Çökelme Varsa Hangi Kan Grubu
Kan grubu nasıl belirlenir? Kan grupları özellikleri nelerdir
Kan grupları alyuvar dediğimiz kırmızı kan hücrelerinin üzerinde bulunan protein çeşitlerine göre belirlenir. Alyuvarların üzerinde bulunan bu proteinlere antijen denir. Örneğin bir alyuvar üzerinde A antijeni varsa A grubuna ait kan grubu, B antijeni varsa B kan grubu ortaya çıkar. Kanın sıvı kısmında (plazmasında) glikoproteinlerin molekülleri olan antikorkar bulunur. A kan grubu olan birinin kanının plazmasında B antijeni, B kan grubu olan birinin plazmasında A antijeni, 0 kan grubu olan birinin kanının plazmasında hem A hem de B antikorları bulunur. AB kan grubu olan birinin kanının plazmasında ise antikor yoktur.
Aslında farklı kan grupları arasında kan alışverişi mümkündür fakat en sağlıklı olan kendi kan grubu ile kan alışverişi yapmaktır. Fark bazı kanı kanın çökelmesi ne neden olabilir bu da damarları zaten büzüşmüş olan kişinin damar tıkanıklığı problemi yaşamasına neden olabilir. Bu durum da hayati risk taşımaktadır
Kırmız kan hücrelerinin üst kısmında Rhesus yani Rh antijeni vardır. Kan gruplarının negatif ve pozitif olmasını RhD antijeni belirler. Eğer kırmızı kan hücrelerinin üzerinde D antijeni varsa pozitif (+), yoksa negatif (-) ile gösterilerek belirlenir.
Hangi kan grubu hangisine kan verebilir?
0 Rh Pozitif kan grubu kimlere kan verebilir?
Tüm Rh pozitif (+) olan kan gruplarına kan verebilir.
0 Rh Negatif kan grubu kimlere kan verebilir?
Tüm Rh pozitif (+) ve negatif (-) kan gruplarına verebilir.
A Rh Pozitif kan grubu kimlere kan verebilir?
A Rh pozitif (+) ve AB Rh pozitif (+) kan gruplarına verebilir.
A Rh Negatif kan grubu kimlere kan verebilir?
A Rh+ ve A Rh- ve AB Rh+ ve AB Rh- kan gruplarına verebilir.
B Rh Pozirtif kan grubu kimlere kan verebilir?
B Rh+ ve AB Rh+ kan gruplarına verebilir.
B Rh Negatif kan grubu kimlere kan verebilir?
B Rh+ ve B Rh- ve AB Rh+ ve AB Rh- kan gruplarına verebilir.
AB Rh Pozitif kan grubu kimlere kan verebilir?
Sadece AB Rh+ kan grubuna verebilir.
AB Rh Negatif kan grubu kimlere kan verebilir?
AB Rh- ve AB Rh+ gruplarına verebilir.
Kan Gruplarının Kalıtımı Konu Anlatımı
1. A – B – O Karakterleri Hem eş baskınlık hem de çok allellik özelliği gösteren bir karakterdir. Bu karakterle ilgili A, B ve O olmak üzere üç çeşit gen vardır. Ancak bir insanda bu karakterle ilgili iki gen bulunur (AA, BO, OO gibi).
A geni, B geni ile eşbaskındır. Bu genler O genine baskındır. O geni çekiniktir.
Bireylerin kan grupları alyuvarlarında bulunan proteinler tarafından belirlenir (antijen). Kan plazmasında ise antijenlere karşı üretilen protein yapıdaki antikorlar bulunur.
A, B, O ve AB kan grubu ile ilgili A antijeni ve B antijeni olmak üzere iki çeşit antijen, anti – A ve anti – B olmak üzere iki çeşit antikor bulunur.
Kan grupları arasındaki kan alışverişleri kan plazmasında bulunan antikorlara bağlıdır. Kan alış – verişi olması için, kanı veren kişinin antijeni, kanı alan kişinin antikoru ile aynı grup olmamalıdır.
Kan grupları arasındaki en ideal kan alış verişi aynı gruptan olan bireyler arasında gerçekleşir. Bu kan alışverişinde çökelme olmaz. Bunun dışındaki kan alış verişlerinde az ya da çok çökelmeler oluşur.
Uygun olmayan kan nakillerinde kan plazmasında bulunan antikorlar alyuvarları birbirine bağlayarak damarlarda pıhtılaşmaya neden olurlar. Bu duruma aglütinasyon (çökelme) denir.
A antijeni + Anti–A —> Çökelme olur.
B antijeni + Anti–B —> Çökelme olur.
2. Rh Karakteri
İnsanda Rh faktörü ile ilgili genlerden biri baskın (R), diğeri ise çekinik (r)tir. Bu genler ilk olarak Rhesus macacus türü maymundan alınan kanın tavşanlara verilmesinden sonra, tavşan kanında maymun antijenlerine karşı antikorların oluştuğunun görülmesiyle tespit edildi.
Kanda Rh (+) ve Rh (-) olmak üzere iki Rh karakteri vardır. Rh (+) olan insanların genotipleri ya homozigot (RR) ya da heterozigot (Rr) olur. Rh (–) olan insanların genotipi ise rr dir. Rh karakteri kan alış verişlerinde dikkate alınır. Normalde Rh (+) bireyler Rh (+) lere, Rh (-) bireyler Rh (-) lere kan verir. Acil durumlarda Rh (-) bireylerden Rh (+) bireylere kan nakli yapılabilir.
Rh (+) bireylerin alyuvarlarında Rh antijeni sentezlenir, antikor oluşmaz. Rh (–) bireylerin alyuvarlarında Rh antijeni sentezlenmez, ancak kan serumunda Rh antikoru oluşturulabilir.
Rh (–) grubundan bir insana ilk kez Rh (+) kan verilecek olursa kuvvetli bir reaksiyon görülmez. Çünkü alıcının kanında hazır halde Rh antikoru yoktur. Bu andan itibaren Rh antikoru oluşturularak kanda birikir. Bu kişiye ikinci kez Rh (+) kan verilirse önceden oluşturulan antikorlar, Rh antijeni taşıyan alyuvarları çökeltilir ve ölüme neden olur.
Rh antijeni + Rh antikoru —> Çökelme olur.
kan uyuşmazlığı (Rh Uyuşmazlığı)
Anne Rh (-) , baba Rh (+), çocuk Rh (+) olduğunda anne ile çocuk arasında kan uyuşmazlığı görülür.
Normal şartlarda plasentada anne kanı ile çocuğun kanı birbirine karışmaz. Ancak hamileliğin ilerleyen dönemlerinde meydana gelen çatlamalardan dolayı fetüsten anneye Rh antijeni geçer. Bu olay doğum sırasında da oluşabilir. Annenin kanında Rh proteinine karşı Rh antikoru oluşturulur.
Sonraki gebeliklerde (Rh (+) çocuklar olduğu zaman) bu antikorlar plasentadan çocuğa geçerse çocuğun kanındaki antikorları çökelterek tahrip edebilir. Bu hastalığa (kan uyuşmazlığı) eritroblastosis fetalis denir.
Baba heterozigot Rh (+) olursa çocukların bazıları Rh (–) olabilir. Bu durumlarda kan uyuşmazlığı oluşmaz.
Kan Gruplarının Belirlenmesi
Laboratuvarlarda Anti – A, anti – B ve anti – D serumları kullanılarak kan grupları belirlenebilir.
- Anti – A serumu A antijeninin olduğunu belirler.
- Anti – B serumu B antijenini olduğunu belirler.
- Anti – D serumu Rh proteininin olduğu belirler.
MN Karakteri
Kan alışverişini etkilemez. Bu kan grubunda M ve N olmak üzere iki çeşit allel gen vardır. Bu genler eş baskın özelliktedir. İnsanların kanında bu antijenlere karşı antikor oluşmaz.
Örnek:
Annenin AB, babanın 0 kan grubundan olduğu bir ailede 3 çocuk vardır.
Bu çocukların kan gruplarının fenotipleri aşağıdakilerin hangisinde verilenler gibiyse üçünün de öz kardeş olduğu söylenebilir?
Çözüm:
Örnek:
Yukardaki soyağacında, bireylerin kan gruplarının fenotipleri verilmiştir.
Bu soyağacında numaralarla gösterilen bireylerden hangilerinin kan gruplarının homozigot olma olasılığı vardır?
A) Yalnız 1 B)Yalnız 2 C)1 ve 4 D) 2 ve 5 E) 3 ve 6
Çözüm:
3 numaralı birey B kan grubu olduğundan genotipi ya BB dir, ya da BO dır. Annesi A kan grubu olduğu için 3 numaralı birey BB olamaz. Buna göre 1 numaralı birey AO, 3 numaralı birey BO dır. 2 numaralı birey BB veya BO dır.
Yanıt B
Örnek:
İnsanlarda kan gruplarını, alyuvarlarda bulunan özel proteinler belirler. Kan gruplarının plazmalarında ise alyuvarlarındaki proteinlerle ilgili anti maddeler bulunabilir. A kan grubunun plazmasında Anti – B bulunur. B kan grubunun plazmasında anti – A bulunur.
AB kan grubunun plazmasında bu anti maddelerin hiç biri bulunmazken, 0 kan grubunun plazmasında her iki anti madde de bulunur. Bu anti maddeler, karşı oldukları
proteinleri içeren kan grubundaki alyuvarların çökelmesine neden olur.
Bir deneyde hangisinin Anti – A, hangisinin Anti – B olduğu bilinmediği için, Anti – X ve Anti – Y olarak adlandırılan bu maddeler, I, II, III ve IV numaralı kan örneklerine ayrı ayrı uygulanmış ve aşağıdaki tabloda belirtilen çökelme reaksiyonları alınmıştır.
Bu bilgilere dayanarak, kaç numaralı kan örneklerinin, hangi kan grubundan olduğu belirlenemez?
A) I veII
B)II ve III
C) III ve IV
D) I, II ve III
E) I, II ve IV
Çözüm:
A antijeni + Anti A —> Çökelme olur.
B antijeni + Anti B —> Çökelme olur.
AB kan grubunda A ve B antijeni olduğu için hem Anti – A hem de Anti – B ile çökelme oluşturur. (III) O kan grubunda antijen olmadığı için Anti – A ve Anti – B ile çökelme oluşturmaz. (IV)
Soruda verilen antikorlardan Anti – X ve Anti – Y nin hangisinin Anti – A, hangisinin Anti – B olduğu kesin bilinmediği için I ve II numaralı kan örnekleri ile ilgili kesin bir şey söylenemez.
Yanıt A
Biyoloji 2 YGS- LYS Konu Anlatımı ve Konu Testine Geri Dön
6. Sınıf Fen Bilgisi Kan Grupları konu anlatımı
Canlılığın devam edebilmesi için oksijen ve besinin bütün hücrelere taşınmasını, metabolik faaliyetler sonucunda açığa çıkan zararlı atıklar ile karbondioksitin uzaklaştırılabilmesini sağlayan sistem dolaşım sistemidir. Dolaşım sistemi damarlar, kan ve kalpten oluşmaktadır. Besinlerin ve oksijenin tüm hücrelere taşınmasının yolu ise kan yoludur. Kalpten çıkan kan damarlar yoluyla tüm hücrelere besinleri ve oksijeni taşır.
6.Sınıf Fen Bilgisi Kan Grupları Konu Anlatımı
Kan oksijenin ve besinin tüm hücrelere iletilmesi, hücrelerde ortaya çıkan zararlı olan maddeler ile karbondioksitin de hücrelerden uzaklaştırılmasını gerçekleştirir. Kan kalpten pompalanarak çıkar ve damarlar aracılığıyla tüm vücudu dolaşır. Kanın yüzde 55 kadarı plazmadan oluşmaktadır. Plazma kanın sıvı kısmıdır. Kanın yüzde 45 kadarı kan hücrelerinden oluşmaktadır. Kandaki plazma kısmının içinde hormon, mineral, vitamin, protein, glikoz, yağ, su gibi maddelerden oluşmaktadır. Aynı zamanda kanlar gruplandırılmaktadır. Kan grupları oldukça önemlidir.
Kan Grupları
İnsanların kanlarında birçok genetik özellik bulunur. Bu özelliklerden A, B, O karakterleri ve Rh karakterleridir.
A – B – 0 Karakterleri
Hem çok allellik hem de eş baskınlık özellikler gösteren karakterlerden biridir. A, B, 0 olacak şekilde üç çeşit gen bulunmaktadır. A geniyle B geni eş baskındır. A ve B geni 0 genine göre de baskınlardır. 0 çekinik bir gendir. AB, O, B ve A kan gruplarıyla ilgili olana A antijeni ile B antijeni olmak üzere iki farklı çeşitte antijen bulunmaktadır. Aynı şekilde anti-A ile anti-B ile iki farklı çeşitte antikor bulunmaktadır.
Kan gruplarının arasında kan alışverişlerinin yapılması kanın plazmasında olan antikorlara bağlıdır. Kan alış verişinin olabilmesi için kanı vermekte olan kişinin antijeniyle, kanı olacak olan kişinin kanında bulunan antikoruyla aynı grup olmamalıdırlar.
Kan grubu genel verici olarak tanılanır. O kan grubu tüm kan gruplarına kan verebilir. Fakat O kan grubu sadece kendi grubundan kan alabilir.
AB kan grubu ise genel alıcı olarak tabir edilir ve tüm kan gruplarından kan alabilir. Fakat sadece AB kan grubundaki kişilere kan verebilir.
A kan grubu hem O grubundan hem de A grubundan kan alabilir. A grubu ve AB grubuna da kan verebilir.
B grubu ise sadece O ve B gruplarından kan alabilir, B ve AB gruplarına kan verebilir.
Kan grupların her birinin arasında en doğru şekilde kan alışverişi aynı grupta olan bireyler arasında gerçekleşir. Bu şekilde yapılan kan alışverişi sırasında çökelme olmaz. Bunun dışında kan alışverişi yapıldığı sırada az veya çok çökelme oluşur. Birbirleriyle uygun olmayan kanların alışveriş yapılmasında kan plazmasındaki antikorlar alyuvarları birbirine bağlar ve pıhtılaşmaya sebebiyet verir. Bu duruma çökelme denilir. A antijeni ve Anti A birleşirse Çökelme olur. B antijeni ile Anti B birleşirse çökelme olur.
RH Faktörü
İnsanlarda birde Rh faktörü bulunur ve R baskın gen iken h çekinik gendir. Bu genler ilk olarak Rhesus macacus türündeki maymunlardan alınmış olan kanın tavşanlara verilmesiyle, tavşanların kanında maymunların antijenine arşı olan antikorların oluşmasıyla tespit edilmiştir.
Kanda (Rh) faktörü (Rh+) ve (Rh-) olmak üzere iki karakter bulunur. “RR” ve “Rr” şeklindeki genotipler (Rh+) fenotipini oluşturur. Bu iki genotip de Rh antijeni vardır fakat Rh antikoru yoktur. Bunun yanı sıra “rr” genotipi (Rh-) fenotipinin ortaya çıkarır. Bu genotipte ise Rh antijeni yoktur, Rh antikoru vardır.
Kandaki Rh faktörü kan alışverişi açısından önemlidir. (Rh-) olan bir kişiya ilk defa (Rh+) kan verilirse bu durumda bir reaksiyon oluşmaz. Bu durumda kişinin kanında hazır olan bir Rh antikorunun olmamasıyla reaksiyon oluşmaz fakat bir sonraki sefer kişi ikinci defa (Rh+) kan verildiğinde, ilk kez verildiğinde oluşan Rh antikoru oluştuğu için Rh antijenlerini taşıyan alyuvarlar çökerek kişinin ölümüne neden olur.