Roman Türünün Dünya Edebiyatında Ilk Başarılı Örneği
kaynağı değiştir]
yılları arasında gazetede tefrika olarak basılan, 'te ise kitap olarak yayımlanan , ancak bu nitelendirme tartışmalıdır. yılları arasında Recaizade Mahmud Ekrem’in ağabeyi Recaizade Mehmet Celâl tarafında yayımlanan Hayal-i Celâl'de ilk Türkçe roman olarak isimlendirilmiştir. Bu fikre destek olarak romanın Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat'ın aksine tefrika edilmemiş olması, yazarın kendisinin eserini roman olarak nitelendirdiği ilk örnek olması ve kitaplaştırılmasının Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat'tan daha önce gerçekleştirilmiş olması gösterilmektedir. Buna karşın Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat Batılı romanları gösterdiği özellikler açısından daha yakındır.[3]
Buna ek olarak Osmanlıda yaşayan azınlıklarca Türk dilinde yazılmış ama Osmanlı'da Türkçeyi yazmak için kullanılan Arap harfleri yerine azınlık alfabelerinin kullanılmış olduğu daha eski eserler bulunmaktadır. Vartan Paşa tarafından 'de Türk dilinde Ermeni harfleriyle yazılmış Akabi Hikâyesi Şemseddin Sâmi'nin eserinden yaklaşık 20 sene daha önce yazılmıştır ve bazı akademisyenlerce "ilk Türkçe roman" (ve "ilk Ermeni romanı") olarak sınıflandırılmaktadır. Aynı şekilde Anadolu Türkçesi konuşan Karamanlıların/Kapadokya Rumlarının dili olan Karamanlı Türkçesi kullanılarak Misailidis Efendi tarafından 'de Rum harfleriyle yazılmış Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş eseri de Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat'tan önce yayımlanmış başka bir romandır.[3]
Osmanlı yazarları tarafından yazılan ilk romanlar, genellikle oldukça zayıftır. Bunda romanın tür olarak batıdan alınmasının büyük payı vardır. Bu çeşit bir düz yazı geleneği olmayan Türk yazarları özellikle karakter yaratmak konusunda yüzeysel kalmışlar ve karikatüre benzeyen tipler ortaya çıkarmışlardır. İlk yazılan romanlar, kimi zaman neredeyse birebir olacak şekilde, batılı örneklerin taklitleri olarak görülebilir. Bu ilk dönem yazarları daha çok Fransız Romantizm akımını örnek almışlardır. Taner Timur'a göre bunun öncelikli nedenlerinden biri bu dönemde Fransız romanında etkili olan Doğalcılık akımı ve bu akım doğrultusunda yazılan romanların toplumun en yoz ve kötü halini yansıtma eğiliminde olmalarıdır. Osmanlılar bu romanlarda anlatılan hikâyeleri bu nedenle beğenmemiş ve kendilerine uygun görmemişlerdir.[4]Émile Zola gibi yazarların kötümserdeterminizmi yerine, dönemin değişen Osmanlı toplumuna daha çok hitap eden konuları tercih etmişlerdir. Bu durum, Taner Timur'un Ahmet Mithat Efendi'den yaptığı alıntıda şöyle geçmektedir:[5]
| “ | Bu zamanın tabii romancılarına bakılacak olursa dünyada ve bahusus dünyanın Fransa denilen kısmında ve hele Fransa'nın Paris denilen yerinde fezaili beşeriyeden (insani erdemlerden) hiçbir eser kalmamış olmak lazım gelir. | „ |
Bu nedenle dönemin romanlarında daha çok romantik aşklar ve yanlış batılılaşma ana tema olarak ön plana çıkmaktadır. Dönemin bazı önemli romanları şunlardır: Recaizade Mahmud Ekrem’in Araba Sevdası (), Namık Kemal’in İntibah’ı () ve Ahmet Mithat Efendi’nin Felatun Bey'le Rakım Efendi’si ().
Türk edebiyatında tarihi romanın ilk denemesi Ahmet Mithat Efendi’nin Yeniçeriler () adlı romanı sayılabilir. Batılı anlamda ilk tarihsel Türkçe roman, Tanzimat Edebiyatı yazarlarından Namık Kemal’in Cezmi’sidir. Onun ilk basımı 'de yapılmıştır. Roman Türk edebiyatının ilk tarihi romanı olma özelliği taşır. Romanın sonunda 1. cildin sonu yazısı yer alsa da, kitabın 2. bir cildi yoktur.
Servet-i Fünûn edebiyatı döneminde ilk usta romanlar ve usta yazarlar kendilerini gösterdi. "Sanat sanat içindir" tezini savunan bu yazarlar aşk ve acıma gibi konuları işledi. Halit Ziya Uşaklıgil bu dönemin en önemli romancısı sayılır. Uşaklıgil'in Aşk-ı Memnu () adlı romanı günümüzde de en başarılı Türk romanlarından biri olarak kabul edilir.
’dan sonra milli duyguların ağır basmasıyla birlikte Genç Kalemler dergisi çevresinde Türkçülük akımı gelişti. Milli romanların yazılması bu dönemde başladı. Halide Edip Adıvar’ın Vurun Kahpeye, Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanları bu dönemin örneklerindendir.
Cumhuriyet dönemi[değiştir Genellikle insanların serüvenlerini, iç dünyalarını, toplumsal bir olay ya da olguyu, insan ilişkilerini ve değişik insanlık durumlarını yansıtmayı amaçlayan düzyazı türüne &#;roman&#; denir. &#;Roman&#; terimi, Roma İmparatorluğu içindeki halkların kullandığı bozulmuş Lâtinceye verilen addır. Bu bozuk Latince ile yazılan ilk destan ve halk öykülerine roman denmiştir. Bu terim, sonradan belli bir türün adı olmuştur.
