Konsantrasyon Arttırıcı Ilaçlar

konsantrasyon arttırıcı ilaçlar

“Konsantrasyon Artırıcı İlaçlar, Zarar Veriyor”

Sınav stresi ve kaygısının bulaşıcı olduğunu belirten Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, özellikle anne ve babaları uyarıyor. Anne ve babanın endişesinin bulaşıcı olduğunu ve çocuğa yansıdığını belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, konsantrasyon artırması amacıyla bu dönemde kullanılan bazı ilaçların çok ciddi zararları olduğuna dikkat çekiyor.

Üsküdar ÜniversitesiKurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, 20 Haziran’da gerçekleştirilen LGS, bu hafta sonu gerçekleştirilecek YKS sınavları nedeniyle birçok ailede sınav kaygısı ve stresinin yaşandığını söyledi. Bu dönemde hem gençlerin ve çocukların hem de ebeveynlerin sınav kaygısı ve stres yaşadığını kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Şu anda birçok ailede benzer duygular yaşanıyor. LGS’ye 1 milyon bin çocuk girdi. Hafta sonunda gerçekleşecek YKS’ye de 2,5 milyonun üzerinde aday girecek. Türkiye’nin neredeyse yarıya yakınını ilgilendiren bir konu. Bu döneme ilişkin geçmiş senelerde yapılan araştırmalar ve istatistikler var. Türkiye’de sınav dönemlerinde intihar olaylarında artış olabiliyor. Bu sadece bize özgü değil. Dünyada da sınavla ilgili böyle durumlar yaşanabiliyor. Bu durum, sınavda başarılı olup olmamanın öğrencinin hayatında ne kadar önemli olduğunu gösteriyor” diye konuştu.

Bilinçsiz ilaç kullanımı zarar veriyor

Sınav döneminde bazı genç ve çocukların konsantrasyonu sağlamak için metamfetamin içeren ilaçlar kullandığını kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Maalesef bu dönemde bilinçsiz kullanımlar olabiliyor. Maalesef diyoruz çünkü hiperaktivite sorunu, dikkat eksikliği sorunu olmayan çocuğa bu ilacı vermek doping demektir. Çünkü bu ilaçlar kimyasal silahtır. Yerinde ve zamanında kullanılıyorsa işe yarıyor. İlaç kişiyi o ilaca bağımlı hale getiriyor. O ilaç olmadan sınava giremiyor, ders çalışamıyor, konsantre olamıyor” dedi.

Birkaç soru için hayatını karartmayın

Bilinçsiz kullanılan her ilacın mutlaka yan etkisi olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Yan etkisi olmayan tek ilaç, alınmayan ilaçtır. Her ilacın vücutta mutlaka olumsuz etkisi var. Yerinde, zamanında, dozunda alınırsa yan etkisinden çok etkisi ön plana çıkıyor ve o risk faydalı olarak kabul ediliyor. İlaç hekim kontrolünde değil, anne baba tarafından birkaç soru fazla çözsün diye veriliyorsa çok zararlıdır. Çocuk sınavda birkaç soru fazla çözebilir ama orta ve uzun vadede çok büyük zarara uğrar. Çocuk bir süre sonra sınava giremez, ders çalışamaz hale geliyor. Çocuk bir süre sonra ilaç almam lazım zihnim almıyor demeye başlıyor. Bu bir nevi beyne rüşvet vermek gibidir. İlacı alınca dikkati artıyor. İlacı almadığı zaman öğrenme hızı, anlama, algılama hızı yavaşlıyor. Bu nedenle bu tür ilaçlar hekimler tarafından beynin ön bölgesinde dopamin eksikliği olan bireylere veriliyor” diye konuştu.

Bu ilaçlar gerçekten ihtiyaç varsa kullanılmalı

Bu ilaçların kullanımından önce beyinde dopamin eksikliği olup olmadığına ilişkin ölçümler yapıldığını, Amerika’da FDA’nın yılında bunu onayladığını kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Beyinde deta beta dalgaları oranı yüksek olan kişilerde dikkat eksikliği hiperaktivite konusunda biyolojik belirteç olarak gösterdi. Bu kişilerde kullanmayı tavsiye ediyor. Onun dışındakiler ancak hekim kontrolünde kullanabilir. Bu nedenle biz çocuğumuza akademik başarıyı hedeflerken, onun hayatında bir maddeye muhtaç şekilde yaşamasına izin vermeyelim. Yani akademik başarısını kimyasallara bağlamayalım. Bu çok önemli bir mesele” uyarısında bulundu.

İlaçların çok ciddi yan etkisi var

Metamfetamin, metilfenidat etken maddeli ilaçların kırmızı reçete ile satıldığını kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu ilaçları akademik başarı için kullanan çocuklarda şizofrenik tepkiler ortaya çıkabiliyor. Metilfenidat hekimlerin kullandığı ilaçtır. Yasal olan Metamfetamindir. Bunu araştırmak ayırt etmek gerekiyor. Metilfenidat daha kontrol edilebilir bir ilaç türüdür. Piyasada satılan, dozu ayarlanabilen gerekirse kan tahlili ile takibi yapılabilir. Mesela bazı kişileri zayıflatıyor. Bazı kişilerde kalp ritmini bozuyor. Onun için metilfenidat kullanan ilaçları kişinin belli aralıklarla EKG çektirmesi lazım. Troid bezini bozuyor ve guatr yapabiliyor” dedi. Prof. Dr. Nevzat Tarhan, psikiyatrik vakaların artmasının sebeplerinden birisinin de bu kimyasalların çok kullanılması olduğunu kaydetti.

Anne ve babanın kaygısı, çocuğa bulaşıyor

Anne ve babanın kaygısının bulaşıcı olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, çocuğu çabasının ve gayretinin desteklenmesi gerektiğini belirterek şunları söyledi:“Anne ve babanın endişesi yüksekse bu bulaşıcıdır, çocuğa da bulaşır. Anne-baba ‘Kazanmasan da olur’ dediği an çocukta sorumluluk duygusu var ise ‘Kazanmama ihtimalim de var’ diye düşünüyor. ‘Eyvah ben mahvoldum’ diye kaygılanır. Eğer sorumluluk duygusu az ise onda bazı negatif motivasyon gerekebilir. Tembelliğinin sonuçları ile yüzleştirmek gerekebilir. Ama bu sınav günü değil, daha önceden yapılmalıdır. Sınav heyecanı olan gençlere özellikle ‘Kazanamazsan ne olacak?’ demek yerine ‘Sen daha önce kaç defa sınava girdin. Hepsinde başarılı oldun. İyi notlar aldın ve gözlemliyoruz çalıştın. Biz senin yanındayız. İnşallah senin için hayırlısı ne ise o olsun’ deyip çocuğa kabullenici davranmak gerekir. Çabasını gayretini desteklemek gerekir.

Sınava yanlış anlamlar yüklenmemeli

Anne babada yüksek motivasyon var. ‘Sen kazanırsın, sen aslansın, sen kaplansın. Benim kahramanımsın’ denildiğinde çocuğa fazla yüksek motivasyon yüklendiği zaman da çocukta ‘Kazanamazsam annem babam mahvolacak, perişan olacaklar. Onları çok üzeceğim’ diyerek aşırı bir suçluluk duygusu geliştiriyor. Bu kez kaygı daha da artıyor. Bu nedenle anne baba sınava yanlış anlamlar yüklememeli. Sınav sanki çocuğun değerlilik ölçüsü gibi görülüyor. Hâlbuki sınav, insanın hayat yolunda ilerlerken önüne çıkan basamaklardan bir tanesidir. Başaramazsa bu basamağı daha sonra aşabilir. A planı olmadıysa B planı vardır. Bu şekilde alternatifli olarak çocuğa düşündürtmek gerekiyor. Sınav stresini aşmayı öğrenmek, kişinin bütün stresleri aşmayı öğrenmesinin anahtarıdır. Performans anksiyetesi deniyor buna. Kişinin performansı yüksek olduğu zaman böyle durumlarda kaygı da yükseliyor. Stres yönetimi yapabilen kişiler, başka engellerle karşılaştığı zaman stres altında soğukkanlı kalmayı başarabiliyor. Bunlar da bu yaşlarda öğreniliyor. Anne baba önce kendi streslerini kontrol etsin” tavsiyesinde bulundu.

Sınava girecek adaylar bu tavsiyelere kulak verin

İçinde sevgi olan bir disiplinin önemli olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, öncelikle pandemi ile ilgili kaygıların alınan önlemler nedeniyle azalabileceğini belirterek “LGS sınavlarında gereken önlemler alındı. Sınav saatlerinde sokağa çıkma yasağı uygulandı. Aynı tedbirler YKS’de de olacak. Böyle durumlarda kamu otoritesine güvenmek lazım. Adayların maske takmaları, fiziksel mesafe kurallarına uymaları önemli” diye konuştu.

Sınav danışmanlarından destek alınmalı

Pandemi döneminin bir avantajının ders çalışmak için sınırsız bir zaman ortaya koyduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, önerilerini şöyle sıraladı:“Gençler daha çok çalışabilecekleri bir zaman buldular. Büyük kısım bunu fırsat olarak değerlendirdi. Dikkatlerini toplamayı başardılar. Bu nedenle sınavdan bir gün önce kâğıt kalemi bırakmak önemli. Bir hafta içinde de zaten yeni konu öğrenilmez. Sadece pekiştirmeler yapılır, tekrarlamalar yapılır. Bunları yapsınlar. Muhakkak danışman hocalarından sınav danışmanlarından destek alsınlar. Sınava başlar, en zor soru gelir. Öğrencilerin en çok yaptığı hata budur. Birdenbire hiç bilmediği bir soru gelince ‘Eyvah ben yapamayacağım, bu çok zor bir sınav’ diye panik yaparsa bildiklerini de yapamaz hale gelir. Böyle durumlarda kişi önem ve öncelik belirleyecek. Takıldığı soruyu işaretlesin, hepsini bitirdikten sonra kalan zamanda o soruya geri dönsün.

Sınavda önemli olan soğukkanlı kalma becerisidir. Sınavda soğukkanlı kalanlar, istediği sonuca ulaşır. Sınav kayık kullanmaya benzer. Panik yaparsanız devrilirsiniz. Soğukkanlı kürek çekerseniz sonucu alırsınız. Bunun öğrenilmesi gerekiyor.”Adayların sonuç odaklı değil, süreç odaklı düşünmelerini de tavsiye eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Kaç puan alacağı kontrol edemeyeceği bir şeydir. Ama bunun olması için elinden gelen gayreti göstermek kontrol edebileceği bir şeydir. Gayret, çaba ve davranışlarımız bizim sorumluluğumuzdadır. Sonuç bizim sorumluluğumuzda değildir” dedi.

Anne ve babaların da çocuklarına güven vermelerini ve telkinde bulunmalarını tavsiye eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Ailelerin çocuğa ‘Sen elinden geleni yaptın, sonuç istediğin gibi olmayabilir. İnşallah istediğin gibi olur ama olmazsa da B planı yaparız’ şeklinde konuşması gerekir” dedi.

Üsküdar Haber Ajansı (ÜHA)

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve çocuk kalbi

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) çocuklarda % oranında görülmekte olup bu da kişilik bir sınıfta en az bir ya da iki tane DEHB olan çocuk görülebileceği anlamına gelmektedir. Toplum tarafından yeni tanınmaya başlayan bir durum olmasına rağmen aslında uzun zamandan beri bilinmekte olup her yıl hastalık ve tedavisi hakkında yüzlerce yeni araştırma yayınlanmaktadır.

Çoğunlukla genetik olduğu düşünülen, beynin belli fonksiyonları düzenlemesi ve yönetmesiyle ilgili olan beyin tabanlı bir sendromdur. Bu kısımlar beynin genellikle dikkat, konsantrasyon, hafıza, motivasyon, dürtüsellik, hiperaktivite, organizasyon ve sosyal yetenekler gibi çok önemli fonksiyonları içeren bölgeleridir.

DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders = Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı)’e göre 17 yaşından küçüklerde en az 6 adet semptom, 17 yaş üstünde en az 5 adet semptomun var olması tanı için gerekmektedir. Çocuklarda bu belirtilerin 6 ay ve daha uzun süredir ve yaşıtlarından bariz bir şekilde bulunması gerekmektedir. İki klinik tipi vardır; funduszeue.info eksikliği baskın tip funduszeue.infoktif/dürtüsellik baskın tip.

DEHB olan çocuklar çocuk psikiyatri hekimi, pedagog, çocuk gelişimi uzmanı, klinik psikolog, okul rehber öğretmeni, anne ve baba, çocuk hekimi, lüzum halinde çocuk nöroloji hekimi ile birlikte multidisipliner olarak değerlendirilmeli, gereken tetkikleri tamamlandıktan sonra klinik lüzum halinde çocuk psikiyatri hekimince DEHB’ye yönelik özel reçete ile yazılabilen birtakım ilaçların kullanımı gerekebilmektedir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavisinde kullanılan ilaçlar nelerdir?

1.Kısa etkili amfetamin uyarıcılar: Adderal (Amfetamin) >3 yaş ve üzeri Dexedrine (Dextroamfetamin) >3 yaş ve üzeri Dextrostat (Dextroamfetamin)>3 yaş ve üzeri

2.Kısa etkili metilfenidat uyarıcılar: Ritalin (Metilfenidat) >6 yaş ve üzeri Focalin (Dexmetilfenidat) >6 yaş ve üzeri Methylin (Metilfenidat) >6 yaş ve üzeri

funduszeue.info etkili metilfenidat uyarıcılar: Metadat (Uzun salınımlı metilfenidat) >6 yaş ve üzeri Ritalin LA

funduszeue.info etkili amfetamin uyarıcılar: Vyvanse (Uzun etkili lisdexamfetamin) >3 yaş ve üzeri Adderal XR Dexedrine (Dextroamfetamin)

funduszeue.info etkili metilfenidat uyarıcılar: Concerta (Uzun etkili metilfenidat) >6 yaş ve üzeri Daytrana (Transdermal metilfenidat) >6 yaş ve üzeri Focalin XR (Dexmetilfenidat) Quillivant XR

funduszeue.info etkili uyarıcı olmayanlar: Intunive (Guanfazine, uzun etkili alfa-2 agonist) yaş Kapvay (Klonidin) Atomoksetin (Straterra) >6 yaş ve üzeri

funduszeue.infoğer ilaçlar: Pemolin, Bupropion, Venlafaksin, Modafinil, Karbamazepin, Antidepresan ilaçlar

DEHB tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri nelerdir?

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavisinde kullanılan ilaçlar, dikkat eksikliği tedavisi için etkili ancak yan etkileri de olabilen ilaçlardır. Zorunlu olmadıkça dikkat eksikliği veya hiperaktivite ilaçları kullanımı önerilmemektedir. Bu ilaçların iyi bilinen yan etkileri şunlardır; uyku problemleri, iştahta azalma, kilo kaybı, artmış kan basıncı ve kalp hızı, baş dönmesi, baş ağrısı, karın ağrısı, rebound etki, irritabilite , sinirlilik.

DEHB tedavisi başlanmadan önce kalple ilgili neler yapılmalıdır?

DEHB tanısı alan bir çocuğa medikal tedavi başlanması planlanıyor ise öncesinde mutlaka ailedeki kalp hastalığı olan (ani ölüm gibi) bireylerin öyküsü alınmalı, detaylı bir fizik inceleme yapılmalı, çocukta göğüs ağrısı, bayılma, çarpıntı, baş dönmesi sorulmalı ve doğumsal kalp hastalığı öyküsü sorgulanmalıdır. Çocuk hekimi tarafından kalp hızı ve kan basıncı bakıldıktan ve fizik incelemesi tamamlandıktan sonra (dinlemekle ritim bozukluğu veya üfürüm varlığı) ilaç başlanmadan önce hasta elektrokardiyografi (EKG)’si çekilerek çocuk kardiyoloji hekimine danışılmalıdır.

DEHB ilaçları kullanırken görülebilecek muhtemel kardiyak yan etkiler nelerdir?

Klinik pratikte en yaygın kullanılan ilaçlardan birisi olan Metilfenidat (Ritalin, Concerta) kalp hızı ve kan basıncında artış veya azalma, özellikle çarpıntı, göğüs ağrısı, ritim bozukluğu gibi potansiyel kardiyak yan etkileri olabilen bir ilaçtır. FDA (Food and Drug Administration) DEHB ilaçlarının kullanımı ile felç, inme, kalp krizi ve ani kardiyak ölüm gibi kardiyovasküler yan etkiler arasında net bir ilişki gösterilemese de bu ilaçları kullanacak ve kullanmakta olan hastaların kalp hızı, kan basıncı, kalp ritmi açısından yakın monitorize edilmesini önermektedir. Üç yaş ve üzerinde kullanılan Adderall’in özellikle 21 yaş altında ani kardiyak ölüm ile ilişkisini bildiren klinik çalışmalar mevcuttur.

Bu grup uyarıcı ilaçlar kan basıncı ve kalp hızını artırabilir. Örneğin Adderall XR (dextroamfetamin) çocuk ve erişkinlerde 20 ani kardiyak ölüme, 12 inme ve felce neden olduğu için Kanada’da yılında marketlerden kaldırılmıştır. DEHB ilaçlarını kullanmakta olan hastaların ilaç yan etkilerinin kayıt altına alındığı sistemde kişide ani ölüm görüldüğü bildirilmiş ve bunların 25 tanesinin ilaç ile ilgili olduğu belirtilmiştir. Bu 25 vakanın bir kısmının otopsisinde de yapısal kalp hastalığı saptanmıştır. 26 vakada ilaçla ilişkili göğüs ağrısı, kalp krizi atağı, inme veya felç, kalpte ritim bozukluğu olduğu rapor edilmiştir. Yani bu grup ilaçların kullanımı öncesinde ve kullanımı sırasında mutlaka çocuk kardiyoloji hekiminin yakın takibi önerilmektedir.

Son yıllarda DEHB tedavisinde kullanıma giren ve uyarıcı olmayan yeni bir ilaç olan atomoksetin (Strattera) kullanımı sırasında ritim bozuklukları ve kalp ritminde düzensizlik olabileceği belirtilmiştir (Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency, İngiltere). Güney Kore’de DEHB nedeniyle ilaç tedavisi olarak metilfenidat kullanmakta olan <17 yaş altındaki çocuk hastanın 4 yıl boyunca takibinin yapıldığı kayıtlara göre metilfenidat kullanan çocuklarda, kalp ritim bozukluklarında normale göre kat risk artışı olduğu bildirilmiştir. Özellikle yapısal ya da doğuştan kalp hastalığı varlığında bu riskin tedavi başlanan ilk 3 günde en yüksek olduğu, bu hasta grubunda kalp krizi ve hipertansiyona daha da yatkınlık olduğu gösterilmiştir.

Tüm dünyada geçerliliği olan AHA (American Heart Association, ) ve American Academy of Pediatrics (APA) kılavuzlarına göre DEHB nedeniyle ilaç kullanan çocuklarda EKG taraması (Sınıf IIA öneri, kanıt düzeyi C) önerilmekte olup yapısal kalp hastalıkları açısından dikkatli bir fizik muayene ile kalpte üfürüm duyulması, ailede kalp hastalığı öyküsü olması, hipertansiyon, çarpıntı, ritim bozukluğu, bayılma veya Marfan sendromu bulgusu varlığında mutlaka çocuk kardiyoloji hekimi değerlendirmesi ve ekokardiyografi yapılması önerilmektedir.

DEHB ilaçları kullanmakta olan hangi çocuklar ne zaman çocuk kardiyoloji hekimine yönlendirilmelidir?

Artmış kan basıncı, kalp hızı olan, ritim bozukluğu olduğu düşünülen, çarpıntı, bayılma, göğüs ağrısı, baş dönmesi yakınması olan, ailesinde kalp hastalığı öyküsü olan, ailesinde özellikle birinci derece yakınlarında ritim problemi olan çocuklar tedavinin başlanmasından evvel ve başlandıktan sonra çocuk kardiyoloji hekimi tarafından değerlendirilmelidir. Aslında yapılan klinik çalışmalar ve ilaç yan etkilerinin kayıtlarına bakıldığında DEHB’li tüm çocuklar kalp kontrolünden geçmeli ve yakın kardiyak takipleri yapılmalıdır. Hatta bu takipler en az 3 yıllık çocuk kardiyoloji deneyimi olan ve bu hasta grubu çocukları izleyen deneyimli uzman hekimler tarafından yapılmalıdır. Hekim hastayı değerlendirdikten sonra aileyi detaylı olarak bilgilendirmeli ve çocuğun tedavisi süresince neler yapması gerektiğini uzun uzun aileye anlatmalıdır. İlaç başlanması planan çocuk hastayı DEHB yönünden değerlendiren çocuk psikiyatrisi uzman hekimi, çocuk kardiyoloji hekimi ile yakın işbirliği ve iletişim halinde kalarak olguyu izlemeli ve aile her vizitte aydınlatılmalıdır.

DEHB tedavisinde kullanılmakta olan ilaçların olası kardiyak yan etkileri ve önerilen kardiyak monitorizasyonu

İlaçlar	Etki mekanizması	Kardiyak etkiler	Önerilen kardiyovasküler monitorizasyon
İlaçlar	Etki mekanizması	Kardiyak etkiler	Sınıf I öneri, Kanıt düzeyiC	Sınıf IIA öneri, Kanıt düzeyi C
Metilfenidat (Ritalin) Dexmetilfenidat (Focalin)	Katekolaminlerin salınım ve/veya gerialımını inhibe eder, sinapsta nörotransmiter düzeyini artırır	Kalp hızı ve kan basıncını artırır, EKG’de değişiklik yapmaz	Kalp hızı, kan basıncı	İlk vizitte EKG
Amfetamin (Adderall), dextroamfetamin (Dexedrine), lisdexamfetamin (Vyvanse)	Katekolaminlerin salınım ve/veya gerialımını inhibe eder, sinapsta nörotransmiter düzeyini artırır	Kalp hızı ve kan basıncını artırır, EKG’de değişiklik yapmaz	Kalp hızı, kan basıncı	İlk vizitte EKG
Atomoksetin (Strattera)	Selektif nörepinefrin gerialım inhibitörü etki	Kalp hızı ve kan basıncını artırır, çarpıntı	Kalp hızı, kan basıncı	İlk vizitte EKG
Klonidin (Catapres)	Alfa 2 adrenerjik agonist etki	Kalp hızı ve kan basıncını azaltır, EKG’de değişiklik yapmaz, ani kesilirse hipertansiyona yolaçar	Kalp hızı, kan basıncı (ilaç başlanırken ve kesilmesi sırasında)	İlk vizitte EKG
Guanfazin (Tenex)	Alfa 2 adrenerjik agonist etki	Kalp hızı ve kan basıncını azaltır, EKG’de değişiklik yapmaz	Kalp hızı, kan basıncı	İlk vizitte EKG
Desipramine (Norpramin), imipramine (Tofranil)	Dopamin ve nörepinefrin geri alımında blokaj	QTc, PR, QRS süresinde uzama, taşikardi, nadiren ani ölüm	Kalp hızı, kan basıncı	İlk vizitte EKG ve doz artırılırken EKG
Bupropion (Wellbutrin)	Nöronlarda serotonin ve nörepinefrin salınma hızında azalma	Kan basıncında artış, aşırı dozda kardiyak toksisite	Kalp hızı, kan basıncı	İlk vizitte EKG

Tarçın konsantrasyonu artırıyor

&#;STANBUL - &#;ki milyondan fazla ö&#;renci, pazar günü üniversiteye giri&#;in ilk ad&#;m&#; olan YGS s&#;nav&#;nda ter dökecek. S&#;nava birkaç gün kala olas&#; mide rahats&#;zl&#;klar&#;n&#; engellemek, s&#;nav stresini azalt&#;p konsantrasyonu art&#;rmak için beslenme düzeni önemli. Uzmanlar&#;n do&#;al ilaç olarak adland&#;rd&#;&#;&#; tarç&#;n konsantrasyonu art&#;yor, ceviz, f&#;nd&#;k, bal&#;k ise stresi azalt&#;yor. S&#;nav öncesi uzak durulmas&#; gereken g&#;dalar&#;n ba&#;&#;nda ise tuz ve &#;eker geliyor.

