Osmanlı Cariye Kıyafetleri

15 Mart                  

De­ğer­len­dir­me: Tubanur Saraçoğlu

Be­tül İp­şir­li Ar­gıt, Bo­ğa­zi­çi Üni­ver­si­te­si’nde ta­mam­la­dı­ğı “Ma­nu­mit­ted Fe­ma­le Sla­ves of the Ot­to­man Im­pe­ri­al Ha­rem (Sa­ra­yîs) in the Eigh­te­enth Cen­tury Is­tan­bul” baş­lık­lı dok­to­ra te­zin­de azat edi­le­rek Sa­ray­dan çı­rağ edi­len ca­ri­ye­le­rin ha­yat­la­rı­nı in­ce­le­mek­te­dir.

Bu bağ­la­ma­da, Os­man­lı Sa­ra­yın­dan azat edi­len ca­ri­ye­le­rin Sa­ray­lı ol­ma­la­rı­nın ken­di­le­ri ve Pa­di­şah ha­ne­si için ne an­lam ifa­de et­ti­ği­ni sor­gu­la­yan Ar­gıt, baş­ta Top­ka­pı Sa­ra­yı Ar­şi­vi ol­mak üze­re, Baş­ba­kan­lık Dev­let Ar­şi­vi, Şer‘iy­ye si­cil­le­ri, me­vâ­cib ka­yıt­la­rı ve bu ka­dın­la­ra ait te­re­ke­ler­den yo­la çı­ka­rak, dö­ne­min si­ya­sî ve eko­no­mik pa­no­ra­ma­sı çer­çe­ve­sin­de söz­ko­nu­su so­ru­nun izi­ni sür­mek­te.

Ha­rem’de pa­di­şah ai­le­si, ida­rî per­so­nel ve hiz­met­li­ler­den olu­şan üç fark­lı ka­dın sı­nı­fın­dan, bu ça­lış­ma kap­sa­mın­da ele alı­nan­lar ikin­ci ve üçün­cü grup ile vak­tiy­le pa­di­şah ha­re­mi­ne gi­ren an­cak da­ha son­ra baş­ka­la­rıy­la ev­le­nen ka­dın­lar­dır. Bu ka­dın­lar Sa­ray kül­tü­rü­nün hal­ka açı­lan ka­pı­sı ol­ma­la­rı­nın ya­nı­sı­ra Sa­ray ile olan pat­ro­naj iliş­ki­le­ri do­la­yı­sıy­la Sa­ray po­li­ti­ka­la­rı üze­rin­de­ki et­ki­le­ri­ni de sür­dür­müş­ler­dir. Ar­gıt’a gö­re ko­nu­ya ışık tu­ta­cak bir baş­ka du­rum, pa­di­şah ha­ne­si­nin yüz­yı­lın ilk ya­rı­sın­da sa­hip ol­du­ğu gü­cün, yüz­yıl­da ar­tık pa­şa ha­ne­le­ri ve üst dü­zey yet­ki­li­le­rin ken­di oluş­tur­duk­la­rı ha­ne­le­re kay­ma­sı­dır.

Taht­tan in­di­ril­me­le­rin sık­ça ya­şan­dı­ğı bu de­vir­ler­de pa­di­şah gü­cü­nün meş­ru­iye­ti­nin tek­rar sağ­lan­ma­sı ge­rek­mek­te­dir. Tez çer­çe­ve­sin­de pa­di­şah kız­la­rı­nın Bo­ğaz kı­yı­la­rın­da ve Ha­liç’te mi­ma­ri ya­pı­lar in­şa et­tir­me­le­ri pa­di­şa­hın gü­cü­nü hal­ka tek­rar gös­ter­me gi­ri­şi­mi ola­rak okun­mak­ta­dır. Ay­rı­ca Sa­ray eli­ti ile hal­kı bu­luş­tu­ran me­kân­lar ola­rak me­si­re yer­le­ri de önem ka­zan­mış­tır. Bu­ra­lar­da Sa­ray ya­şan­tı­sı kıs­men ken­di­ni gös­ter­mek­te, halk özen­di­ği bu ya­şan­tı­yı tak­li­de yö­nel­mek­te­dir. Kı­lık kı­ya­fet ile il­gi­li dü­zen­le­me­ler­de Sa­ray­lı ka­dın­lar gi­bi gi­yi­nil­me­si­nin ya­sak­lan­ma­sı bir yan­dan Sa­ray kül­tü­rü­nün hal­ka ta­şın­dı­ğı­nı gös­te­ren, bir yan­dan da iki grup ara­sın­da­ki sta­tü far­kı­nı vur­gu­la­yan en önem­li ve­ri­ler­dir.

