Bilekleri Kesilerek Öldürülen Padişah

Osmanlı İmparatorluğu'nun padişahı olan Sultan Abdülaziz intihar mı etti yoksa öldürüldü mü?

Sultan Abdülaziz, yılları arasında yaşayan, Osmanlı padişahı ve İslam halifesidir. II. Mahmut ve Pertevniyal Sultan’ın oğlu, Abdülmecid’in kardeşidir. Sultan Abdülaziz, 25 Haziran tarihinde kardeşinin ölümü üzerine, 31 yaşında iken tahta geçmiştir. Sultan Abdülaziz yılında bir darbe ile tahttan indirilmiş, 4 gün sonra ise gözaltında tutulduğu yerde ölü olarak bulunmuştu. Peki Sultan Abdülaziz’in ölümü intihar mı yoksa intihar etmiş gibi gösterilen bir cinayet mi?

Güreş, cirit, av ve bilek güreşi sporlarına meraklı olan Sultan Abdülaziz’in tahtta kaldığı sürece en çok üzerinde çalıştığı konu Osmanlı Donanması’nın modernizasyonu idi. Bu nedenle o dönemlerde Avrupa devletlerinden alınan kredilerin çoğu bu konuda harcandı. Sayısı gün geçtikçe artan Osmanlı Ordusu’nun askerlerine yetecek dönemin son model top ve tüfeklerin de sağlanması Sultan Abdülaziz döneminde gerçekleşmiştir.

Sultan Abdülâziz hükümdarlığı süresince sık sık ülke içi ve ülke dışı temaslarda bulunmuş geziler düzenlemiştir. Yavuz Sultan Selim’den sonra Mısır’ı ziyaret eden ilk ve tek Osmanlı Padişahı Abdülaziz’dir.

Eyâletlerin yanı sıra Sultan Abdülaziz, Batı Avrupa’da ziyaretler yapan ilk ve tek padişahtır. yılında Paris’te açılan büyük bir sanat sergisine III. Napolyon’un daveti üzerine katılan Sultan Abdülaziz, sergiden sonra imparator ile temaslarda bulunmuş İngiltere, Belçika, Almanya, Avusturya-Macaristan gezilerinden sonra da geri dönmüştür. Ayrıca Richard Wagner’in Bayreuth operasına maddi yardımda bulunmuş ve davet edilmiştir. Seyahatlerinde İngiltere kraliçesi Victoria, Belçika kralı II. Leopold, Prusya kralı I. Wilhelm, Avusturya-Macaristan imparatoru François-Josef ve Romanya Prensi I. Karol ile görüşmüştür.

Osmanlı’da Sultan Abdülaziz döneminde Batı’yla iyi ilişkiler kurulmasına özellikle dikkat edildi. Tanzimat Fermanı ile Osmanlı’nın girdiği Batılılaşma süreci bu dönemde de devam etti. Ülke genelinde yeni vilâyetler ilân edildi ve İstanbul Üniversitesi Fransız Eğitim sistemi örnek alınarak tekrar düzenlendi. Doğu Ekspres’in bir durağı olan Sirkeci Garı’nın temelleri Sultan Abdülaziz döneminde atılmıştır.

Sultan Abdülaziz’in 15 senelik hükümdarlığı boyunca yaptığı bazı yenilikler şunlardır;

Osmanlı’da ilk kez posta pulu basıldı
Bank-ı Osmani-i Şahane (Osmanlı bankası) açıldı
Osmanlı donanmasına ilk zırhlı savaş gemisi katıldı
Osmanlı donanması döneminin en büyük 4. donanması oldu
Vilayet nizamnamesi ile yeni idari yapı ve bunun uygulanmasıyla meclisler oluşturuldu
Mekteb-i Sanayi (Sanayi okulu) açıldı
Darü’l Fünun faaliyete geçti
Mekteb-i Sultani açıldı
Divan-ı Ahkam-ı Adliye (Yargıtay) kuruldu (Meclis-i Ahkam-ı Adliye’nin bölünmesiyle)
Şuray-ı Devlet (Danıştay-Yasama) kuruldu (Meclis-i Ahkam-ı Adliye’nin bölünmesiyle)
Mecelle yayınlandı
Dar’ül Muallimat (Kız Öğretmen Okulu) açıldı
Belediyeye bağlı ilk modern İtfaiye teşkilâtı kuruldu
Darü’ş şafakka açıldı
Mekteb-i Maadin (Maden mektebi) açıldı

Sultan Abdülaziz döneminde yaşanan önemli olaylardan bir kısmı ise Rusya ve Avrupa devletleri’nin kışkırttığı Balkan isyanlarıdır. yılları arasındaki Karadağ İsyanı İkinci Karadağ Harekatı ile bastırılmasına rağmen, Karadağ sorunu büyümeye devam etti. yılları arasındaki Eflak-Boğdan olayları Birleşik Romanya’nın doğuşunu ve bağımsızlık mücadelesini hızlandırdı. yılları arasındaki Sırbistan olayları ise Türk askerlerinin Sırbistan’daki kalelerden çekilmesiyle sonuçlandı. arasındaki Girit Ayaklanması Girit Nizamnamesi ile çözümlenmeye çalışıldıysa da Girit’in kaybına giden olaylar dizisi başlamış oldu. Hıdivlikle yönetilen Mısır’ın özerklik haklarının genişletilmesi bu eyaletin ’de kesinkes kaybına yolaçan Mısır’ın borç sorununun ortaya çıkmasına başlangıç teşkil etti.

