Hidroksi Vit D Nedir

Birçok bilimsel kaynakta hidroksi vitamin D düşüklüğü ne anlama gelir sorusu ile ilgili bilgi bulabilirsiniz. Hidroksi vitamin D değeri kaç olmalı sorusuna cevap bulunarak sorunun kaynağına çözüm bulunabilir. 25-hidroksi vitamin D kaç olursa tehlikeli bilinerek beslenme alışkanlıkları buna göre dizayn edilebilir. 25-hidroksi vitamin d referans aralığı ile ilgili merak ettikleriniz yazımızın devamında.

Hidroksi Vitamin D Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

D vitamini, kalsiyum emilimini sağlayan ve kemiklerin korunmasını sağlayan bir vitamindir. Güneş ışınları cilde temas ettiğinde D vitamini sentezi başlar. Balık, süt, yumurta ve süt ürünleri, D vitamininin destekçisi olan yiyeceklerdir. 25 hidroksi D vitamini testi ile bu vitaminin vücuttaki seviyesi ölçülür. D vitamininin düşüklüğü durumunda bir kısım sağlık sorunları da söz konusu olabilir.

Hidroksi vitamin D, vücuttaki kalsiyum emilimini sağlayan önemli bir bileşendir. İnsanın hayatı boyunca güçlü kemiklere sahip olması için bu değerin normal aralıkta olması gerekir.

Hidroksi Vitamin D Değeri Kaç Olmalı?

Vücuttaki hidroksi vitamin D seviyesinin belirli aralıkta olması gerekir. Bu seviye yapılan kan tahlilleri ile tespit edilir. Hidroksi 25 D vitamin seviyesi çocuklarda 12-20 ng/ml arasında olmalıdır. Yetişkinlerde ise 30 ng/ml arasındaki hidroksi vitamin D seviyesi düşük olarak kabul edilir. D vitaminin düşük olması halinde çeşitli sağlık sorunları görülebilir. Hidroksi D vitamini eksikliği görülebilen kişiler aşağıdakilerdir.

• Yaşlılar
• Obezite problemi olanlar
• Vücudun ihtiyaç duyduğu aralıkta güneş ışını almayanlar
• Esmer ten rengine sahip olanlar
• Bebeklerin sadece anne sütü ile beslenen bebekler
• Güçlü güneş kremlerinin kullanılması
• Hamileler
• Vegan diyeti uygulayan kişiler

25-Hidroksi Vitamin D Kaç Olursa Tehlikeli?

Hidroksi D vitamininin olması gerekenden yüksek olması da tehlikeli bir durumdur. Aşağıdaki durumlarda D vitamini seviyesi olması gerekenden yüksek olabilir.

• Gereğinden fazla seviyede vitamin ve takviye gıdaların kullanılması
• Bir kısım enzim fazlalık durumlarında da D vitamini de yükselebilir.

Hidroksi D vitamini seviyesinin çok yüksek olması halinde kişi karaciğer ve böbrek sorunları hissedebilir. Sorunun büyük boyutlara ulaşmaması için D vitamini yükselmesi ile ilgili belli periyotlarda kan tahlilinin yapılması gerekir.

D vitamininin düşük olmasının belli nedenleri vardır. Genel anlamda hidroksi vitamininin düşüklüğünün nedenleri aşağıdaki gibidir.

• Dengesiz ve yetersiz seviyede beslenme
• Bağışıklık sorunları
• Çocukluk döneminde yaşanan astım sorunları
• Bağırsaklarda vitamin emiliminin yetersiz olması
• Kardiyovasküler hastalıklar

Hidroksi vitamin D seviyesinin belirlenen referans aralığında olması gerekir. Referans aralığından sapma halinde doktor muayenesi ve tedavi yöntemleri uygulanabilir.

