleri grup olarak tek tek okumak değildir. Daha iyi anlamak için daha yavaş okumak gerektiği şeklindeki yanlış düşüncelerden kurtulmak gerekir. Zihin dakikada ortalama kelimeye anlam kazandırma potansiyeline sahiptir. Hızlı okuma ne kadar yüksek olursa anlama düzeyi o kadar yüksek olabilir.

Okuma için doğru ortamın oluşmasını sağlayın

Okuma ortamı okuma ve anlama becerilerinde oldukça etkilidir. Okuma hızını artırabilmek için dikkat dağıtıcı tüm unsurlardan arındırılmış ve doğru şekilde aydınlatılmış bir odada okuma yapmanızı öneririz.

KAPUD tekniği uygulayın

Serkan Aydın tarafından kaleme alınmış olan “+45 Anlayarak Hızlı Okuma” kitabında da yer verilen KAPUD tekniği bilgiyi hafızada tutmak için iyi bir yöntemdir. KAPUD aslında şu anlama gelir: Karar ver + planla + uygula + değerlendir.

Hatırlama ve öğrenmeye engel durumlar olabileceğini de göz önünde bulundurun

Hızlı okuma çalışmaları yapmak okuma hızını ve kalitesini artırmanın yanı sıra anlama ve hatırlama konusunda gelişim sağlamak açısından da faydalıdır. Ancak bazı durumların hatırlamayı ve öğrenmeyi zorlaştırdığını da göz önünde bulundurmak gerekir. Aşağıdaki tabloda hangi bilgilerin kolay hatırlanıp hangi bilgilerin zor hatırlandığını belirttik.

Özetle;

Bilginin meta haline geldiği ve bilgiye ulaşmanın kolaylaştığı çağımızda hızlı okumak önemli bir beceridir. Bu becerinin nasıl kazanılacağına değinerek okuma hızı kaç olmalı ve okuma nasıl hızlandırılır sorularını yanıtladık. Göz kaslarınızı çalıştırarak görme alanınızı genişletip okuduğunuz kelime sayısını kısa sürede artırabilirsiniz. Bunu yapmanızı sağlayacak hızlı okuma tekniklerini detaylıca öğrenmek için hızlı okuma eğitimi almanızı öneririz.

Öğretmen bana kızımın yeterince hızlı okumadığını söyledi.

Bunun sebebi nedir?

Yardım etmek için ne yapabilirim?

Bir ebeveyn olarak, çocuğunuzun okuduğu her kelimeyi anlayabilmesi için çok çaba sarf ettiğini görmek sizin için zor olabilir. Bir sayfadaki her kelimeyi yavaşça okuyabilir ya da belirli harflerin çıkardığı sesleri hatırlamada sorun yaşayabilir. Zor bir kelimeye geldiğinde onu tahmin etmeye çalışabilir. Bunlar okumayı öğrenen çocukların yaygın davranışlarıdır.

Ancak çocuğunuz hayal kırıklığına uğramış gibi görünüyorsa ya da zaman içinde iyileşme belirtileri göstermiyorsa, akıcı okuma ile ilgili bir problemi olabilir. Bu, öğretmenlerin hızlı ve doğru bir şekilde okuyabilmeleri için kullandıkları bir terimdir. Bu terim, sesli okurken duyguyu ifade etmeyi de içerir.

Akıcı bir okuyucu “Dikkat!” şeklinde bir kelimenin geçtiği bir satır okurken dramatik bir yetenek sergileyebilir. Akıcı okuma bazı çocuklara diğerlerine göre daha kolay gelir. Akıcılık problemleri bazen zayıf fonemik farkındalık ile bağlantılıdır. Bu, konuşma dilinde kullanılan seslerin her birini tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

Örneğin, birçok anaokulu öğrencisi, kuş ve koş kelimeleri arasındaki ses farkını sadece dinleyerek anlayabilir ve her ikisin de aynı ses ile (k sesi) başladığını fark edebilir. Bu yaştaki çocuklar tipik olarak kuş kelimesindeki “k”, “u” ve “ş” seslerini de seçebilirler.

Fonemik farkındalık, başlangıç seviyesinde olan okuyucular için gereklidir. Çünkü okuyucular, yazılı olan harfleri belirli seslerle ilişkilendirmeyi öğrenmelidir. Sonra kelimeleri okumak için bu sesleri bir araya getirmeleri gerekir ve bu kelime oluşturup söyleme sürecine kod çözme denir.

Kelimeleri çözme, okumaya daha yeni başlayan okuyucular için önemli bir beceridir. Fakat okumada daha hızlı olmak için çocukların, kelimeye bakıp okumaya ihtiyaç bile duymadan bir anda bütün kelimeleri anlayabilecekleri belli bir noktaya ulaşabilmeleri gerekir. Öğretmenler en sık kullanılan ve tekrarlanan bu kelimeleri görme kelimeleri olarak ifade eder.

Kelimeyi okuyarak anlamadan, onları ilk görüşte anlamaya geçme olayı pratik gerektiren bir durumdur. Çocukları okumaya alıştırmanın en iyi yollarından biri, mümkün olduğunca sıklıkta seviyelerine uygun kitapları vermektir. Kod çözme konusunda sorun yaşayan çocuklar genellikle okumaya karşı direnir, karşı çıkar. Ancak ne kadar az sıklıkla okurlarsa, kelimeleri ilk bakışta görerek anlamaları o kadar zorlaşır.

Ebeveyn olarak yapabileceğiniz en iyi şeylerden biri, çocuğunuza cesaret vermek ve okumayı eğlenceli kılacak yollar aramaktır. Çocuğunuzun okuma düzeyinde olan ve ilgisini çeken konuları veya karakterleri içeren kitapları seçebilirsiniz. Kitapları tekrar tekrar okumaktan hoşlanıyorsa sorun yok.Sırayla okuyun veya birlikte yüksek sesle okuyun. Her gün belirli bir zamanda bir hikâye okumak da ayrıca güzel bir etkinliktir. Birlikte okumaya özel vakit ayırmak, onun öykülere olan sevgisini geliştirmesine yardımcı olur ve bu da okumayı öğrenmesindeki en iyi motive edici yollardan biridir.

Ayrıca her gün birlikte okumak, çocuğunuza yeni sözcükler öğretmek için size güzel bir fırsat verecektir. Unutmayın ki çocuğunuz bir kelimenin ne anlama geldiğini bilirse onu okuması daha kolay olacaktır. Ona yeni kitaplar ve okuma seviyesindeki yeni kelimeler gösterin çünkü bu sayede daha büyük bir kelime haznesi geliştirebilir. Ve daha fazla kelime bilmek onun daha akıcı bir şekilde okumasına yardımcı olabilir.

Birlikte okuduğunuz sırada, çocukların bazen bir kelimenin ilk birkaç sesine bakıp sonra da diğerlerini kendileri tahmin ettiklerini görmüşsünüzdür. Bu tür bir tahmin, bazı başlangıç seviyesinde olan ​​okuyucular arasında oldukça yaygındır. Sabırlı olun ve çocuğunuzu, tahmin etmek yerine tüm kelimeyi okuyup o şekilde söylemeye teşvik edin.

Bazen okumada zorlanan çocuklar aslında sınıfta veya evde sadece biraz daha yardıma ihtiyaç duyarlar. Her çocuk aynı oranda veya aynı şekilde okumayı öğrenmez. Ancak çocuğunuz bu tür bir destek alıp ve hala bir ilerleme göstermezse, disleksi veya başka bir tür öğrenme sorunuyla karşı karşıya olabilirsiniz.

Disleksi, beynin dili işleme biçimindeki farklılıklardan kaynaklanır. Aileden alınan genler bunda etkin rol oynamaktadır. Ayrıca dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocukların, dislektik olması DEHB'si olmayan çocuklara nazaran daha olasıdır. DEHB, çocukların okumaya odaklanmalarını zorlaştırabilir.

Bunun yansıra görsel işleme sorunları ve işitsel işlem bozukluğu hakkında da araştırma yapabilirsiniz. İşleme, beynin alması gereken bilgiyi nasıl algıladığını ifade eder. Akıcı okuma, beynin görme merkezlerinin, gözlerin gördüklerini anlamlandırma becerisine bağlıdır. Buna görsel işlem denir.

Okuma ayrıca sözcüklerdeki sesleri anlamlandırmak için beynin işitsel merkezlerini de içerir. Buna işitsel işlem denir. Beyin, bilgiyi işlemek için fazladan zamana ihtiyaç duyduğunda, çocuğun okuma hızını ve doğruluğunu yavaşlatabilir.

Çocuğunuzun bir öğrenme veya dikkat sorunu olabileceğinden şüpheleniyorsanız, doktoru veya öğretmeni ile konuşmaktan çekinmeyin. Resmi bir değerlendirmeye gerek olup olmadığına karar vermenize yardımcı olabilirler. Çocuğunuzun okuluyla ortak çalışmak, ona başarılı olması için gereken yardımı almayı kolaylaştırabilir.  

AçıkMavi Psikoloji