Uzun anlatıma dayalı edebiyat türlerinden biri olan roman; olayları yer, zaman ve şahıs kadrosu bütünlüğü ve uyumu içinde anlatır. Okuyucuyu çekebilecek nitelikte merak unsurları içerir. Sosyal yaşamda kişilerin veya ailelerin başlarından geçen ya da geçme olasılığı bulunan olayları yer ve zaman göstererek aktarır. Birbiriyle bağlantılı olayları temel bir düşünce etrafında birleştirerek yansıtır.
Roman, hem bir gerçekliğin hem de düş gücünün ürünüdür. Yazar, anlattığı olayı, kişileri gerçekten olsa da bunları yeniden yaratarak verir. Bu bakımdan roman gerçek yaşamla tam olarak örtüşmez. Roman, yaşamın yeniden üretimi ya da yaratımıdır. Romanda aslında romancının hayal gücü, sanatçı kişiliği, görgü ve bilgisiyle, zengin duygu ve düşüncesiyle yaratılan bir yaşam ortamı anlatılır. Romanın geçtiği sosyal çevre içerisinde dine, felsefeye, ahlaka, siyasete yer verilir. Romancı, okuyucuyu etkilemek, okuyucunun ruhunda bir yankı uyandırmak amacındadır. Romanlar üçüncü kişi ağzıyla, roman kişilerinden birinin ya da birkaçının yazdığı anı biçiminde veya roman kişilerinin birbirlerine gönderdikleri mektuplarla olmak üzere üç değişik şekilde yazılır.
Romanın Öğeleri
Roman dört temel öğeden oluşur. Romanın kurgusunu oluşturan dört temel unsur &#;yer, zaman, olaylar zinciri ve şahıs kadrosu &#;dur. Bazı romanlarda bunlara &#;fikir&#; unsuru da eklenir.
1. Kişi (kahramanlar): Romanların çoğunda geniş bir şahıs kadrosu vardır. Romanda başkarakter ve yardımcı karakterler bulunur. Romanda şahıslar ayrıntılı olarak tanıtılır. Roman kahramanının yaşamı, geniş bir zaman çerçevesi içinde baştan sona anlatılır. Roman kişileri &#;tip&#; ve &#;karakter&#; olarak karşımıza çıkar.
Tip: Belli bir sınıfı ya da belli bir insan eğilimini temsil eden kişidir. Tip evrenseldir, genel özelliklere sahiptir. Tipler &#;sevecen tip, alıngan tip, kıskanç tip, sosyal tip&#; gibi, bireysel olmaktan çok; başkalarında da bulunan ortak özellikler taşıyan ve bu özellikleri en belirgin şekilde temsil eden şahıs veya şahıs grubudur.
Karakter: Romanda olumlu, olumsuz yönleri ile verilen, belirli bir tip özelliği göstermeyen kişilerdir. Karakter, kendine özgüdür. Karakterler genel temsil özelliği göstermez. Karakterler, birden fazla özelliği belirlenmiş, tipik olan birkaç özelliği ile insanın iç çatışmaları ve çıkmazlarını verme görevini yüklenmiş roman şahıslarıdır. Karakterler çok yönlü olup, değişkenliğe sahip kişiler oldukları için bunlara &#;yuvarlak roman kişisi&#; de denmektedir.
2. Olay: Romanlar, temel bir olay etrafında gelişen ve iç içe geçmiş çok sayıda olaydan oluşur. Romanda anlatılan olaylar hayattan alınabileceği gibi, tarihten, anılardan, okunan kitaplardan ve masallardan da alınabilir. Önemli olan, konunun gerçeğe uygun olmasıdır. Romanda olaylar her yönüyle ayrıntılı olarak işlenir. Her olay bir nedene bağlanır. Böylece okuyucu, romanın içine çekilir.
3. Çevre (yer): Romanlardaki kişilerin yaşadığı, olayların geçtiği yerdir çevre. İnsanlar gibi, roman kişileri de belli bir çevrede yaşar. Bu çevre, okuyucuya betimleme yoluyla anlatılır. Romanda olayların geçtiği ve kişilerin yaşadığı yerler, çevre ve diğer mekânlar çok ayrıntılı şekilde verilir.
4. Zaman: Romanlarda zaman kavramı belirgindir. Olay veya olaylar belirli bir zaman diliminde yaşanır. Romanlarda fiiller genellikle &#;-di&#;li geçmiş zaman&#; kipinde kullanılır. Klasik romanda zaman &#;geçmiş, şimdiki ve gelecek zaman&#; olmak üzere üç dilimde verilir. Çağdaş romanda bu anlayış etkin değildir. İnsanın hatırlama yeteneğinden yararlanılarak zamanlar arası geçiş yapılır. İç içe değişik zaman dilimlerinden söz edilebilir. Birkaç zaman bir arada kullanılabilir. Şuur akışı tekniğiyle geriye dönüşler veya ileriye gidişler olabilir.
5. Fikir: Çoğu romanın fikirsel bir yönü de vardır. Romandaki olayların, durumların ve davranışların nedenleri araştırılır; kişilerin psikolojik tahlilleri yapılır ve olayların sonuçları üzerinde durulursa romanın ana düşüncesi ve yardımcı düşünceleri belirlenebilir.
6. Dil ve anlatım: Her romana, eserini kendine özgü görüş, anlayış ve anlatış özelliğine göre oluşturur. Anlatmaya bağlı eserlerde, özellikle de roman ve hikâyeler birinci veya üçüncü kişi ağzından anlatılır. &#;Birinci kişili anlatım&#;da &#;ben, biz&#;; &#;üçüncü kişili anlatım&#; da eserlerde &#;o, onlar&#; özneleri kullanılır. Yüklemler bu öznelere göre çekimlenir. Ayrıca bu tür eserlerde üç tür anlatıcı bakış açısından söz edilebilir. &#;Dün Ali ile Ayşe&#;yi eve çağırdım. Birlikte ders çalıştık.&#;Burada birinci kişili anlatım söz konusudur. &#;Dün Ali ile Ayşe &#;yi eve çağırdı. Birlikte ders çalıştılar.&#; Burada üçüncü kişili anlatım söz konusudur.
Anlatıcı Bakış Açıları
Hâkim (İlahi, Tanrısal) Bakış Açısı: Anlatıcı, olayların içinde yer almaz, olaylara müdahale etmez. Olaylara geniş bir açıdan bakar. Anlatıcı her şeyi bilen konumundadır; kahramanların zihinlerinden geçenleri, duygularını, iç dünyalarını geçmişte yaşadıklarını, gelecekte olacakları onların en gizli bilgilerini bütün ayrıntılarıyla bilir. Yazar, roman kahramanlarından daha fazlasını bilir. Anlatım üçüncü kişinin ağzından yapılır.
&#;Eve nasıl gideceğini düşünüyordu. Babasının kızacağından endişe ediyordu. Bu düşünceler içindeyken aklına bir fikir geldi.&#;
Kahraman Bakış Açısı: Anlatıcı, romanın kahramanlarından biridir. Yazar, olayları kahramanın bakış açısından anlatır. Anlatıcının bildikleri; kahramanın anlattıkları, gördükleri, duydukları ve bildikleri ile sınırlıdır. Olaylar, birinci kişinin ağzından verilir.
&#;Eve gittim. Babam beni görünce çok sevindi. Sana bir sürprizim var!&#;dedi. Doğum günüm için aldığı hediyeyi bana verdi.&#;
Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcı, olayların içinde yer almaz. Olayları yansız bir şekilde anlatır, gözlemci konumundadır. Yazarın bildikleri, kahramanın bilgilerinden daha azdır. Bu bakış açısıyla yazılmış romanlarda gizli bilgilere, duygulara, hayallere ve kişilerin iç dünyasındaki çatışmalara yer verilmez. Olaylar üçüncü kişinin ağzından anlatılır.
&#;Eve gitti. Babası onu görünce çok sevindi. Ona bir sürprizi olduğunu söyledi. Doğum günü için aldığı hediyeyi ona verdi.&#;
ROMAN TÜRLERİ
Romanlar bağlı oldukları edebî akımlara ve konularına göre sınıflanabilir.
- Akımlarına Göre Romanlar: Edebiyat akımlarına göre romanlar &#;romantik, realist (gerçekçi), naturalist (doğalcı), estetik, izlenimci, dışavurumcu, toplumcu, yeni roman&#; olarak sıralanabilir.
- Konularına Göre Romanlar:Konularına göre romanlar ise &#;sosyal roman, tarihî roman, macera romanı, tahlil romanı, duygusal roman, egzotik roman, oluşum romanı, didaktik roman, köy romanı, lirik roman, pastoral roman, otobiyografik roman, aşk romanı, bilimkurgu romanı, belgesel roman&#; olarak isimlendirilebilir.
- Sosyal roman:Toplumsal sorunların işlendiği romanlardır. Bu tür romanlarda ekonomik sorunlar, sınıflar arası çatışmalar, rejim değişiklikleri, esaret, göç gibi toplumsal yaşamı doğrudan ilgilendiren konular anlatılır.
- Tarihî roman:Konularını tarihte yaşamış kahramanlarla, onları kuşatan gerçek veya hayalî kişilerin hayat ve maceralarından alan roman türüdür. Bu roman türü, geçmişte yaşanmış önemli olayları konu alır. Ancak tarihten daha derinlerde yatan insanla ilgili daha evresel bir gerçeği araştırmak amacıyla da yazılır. Yazar, tarihî gerçekleri kendi hayal gücü ile birleştirerek anlatır.
- Macera (serüven) romanı:Günlük yaşamda gerçekleşmesi çok zor olan şaşırtıcı, gizemli olayları sürükleyici bir anlatımla ele alan romanlardır. Bu tür romanlarda &#;olay&#; her şey demektir. Romancı, okuyucunun merakını hep zirvede tutar. Bu romanlarda olayların akışına uygun olarak çok zengin ve değişken bir çevre anlatımı vardır. Kahramanlar olay ekseninde sürekli hareket hâlindedir. Bu romanlarda okuyucuya hoşça vakit geçirtmek amaçlanır.
- Tahlil (çözümleme) romanı:İnsanların ruhsal ve psikolojik durumlarını, olaylar karşısındaki tepkilerini ve davranış biçimlerini işleyen roman türüdür. Bu romanların hatıra türü yazılara yakın bir anlatımı vardır. Tahlil romanları, kişilerin ruhsal durumlarını ayrıntılarıyla çözümlemeye çalışır. Bu romanlarda görünen olaylardan çok, olayların kişi üzerindeki yansımaları konu edinilir. Ruhun derinliklerine inilir, bilinçaltındaki gizemli istekler açığa çıkarılmaya çalışılır. Bu nedenle bu romanlara &#;psikolojik roman&#; da denir.
Dünya Edebiyatında Roman
Roman Avrupa&#;da sözlü edebiyattaki destan türünün geçirdiği evrimleşmenin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Roman türünün ilk örneklerini yüzyılda Fransız yazar Rabelais vermiştir.
Bugünkü romanı hatırlatan ilk eser yüzyılda Rönesans&#;tan sonra Givoanni Boccacio tarafından yazılmış olan &#;Dekameron&#;dur. Miguel de Cervantes&#;in Don Kişot&#;u yüzyılın sonlarına doğru yazılmıştır ve eser. roman türünün ilk başarılı örneği kabul edilir. yüzyılda Klasik akım içinde ortaya çıkan tek romancı ise Madame De La Fayette&#;tir. Bu yüzyılda İngiltere de Daniel Defoe &#;Robenson Cruze&#;yu, Jonathan Swift &#;Guliver&#;in Gezileri&#;ni yazmıştır.
Bu türün yetkin örnekleri ise yüzyılda verilmeye başlanmıştır. Roman, bir tür olarak karakteristik özelliklerini romantizm ve realizm akımları sayesinde yüzyılda kazanmıştır. yüzyıldaki sosyal ve teknolojik gelişmeler romana da yansımıştır. Bu dönem romancıları arasında Amerikan edebiyatından John Steinbeck, Ernest Hemingway; Alman edebiyatından Thomas Mann, Erich Maria Remargue; Fransız edebiyatından Andre Mourois, Jaun Paul Sartre, Albert Camus sayılabilir.
Türk Edebiyatında Roman
Tanzimat&#;a kadar Türk toplumunda romanın yerini destanlar, efsaneler, mesneviler ve halk hikâyeleriyle masallar tutmuştur. Türk edebiyatı bugünkü anlamda romanla Fransızcadan yapılan çeviriler sayesinde tanışmıştır. Yusuf Kamil Paşa nın Fransız edebiyatçı Fenelon&#;dan yaptığı Telemague (Telemak)&#; adlı çeviri eser, ilk çeviri roman olarak karşımıza çıkmaktadır.
Türk edebiyatında roman türünün ilk örnekleri Tanzimat döneminde verilmiştir. Şemseddin Sami&#;nin &#;Taaşşuk-ı Talat-ı Fitnat&#; adlı eseri ilk yerli roman kabul edilir. Edebî anlamda ilk roman örneklerinden biri kabul edilen &#;İntibah&#; ı Namık Kemal da yazmıştır. Batı edebiyatındaki yetkin örnekler ölçüsündeki romanları ise Halit Ziya Uşaklıgil kaleme almıştır. Halit Ziya &#;Maî ve Siyah&#;, &#;Aşk-ı Memnu&#; gibi eserleriyle yerli romana, teknik yönden Batılı bir nitelik kazandırmıştır.
Hikâye &#; Roman Farkı
Hikâye anlatım olarak romana benzer; ama aslında onun romandan çok farklı yanları vardır:
- Hikâye türü, romandan daha kısadır.
- Hikâyede temel öğe olaydır. Romanda ise temel öğe karakter, yani kişidir. Hikâyeler olay üzerine kurulur, romanlar ise kişi üzerine kurulur.
- Hikâyede tek olay bulunmasına karşılık romanda birbirine bağlı olaylar zinciri vardır. Romandaki olaylardan her biri hikâyeye konu olabilir.
- Hikâyede kahramanların tanıtımında ayrıntıya girilmez, kahramanlar her yönüyle tanıtılmaz. Romandan farklı olarak hikâyede kişiler sadece olayla ilgili yönleriyle anlatılır. Bu yüzden hikâyelerdeki kişiler bir karakter olarak karşımıza çıkmaz.
- Öyküde, olayın geçtiği yer (çevre) sınırlıdır ve ayrıntılı olarak anlatılmaz. Romanlarda olaylar çok olduğu için olayların geçtiği çevre de geniştir. Bu çevreler çok ayrıntılı olarak anlatılır.
- Hikâyeler kısa olduğu için anlatım yalın, anlaşılır ve özlüdür. Romanlarda ise anlatım daha ağır ve sanatlıdır.
*Roman, bir tür olarak karakteristik özelliklerini romantizm ve realizm akımları sayesinde yüzyılda kazanmıştır.
Contents
Roman özellikleri kaçıncı yüzyıl?
Türk edebiyatında roman, yüzyılda ortaya çıkan bir yazım türüdür. Roman, Tanzimat&#;la başlayan batılılaşma sürecinin bir parçası olarak Türk edebiyatına girmiş olup, Fransız edebiyatından eserler başta olmak üzere ilk Türkçe örnekleri çeviri eserlerde gözlemlenmiştir.
Roman karakteristik özellikleri ne zaman çıktı?
Roman, bir tür olarak karakteristik özelliklerini romantizm ve realizm akımları sayesinde yüzyılda kazanmıştır. yüzyıldaki sosyal ve teknolojik gelişmeler romana da yansımıştır.
Roman hangi yüzyılda?
Bugünkü romanı hatırlatan ilk eser yüzyılda Rönesans&#;tan sonra Giovanni Boccaccio (Covani Bukaço) tarafından yazılmış olan Dekameron&#;dur (Dekameron). Miguel de Cervantes&#;in (Migel de Sörvantes) Don Kişot&#;u yüzyılın sonlarına doğru yazılmıştır ve eser roman türünün ilk başarılı örneği kabul edilir.
Roman türü ilk olarak nerede ortaya çıktı?
Roman Avrupa&#;da sözlü edebiyattaki destan türünün geçirdiği evrimleşmenin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Roman türünün ilk örneklerini yüzyılda Fransız yazar Rabelais vermiştir.
Roman kaç döneme ayrılır?
Romanlar: konu, üslup, yazıldığı dönem bakımından çeşitli türlere ayrılabilir. Üslup bakımından &#;romantik roman&#;, &#;gerçekçi roman&#;, &#;doğalcı roman&#;, &#;estetik roman&#;, &#;izlenimci roman&#;, &#;dışavurumcu roman&#;, &#;yeni roman&#; türleri sayılabilir.
Romanın en yetkin örnekleri kaçıncı yüzyıl?
Bu türün yetkin örnekleri ise yüzyılda verilmeye başlanmıştır.
Roman ilk ne zaman ortaya çıkmıştır?
yüzyılda kaleme alınmış olan Genji&#;nin Hikayesi adlı kitap dünya edebiyatındaki ilk roman kabul edilir. Türk edebiyatında ise ilk roman yüzyılda yazılmıştır. Bunun en büyük nedeni Osmanlı döneminde, 6 yüzyıl boyunca Divan edebiyatına öncelik verilmesidir.
Roman türünün ilk başarılı örneği ne zaman?
Dünya Edebiyatında İlk Romanın Yazarı Kimdir? Dünya edebiyatında ilk roman örneği olarak kabul edilen Genji&#;nin Hikayesi adlı kitabın yazarı Murasaki Shibiku&#;dur. yılında doğan Japon yazarın romanı dışında birçok şiiri de Avrupa dillerine tercüme edilmiştir.
18 yüzyılda roman hangi akımla başlamıştır?
Roman yüzyılda. Aydınlanma felsefesinin etkisiyle, Fransa&#;da daha çok felsefî, didaktik içeriklidir. Fenelon&#;un Telemaque&#;ı, Voltaire&#;in Candide&#;i, Rousseau&#;nun Emile&#;i bu nitelikte eserlerdir.
Pitoresk roman ne demek?
Pikaresk roman, yüzyılda şövalye romanlarına ve kır yaşamını konu alan romanlara tepki olarak ortaya çıkan; toplumun aşağı tabakalarındaki düzenbaz, dalavereci ancak becerikli ve kurnaz bir kahramanın maceralarını işleyen roman türü.
Dönem romanı nedir?
“Tarihî roman” kavramıyla ilişkili; fakat ondan ayrı bir tür olarak değerlendirilmesi gereken “dönem romanı”, hem adlandırma bakımından hem de müstakil bir tür olarak Türk edebiyatında yeterince üzerinde durulmamış bir roman türüdür.
Türk edebiyatında ilk roman nedir?
İlk edebi romanımızın adı “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat” olarak bilinmektedir. Tüm edebiyat yetkililerince bu roman ilk edebi roman olarak kabul edilmiştir.
Romanlar türkiyeye ne zaman geldi?
İlk kez &#;te İstanbul&#;da, &#;te de Edirne&#;de nüfus kayıtlarına geçirildiler. Aynı tarihlerde, Avrupa&#;nın birçok ülkesinde gezgin çalgıcı ve falcılardan oluşan bazı göçebe toplulukların kayıtlarına rastlanır. Günümüzde Çingeneler dünyanın dört bir yanına dağılmış olarak yaşarlar.
Dünyanın ilk romanı nedir?
yıl önce yazıldığına inanılan Japon destanı Genji&#;nin Hikayesi&#;nin dünyanın ilk romanı olduğu iddia edildi. Japon yazar Murasaki Shikibu tarafından kaleme alınan roman, Prens Hikaru Genji&#;nin hareketli aşk hayatını ele alıyor.
Roman nedir tarihi gelişimi?
Roman türünün ilk örneğini XVI. Yüzyılda İspanyol yazar Miguel de Cervontes (Mişel dö Servantes) Don Kişot adlı esriyle vermiştir. Edebiyatımızda roman türünün ilk örnekleri olarak, Namık Kemal İntibah adlı eseriyle ilk edebi roman örneğini Halit Ziya Uşaklıgil, ”Mai ve SİYAH&#;la ilk modern roman örneğini vermişlerdir.
kaynağı değiştir]
Genellikle insanların serüvenlerini, iç dünyalarını, toplumsal bir olay ya da olguyu, insan ilişkilerini ve değişik insanlık durumlarını yansıtmayı amaçlayan düzyazı türüne &#;roman&#; denir. &#;Roman&#; terimi, Roma İmparatorluğu içindeki halkların kullandığı bozulmuş Lâtinceye verilen addır. Bu bozuk Latince ile yazılan ilk destan ve halk öykülerine roman denmiştir. Bu terim, sonradan belli bir türün adı olmuştur.
Uzun anlatıma dayalı edebiyat türlerinden biri olan roman; olayları yer, zaman ve şahıs kadrosu bütünlüğü ve uyumu içinde anlatır. Okuyucuyu çekebilecek nitelikte merak unsurları içerir. Sosyal yaşamda kişilerin veya ailelerin başlarından geçen ya da geçme olasılığı bulunan olayları yer ve zaman göstererek aktarır. Birbiriyle bağlantılı olayları temel bir düşünce etrafında birleştirerek yansıtır.
Roman, hem bir gerçekliğin hem de düş gücünün ürünüdür. Yazar, anlattığı olayı, kişileri gerçekten olsa da bunları yeniden yaratarak verir. Bu bakımdan roman gerçek yaşamla tam olarak örtüşmez. Roman, yaşamın yeniden üretimi ya da yaratımıdır. Romanda aslında romancının hayal gücü, sanatçı kişiliği, görgü ve bilgisiyle, zengin duygu ve düşüncesiyle yaratılan bir yaşam ortamı anlatılır. Romanın geçtiği sosyal çevre içerisinde dine, felsefeye, ahlaka, siyasete yer verilir. Romancı, okuyucuyu etkilemek, okuyucunun ruhunda bir yankı uyandırmak amacındadır. Romanlar üçüncü kişi ağzıyla, roman kişilerinden birinin ya da birkaçının yazdığı anı biçiminde veya roman kişilerinin birbirlerine gönderdikleri mektuplarla olmak üzere üç değişik şekilde yazılır.
Romanın Öğeleri
Roman dört temel öğeden oluşur. Romanın kurgusunu oluşturan dört temel unsur &#;yer, zaman, olaylar zinciri ve şahıs kadrosu &#;dur. Bazı romanlarda bunlara &#;fikir&#; unsuru da eklenir.
1. Kişi (kahramanlar): Romanların çoğunda geniş bir şahıs kadrosu vardır. Romanda başkarakter ve yardımcı karakterler bulunur. Romanda şahıslar ayrıntılı olarak tanıtılır. Roman kahramanının yaşamı, geniş bir zaman çerçevesi içinde baştan sona anlatılır. Roman kişileri &#;tip&#; ve &#;karakter&#; olarak karşımıza çıkar.
Tip: Belli bir sınıfı ya da belli bir insan eğilimini temsil eden kişidir. Tip evrenseldir, genel özelliklere sahiptir. Tipler &#;sevecen tip, alıngan tip, kıskanç tip, sosyal tip&#; gibi, bireysel olmaktan çok; başkalarında da bulunan ortak özellikler taşıyan ve bu özellikleri en belirgin şekilde temsil eden şahıs veya şahıs grubudur.