SULTAN ABDÜLAZİZ’İN TAHTTAN İNDİRİLMESİ VE ÖLÜMÜ

Sultan Abdülaziz’in hükümdarlığının son yılları ise yılındaki Hersek İsyanı ile ’de başlayan ve ’da iyice yayılan Bulgar İsyanları ile mücadele ederek geçti. 30 Mayıs Darbesi ile tahttan indirildi. Sultan Abdülaziz, gözaltında bulundurulduğu Feriye Saraylarında 4 Haziran günü bilekleri kesilmiş olarak ölü bulundu.

Abdülaziz’in ölümü hep tartışma konusu olmuştur. Resmî tarih olarak intihar ettiği yazılsa da özellikle son yıllarda öldürüldüğüne dair iddialar daha da artmıştır. Bahattin Öztuncay’’ın hazırladığı ve Aygaz tarafından yayımlanan “Hatıra-i Uhuvvet: Portre Fotoğraflarının Cazibesi ” adlı kitapta ilk kez yayınlanan bir resimde Abdülaziz’in hal edildikten sonra ve ölmeden önce çekilmiş son fotoğrafı yer almaktadır. Bu resimde saray hizmetçileri laubali bir şekilde padişaha dirsek dayamış, padişah ise eski bir üst baş ve etrafa öfkeyle bakan gözlerle görülmektedir.

Osmanlı Saray fotoğrafçılarından Vasilaki Kargopulo tarafından çekilen fotoğrafta, padişahın giydiği kıyafetler ve arkasında lâubali şekilde duran sarayın alt görevlileri dikkat çekiyor. Endişeli gözlerle bir sandalye üzerinde oturan Abdülaziz’in arkasında duran iki görevli, sultanın omuzuna dirsek dayamış şekilde poz veriyor. Resmî tarih kitaplarında Abdülaziz’in iki bilek damarını keserek intihar ettiği yazılıyor. Ancak annesi Pertevniyal Valide Sultan, hatıratında oğlunun Feriye Sarayı’na gizlice sokulan üç pehlivan tarafından öldürüldüğünü söylüyor. Valide Sultan’ın söylediklerinin doğruluğuna inanan çok sayıda tarihçi de bir insanın her iki bileğini de keserek intihar etmesinin mantıken mümkün olmadığına işaret ediyor.

AlmanyaAvrupaAvusturyaBelçikaCinayetDanıştaydarbeİngiltereintiharKaradağMacaristanMeclisMısıröldü müRomanyaRusyaSanatSanayiYargıtay

’da odasında iki bileği kesilmiş bulunan Sultan Abdülaziz’in kızı Nazime Sultan’ın babasının ölümünü gördüğü ortaya çıktı. Gördüklerini ’da Beyrutlu yazar Adil Sulh’a anlatan Nazime Sultan, babasını iri yapılı 8 kişinin sarayda yakalayarak usturayla bileklerini kestiğini söylemiş.

Son Halife Abdülmecid’in de babası olan Sultan Abdülaziz 30 Mayıs ’da tahttan indirilmesinden 4 gün sonra gözaltında tutulduğu Ortaköy’deki Feriye Sarayı’nda sakalını kesmek için bir makas istemiş ve o makasla iki bileğini keserek intihar etmişti. Abdülaziz’in ölüm raporlarında iki bileğini kendisinin kesmiş olamayacağı ve dolayısıyla öldürüldüğü iddia edildi, Padişah’ın annesi Pertevniyal Sultan da oğlunun 3 kişi tarafından öldürüldüğünü söyleyerek bu iddiaya destek vermişti.

Abdülaziz’den 5 yıl sonra tahta çıkan yeğeni 2. Abdülhamit amcasının karanlık ölümüne çok üzüldüğü için bu işte adı geçen tanzimatın önemli ismi eski sadrazamlar Mithat Paşa, Hüseyin Avni Paşa, Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa, Abdülaziz’in tahttan indirilmesine fetva veren Şeyhülislam Hasan Hayrullah Efendi ve bir çok askerle sivilin meşhur Yıldız Mahkemesi’nde yargılanarak cezalandırılmasına sebep oldu. Ancak Sultan Abdülaziz’in sır ölümü bu yargılama sonucunda da aydınlatılamadı.

Beyrut’ta yaşadı

Yedikıta Kültür ve Tarih Dergisi bu ay piyasaya çıkan yeni sayısında tarihçi-yazar Ömer Faruk Yılmaz’ın bulduğu ve Türk basınında ilk kez yayınlanan bir belgeyle sır ölümün perde arkasını araladı. İddiaya göre Padişah Abdülaziz’in 3. eşi Hayran-ı Dil Sultan’dan olan kızı Nazime Sultan bu cinayeti görmüş ve yaşadığı Beyrut’ta bunu birine anlatmıştı. Babası öldürüldüğünde 10 yaşında olan Nazime Sultan, ’te saltanat sürgüne gönderildiğinde ise Beyrut’a yerleşti ve Damad Ali Halid Paşa ile evlendi. ’ye kadar yaşayan Nazime Sultan Beyrut’un Cünye kasabasında 80 yaşındayken vefat etti. Nazime Sultan bu çok tartışılan ölümü ’da yakın dostları olan yazar Adil Sulh Bey’e bir sohbet sırasında anlattı. Adil Sulh’un oğlu Munah Sulh babasının ölümünden sonra babasının kütüphanesinde bulduğu bu bilgileri tarihçi yazar Halid Ziyade ile yıllar sonra ’de El Hayat Gazetesi’nde yayınladı ama bu bilgiler Türkiye’de kimseye ulaşmadı.

‘Babamı sekiz kişi öldürdü’

Ömer Faruk Yılmaz’ın bu bilgilere ulaşarak yazdığı makale Sultan Abdülaziz’in ölümünden yıl sonra yeni bir kanıtı gün yüzüne çıkardı. Babasının öldürülüşüne tanık olan Nazime Sultan gördüklerini şöyle anlatmış,

“Bir gün babam sarayın salonlarından birinde oturuyordu. Ben de hemen yanı başında idim. O zaman on yaşında idim. Birden yanımıza pehlivan gibi sekiz adam girdi. Kuvvetli ve kötü niyetli oldukları belli oluyordu. Babam onları görünce kötü niyetli olduklarını anladı. Kurtulmaya çalışarak ayağa kalktı. Adamlar ilerlemeye başladılar. Bir taraftan da babamdan gelecek bir mukavemete karşı ihtiyatla hareket ediyorlardı. Babam büyük cüsseli, sağlam bünyeli ve güçlü pehlivanlardandı. Birkaç oyuna getirme teşebbüsünden sonra babam adamlardan uzaklaşarak sarayın bir üst katına çıkaran seyyar merdivenin olduğu yere ulaşmayı başardı. Ancak oraya varınca şaşırdı kaldı. Çünkü merdiven yerinde yoktu. İhtiyat olsun diye komplocular onu kaldırmışlardı. Sonra durdu ve yüksek bir sesle haykırdı: ‘Burada merdiven vardı. Kim aldı?’ Bu soruyu tekrar tekrar sordu. Telaşla sarayın salonlarında dolaşmaya başladı. Adamlar da arkasından onu takip ediyorlardı. Gördüğüm bu sahne beni korkuttu. Kapılardan birinin örtüsünü kendime siper ederek olup biteni izlemeye başladım. Nihayet adamlar babamın şiddetli mukavemetinden sonra onu bir köşede sıkıştırarak ele geçirdiler. Sonra sırt üstü yere yatırdılar. İkisi sağ koluna, ikisi sol koluna, ikisi sağ ayağına, ikisi sol ayağına oturdular. İçlerinden biri bir ustura ile iki elinin atardamarlarını kesti. Çok kan kaybedinceye kadar üzerinden inmediler. Babam bu hal üzere ruhunu teslim etti. Sonra onu pencerelerden birinin perdesine sardılar. Girişte olan karakola götürdüler. Mithat Paşa da orada idi. Babama karşı niyetlerinin kötü olduğu baştan belli idi. Zira babam hal’ edildikten sonra münadileri mahallelere gönderip ‘Sultan Abdülaziz öldü. Sultan Murad onun yerine geçti’ diye nida ettirdiler.”

Sultan Abdülaziz kimdir?

Osmanlı padişahı ve İslam halifesi olan Abdülaziz II. Mahmut ve Pertevniyal Sultan’ın çocuğu, Abdülmecid’in kardeşidir. Abdülaziz 25 Haziran tarihinde kardeşinin ölümü üzerine, 31 yaşındayken tahta geçti. 15 yıl tahtta kalan Sultan Abdülaziz, Osmanlı donanması ve ordusunun modernizasyonu, Osmanlı Bankası’nın açılması, sayıştay ve danıştay benzeri kurumlar ile itfaiye kurulması gibi önemli işlere imza attı. Yavuz Sultan Selim’den sonra Mısır’ı ve Avrupa’yı ziyaret eden ilk ve tek Osmanlı Padişahı olan Abdülaziz, ’de Napolyon’un daveti üzerine Paris’te açılan bir sergiye katıldı ve İngiltere, Belçika, Almanya, Avusturya-Macaristan’a giderek temaslarda bulundu. Bundan 4 yıl önce Topkapı Sarayı Müzesi’nin deposunda annesi Pertevniyal Sultan’ın sakladığı Abdülaziz öldürüldüğünde üstünde olan kanlı elbiseler ortaya çıkmıştı.