Hidroksi d vitamin eksikliği, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de büyük bir problem oluşturuyor. Menopoz dönemindeki kadınların yaklaşık yüzde 50’sinde, çocuk ve genç erişkinlerin yüzde 30-50’sinde bu değer oldukça düşük. Peki, hidroksi d vitamin eksikliğinde ne yapmak gerekir? Hangi besinlerden d vitamini alınabilir? D vitamini eksikliği nelere yol açar? Dr. Elif Pahsa anlatıyor…

Röportaj: Yağmur TOPÇU

HİDROKSİ VİTAMİN D NEDİR?

Hidroksi vitamin d vücudumuza aldığımız ve vücudumuzda yaptığımız d vitaminin aktif formudur.

HİDROKSİ VİTAMİN D EKSİKLİĞİ İÇİN NE YAPMAK GEREKİR?

Vücutta eksikliği varsa da bunu ölçümlediğimizde tahlildeki seviyesini düşük olarak görürüz. İdeal d vitamini seviyesini yükseltmek güneş banyosu yapmakla olmaktadır. Bu nedenle özellikle yaz aylarında güneş ışınlarının nispeten dik geldiği öğlen 11.00 – 13.00 saatleri arasında güneşe çıkarak yarım saat kadar güneş banyosu yapmak vitamin seviyesini yükseltmek için en ideal olanıdır. Ancak bu saatlerde güneş ışınlarının dik gelmesiyle beraber oluşabilecek deri kanserleri riski arttığından dolayı bu saatlerden kaçınmaktayız. Yaz aylarında korunmak için yüksek oranlı koruyucu kremler sürdüğümüzden dolayı d vitaminden faydalanamamaktayız. Güneşten yararlanmanın dışında D vitaminini yeterince yükseltebilmek için dışarıdan takviye olarak d vitamini desteği alabiliriz.

D VİTAMİNİ MEYVE VE SEBZELERDEN ALINABİLİR Mİ?

D vitamini meyve ve sebzelerden ziyade hayvansal kaynaklardan daha iyi bir şekilde alınabilir. Meyve, sebze ve yediğimiz gıdalardan d vitaminini almamız oldukça azdır. Özellikle hayvansal kaynaklı besinlerde d vitamini mevcuttur. Meyveler, sebzeler ve bitkisel kaynaklı besinlerden almamız çok mümkün değildir.

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ NELERE YOL AÇAR?

D vitamini aslında vücudumuzda kemiklerde fayda sağladığını bildiğimiz bir vitamindir. Kemik sağlığı için olmazsa olmaz bir vitamindir. Dolayısıyla d vitamini vücudumuzda eksik olduğu zaman kemiklerimizde kemik erimesi meydana gelmektedir. Bugün geldiğimiz noktada artık d vitamininin tüm hücrelerimizde fonksiyon gösteren bir vitamin olduğunu öğrendik. Ve dolayısıyla hücrelerimizdeki metabolizmanın düzenli olması için, iyi bir hormon salınımı için ve vücudumuzda immun sistem dediğimiz bağışıklık sistemimizin doğru çalışabilmesi için d vitaminine ihtiyaç vardır.

KEMİK ERİMESİNE KARŞI HANGİ VİTAMİNLER ALINMALI?

Kemik erimesinin aslında eskilerde ortalama olarak 40’lı-50’li yaşlardan itibaren başladığı söylemekteydik. Özellikle kadınlarda menapoz süreciyle birlikte kemik erimesinin daha hızlandığını görmekteyiz. Erkeklerde ise bu süreç biraz daha ileri yaşlara, 60’lı-70’li yaşlara taşınabilmekteydi. Ancak günümüz koşullarında erken menapozun olması, hormonal dengesizliklerin fazla olması ve çevresel toksik bir dünyada yaşamamızdan dolayı erken kemik erimesi riskiyle karşı karşıya kalabilmekteyiz. Bu kadınları daha fazla etkilediği gibi erkekleri de etkilemektedir. Ayrıca sigara kullanımı, alkol tüketimi, artan alışkanlıklar da kemik erimesini hızlandırmaktadır. Kemik erimesinden korunmak için özellikle beslenmeye dikkat edilmesi, çevresel faktörlerin zararlı etkilerinden uzak durulması ve egzersiz yapılması gerekmektedir.

Kemik erimesinden korunmak için kullanılması gereken vitamin ve minerallerin başında D vitamini geliyor. D vitamini eksikse kemik erimesine daha hızlı yol açabilmektedir. Ayrıca D vitamini ile birlikte K2 vitamini dediğimiz vitaminin de alınması gereklidir. Çünkü K2 vitamini olmadan kemiklere kalsiyumun yerleşmesinde fayda veremeyebilir. Bu yüzden d vitaminini yükseltirken K2 vitamini ile birlikte almakta fayda vardır.

İLGİLİ İÇERİKLER

D vitamini almanın faydalarından son günlerde sıkça bahsediliyor. O nedenle sürekli D vitamini almayı düşünenler var. Peki D vitamini fazlalığı sorun yaratır mı?

D vitamini değerleri nasıl yorumlanır?

Vücuttaki D vitamini gereksinimini öğrenmek için kanda 25-hidroksi vitamin D ölçümü yapmak gerekir. 25-hidroksivitamin D, cillte üretilen ve yiyeceklerle alınan D vitamini miktarını en iyi yansıtan formdur. Ölçülen D vitamini seviyeleri nanomol/litre (nmol/L) veya nanogram/mililitre (ng/mL) olarak ifade edilir. 

Günlük D vitamini gereksinimi

Günlük D vitamini gereksinimleri aşağıdaki şekilde verilmiştir.

D vitamini fazlalığı neden olur?

Doğal yollarla, yani fazla güneşlenme veya D vitamini içeren gıdalarla beslenme sonucunda D vitamini fazlalığı olması mümkün değildir. D vitamini fazlalığı sadece yoğun D vitamini içeren desteklerin uzun süre ve kontrolsüz kullanımı sonucu gerçekleşir

D vitamini düzeyi 30 ng/ml altında ise takviye vermek, 60 ng/ml üzerinde ise takviyeyi kesmek gerekir.

D vitamini fazlalığı sonuçları

Kanda kalsiyum artışı

D vitamini zehirlenmesinin en önemli dışavurumu, kanda kalsiyum artışıdır. D vitamini barsaklardan kalsiyum emilimini sağlayan en önemli etmen olduğu için, D vitamini ve kan kalsiyumu arasında güçlü bir ilişki vardır. Bu durum da çeşitli şikayetlere ve sorunlara yol açabilir.

Hiperkalseminin en ciddi bulgularından bazıları şunlardır:

• iştahsızlık
• barsak düzeninde bozulma (ishal ve kabızlık)
• bulantı ve kusma
• kas ve eklem ağrıları
• baş ağrısı
• gerginlik ve sinirlilik
• kas zayıflığı
• kalpte ritm bozuklukları
• reflekslerde zayıflama
• yüksek tansiyon

Böbrek hasarı

Kandaki kalsiyum artışı nedeniyle kalsiyum fosfat ile birleşerek kalsiyum fosfat kristalleri halinde dokularda birikebilir. Bu birikim sonucu doku ve organ hasarları ortaya çıkabilir. Milyonlarda filtrecikten oluşan böbrekler bu tip birikimlere en hassas organların başında gelir ve gerek böbreğin kendisinde kireçlenme (nefrokalsinoz) gerekse böbrek taşlarının oluşumu söz konusu olabilir. Bu durumlar da böbrek yetersizliğine yol açabilir.

Kalp damar sistemine etkiler

D vitamini fazlalığı sonucunda ortaya çıkan kandaki kalsiyum artışı kalp damar sisteminde hayati tehlike yaratabilen sorunlara yol açabilir. Bu sorunlar şu şekilde sayılabilir:

• Ritm ve ileti bozuklukları
• Damar sertliği (ateroskleroz) gelişiminde hızlanma
• Kontrolsüz hipertansiyon
• Yapısal bozukluklar ve kalp ve damarlarda kireçlenmeler
• Kalp fonksiyonunda azalma ve kalp yetersizliği

İskelet sistemi sorunları

D vitamini fazlalığı kemiklerdeki kalsiyumun çözülerek kana karışmasına neden olur. Bu durum kemiklerin direncini zayıflatır ve çeşitli sorunlara yol açar. Bu sorunlar şunlardır:

• kemik ve vücut ağrıları
• spontan (kendiliğinden olan) kemik kırıkları
• düşmeler
• duruş bozuklukları
• boy kısalması

D vitamini fazlalığı sonucu sıvı kaybı

D vitamini fazlalığı sonucunda fazla kalsiyum idrarla atıldığından, birlikte büyük miktarda su kaybına da yol açar. Bu sıvı kaybı yerine konmazsa, vücudun susuz kalmasına (dehidratasyon) yol açabilir.

Orta derecede dehidratasyon belirtileri şunlardır:

• ağız kuruluğu ve kokusu
• huzursuzluk ve sinirlilik
• göz kuruluğu ve gözlerde batma
• susuzluk hissi
• idrar miktarında azalma

Şiddetli dehidrasyon ise hayatı tehdit edebilir. Bu durumun sonuçları ise şu şekildedir:

• nabızda yavaşlama
• halsizlik ve tansiyon düşmesi
• idrar miktarında belirgin azalma veya idrar yapamama
• bilinç bozuklukları

D vitamin fazlalığı sonucu pankreatit

D vitamini fazlalığı sonucu ortaya çıkan kalsiyum artışı, pankreasa da kalsiyum kristallerinin oturmasına ve bunun sonucunda pankreatite yol açabilir. Pankreatit sonucunda:

• sırta doğru yayılan üst karın ağrısı
• bulantı ve kusma
• nabızda hızlanma
• ateş gibi belirtiler ortaya çıkar.

Pankreatit hayatı tahdit edebilen bir durumdur.

Akciğer sorunları

Kandaki fazla kalsiyumun çöktüğü yerlerin başında akciğerler gelir. Kireç birikimi sonucunda akciğerlerde hasar meydana çıkar ve bu durum ciddi solunum problemlerine yol açabilir.

D vitamini fazlalığı tehlikesi yüksek olanlar

D vitamini takviyeleri herkes için uygun değildir. Kimi klinik durumlarda ve kimi ilaçlarla birlikte kullanıldığı zaman D vitamini takviyeleri tehlikeli sonuçlar yaratabilir. bazı ilaçlar ile etkileşime girebilir.

Ayrıca, bazı tıbbi durumlar D vitamini hassasiyetini artırabilir. Tiroid ve paratiroid sorunlar olanlar, kanser hastaları, sarkoidoz ve tüberküloz gibi granülomatöz hastalığı olanlar doktorları önermedikçe D vitamini takviyesinden kaçınmalıdır.

Kullanılan çeşitli ilaçlar ve bitkisel maddeler de D vitamini seviyelerini etkileyebilir. Bu ilaçlar aşağıda sıralanmıştır:

• Rifampisin ve tüberküloz ilaçları
• Epilepsi tedavisinde kullanılan ilaçlar: Fenobarbital, karbamazepin, difenilhidantoin
• Çeşitli kanser ilaçları
• Kolestiramin ve benzeri safra asidi bağlayıcıları
• Mantar ilaçları: Klotrimazol ve ketokonazol
• HIV tedavisinde kullanılan ilaçlar
• Kortizon ve benzeri ilaçlar
• Sarı kantaron (St. John’s wort) ve benzerleri

Sonuç

D vitamini vücut tarafından da üretilebilen ve yağ dokusunda depolanan bir vitamindir. Fazla alınması birikime yol açarak çeşitli sorunlar yaratabilir. Bu nedenle, ölçüm yapılıp da düşük olduğu gösterilmediği sürece D vitamini kullanımı önerilmez. Ancak, sağlıklı kişilerde günde 25 mcg (1000 IU) aşmayacak şekilde D vitamini kullanılması genellikle sorun yaratmaz.

Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.