Karakter: Romanda olumlu, olumsuz yönleri ile verilen, belirli bir tip özelliği göstermeyen kişilerdir. Karakter, kendine özgüdür. Karakterler genel temsil özelliği göstermez. Karakterler, birden fazla özelliği belirlenmiş, tipik olan birkaç özelliği ile insanın iç çatışmaları ve çıkmazlarını verme görevini yüklenmiş roman şahıslarıdır. Karakterler çok yönlü olup, değişkenliğe sahip kişiler oldukları için bunlara &#;yuvarlak roman kişisi&#; de denmektedir.
2. Olay: Romanlar, temel bir olay etrafında gelişen ve iç içe geçmiş çok sayıda olaydan oluşur. Romanda anlatılan olaylar hayattan alınabileceği gibi, tarihten, anılardan, okunan kitaplardan ve masallardan da alınabilir. Önemli olan, konunun gerçeğe uygun olmasıdır. Romanda olaylar her yönüyle ayrıntılı olarak işlenir. Her olay bir nedene bağlanır. Böylece okuyucu, romanın içine çekilir.
3. Çevre (yer): Romanlardaki kişilerin yaşadığı, olayların geçtiği yerdir çevre. İnsanlar gibi, roman kişileri de belli bir çevrede yaşar. Bu çevre, okuyucuya betimleme yoluyla anlatılır. Romanda olayların geçtiği ve kişilerin yaşadığı yerler, çevre ve diğer mekânlar çok ayrıntılı şekilde verilir.
4. Zaman: Romanlarda zaman kavramı belirgindir. Olay veya olaylar belirli bir zaman diliminde yaşanır. Romanlarda fiiller genellikle &#;-di&#;li geçmiş zaman&#; kipinde kullanılır. Klasik romanda zaman &#;geçmiş, şimdiki ve gelecek zaman&#; olmak üzere üç dilimde verilir. Çağdaş romanda bu anlayış etkin değildir. İnsanın hatırlama yeteneğinden yararlanılarak zamanlar arası geçiş yapılır. İç içe değişik zaman dilimlerinden söz edilebilir. Birkaç zaman bir arada kullanılabilir. Şuur akışı tekniğiyle geriye dönüşler veya ileriye gidişler olabilir.
5. Fikir: Çoğu romanın fikirsel bir yönü de vardır. Romandaki olayların, durumların ve davranışların nedenleri araştırılır; kişilerin psikolojik tahlilleri yapılır ve olayların sonuçları üzerinde durulursa romanın ana düşüncesi ve yardımcı düşünceleri belirlenebilir.
6. Dil ve anlatım: Her romana, eserini kendine özgü görüş, anlayış ve anlatış özelliğine göre oluşturur. Anlatmaya bağlı eserlerde, özellikle de roman ve hikâyeler birinci veya üçüncü kişi ağzından anlatılır. &#;Birinci kişili anlatım&#;da &#;ben, biz&#;; &#;üçüncü kişili anlatım&#; da eserlerde &#;o, onlar&#; özneleri kullanılır. Yüklemler bu öznelere göre çekimlenir. Ayrıca bu tür eserlerde üç tür anlatıcı bakış açısından söz edilebilir. &#;Dün Ali ile Ayşe&#;yi eve çağırdım. Birlikte ders çalıştık.&#;Burada birinci kişili anlatım söz konusudur. &#;Dün Ali ile Ayşe &#;yi eve çağırdı. Birlikte ders çalıştılar.&#; Burada üçüncü kişili anlatım söz konusudur.
Anlatıcı Bakış Açıları
Hâkim (İlahi, Tanrısal) Bakış Açısı: Anlatıcı, olayların içinde yer almaz, olaylara müdahale etmez. Olaylara geniş bir açıdan bakar. Anlatıcı her şeyi bilen konumundadır; kahramanların zihinlerinden geçenleri, duygularını, iç dünyalarını geçmişte yaşadıklarını, gelecekte olacakları onların en gizli bilgilerini bütün ayrıntılarıyla bilir. Yazar, roman kahramanlarından daha fazlasını bilir. Anlatım üçüncü kişinin ağzından yapılır.
&#;Eve nasıl gideceğini düşünüyordu. Babasının kızacağından endişe ediyordu. Bu düşünceler içindeyken aklına bir fikir geldi.&#;
Kahraman Bakış Açısı: Anlatıcı, romanın kahramanlarından biridir. Yazar, olayları kahramanın bakış açısından anlatır. Anlatıcının bildikleri; kahramanın anlattıkları, gördükleri, duydukları ve bildikleri ile sınırlıdır. Olaylar, birinci kişinin ağzından verilir.
&#;Eve gittim. Babam beni görünce çok sevindi. Sana bir sürprizim var!&#;dedi. Doğum günüm için aldığı hediyeyi bana verdi.&#;
Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcı, olayların içinde yer almaz. Olayları yansız bir şekilde anlatır, gözlemci konumundadır. Yazarın bildikleri, kahramanın bilgilerinden daha azdır. Bu bakış açısıyla yazılmış romanlarda gizli bilgilere, duygulara, hayallere ve kişilerin iç dünyasındaki çatışmalara yer verilmez. Olaylar üçüncü kişinin ağzından anlatılır.
&#;Eve gitti. Babası onu görünce çok sevindi. Ona bir sürprizi olduğunu söyledi. Doğum günü için aldığı hediyeyi ona verdi.&#;
ROMAN TÜRLERİ
Romanlar bağlı oldukları edebî akımlara ve konularına göre sınıflanabilir.
- Akımlarına Göre Romanlar: Edebiyat akımlarına göre romanlar &#;romantik, realist (gerçekçi), naturalist (doğalcı), estetik, izlenimci, dışavurumcu, toplumcu, yeni roman&#; olarak sıralanabilir.
- Konularına Göre Romanlar:Konularına göre romanlar ise &#;sosyal roman, tarihî roman, macera romanı, tahlil romanı, duygusal roman, egzotik roman, oluşum romanı, didaktik roman, köy romanı, lirik roman, pastoral roman, otobiyografik roman, aşk romanı, bilimkurgu romanı, belgesel roman&#; olarak isimlendirilebilir.
- Sosyal roman:Toplumsal sorunların işlendiği romanlardır. Bu tür romanlarda ekonomik sorunlar, sınıflar arası çatışmalar, rejim değişiklikleri, esaret, göç gibi toplumsal yaşamı doğrudan ilgilendiren konular anlatılır.
- Tarihî roman:Konularını tarihte yaşamış kahramanlarla, onları kuşatan gerçek veya hayalî kişilerin hayat ve maceralarından alan roman türüdür. Bu roman türü, geçmişte yaşanmış önemli olayları konu alır. Ancak tarihten daha derinlerde yatan insanla ilgili daha evresel bir gerçeği araştırmak amacıyla da yazılır. Yazar, tarihî gerçekleri kendi hayal gücü ile birleştirerek anlatır.
- Macera (serüven) romanı:Günlük yaşamda gerçekleşmesi çok zor olan şaşırtıcı, gizemli olayları sürükleyici bir anlatımla ele alan romanlardır. Bu tür romanlarda &#;olay&#; her şey demektir. Romancı, okuyucunun merakını hep zirvede tutar. Bu romanlarda olayların akışına uygun olarak çok zengin ve değişken bir çevre anlatımı vardır. Kahramanlar olay ekseninde sürekli hareket hâlindedir. Bu romanlarda okuyucuya hoşça vakit geçirtmek amaçlanır.
- Tahlil (çözümleme) romanı:İnsanların ruhsal ve psikolojik durumlarını, olaylar karşısındaki tepkilerini ve davranış biçimlerini işleyen roman türüdür. Bu romanların hatıra türü yazılara yakın bir anlatımı vardır. Tahlil romanları, kişilerin ruhsal durumlarını ayrıntılarıyla çözümlemeye çalışır. Bu romanlarda görünen olaylardan çok, olayların kişi üzerindeki yansımaları konu edinilir. Ruhun derinliklerine inilir, bilinçaltındaki gizemli istekler açığa çıkarılmaya çalışılır. Bu nedenle bu romanlara &#;psikolojik roman&#; da denir.
Dünya Edebiyatında Roman
Roman Avrupa&#;da sözlü edebiyattaki destan türünün geçirdiği evrimleşmenin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Roman türünün ilk örneklerini yüzyılda Fransız yazar Rabelais vermiştir.
Bugünkü romanı hatırlatan ilk eser yüzyılda Rönesans&#;tan sonra Givoanni Boccacio tarafından yazılmış olan &#;Dekameron&#;dur. Miguel de Cervantes&#;in Don Kişot&#;u yüzyılın sonlarına doğru yazılmıştır ve eser. roman türünün ilk başarılı örneği kabul edilir. yüzyılda Klasik akım içinde ortaya çıkan tek romancı ise Madame De La Fayette&#;tir. Bu yüzyılda İngiltere de Daniel Defoe &#;Robenson Cruze&#;yu, Jonathan Swift &#;Guliver&#;in Gezileri&#;ni yazmıştır.
Bu türün yetkin örnekleri ise yüzyılda verilmeye başlanmıştır. Roman, bir tür olarak karakteristik özelliklerini romantizm ve realizm akımları sayesinde yüzyılda kazanmıştır. yüzyıldaki sosyal ve teknolojik gelişmeler romana da yansımıştır. Bu dönem romancıları arasında Amerikan edebiyatından John Steinbeck, Ernest Hemingway; Alman edebiyatından Thomas Mann, Erich Maria Remargue; Fransız edebiyatından Andre Mourois, Jaun Paul Sartre, Albert Camus sayılabilir.
Türk Edebiyatında Roman
Tanzimat&#;a kadar Türk toplumunda romanın yerini destanlar, efsaneler, mesneviler ve halk hikâyeleriyle masallar tutmuştur. Türk edebiyatı bugünkü anlamda romanla Fransızcadan yapılan çeviriler sayesinde tanışmıştır. Yusuf Kamil Paşa nın Fransız edebiyatçı Fenelon&#;dan yaptığı Telemague (Telemak)&#; adlı çeviri eser, ilk çeviri roman olarak karşımıza çıkmaktadır.
Türk edebiyatında roman türünün ilk örnekleri Tanzimat döneminde verilmiştir. Şemseddin Sami&#;nin &#;Taaşşuk-ı Talat-ı Fitnat&#; adlı eseri ilk yerli roman kabul edilir. Edebî anlamda ilk roman örneklerinden biri kabul edilen &#;İntibah&#; ı Namık Kemal da yazmıştır. Batı edebiyatındaki yetkin örnekler ölçüsündeki romanları ise Halit Ziya Uşaklıgil kaleme almıştır. Halit Ziya &#;Maî ve Siyah&#;, &#;Aşk-ı Memnu&#; gibi eserleriyle yerli romana, teknik yönden Batılı bir nitelik kazandırmıştır.
Hikâye &#; Roman Farkı
Hikâye anlatım olarak romana benzer; ama aslında onun romandan çok farklı yanları vardır:
- Hikâye türü, romandan daha kısadır.
- Hikâyede temel öğe olaydır. Romanda ise temel öğe karakter, yani kişidir. Hikâyeler olay üzerine kurulur, romanlar ise kişi üzerine kurulur.
- Hikâyede tek olay bulunmasına karşılık romanda birbirine bağlı olaylar zinciri vardır. Romandaki olaylardan her biri hikâyeye konu olabilir.
- Hikâyede kahramanların tanıtımında ayrıntıya girilmez, kahramanlar her yönüyle tanıtılmaz. Romandan farklı olarak hikâyede kişiler sadece olayla ilgili yönleriyle anlatılır. Bu yüzden hikâyelerdeki kişiler bir karakter olarak karşımıza çıkmaz.
- Öyküde, olayın geçtiği yer (çevre) sınırlıdır ve ayrıntılı olarak anlatılmaz. Romanlarda olaylar çok olduğu için olayların geçtiği çevre de geniştir. Bu çevreler çok ayrıntılı olarak anlatılır.
- Hikâyeler kısa olduğu için anlatım yalın, anlaşılır ve özlüdür. Romanlarda ise anlatım daha ağır ve sanatlıdır.
*Roman, bir tür olarak karakteristik özelliklerini romantizm ve realizm akımları sayesinde yüzyılda kazanmıştır.
Contents
Roman özellikleri kaçıncı yüzyıl?
Türk edebiyatında roman, yüzyılda ortaya çıkan bir yazım türüdür. Roman, Tanzimat&#;la başlayan batılılaşma sürecinin bir parçası olarak Türk edebiyatına girmiş olup, Fransız edebiyatından eserler başta olmak üzere ilk Türkçe örnekleri çeviri eserlerde gözlemlenmiştir.
Roman karakteristik özellikleri ne zaman çıktı?
Roman, bir tür olarak karakteristik özelliklerini romantizm ve realizm akımları sayesinde yüzyılda kazanmıştır. yüzyıldaki sosyal ve teknolojik gelişmeler romana da yansımıştır.
Roman hangi yüzyılda?
Bugünkü romanı hatırlatan ilk eser yüzyılda Rönesans&#;tan sonra Giovanni Boccaccio (Covani Bukaço) tarafından yazılmış olan Dekameron&#;dur (Dekameron). Miguel de Cervantes&#;in (Migel de Sörvantes) Don Kişot&#;u yüzyılın sonlarına doğru yazılmıştır ve eser roman türünün ilk başarılı örneği kabul edilir.
Roman türü ilk olarak nerede ortaya çıktı?
Roman Avrupa&#;da sözlü edebiyattaki destan türünün geçirdiği evrimleşmenin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Roman türünün ilk örneklerini yüzyılda Fransız yazar Rabelais vermiştir.
Roman kaç döneme ayrılır?
Romanlar: konu, üslup, yazıldığı dönem bakımından çeşitli türlere ayrılabilir. Üslup bakımından &#;romantik roman&#;, &#;gerçekçi roman&#;, &#;doğalcı roman&#;, &#;estetik roman&#;, &#;izlenimci roman&#;, &#;dışavurumcu roman&#;, &#;yeni roman&#; türleri sayılabilir.
Romanın en yetkin örnekleri kaçıncı yüzyıl?
Bu türün yetkin örnekleri ise yüzyılda verilmeye başlanmıştır.
Roman ilk ne zaman ortaya çıkmıştır?
yüzyılda kaleme alınmış olan Genji&#;nin Hikayesi adlı kitap dünya edebiyatındaki ilk roman kabul edilir. Türk edebiyatında ise ilk roman yüzyılda yazılmıştır. Bunun en büyük nedeni Osmanlı döneminde, 6 yüzyıl boyunca Divan edebiyatına öncelik verilmesidir.
Roman türünün ilk başarılı örneği ne zaman?
Dünya Edebiyatında İlk Romanın Yazarı Kimdir? Dünya edebiyatında ilk roman örneği olarak kabul edilen Genji&#;nin Hikayesi adlı kitabın yazarı Murasaki Shibiku&#;dur. yılında doğan Japon yazarın romanı dışında birçok şiiri de Avrupa dillerine tercüme edilmiştir.
18 yüzyılda roman hangi akımla başlamıştır?
Roman yüzyılda. Aydınlanma felsefesinin etkisiyle, Fransa&#;da daha çok felsefî, didaktik içeriklidir. Fenelon&#;un Telemaque&#;ı, Voltaire&#;in Candide&#;i, Rousseau&#;nun Emile&#;i bu nitelikte eserlerdir.
Pitoresk roman ne demek?
Pikaresk roman, yüzyılda şövalye romanlarına ve kır yaşamını konu alan romanlara tepki olarak ortaya çıkan; toplumun aşağı tabakalarındaki düzenbaz, dalavereci ancak becerikli ve kurnaz bir kahramanın maceralarını işleyen roman türü.
Dönem romanı nedir?
“Tarihî roman” kavramıyla ilişkili; fakat ondan ayrı bir tür olarak değerlendirilmesi gereken “dönem romanı”, hem adlandırma bakımından hem de müstakil bir tür olarak Türk edebiyatında yeterince üzerinde durulmamış bir roman türüdür.
Türk edebiyatında ilk roman nedir?
İlk edebi romanımızın adı “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat” olarak bilinmektedir. Tüm edebiyat yetkililerince bu roman ilk edebi roman olarak kabul edilmiştir.
Romanlar türkiyeye ne zaman geldi?
İlk kez &#;te İstanbul&#;da, &#;te de Edirne&#;de nüfus kayıtlarına geçirildiler. Aynı tarihlerde, Avrupa&#;nın birçok ülkesinde gezgin çalgıcı ve falcılardan oluşan bazı göçebe toplulukların kayıtlarına rastlanır. Günümüzde Çingeneler dünyanın dört bir yanına dağılmış olarak yaşarlar.
Dünyanın ilk romanı nedir?
yıl önce yazıldığına inanılan Japon destanı Genji&#;nin Hikayesi&#;nin dünyanın ilk romanı olduğu iddia edildi. Japon yazar Murasaki Shikibu tarafından kaleme alınan roman, Prens Hikaru Genji&#;nin hareketli aşk hayatını ele alıyor.
Roman nedir tarihi gelişimi?
Roman türünün ilk örneğini XVI. Yüzyılda İspanyol yazar Miguel de Cervontes (Mişel dö Servantes) Don Kişot adlı esriyle vermiştir. Edebiyatımızda roman türünün ilk örnekleri olarak, Namık Kemal İntibah adlı eseriyle ilk edebi roman örneğini Halit Ziya Uşaklıgil, ”Mai ve SİYAH&#;la ilk modern roman örneğini vermişlerdir.