Ça­lış­ma­da Sa­ray­dan azat edi­len ca­ri­ye­ler ile Sa­ray ara­sın­da­ki ir­ti­bat­lar pat­ro­naj iliş­ki­le­ri çer­çe­ve­sin­de ele alın­mak­ta­dır. Ara­la­rın­da kan ba­ğı bu­lun­ma­yan ve “fark­lı sta­tü­le­re sa­hip iki gru­bun iliş­ki­si” şek­lin­de de­ğer­len­di­ri­le­bi­le­cek pat­ro­naj­da üst grup alt gru­bu hi­ma­ye edip bir ta­kım ih­san ve ni­met­ler su­nar­ken, hi­ma­ye edi­len grup sa­da­kat ve bağ­lı­lık gös­te­re­rek bu ih­sa­na kar­şı­lık ver­mek­te­dir. Sta­tü fark­la­rı­nın et­ki­li ol­du­ğu pat­ro­naj iliş­ki­le­ri­nin, kar­şı­lık­lı olu­şu da önem­li­dir. Fark­lı yer­ler­de bu­lun­sa­lar da­hi ara­la­rın­da­ki iliş­ki­ler de­vam et­mek­te­dir.

Pe­ki, ca­ri­ye­le­rin Sa­ra­ya alı­nı­şı ve Sa­ray­dan çı­kış­la­rı na­sıl ol­muş­tur? Sa­ra­ya gi­ren ka­dın­lar ai­le­le­riy­le ir­ti­bat­la­rı kop­tu­ğu için Sa­ra­yı ken­di ai­le­le­ri ola­rak be­nim­se­mek­te­dir. yıl ka­dar hiz­met et­tik­ten son­ra da çe­şit­li şe­kil­ler­de pa­di­şah ha­ne­sin­den ay­rı­lır­lar. Bu­nun­la bir­lik­te gö­rev­le­ri ge­re­ği ba­zı­la­rı­nın ömür­le­ri­nin so­nu­na ka­dar Sa­ray­da kal­dı­ğı da bi­lin­mek­te­dir. Ken­di ar­zu­suy­la Sa­ray­dan ay­rı­lan­lar ol­du­ğu gi­bi pa­di­şa­hın de­ğiş­me­si du­ru­mun­da Ha­re­min ta­ma­mı­nın de­ğiş­ti­ril­me­si su­re­tiy­le ay­rı­lan­lar da var­dır. Bu ki­şi­le­rin Sa­ray­da kal­dık­la­rı sü­re ile il­gi­li ke­sin so­nuç­lar el­de edi­le­me­mek­te­dir.

Sa­ray­da­ki ka­dın­lar ara­sın­da­ki he­te­ro­jen ve hi­ye­rar­şik iliş­ki, bu ka­dın­la­rın Sa­ray­dan çık­tık­tan son­ra­ki ha­yat­la­rı in­ce­le­nir­ken de göz önün­de bu­lun­du­rul­ma­lı­dır. Sa­ray­dan ay­rı­lan ka­dın­la­rın da­ha son­ra­ki ha­yat­la­rın­da Sa­ray­la or­ga­nik bağ­la­rı de­vam et­mek­te­dir. Zi­ra bu ki­şi­le­rin iş­le­ri Sa­ray per­so­ne­li ta­ra­fın­dan ta­kip edil­mek­te, he­men he­men bü­tün da­va­la­rı Sa­ray­da gö­rül­mek­te­dir.

Sa­ray­lı ka­dın­la­rın ev­li­lik­le­ri­ni, ne­re­de otur­duk­la­rı­nı, Sa­ray­la ir­ti­bat­la­rı­nı, mad­dî du­rum­la­rı­nı, ha­yır iş­le­ri­ni bu iliş­ki­ler çer­çe­ve­sin­de ele alan Ar­gıt şun­la­rı söy­le­mek­te­dir:

Sa­ray­dan çık­tık­tan son­ra çık­ma­ba­şı de­ni­len ki­şi­ler ta­ra­fın­dan Sa­ray­da­ki sta­tü­le­ri­ne gö­re muh­te­lif ki­şi­ler­le ev­len­di­ri­len ca­ri­ye­le­rin ev­li­lik­le­ri pa­di­şah ha­ne­si için önem­li­dir. Gü­cü git­tik­çe ar­tan bir si­ya­sî eli­tin oluş­tu­ğu bu dö­nem­de as­ke­rî sı­nı­fın fark­lı ke­sim­le­ri­ne men­sup ki­şi­ler­le ev­le­nen Sa­ray­lı ka­dın­la­rın bir şe­kil­de den­ge kur­duk­la­rı göz­len­mek­te­dir. Bu yol­la üst dü­zey yet­ki­li­le­rin pa­di­şah ha­ne­si­ne sa­dık kal­ma­sı sağ­lan­mış­tır. Ço­ğun­luk­la İs­tan­bul’da otu­ran bu ka­dın­la­rın %82’si Su­ri­çi’nde ika­met et­miş­tir. Bu da Sa­ray çev­re­sin­de sa­dık ha­ne­le­rin oluş­ma­sı ve mer­ke­zin gü­cü­nü gös­ter­me­si açı­sın­dan mü­him­dir. Ay­rı­ca bu ha­ne­le­rin bu­lun­duk­la­rı ma­hal­le hal­kı ile ir­ti­ba­tı, Sa­ra­yın gü­cü­nün hal­ka intikâl et­me­si ba­kı­mın­dan da önem ar­zet­mek­te­dir. Ai­le sa­hi­bi ol­ma­yan ca­ri­ye­ler ise mad­di im­kân­la­rı­nı çeş­me, mes­cid, sıb­yan mek­te­bi gi­bi ha­yır iş­le­rin­de sarf et­miş­tir. Sa­ray’ın mad­di des­te­ği­ni hal­ka dö­nük ola­rak kul­la­nan bu ca­ri­ye­ler yi­ne ha­ne­ye hiz­met et­mek­te­dir.

Ni­hai ker­te­de Ar­gıt’a gö­re, Sa­ray­lı ol­mak hem ca­ri­ye­le­rin Sa­ray­dan çık­tık­tan son­ra­ki ha­ya­tın­da hem de bu dö­nem­de­ki fa­ali­yet­le­ri ile pa­di­şah ha­ne­si­nin nü­fu­zu­nun güç­len­me­sin­de ve bu gü­cün hal­ka yan­sı­tıl­ma­sın­da et­ki­li bir un­sur­dur. Sa­ray­lı ka­dın ömür bo­yu Sa­ray­lı­dır ve han­gi sta­tü­de olur­sa ol­sun ha­mi­si pa­di­şa­ha sa­da­kat­le ömür bo­yu hiz­met­te bu­lu­nur.

Harem (Osmanlıca:&#;حرم همايون; Harem-i Hümâyun), II. Mehmed döneminde kurumsallaşan ve Osmanlı padişahının annesi, kız kardeşi, cariyeleri ve bunların hizmetkârlarının yaşadığı saray alanı. Osmanlı hareminde ortalama olarak kadın bulunduğu, bu sayının 'e kadar çıkabildiği ifade edilmektedir.

Devlet içinde yer edinmeye başlayan haremin iki temel fonksiyonu vardır:

• Birincisi, padişahın aile yaşamını sürdürdüğü; padişah, şehzade ve devlet ileri gelenlerine cariye ve eş temin edilen yer olmasıdır. Fatih'le birlikte şehzadeler yabancı hanedanlar ile evlenmeyi bıraktıklarından bu çok önemli ve hanedanın devamı için vazgeçilmez bir fonksiyondur^{[kaynak belirtilmeli]}.
• İkincisi, bir okul olmasıdır. Enderun mezunu devşirme gençlerle sarayda eğitim almış cariyelerin evlendirilmesiyle eğitime dayanan bir aristokrasi kurulmuştur. Padişaha ve hanedana bağlı bir aristokrasi yaratılmasını sağlamak için cariyelerin eğitilmesini sağlayan kurumdur.

Osmanlı’da harem, herkesin giremediği bir ortamdı. Sözcük olarak harem "dokunulmaz, kutsal" anlamına gelir. Osmanlı'da Harem-i Hümayun, devlet adamları yetiştiren Enderun mekteplerine paralel bir kurumdu.

Osmanlı haremine alınan hadım erkek hizmetçiler (tavaşiler) iki gruba ayrılmaktaydı: ak hadımlar ve siyah hadımlar.

Galeri[değiştir

nest...

107053 107054 107055 107056 107057

çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası