Abdülhak Hamit Tarhan Fatma Tarhan

funduszeue.info

Tanzimat devri yazarlarından Abdülhak Hamid Tarhan'ın vefatının ardından 85 yıl geçti. Türk edebiyatına "Makber" adlı unutulmaz eseri kazandıran Tarhan, tarihçi Hayrullah Efendi ile Münteha Nasib Hanım'ın üçüncü çocuğu olarak 2 Ocak 'de, dedesi Hekimbaşı Abdülhak Molla'nın yalısında dünyaya geldi. Ünlü yazarın bugün 86'ıncı ölüm yılı

Köklü bir aileye sahip olan Tarhan, ilk öğrenimine Bebek'teki mahalle mektebinde başladı. Usta yazar, Evliya Hoca, Bahaeddin Efendi ve ona şiir zevkini aşılayan Hoca Tahsin Efendi'den özel dersler aldı, kısa bir süre Rumelihisarı Rüştiyesi'nde eğitim gördü.

Ailesinin isteği üzerine Ağustos 'te ağabeyleri Nasuhi Bey ve Tahsin Efendi ile Paris'e giden şair, bir buçuk yıl Hortus College'da eğitim gördü.

Abdülhak Hamid Tarhan, 'te, ağabeyleriyle İstanbul'a dönerek, Fransız mektebine devam etti. Fransızcasını geliştirmek için tercüme odasında çalışmaya başlayan yazar, babasının 'te Tahran Büyükelçiliğine atanmasıyla İran'a gitti ve Farsça öğrenmeye başladı.

Birçok devlet görevinde çalıştı

Unutulmaz edebiyatçı, babasının ölümü nedeniyle 'de İstanbul'a döndü. Maliye Bakanlığı Özel Kalem Müdürlüğü ve Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü'nde çalıştı. Tarhan, memuriyeti esnasında sırasında tanıştığı Ebuzziya Tevfik vasıtasıyla Samipaşazade Sezai, Namık Kemal, Recaizade Ekrem ve Mizancı Murad'la arkadaş oldu.

Evlendi

"Macera-yı Aşk" adlı ilk piyesini 'te kaleme alan edebiyatçı, 'te "Sabrü Sebat" ve "İçli Kız", 'te "Duhter-i Hindu", 'da "Nazife"yi yazdı. Abdülhak Hamid Tarhan, Pirizade Fatma Hanım ile 'te evlendi.

İkinci katip olarak atandığı Paris Büyükelçiliğinde görev yapan Tarhan, 'da şiir yazmaya başladı. "Belde yahut Divaneliklerim" adlı şiirleriyle "Nesteren" adlı piyesi bu dönemde yayınlanan usta edebiyatçının, kaleme aldığı bir eser dolayısıyla 'de Paris'teki görevine son verildi.

Tarhan, sonlarında Bombay şehbenderliğine tayin edildi. Zorlu Hindistan tabiatından etkilenen Tarhan, "Kürsi-i İstiğrak", "Külbe-i İştiyak" ve "Zamane-i Ab" adlı şiirleri yazdı.

Eşinin ölüm acısıyla Makber'i yazdı

İstanbul'da vereme yakalanan ve iyileşir ümidiyle Hindistan'a getirdiği eşi Fatma Hanım'ın durumu kötüleşince İstanbul’a dönmek üzere yola çıkan Tarhan, hastalık yolda daha da artınca, ağabeyi Nasuhi Bey'in valilik yaptığı Beyrut'ta karaya çıktı. Fatma Hanım, 21 Nisan 'te Tarhan'ın ağabeyinin evinde hayatını kaybetti.

Eşinin ölüm acısıyla Makber adlı eseri kaleme alan Tarhan, İstanbul'a döndükten bir süre sonra Londra sefareti başkatipliğine tayin edildi. Londra'ya gidişi, Tarhan'ın eserlerinde de etkisini gösterdi.

Abdülhak Hamit Tarhan öldü

Başarılı yazar, 'da Londra'da Nelly Clower ile evlendi. Londra'da, "Zeynep" ve İngiltere'nin Victoria dönemi özelliklerini yansıtan "Finten" adlı iki piyes kaleme aldı. Abdülhak Hamid Tarhan, 'te Lahey Büyükelçiliğine, 2 yıl sonra ise kendi isteğiyle Londra Büyükelçiliği müsteşarlığına atandı. Eşi Nelly'nin hastalanması nedeniyle İstanbul'a gelen Tarhan, Brüksel Orta Elçiliği'ne atandığı 'ya kadar burada kaldı.

Tarhan, eşi Nelly'nin 8 Şubat 'de vefat etmesinden bir yıl sonra Belçikalı Lüsyen (Lucienne) Hanım'la evlendi. İstanbul'a dönen yazar, 'te Ayan Meclisi üyesi oldu ve meclisin ikinci başkanlığına getirildi.

Görevi 'de sona erince ailesiyle Avrupa'ya giden Tarhan, Cumhuriyetin ilanından sonra emekliye ayrıldı, 'de İstanbul milletvekili seçildi. Usta edebiyatçı, 13 Nisan ’de hayata veda etti. Tarhan, Atatürk'ün talimatıyla Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilen ilk kişi oldu.

Şair-i Azam" ve "tezatlar şairi" olarak anıldı

Şair, yazar Tarhan Türk şiirine batıdan yeni konular, serbest düşünce ve yeni bir şekil getirdi. Modern edebiyatın doğuşunda etkin bir isim olarak bilinen Tarhan, Batılı yazarlardan etkilenerek yazdığı oyunlarla Türk tiyatrosuna felsefi düşünceyi soktu.

Makber ve Ölü-Osmanlıca

Basında Şair-i Azam ve tezatlar şairi

Türk şiirine batılı bir anlayış ve nazım yenilikleri getiren Tarhan, felsefi duyuş ve hayal gücünü tüm eserlerinde ustalıkla sergiledi.

Geniş bir coğrafyayı tanıma fırsatı bulan usta yazar, çoğunu manzum olarak kaleme aldığı tiyatro eserlerinde, Türk, Arap, Asur ve Yunan tarihinde geçen olayları anlattı, tabiat ve aşk kavramlarını işlediği şiirlerle tiyatro eserleri yazdı.

Birinci ve İkinci Meşrutiyet'i gören, ardından da Cumhuriyet'in kuruluşuna tanık olan Tarhan, eserlerinde dönemin etkilerini kaleme aldı. Uzun yıllar hem Doğu hem de Batı ülkelerinde diplomatlık yapmasından dolayı karşılaştırmalı edebiyata da hakim oldu.

Kitap sayfası için iletişim:

[email protected]

abdülhak hamit tarhan, türk edebiyatının en ünlü şiirlerinden biri "makber"i yazmıştır. şiir, şiirin yazılış hikayesi ve bu hikayenin ardından yaşananlarla tartışılan şairlerimizden biridir. şiiri yazdıktan sonra cenazede tanıştığı kadınla evlendiği iddası tamamen yanlış bilgiden ibarettir. karısının ölümünden 5 yıl sonra evlenmiştir. hikayesi ise şöyledir:

tanzimat döneminin önemli şairlerinden biri olan abdülhak hamid tarhan, paris’te milli eğitim müsteşarı olan babasıyla yaşarken iyi bir eğitim alır. yurda döndükten sonra robert koleji'ne gider. asıl öğreniminiyse evde özel ders hocalarından alır. bâb-ı ali tercüme odasında katip olarak çalışır. bir yıl sonra babasının tahran büyükelçisi olarak atanması üzerine onunla tahran’a gider, farsça öğrenir ve fars edebiyatını tanıma fırsatı bulur. babasının ölümü üzerine istanbul'a döner. bir yandan memuriyet hayatını sürdürür bir yandan da yazmaya başlar. bu dönemde recaizade mahmud ekrem'le tanışır. onun da yönlendirmesiyle "sabr u sebat, içli kız, duhteri hindu" gibi onu ünlendiren eserleri yazar.

'te ilk eşi fatma hanım'la (fatma pirizade) tanışır. (fatma hanım bu sıralarda 14 yaşında olduğunu sanıyoruz.) tanışmalarına ve evlenmelerine dair pek çok rivayet bulunsa da şairin evliliğinde çok mutlu olduğu ve fatma hanım'ı daima kaybetme korkusu yaşadığı bilinmektedir. abdülhak hüseyin ve hamide nasib adında iki çocukları olur. fatma hanım'a büyük bir tutkuyla aşıktır. hatıralarında “beraber gezerken düşecek diye tutacak oluyordum. uyurken bir akşam uyanmayacak, ölecek gibi duruyordu. güldüğü zaman güzelliğini uçacak sanıyordum.” diyerek ona olan düşkünlüğünü anlatmıştır.

’da paris’te görevlendirilen şair, ailesini ağabeyine emanet ederek paris'e gider. paris sefareti ikinci kâtipliği yapan şair, iki yılda bir yandan paris’in eğlence dünyasını keşfeder, bir yandan ünlü fransız şairleri tanımaya başlar. çapkınlığıyla tanınan şairin paris hayatına dair anılar "divaneliklerim" adlı eserde mevcuttur. paris'teyken yazdığı "nesteren" adlı eser yüzünden görevden alınır ve istanbul'a döner.

ardından rize, berlin, beyrut gibi yerlerde çalışan şair, birçok görevi bu sıralarda ailesinden ayrı kalmamak için kabul etmez. 83'te eşi rahatsızlanır. havasının iyi geleceğini düşünerek mumbai'ye konsolos olarak gider. hatta doğal güzellikleri konu edinen birçok pastoral şiiri bu dönemde kaleme alır. 'te fatma hanım fenalaşır. verem illeti fatma hanım'ı öldürmek üzeredir. apar topar istanbul'a dönme kararı alırlar. fatma hanım, istanbul'a varamadan beyrut'ta maalesef hayatını kaybeder.

kırk gün boyunca karısının beyrut'taki mezarının başından ayrılamaz şair. 40 günde zayıflar, takatten düşer, gözleri ve sağlığı bozulur. türk şiirinde metafizik ögelerin başlangıcı olarak kabul edilen, fatma hanım'ın zamansız ölümün yüreğinde meydana getirdiği o tarifsiz acıyı dizelere dökerek türk edebiyatının belki de en acıklı şiirlerinden biri olan "makber" şiirini kaleme almıştır.

şiirden bazı alıntılar şöyledir:

"her yer karanlık, pür-nûr o mevki!..
mağrib mi yoksa, makber mi yâ rab?
yâ hâbgâh-ı dilber mi yâ rab;
rü’yâ değil bu, ayniyle vâki!..

()

eyvah!.. ne yer ne yar kaldı,
gönlüm dolu ah u zar kaldı.
şimdi buradaydı gitdi elden,
gitdi ebede, gelip ezelden.
ben gitdim, o hak-sar kaldı,
bir kus¸ede tar-mar kaldı;
baki o enis-i dilden, eyvah!..
beyrut'da bir mezar kaldı."

istanbul’a döndüğünde kendisini tamamen edebiyata veren şair, karısıyla ilgili “ölü, bunlar o’dur ve hacle” adlı eserlerini yayımlar ve hindistan izlenimlerini kaleme alır.

şair, çok ilginçtir ki "insan bu hacle olmasa neylerdi ey ilah, / evlenmemek değiil mi hakikatte bir günah / hep ah u vah ile geçiyordu demim benim / teskine yetti zikrimi bir nazenin nigah." mısralarıyla durumunu ve bu konudaki gerekçesini ortaya koyan şair fatma hanım vefat ettikten sonra, ingiliz nelly clower ile yılında evlenmiş, islam dinini kabullenen, fakat çocuğu olmayan bu hanımını da veremden 'de kaybetmiştir. sonrasında ağabeyi nasuhi bey'in telkiniyle komşu kızı cemile hanım'la evlenmiş, çok kısa süren bu evlilik ayrılıkla sonuçlanmıştır. en sonunda, brüksel sefiriyken 'de belçikalı bayan lucienne hanım ile evlenmiştir. islamiyet'i kabul edip nasib betül adını alan bu eşinden çocuğu olmamıştır.

şairin fatma hanım'ın ölümü üzerine cenazede tanışıp evlendiği söylentisi tamamen yalandan ibarettir. ikinci karısıyla ingiltere'de görev esnasında tanışmıştır. anılarında ve kendisiyle ilgili hatıralarda her daim fatma hanım'ı ne kadar sevdiği sürekli vurgulanmıştır.

"bildir bana nerde, nerde yarab?
kim attı beni bu derde yarab?

çıık fatıma lahddan kıyam et,
yadımdaki haline devam et."