Çatlatma Iğnesinden Kaç Saat Sonra Yumurta Toplanır

Ä°nfertilite tetkikleri sonrasında tedavi kararı alan hastalar koşullarına göre uygun olan tedavi için yönlendirilmektedirler. Tetkikler sonrası çiftler iki ayrı yöntemle tedaviye alınmaktadırlar
Ä°.U.Ä°. (Ä°ntra uterin inseminasyon): 
Aşılama olarak da adlandırılan bu yöntemin uygulanabilmesi için belirli koşullar gerekmektedir. Bu işlem için kadının tüplerinin açık olması ve erkek sperm sayısının ve hareketliliğinin belli değerlerin üstünde olması zorunludur.  Kadınlara adet kanamalarının 2-3. günü arasında yapılacak ultrasonografi değerlendirmesinde 15 mm.den büyük kist bulunmadığında yumurtalıkları uyarmak amacıyla ağızdan kullanılacak ilaçlar ya da günlük iğnelerle tedaviye başlanır.

Tedavinin 5. günü ultrasonografik inceleme ile cevap değerlendirilir.  Burada amaç 1 ya da 2 adet yumurtanın uyarılmasıdır.  Cevaba göre tedavi yeniden düzenlenir ve ultrason incelemesi sonucunda yumurta boyutları 18-20 mm boyutlarına ulaştığında yumurtanın olgunlaşma amacıyla çatlatma iğnesi olarak bilinen enjeksiyon yapılır.  Çatlatma iğnesini takiben 36 saat sonra aşılama yapılmaktadır.  Bunun için erkeğe ait semen laboratuarda çeşitli işlemlerden geçirilerek aralarından daha kaliteli olanlar seçilir ve anne adayına enjekte edilir.  İşlemden 15 gün sonra gebelik testi ile sonuç değerlendirilir.
 
Tüp Bebek ve Mikroenjeksiyon Yöntemleri: 
Doğal yollardan gebelik şansı olmayan çiftler için uygulanan yöntemlerdir.  Yardımcı üreme teknikleri adı altında birçok işlemi kapsamaktadır. 
Tüp bebek yöntemi (IVF - In Vitro Fertilizasyon) bu işlemlerin genel adı olarak kullanılmakta iken mikroenjeksiyon yönteminin 1992 yılında geliştirilmesi ile bugün üremeye yardımcı teknikler olarak adlandırılan metotlardan biridir.  Bu metodun seçildiği hasta grubunda erkek faktörü bulunmamaktadır.  Erkek semen incelemeleri sonrasında genel olarak normal kabul edilmelidir.  Kadın faktörü olarak en önemli sorunlar olarak her iki tüpün tıkalı olması, yumurtlama bozuklukları, endometriosis vd. sayılabilir. 

1992 yılına kadar erkek faktörü olarak çok düşük sperm sayısı ya da hiç sperm bulunmaması ve ileri derecede hareket kusuru bulunduğunda çiftlere çocuk sahibi olma konusunda tıbbi teknik yetersiz kalmaktaydı.  1992 yılında yardımcı üreme teknikleri konusunda devrim niteliğinde bir teknik olan mikroenjeksiyonun tedavi metotları arasına girmiştir.  Bu metotla kadına ait her bir yumurta hücresine bir adet sperm hücresi direkt olarak enjekte edilir.  Erkeğin semen örneğinde hiç sperm bulunmadığı durumlarda TESE, TESA, PESA ve MESA adı verilen cerrahi yöntemlerle sperm elde etme şansı bulunmaktadır.
 
Tüp bebek ve mikroenjeksiyon kararı verilen çiftlerde tedavi kadına yapılacak uygulamalarla başlar: 
Ä°lk olarak kadının yumurtalıklarının baskılanması gerekmektedir.  Bu amaçla kadının yaşına, yumurtalık kapasitesine hormonal durumuna göre adetin 2 ya da 21. günü yapılacak ultrasonografi sonrası ilaçlar başlanır.  Yumurtalıkların baskılanmasını takiben yumurtalıkları uyaracak ilaçlara geçilir.  Burada aşılama yönteminden farklı olarak çok sayıda ve uygun kalitede yumurta hücresi elde etme amaçlanmaktadır.  Yumurta uyarıcı ilaçlara başlandıktan sonra hasta 2-5 günlük aralarla ultrason kan tetkikleri ile değerlendirilir.  Ultrasonda yumurtaların belli büyüklüğe ulaşmasını takiben çatlatma iğnesi yapılır.  Çatlatma iğnesinin yapılmasından 36 saat sonra vajinal ultrason eşliğinde yumurta hücreleri toplanır.  Yumurta hücrelerinin toplandığı gün erkeğe ait spermler de laboratuara alınmalıdır.  Semen örneğinde sperm bulunmayan hastalardan da aynı gün cerrahi metotlarla sperm elde edilmeye çalışılır.
 
Sperm ve yumrta hücreleri laboratuara alındıktan sonra işlemden geçirilerek özel medyumlarda kendileri için uygun ortamı sağlayacak kabinlere konulur. Yumurta toplanmasının ertesi günü döllenme miktarı değerlendirilir.  Gelişen embriyolar 3-5 gün boyunca laboratuarda bekletildikten sonra ultrason eşliğinde anne adayına transfer edilir.  Embriyoların yuvalanmasına destek olması amacıyla tedaviye yeni ilaçlar eklenir.  Transferden sonraki 8-10-12 günlerde kan tetkiki ile değerlendirme yapılır.  Transferden sonraki 12. gün gebelik testi ile sonuç değerlendirilir. 

Tüp Bebek tedavinizin başarısı açısından çatlatma iğnenizi tam olarak size ekibimiz tarafından söylenen zamanda yapmanız ve yumurta toplamaya tam zamanında gelmeniz çok önemlidir. Neden olduğunu merak ediyor musunuz? İşte cevabı:

Tüp Bebek tedavisinde ilk aşama yumurtalıkların uyarılmasıdır. Bu aşamada kadına yüksek dozda FSH içeren bir ilaç enjekte edilerek, birden fazla yumurta üretmesi sağlanır. Yumurtalıkların uyarılmasına adetin ikinci günü başlanır ve enjeksiyonlar ortalama 11 gün sürer. Bu süre içinde 3-4 kez ultrason yapılarak yumurtaların gelişimi izlenir.

Yumurtalar 17-20 mm büyüklüğe ulaştığında, yumurta çatlatma iğnesi (Pregnyl veya Ovitral) yapılır. Bu işlemden 48 saat sonra yumurtlama gerçekleşir. Yumurtaların bu süre dolmadan önce (35-36ncı saatte) toplanması gerekir.

Tüp bebek tedavisinin başarısı açısından hastanın çatlatma iğnesini tam olarak kendisine söylenen zamanda yapması ve yumurta toplamaya tam zamanında gelmesi çok önemlidir.

Çatlatma İğnesinin Zamanlaması Neden Çok Önemli?

Daha önceki yıllarda tüp bebek tedavisinde karşılaşılan en büyük problemlerden biri, beyin sapından salgılanan ve yumurtlamayı tetikleyen bir hormon olan LH'nın erken salgılanması sonucu yumurta toplama işleminden önce yumurtlamanın gerçekleşmesiydi. Yumurtlama gerçekleşmese bile, yumurtlama öncesi yüksek LH seviyesine maruz kalmak, gelişmekte olan yumurtaya zarar verebiliyordu. Yumurtalıkların uyarıldığı siklusların %20'sinde erken LH salgılanması yaşanmaktaydı.

Ayrıca yumurtalıkların uyarılması, beyin sapından salgılanan LH salgısının miktarını azalttığından ve değişime uğrattığından, erken LH salgılanmasının tesbit edilmesini de zorlaştırıyordu. Bu da hastanın tüp bebek merkezinde yatırılmasını ve LH salgılanmasını tespit etmek için 3 saatte bir idrar tahlili yapılarak hormonların dikkatle takip edilmesini gerektiriyordu. Salgılanmanın idrarda tespit edilmesinden 25-28 saat sonra veya kanda tespit edilmesinden 30-34 saat saat sonra yumurtaların toplanması gerektiğinden, yumurta toplama işleminin ne zaman olacağı belli değildi. Bu durum, tüp bebek merkezi için izlemede lojistik açıdan sorunlar yaratıyor ve yumurta toplama işlemi zamanının planlanmasını engelliyordu. Sonuçta tedavi sikluslarının %15-30'u yumurta toplama işlemine geçilemeden iptal ediliyordu.

Ancak GnRH (gonadotropin salgılayan hormon) agonistlerinin kullanılmasıyla birlikte, tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların uyarılması daha basit bir hale geldi. Bunların tüp bebekte kullanımı ilk olarak 1984 yılında oldu.

Üstüste uygulandığında GnRH agonistleri (Decapeptyl, Suprefact, Suprecur, Lucrin, Synarel, Zoladex) hipofiz üreme hormonları (yumurtalıkta yumurtanın büyümesini sağlayan hormon-FSH) üzerinde ilk 48 saat uyarılma etkisi (alevlenme etkisi) yaratır ve daha sonra bir baskılanma devresi olur. Baskılanma devresinde hipofiz GnRH salgılama faaliyetini tamamen durdurur.

Yumurtalıkların uyarılmasından önce GnRh agonistlerinin kullanılması ile endojen (iç kaynaklı) LH artışı ortadan kalkmış oldu ve dolayısıyla bu dönemde hastayı yoğun olarak izleme zorunluluğu da kalmadı. Ayrıca yumurta toplama zamanının önceden planlanması mümkün oldu. Bu bileşenler tüp bebek tedavisini sadece kolaylaştırmakla kalmadı, aynı zamanda başarı oranlarını da artırdı. GnRh agonistlerinin rutin olarak kullanılması ile ilgili yapılan çalışmalar, iptal edilen siklus sayısının önemli ölçüde azaldığını ve yumurta sayısında ve hamilelik oranlarında olumlu gelişmeler olduğunu gösteriyor.

Ancak öte yandan LH artışı, yumurtanın olgunlaşması için gereklidir. LH yükselmesinden yaklaşık 36 saat sonra, döllenmeye hazır, olgunlaşmış yumurtanın serbest kalması ile yumurtlama gerçekleşir. Bu süre içinde çift kromozom sarmalına sahip yumurta hücresi çekirdeği tek kromozom sarmalı kalacak şekilde bölünür. Kromozom sarmalının diğer yarısı döllenme sonucu sperm hücresinden gelecektir. GnRH agonistlerinin kullanıldığı uyarılmış tüp bebek tedavilerinde LH artışı olmaması nedeniyle, yumurtadaki bu son yumurtlama öncesi aşamanın tamamlanması için hCG(human chorionic gonadotropin) yani çatlatma iğnesi kullanılır.

hCG ya da çatlatma iğnesi uygulandıktan sonra çok uzun süre beklenirse, folikül çatlar ve eşzamanlı olarak yumurta karın boşluğuna dökülür. Bu nedenle çatlatma iğnesinden sonra yumurta toplamanın doğru zamanda yapılması çok önemlidir. Araştırmalar folikül yırtılmasının çatlatma iğnesinden sonra en erken 39 saat ve en geç 41 saat içinde olduğunu göstermektedir. Ayrıca tüm foliküller aynı anda çatlamaz ve ilk çatlayan folikül her zaman en büyük olanı değildir. Bu nedenle genellikle yumurta toplamanın hCG enjeksiyonundan 36 saat sonra yapılması planlanır.

Yumurta Toplamaya Geç Gelinirse Ne Olur?

Yumurta toplamaya geç gelirseniz foliküllerinizin çatlayarak karın boşluğuna dökülmüş olması çok muhtemeldir. İzlenebilecek yollar şunlardır:

1.Yumurta Toplama İşlemini ve Tedaviyi İptal Etmek:

Bu durumda olumlu sonuç alma ihtimali çok düşüktür. Üstelik hastanın anestezi ve operasyon risklerine ve maliyetine katlanması gerekeceğinden tedavinin iptal edilmesi en mantıklı olanıdır. Çatlatma iğnesinden sonra bu kadar geç kalındığında yumurta toplama ihtimali çok düşüktür ve toplanabilse dahi yumurtaların hamileliğin gerçeklemesi için fazla olgunlaşmış olması çok muhtemeldir.

2.Yumurtlama Belirtileri Yoksa Yumurta Toplama İşlemini Gerçekleştirmek:

Çatlatma iğnesinden 60 saat sonra foliküllerden veya rahmin arkasında barsaklarla arasındaki boşluktan (douglas boşluğu) yumurta toplanabildiği bazı vakalar bildirilmiş olmakla birlikte bu çok seyrek görülen bir durumdur. Öte yandan bu şekilde yumurta bulunsa dahi, bu yumurtaların döllenme ve bunun sonucunda oluşan embryolardan hamilelik oluşma ihtimali de çok düşüktür. Eğer bu yol izlenecekse, hasta sonucun belirsizliği ve başarı olasılığının düşüklüğü konusunda çok iyi bilgilendirilmiş ve bu durumu tamamen anlamış olmalıdır.

Yumurta Toplamanın Gecikmesini Önlemek İçin Ne Yapılmalı?

Tüp bebek tedavilerinde kullanılan değişik ilaçların sayısını ve hepsinin farklı zamanlamalarını göz önünde bulundurduğumuzda, bazı hastaların bunların bir kısmını yanlış yapmaları beklenebilir. Tedavinin sonucunu en çok etkileyenin de çatlatma iğnesinin zamanlaması olduğu söylenebilir. Doğru zamanın yakalanması için sadece birkaç saat vardır ve tek bir siklusta ikinci bir şans yoktur. Bu nedenle tüp bebek hastalarına çatlatma iğnesinin doğru zamanlanmasının ne kadar büyük önem taşıdığı hem sözlü hem yazılı olarak çok iyi anlatılmalıdır.

Tüp Bebek Tedavisindeki Hastalarımıza Önerimiz:

Tüp bebek tedavilerinde yumurtaların vücut dışına alınması çatlatma iğnesinden ortalama 34-37 saat sonra yapılmaktadır. Bu zaman aralığı dışında yumurtlamanın bu yumurtaları vücut dışına almadan gerçekleşme riski vardır. Bu durumda ise tedaviniz büyük olasılıkla iptal edilecektir. Bu nedenle çatlatma iğnesinin saatini çok iyi anlamak ve uygulamak gerekir. Kuşkuya düştüğünüz durumlarda bizi aramaktan çekinmeyiniz. Art Sağlık Merkezi ekibi sizi bilgilendirmekten mutluluk duyacaktır.

Yumurtaların Çatlatılması

Yumurtaların çatlatılması işleminde çatlatma iğnesinin hangi saatte uygulandığı çok büyük önem taşımaktadır.  Bunun sebebi, yumurtaların toplanmasının iğneyi uyguladıktan 35-36 saat sonra yapılmasıdır. İğnenin yanlış bir zaman içerisinde uygulanması yumurta follikülünün erken çatlamasına ve yumurtaların gerekli olgunluğa ulaşmadan toplanmasına neden olacaktır. Bu nedenle çatlatma iğnesinden sonraki saati doğru takip etmek çok önemlidir.

Yumurtaların çatlatılması aşamasına kadar geçen süre içerisinde anne adayının doktor kontrolü ve bilgisi olmadan ilaç kullanmaması, radyasyona maruz kalmaması gerekmektedir. Bunun dışında alkol başta olmak üzere zararlı alışkanlıklardan kesinlikle uzak durmalıdır. Yaşanacak stres tedaviyi olumsuz etkileyeceği için stresli ortam ve durumlardan uzak durulmasına özen gösterilmelidir.

Yumurtaların çatlatılması işlemi başarıyla gerçekleştikten sonra yumurtaların toplanması aşamasına geçilmektedir.

Kısırlık tedavisi sırasında kullanılan ve yardımcı üreme yöntemi olan tüp bebek tedavisinde ilk aşamada yumurtalıkların geliştirilmesi amaçlanır. Bu aşamada yüksek dozda ilaçlar uygulanarak çok sayıda yumurta üretimi sağlanır. Adetin ikinci günü yumurtalıkların uyarılmasına başlanır. Bunun için kullanılan ilaçlar 10-11 gün süreyle uygulanır. Tedavi sırasında yapılan ultrasonografi tetkikleri ile yumurta gelişimi takip edilir. Yumurtalar olgunlaştığında ve 16-20 mm büyüklüğüne ulaştığı zaman yumurta çatlatma iğnesi denilen Ovitrelle ya da Pregnyl ilaçları yapılır. İlaç uygulamasından sonra yumurtalar 40 saat içinde gelişerek karın boşluğunda çatlar ve kendiliğinden yumurtlama olur. Tüp bebek tedavisinde yapılan iğnelerden 36 saat kadar sonra yumurtlama gerçekleşmeden yumurtaların toplanması gerekir.

Tüp bebek başarısında yumurta çatlatma iğnesinin doğru ve zamanında uygulanması oldukça önemlidir. Bu tedavide amaç yumurtaların çatlaması değil yumurtaların olgunlaşmasıdır. Normal koşullarda yumurtalardaki döllenme kapasitesinin yükselmesine neden olan LH hormonu görevini yumurta çatlatma iğnesi görmektedir. İlacın türüne göre yumurta çatlatma iğneleri göbekten cilt altına ya da kalçadan kas içine uygulanabilir.

Yumurta çatlatma iğnelerinin uygulama zamanı tüp bebek merkezindeki yumurta toplama işleminin zamanına göre ayarlanmalıdır. Bu işlemin erken yapılması ya da yumurta toplanmasının gecikmesi halinde yumurtalar olgunlaştığı için karın içinde çatlar ve tüp bebek için kullanılamaz duruma gelebilirler.

Yumurta çatlatma iğnesi yapıldıktan sonra yumurta toplama işlemi 40-44 saat içinde yapılmalıdır. Bu süre geçirildiği takdirde karın boşluğuna yayılmış ya da yumurtalıklarda kalan yumurtalar toplanırsa tüp bebek tedavisinin başarı şansı düşer. Bu durumda hastanın yıpranmaması için genellikle tüp bebek tedavisi sonlandırılır.