Stresin de artmas&#;yla beraber ö&#;rencilerin s&#;nav öncesi, beslenmelerine yeteri kadar önem vermediklerini söyleyen Medical Park Fatih Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzman&#; Sevil Nas, "Özellikle son birkaç günde stres nedeniyle mide daha da hassasla&#;&#;r bu dönemde ö&#;renciler beslenme düzenlerine önem vermezlerse mide hastal&#;klar&#; ve g&#;da zehirlenmeleri kaç&#;n&#;lmaz olur" dedi.

Beslenme ve Diyet Uzman&#; Sevil Nas, ö&#;rencilere s&#;nav öncesi ve s&#;nav günü konsantrasyonu art&#;ran beslenme tüyolar&#;n&#; payla&#;t&#;:

S&#;nava haz&#;rl&#;k dönemi boyunca tüm besinleri içeren yeterli – dengeli – bilinçli beslenme; hem fiziksel ve ruhsal sa&#;l&#;&#;&#; olumlu etkiler, stres etkilerini azalt&#;r, hem de okul / s&#;nav ba&#;ar&#;s&#;na katk&#;da bulunur.
Öncelikle ö&#;ün say&#;s&#; ve s&#;kl&#;&#;&#;na dikkat edilmelidir. 3 ana ö&#;ün - 3 ara ö&#;ün tüketecek &#;ekilde dengeli ve yeterli bir beslenme düzeni planlanmal&#;. Ara ö&#;ünlerde hem kan &#;ekerinin ani ini&#; ç&#;k&#;&#;lar&#;n&#; hem de konsantrasyonu sa&#;layacak stresi azaltacak g&#;dalar&#; seçilmelidir.

D&#;&#;ar&#;da yemek yemeyin

Özellikle s&#;navdan önceki gün d&#;&#;ar&#;da yemek yememeye özen gösterilmeli. Çünkü bu s&#;nav arifesi olas&#; bir g&#;da zehirlenmesine kar&#;&#; önlem al&#;nm&#;&#; olur. Tüketilen g&#;dalar&#;n taze oldu&#;undan emin olunmal&#;. Yeni tatlar denemek için s&#;nav dönemleri uygun de&#;ildir. Bu nedenle ö&#;renciler daha önce tüketmedikleri g&#;dalar&#; yemeyi s&#;nav sonras&#;na ertelemeli. Özellikle son birkaç gün kala d&#;&#;ar&#;da yemek yemek tercih edilmemeli.
Yine s&#;navdan bir gün önce gaz problemine ve mide rahats&#;zl&#;klar&#;na neden olabilen kuru fasulye, lahana, pilav, ya&#;da k&#;zart&#;lan, çok ya&#;l&#;, a&#;&#;r soslu yemekler tercih edilmemeli, ha&#;lanm&#;&#; g&#;dalar ve sebzeler tercih edilmeli. S&#;nava birkaç gün kald&#;. Bu zaman iyi de&#;erlendirilmeli. Her gün bal&#;k eti tüketilmelidir. Oldukça zengin omega 3 kayna&#;&#; olan bal&#;k haf&#;zay&#; güçlendirir, konsantrasyonu artt&#;r&#;r.

Örnek ak&#;am yeme&#;i menüsü

1 kase sebze çorbas&#;, &#;zgara pi&#;irilmi&#; ya&#;s&#;z k&#;rm&#;z&#; et veya bal&#;k, zeytinya&#;l&#; sebze, az ya&#;l&#; ve soslu salata, 2 dilim kepek ya da çavdar ekme&#;i

Ceviz s&#;nav stresini azalt&#;r

Stresin azalt&#;lmas&#; aç&#;s&#;ndan antioksidanlar&#;n tüketilmesi önerilebilir. Bal&#;k, ceviz, f&#;nd&#;kta bol miktarda bulunan Omega-3 ya&#; asitleri stresin azalmas&#;na yard&#;mc&#; olur. Son birkaç günde bir ö&#;ün bal&#;k tüketin. Maydanoz, &#;spanak, karnabahar gibi sebzelerde bol miktarda bulunan C vitamini de antioksidand&#;r. Günde 3- 4 porsiyon meyve ve sebze tüketmek gereklidir.
Strese kar&#;&#; etkin olan yumurta, süt, &#;spanak, havuç, kay&#;s&#; gibi besinlerde bulunun A vitamini ve tahin, f&#;nd&#;k, badem gibi ya&#;l&#; tohumlarda bol miktarda bulunan E vitaminin tüketilmesi s&#;nav döneminde stresin azalt&#;lmas&#;nda etkili olacakt&#;r.

Tarç&#;nl&#; süt &#;ekeri dengeler

Tarç&#;n&#;n kan &#;ekerini düzenleyici etkisi nedeniyle tüketilmesinde fayda vard&#;r. Çaylara çubuk tarç&#;n eklenebilir ya da tarç&#;nl&#; süt içilebilir. Bu kan &#;ekerinin dü&#;mesini engeller ve konsantrasyonu art&#;r&#;r. Ara ö&#;ünler kan &#;ekerinin h&#;zla yükselip, dü&#;mesine sebep olan tatl&#;, çikolata, haz&#;r meyve sular&#; yerine kan &#;ekerini yava&#; yükselten, glisemik indeksi dü&#;ük ve dü&#;ük kalori içeren meyve, yo&#;urt, kepekli sandviç, ayran gibi g&#;dalar tercih edilmeli.

Güne kahvalt&#;s&#;z ba&#;lamak dikkat eksikli&#;i nedeni

Güne zinde ve enerjik ba&#;lamay&#; sa&#;layan en önemli ö&#;ün kahvalt&#;d&#;r. Sabah kahvalt&#; yap&#;lmazsa beyin fonksiyonlar&#; için yeterince enerji olu&#;maz. Yorgunluk, ba&#; a&#;r&#;s&#;, dikkat ve alg&#;lamada azalma görülebilir. Özellikle s&#;nav sabah&#; sabah kahvalt&#;s&#; çok önemli.

Kahvalt&#;da bir avuç üzüm

S&#;nav kahvalt&#;s&#; örnek menü: Tam bu&#;day - çavdar – çok tah&#;ll&#; ekmek, tane ceviz içi, az ya&#;l&#;, az tuzlu beyaz peynir, tarç&#;nl&#; ye&#;il çay ya da ku&#;burnu çay&#;, 1 ha&#;lama yumurta, bir avuç üzüm ya da kuru erik.

S&#;nav öncesi &#;eker uyku yapar

Sofra &#;ekeri, yani basit karbonhidratlar, kan &#;ekerini h&#;zla yükseltip dü&#;ürdü&#;ü için kan &#;ekerinin dü&#;mesine neden olur. Bu durum ise çocukta dikkatte kayma, konsantrasyon eksikli&#;i ve uyku hali yarat&#;r. S&#;nav öncesi ve s&#;nav s&#;ras&#;nda basit karbonhidrat içeren g&#;da (çikolata kapl&#; drajeler, &#;ekerlemeler vs. ) tüketimi yanl&#;&#;t&#;r.

Tuz s&#;navda susat&#;r

Reçel, bal, pekmez gibi besinleri, fazla tüketilmemeli. Daha çabuk ac&#;kmaya neden olabilir. Tatl&#; ihtiyac&#;n&#; kar&#;&#;lamak için taze meyve yemek de sa&#;l&#;kl&#; bir alternatif olur. Çok tuzlu yiyeceklerden uzak durulmal&#;. Tuz, susuzluk hissini artt&#;rabilir, s&#;nav öncesi a&#;&#;r&#; tüketmeyin.

Bu konularda ilginizi çekebilir

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve dikkat eksikliği bozukluğu (DEB), çoğunlukla okul çağındaki çocuklara uygulanan ilgili davranışsal durumlardır ve dikkati sürdürme, huzursuz veya hiperaktif olma ve dürtüsellik gibi sorunları içeren en yaygın DEHB belirtileri vardır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, çocukları, ergenleri ve yetişkinleri etkileyen yaygın ve bozucu bir nörogelişimsel bozukluktur. Farmakolojik müdahalelerden diyet müdahalelerine kadar semptomları başarılı bir şekilde iyileştirebilen çeşitli tedavi stratejileri mevcuttur. Mevcut seçeneklerin artan çeşitliliği nedeniyle, dikkat eksikliği ilaçları ile tedavilerin bilinçli bir şekilde, çocuğun ihtiyacı oranında seçilmesi gereklidir.

Metilfenidat etken maddesi içeren Ritalin, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu veya DEHB olan çocuklarda semptomları kontrol etmek için kullanılan bir merkezi sinir sistemi uyarıcısıdır.

Dikkat eksikliği ilaçları olan Ritalin, akıl yürütmeyi ve problem çözmeyi kontrol eden beyin nörotransmitterlerinin konsantrasyonunu arttırır. İlaç, insanların uyanık kalmasına ve karmaşık görevlere odaklanmasına yardımcı olur ve ayrıca hiperaktif çocuklar üzerinde sakinleştirici bir etkiye sahiptir. Metilfenidat bir merkezi sinir sistemi uyarıcısıdır, yani beyin ve omurilikteki nöronların hareketlerini hızlandırır.

Dikkat eksikliği ilaçları etkisi nedir?

Çocuklarda DEHB tedavisi için kullanılan dikkat eksikliği ilaçları nasıl etki eder? Merkezi sinir sistemi uyarıcıları genellikle dopamin ve norepinefrin nörotransmiterlerinin mevcudiyetini doğrudan etkiler ve ayrıca beyin ve omurilikte gama-aminobütirik asit (GABA) gibi inhibitör nörotransmiterlerin üretimini ve salınımını azaltır.

Metilfenidatın etkileri üzerine yapılan araştırmalar , ilacın kullanımının, salındıktan sonra nörotransmiterin geri alımını bloke ederek beyindeki dopamin düzeylerinin artmasına neden olduğunu göstermektedir. Bu, merkezi sinir sisteminde daha fazla dopamin bırakır ve uyarıcı/tıbbi etkileriyle sonuçlanır. DEHB&#;li bireylerin aslında merkezi sinir sistemlerinde bulunan bu uyarıcı nörotransmitterlerden daha azına sahip olduğuna uzun zamandır inanılmaktadır. Mevcut uyarıcı nörotransmiterlerin bu eksikliği, konsantrasyon güçlüğüne ve kişinin bu doğal uyarıcı madde eksikliğini telafi etmek için tasarlanmış davranışlarda bulunmasına (örneğin, hiperaktif ve dürtüsel tip davranışlar gösterme) neden olur.

Tedavi amacıyla dikkat eksikliği ilaçları kullanımı şunları sağlamaktadır:

DEHB semptomları üzerinde geliştirilmiş işlevsellik ve kontrol
Karşıt olma karşı gelme bozukluğunun birlikte görülen tanısında bir azalma veya karşıt olma davranışlarında önemli bir azalma da dahil olmak üzere, kontrolle ilgili daha az sorun
Akademik olarak okul ve sınavlarda artan performans
Artan sosyal işlevsellik
Artan benlik saygısı

Continue Performance Test &#; dikkat ilaçlarının etkisini ölçen dikkat testi

Çocuktaki dikkat ve dürtü düzeyinin objektif belirlenmesi, seçilecek tedavinin faydasını ölçmeyi sağlar. Ebeveynlerden çocukların dikkat ve dürtüselliği hakkında şu ve benzeri geribildirimler alınmaktadır:

Bizim çocuğun dikkati çok dağınık.
Sınıfta biraz hareketli.
Babasına göre az dikkati dağınık.
Ödevlere geçerken azıcık zorlanıyoruz.
Öğretmeni çok hareketli diyor.

Bu veriler subjektif olup, göreceli ve ölçümü zordur. Oysa dikkat ve dürtüsellik düzeyini bilgisayar ortamında objektif şekilde ölçebiliyoruz. Dikkat testi olarak uygulanan continue performance test, öğrencinin yaşı girilerek parametrelerin seçildiği özelliğe sahiptir. Böylece bir öğrencinin, dünya yaşıtlarına göre dikkat ve dürtü sapmasının kaç birim olduğu matematiksel olarak ölçülür. Bu ölçüm, seçilecek olan dikkat eksikliği ilaçları ve dozlarının belirlenmesinde faydalıdır.

Sürekli performans testi (CPT) adı verilen bir nöropsikolojik değerlendirme yoluyla dikkati ve engellemeyi ölçer . Çocuklara, ekranda belirli harfler göründüğünde bir düğmeye basmaları talimatı verilir; doğru vuruşlara, yanlış vuruşlara ve tepki hızına göre puanlanırlar. Görev sırasında, ekrandaki diğer objelere, dijital dikkat dağıtıcı şeylere ne sıklıkta baktıklarını ve çocuğun vücut izindeki kıpırdama izlenir ve takip edilerek, rapora eklenir. Seçilen dikkat eksikliği ilaçları sonrasında, öğrenci dikkat testi için tekrar çağırılır.

Böylece ilaçsız ve ilaçsız ve ilaçlı olarak dikkat-dürtü skoru karşılaştırılır, ilacın sağlaması hedeflenen fayda objektif olarak gözlenir, raporlanır.

Dikkat testi, aynı anda birden fazla DEHB ile ilgili semptomu ölçmek için tasarlanmıştır ve dikkati dağıtan şeylerden ne kadar etkilenerek, hangi düzeyde dikkat sapmasında olduğu matematiksel olarak skorlanır. Görev tamamlandıktan sonra, bir rapor çocuğun öz kontrolü , odaklanması, hiperaktivitesi ve diğer bozukluklarının tipik olarak gelişen bir akrandan nasıl farklı olduğunu ana hatlarıyla belirtir. Bir çocuğun belirli dikkat gerektiren, dürtü kontrolünün düzeyi ilaçsız ve ilaçlı olarak tespit edilir.

Tedavi için dikkat eksikliği ilaçcını kim reçete eder?

Dikkat eksikliği ilaçları ve hiperaktivite bozukluğu tedavisi için 4&#;lü saç ayağı çok değerlidir. DEHB tedavisi için çocuk ve ergen psikiyatristi, aile ödev ve görevleri, okul ve öğretmen işbirliği ile çok yönlü olarak ele alınmadığı taktirde tam olarak başarı sağlanması zorlaşır. İlacın bir DEHB`li öğrenci için gerekli olup olmadığına, öğrencinin klinik tablosunu değerlendirerek, sadece uzman tıp doktoru olan çocuk psikiyatristi karar verebilir. Ancak ilacın kullanımıyla ilişkili olarak ailelerin ciddi kaygıları olmaktadır. Bunun en önemli sebebi ilacın olası yan etkileri ve bağımlılık yaptığı ile ilgili medyadan edinilen yanlış bilgilerdir.

Dikkat eksikliği tedavisi ilaçlarını, çocuk ve ergen psikiyatrisi tıp doktoru reçete eder.

Çocuklar için davranış terapisi tipik olarak ebeveyn eğitimi unsuruyla birlikte, birçok durumda etkili olduğu kanıtlanmıştır. Yetişkinler için, bilişsel davranışçı terapinin organizasyonel becerilerin geliştirilmesine yardımcı olduğu ve uyumsuz düşünce kalıplarını ele aldığı gösterilmiştir. Diğer daha az yapılandırılmış psikoterapi biçimleri, zarar görmüş benlik saygısını onarmak ve olumsuz DEHB davranışlarından zarar gören ilişkileri yeniden inşa etmek için de yararlı olabilir.

Bir dikkat eksikliği ilaçları olan metilfenidat etken maddeli Ritalin, beyninizdeki hem dopamin hem de norepinefrin aktivitesini etkiler. Dopamin, zevki, hareketi ve dikkat süresini etkileyen bir nörotransmiterdir. Norepinefrin bir uyarıcıdır. Metilfenidat etken maddesi, bu nörotransmitterlerin beyninizin nöronlarına yeniden emilimini bloke ederek etkisini artırır. Bu kimyasalların seviyeleri yavaşça artar, bu nedenle doktorunuz size mümkün olan en düşük dozla başlayacak ve gerekirse küçük artışlarla artıracaktır.

Ritalin, konsantre olmanızı, daha az huzursuz olmanızı ve hareketlerinizi kontrol etmenizi kolaylaştırabilir. Ayrıca işinizde veya okulda dinlemeyi ve odaklanmayı daha kolay bulabilirsiniz. Halihazırda endişe veya ajitasyona yatkınsanız veya mevcut bir psikotik bozukluğunuz varsa, dikkat eksikliği ilaçları bu semptomları kötüleştirebilir. Ritalin kullanan bazı kişiler bulanık görme veya görmede başka değişiklikler yaşarlar. Diğer potansiyel yan etkiler şunlardır:

baş ağrısı
uyku problemi
sinirlilik
huysuzluk
sinirlilik
artan kan basıncı
Nadir durumlarda hızlı kalp atışı

Bu ilaç, özellikle ilk iki yıl içinde, bir çocuğun büyümesini geçici olarak yavaşlatabilir. Bu nedenle çocuğunuzun doktoru boylarına dikkat edecektir. Önceden var olan kan basıncınız veya kalp sorunlarınız varsa uyarıcılar dikkatli alınmalıdır. Metilfenidat etken maddesi, kalp krizi ve felç riskinizi artırabilir, yapısal kalp anormallikleri olan kişilerde kullanım için kardiyoloji uygunluk raporu alınmalıdır.

Çocuklarda dikkat eksikliği tedavisi için psikoterapi ve ilaçlar

Çocuğunuzun yaşına bağlı olarak, davranışçı terapi, çocuğunuzun düşüncelerini ve davranışlarını daha etkili bir şekilde yönetmesine yardımcı olabilir. Bir problem çözme konuşma terapisi olan bilişsel davranışçı terapiyi veya daha önce uygulanan bire bir psikoterapiyi içerebilir. Psikoterapi desteği ,çok çeşitli zihinsel sağlık bozukluklarına yardımcı olduğu kanıtlanmıştır. Aile terapisi, tüm aile biriminin durumu daha iyi anlamak için bir araya gelmesine yardımcı olur.

Ebeveynler olarak, çocuğunuzun durumunun semptomlarıyla başa çıkması için nasıl destekleyebileceğinizi keşfetmenize yardımcı olur.

Terapiye dayalı tedaviyle birlikte dikkat eksikliği ilaçları kullanıldığında, onun daha iyi konsantre olmasına, genellikle daha sakin hissetmesine ve yeni beceriler öğrenip sınıfta dikkatle dinlemesine yetecek kadar dikkat sürelerini korumasına yardımcı olabilir. Dikkat eksikliği tedavi programları sırasında kullanılan tüm ilaçlar çocuklarda ve gençlerde kullanım için lisanslı olmakla birlikte, beş yaşın altındaki çocukların bu durum için ilaç almamaları önerilir.

Çocuklarda tedavi için kullanılan dikkat eksikliği ilaçları şu etken maddeleri içerir:

Metilfenidat &#; en yaygın olarak bozukluk için kullanılır ve beynin dikkat ve davranışı kontrol eden kısmındaki aktiviteyi arttırır
Deksamfetamin &#; metilfenidata benzer şekilde çalışır ve günde bir veya iki kez tablet olarak alınır
Atomoksetin &#; dikkati odaklama konusunda ve dürtüsellik için tercih edilir.

dikkat ilaçları

Etki mekanizması ile dikkat eksikliği ilacı: metilfenidat nedir?

Dikkat eksikliği ilaçları bu hastalığın tedavisinin çoğu zaman bir parçası olmaktadır. Bunun nedeni, tedavide kullanılan ilaçların DEHB’de görülen biyokimyasal dengesizlikleri düzenler. Olumlu etkiler göstermesi ve çocuğu tedavisi sürecini olumlu etkiler. Sıklıkla kullanılan ilaçlar, santral sinir sistemi stimulanları olan amfetamin türevi ilaçlar (Ritalin, Concerta,Strattera vb.), antidepressanlar, klonidin, pemolin, karbamazepin vs.’dir. Bunlardan özellikle dikkat fonksiyonları üzerine olumlu etkileri olan ve metilfenidat içeren Ritalin ve Concerta isimli ilaçlar ülkemizde sıklıkla reçete edilmektedir. Metilfenidat; ’lardan beri bilinmekte ve sadece bu durumda değil; aşırı uyku hali ile giden ve “narkolepsi” dediğimiz hastalıkta da öncelikli olarak kullanılmaktadır.

Tüm ilaçların bir yan etki profili vardır. Metilfenidatın tıbbi kullanımına bağlı başlıca yan etkiler arasında iştah azalması, kişinin uyku döngüsü ile ilgili sorunlar, baş ağrısı, mide bulantısı ve göğüs ağrıları yer alır. Tiklerin ortaya çıkması, obsesif-kompulsif davranışlar ve hatta psikoz gibi çok nadir yan etkiler de ortaya çıkabilir. DEHB için Ritalin alan kişilerde bunun gibi çok nadir ve olağandışı yan etkiler meydana geldiğinde, bu durum genellikle ilacın kesilmesi ile rahatlar.

dikkat eksikliği ilaçları

Odaklanma Sorunu ve Tedavisi için Uzman Klinik

Sadece uzman tıp hekimi tarafından yazılabilen ve öncesinde hekim tarafından ilaç kullanmasına engel teşkil eden bir durumun (kardiyak aritmi, hipertiroidi, hipertansiyon, angina pectoris gibi) var olmadığı bilinen hastalarda, yine hekimin önerdiği dozda ve saatte, sıklıkla çocuğun ders saatleriyle uyumlu olarak kullanılır. İlaç kullanılmaya başlandıktan sonra da hastanın takibi yakından sürdürülür.

İlaç kullanımına bağlı olarak görülebilen yan etkiler: uyku ve iştahta azalma, karın ve baş ağrısı olmakta ve yatkınlığı olan hastalarda tiklerin ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir. Diğer yan etkiler çok daha nadiren ortaya çıkmaktadır.

Çocuğunuzda, yukarıda saydığımız belirtiler ve şikayetler varsa, Dikkat Eksiliği ve Hiperaktivite Bozukluğu açısından gerekli dikkat ölçüm testlerinin uygulanması ve düzenlenecek doğru tedavi programı için, Çocuk ve Genç kliniğimizden randevu alabilirsiniz.

Uzm Dr. Gökçe Küçükyazıcı
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi

Çocuk ve Genç &#; Psikolojik Danışmanlık ve Psikiyatri Merkezi
Ritim İstanbul AVM, Maltepe, İstanbul – Türkiye

Dikkat Eksikliği Tedavisi Randevu
77 78

Kliniğimizin “Özel Sağlık Sigortaları” ve “Özel Bankalar” ile “Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi” branşı için ANLAŞMASI VARDIR.

nest...

176101 176102 176103 176104 176105