Azalan Marjinal Fayda Nedir
kaynağı değiştir]
kaynağı değiştir]
Marjinal fayda, bir maldan tüketilen miktar bir birim arttırıldığında bu ilave birimin tüketiminden elde edilen faydayı ifade eder. Bir tüketim malında toplam fayda, söz konusu maldan tüketilen miktarın bir fonksiyonu olacaktır. İkinci dereceden bir fonksiyon olarak fayda fonksiyonu, belirli bir tüketim miktarına kadar azalan oranda artmakta, bir maksimumdan geçmekte ve bu miktardan sonra azalmaktadır. En çok faydayı sağlayan tüketim miktarından sonra tüketimin artması, toplam faydada azalmaya neden olmaktadır.
En çok faydayı sağlayan tüketim miktarının belirlenmesinde matematiksel araç olarak türev fonksiyonlardan yararlanılır. Toplam fayda fonksiyonunun birinci türev fonksiyonu olan marjinal fayda fonksiyonu pozitif değerden başlamaktadır. Tüketim artışı ile birlikte toplam faydada gerçekleşen azalan orandaki artışla pozitif değerler alarak azalmakta, toplam faydanın en yüksek değerine ulaştığı tüketim değerinde sıfıra ulaşmaktadır. Toplam faydayı en yüksek değere çıkaran tüketim değerinden ilave bir birim tüketim, toplam faydada herhangi bir değişikliğe neden olmamakta, bu noktada toplam fayda fonksiyonuna çizilen teğet, tüketim miktarları eksenine paralel olmaktadır.
Toplam faydayı en yükseğe çıkaran tüketim miktarından sonra gerçekleştirilen her bir tüketim, toplam faydada azalmaya neden olmakta, bunun sonucunda marjinal fayda değerleri negatif işaretler almaktadır.
Fayda fonksiyonu sayısal değer ile ifade edildiğinde en yüksek faydayı sağlayan tüketim değeri arandığında fayda fonksiyonunun birinci türev fonksiyonu olan marjinal fayda fonksiyonu sıfır değerine eşitlenecek ve optimum tüketim miktarı elde edilecektir. Söz konusu optimum tüketim miktarında fonksiyonun en yüksek değeri alıp almadığını sınamada, ikinci türev fonksiyonunun alacağı işaret önem kazanacaktır.
Bir malın tüketim malı söz konusu olduğunda toplam fayda fonksiyonunu iki boyutlu diyagramda kayıtsızlık eğrileri ifade edecektir. Y tüketim miktarı dikey eksende, X tüketim miktarı ise yatay eksende yer aldığında herhangi bir fayda düzeyini temsil eden kayıtsızlık eğrisi üzerinden yukarıdan aşağıya inildikçe azalan marjinal fayda özelliği nedeniyle Marjinal Teknik İkame oranının mutlak değeri azalmaktadır. Örneğin X tüketiminin yüksek olduğu tüketim miktarlarında, X tüketimindeki artış X malının marjinal faydasını düşürmekte, bu bölgede Y malının tüketiminde azalma ise Y'nin marjinal faydasını yükseltmektedir. X tüketiminin yüksek olduğu bölgede tüketici, aynı fayda düzeyini sürdürebilmek için belirli bir Y tüketimi artışı için daha fazla miktarda X tüketiminden vazgeçmektedir. Bu nedenle, aynı fayda düzeyinde tüketim miktarları arasındaki ilişkiyi gösteren Marjinal İkame Oranı, y tüketiminin yüksek olduğu bölgede en yüksek değerine ulaşmakta; X tüketimi arttıkça oranın değeri azalmaktadır. Bu durum aynı kayıtsızlık eğirisi üzerinde herhangi bir tüketim bileşimini ifade eden Marjinal İkame Oranı ile tüketim mallarının faydaları arasında ters ilişkiyi ifade etmektedir.
Kadir Tuna
Arapça kökenli bir kelime olan fayda Türkçe yarar anlamına gelmektedir. İktisat ilmi açısından fayda, bireylerin bir mal veya hizmetin tüketiminden elde ettikleri haz, mutluluk, doyum, memnuniyet gibi kavramlar ile açıklanabilir. Burada önemli olan bu tüketim davranışının bir ihtiyacı gidermesidir. Bir spor aktivitesi sonrası susayan birisinin su içmesi sonucu susuzluk ihtiyacını gidermesi faydaya örnek olarak verilebilir.
Fayda üzerine yapılan en büyük tartışmalardan birisi ölçülebilir olup olmadığı olmuştur. Faydanın ölçülebilir bir şey olduğu öne sürenler Kardinal Faydacılar, faydanın herhangi bir fayda ölçüsü ile ölçülemez olduğunu iddia edenler ise Ordinal Faydacılardır. Faydanın ölçülmesinin zorluğu ve kişiden kişiye değişmesi sebebiyle yapılan analizlerde Kardinal Fayda yaklaşımı yerine Ordinal Fayda yaklaşımı daha çok kullanılmaktadır.&#;
Kardinal Faydacılar için fayda her tüketici için objektif bir şekilde bir fayda birim ölçüsü ile ölçülebilir. Bu yaklaşımın üç temel varsayımı vardır; Toplam Fayda, Marjinal Fayda ve Azalan Marjinal Fayda. Toplam Fayda, bir tüketicinin bir malın veya hizmetin tüketiminden elde ettiği tüm fayda toplamını ifade etmektedir. Marjinal Fayda, bir tüketicinin bir mal veya hizmet için yapmış olduğu tüketimine ilave olarak yapacağı bir birimlik tüketim artışı karşılığında elde edeceği faydayı ve bu faydanın toplam faydada yapacağı değişikliği açıklamak için kullanılmaktadır. Azalan Marjinal Fayda, bu varsayıma göre bir tüketici bir mal veya hizmet tüketimi yaparken tüketimi her bir birim arttırdığında elde edeceği marjinal faydanın giderek azalacağını öne sürmektedir. Bu durumu bir örnek ile açıklamak gerekirse; bir boksörün yapmış olduğu maç sonrasında susuzluğunu gidermek için bardakla su içtiğini farz edelim. İçeceği ilk su bardağından elde edeceği marjinal fayda ile üçüncü bardaktan dördüncü bardağa geçerken ki içeceği suyun sağlayacağı marjinal fayda aynı olmayacak ve su tüketimi arttıkça elde edeceği marjinal fayda azalacaktır. Hatta bu su tüketimi belli bir miktarın üzerine çıkar ise su içmek bu sporcuya zarar bile verebilecektir ve marjinal faydası negatif olacaktır. Bu durumda toplam faydası azalacaktır.
Ordinal Faydacılar için fayda; kişiden kişiye değişeceği için bir fayda birimi ile ölçülmesi mümkün değildir. Örneğin susamış iki kişiye aynı özelliklerde bir bardak ayran verildiğini varsayalım. İçtikleri birer bardak ayrandan sonra her ikisinin de aynı faydayı sağladıklarını söyleyemeyiz. Bu görüşte olanlar için fayda karşılaştırabilir ve sıralanabilirdir. Ayrıca başka mal veya hizmetlerin tüketimi diğer malın veya hizmetin faydasını etkilemektedir. Farklı mal ve hizmet tüketimleri için oluşturulacak tüketim sepetlerinin faydaları aynı fayda değerleri için Farksızlık/Kayıtsızlık/Fayda Eğrileri adı verilen doğrular üzerinde gösterilebilir. Tüketici Dengesi ise Farksızlık/Kayıtsızlık Eğrileri ve Bütçe Doğrusu yardımı ile Fayda Maksimizasyonu yapılarak geometrik olarak bulunabilir.
Yunus Özcan
Kaynakça
Mankiw, Nicholas Gregory. Principles of Economics. Cengage Learning,
Parasız, İlker. Mikro Ekonomi. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları,
Parker, Philip M. Webster’s Turkish – English Thesaurus Dictionary. ICON Group International,
Türk Dil Kurumu. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim Tarihi 11 Haziran seafoodplus.info .
batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir