Işsizlikten Faydalanmak Için

İşsizlik maaşı başka bir deyişle işsizlik ödeneği; sigortalı işsizlere kanunda belirtilen şartları taşımalarıyla kaydıyla işsiz kaldıkları dönem için belirli bir süre ve miktarda yapılan ödemeye denir. Her işten çıkarılan kişi işsizlik maaşı alamaz. Bunun için belirli koşulları taşıması gereklidir. İşsizlik ödeneği şartlarını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür.

• İşçinin kendi isteği ve kusuru dışında işsiz kalması
• Hizmet sözleşmesinin sonra ermesinden önce gün çalışmış olması
• Hizmet sözleşmesinin sonlandırılmasından önce son 3 yıl içinde en az gün işsizlik sigortası priminin ödenmiş olması
• Hizmet akdinin sona ermesinden sonraki 30 gün içerisinde en yakın İŞKUR birimine müracaat etmesi ya da online olarak bu başvuruyu gerçekleştirmesi.

İşsizlik Maaşı (İşsizlik Ödeneği) Nedir ?

Daha önce sigortalı olarak çalışmış olup sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında belirtilen şartlara uyum sağlamış olan kişilerin işsiz kalmaları halinde kanunda belirtilen süreler içinde ve miktarda alacakları ödemeye işsizlik maaşı adı verilir. İlgili Yasada &#;İşsizlik Ödeneği&#; olarak da geçen &#;İşsizlik Maaşı&#; sigortalı işsizlere yasada belirtilen bir takım koşulları sağlamaları halinde işsiz kaldıkları dönem için belirli bir süre ve miktarda yapılan ödemedir şeklinde tanımlanmıştır. İşsizlik ödeneği alan birey işsizliğin getirdiği risklere karşı korunmakta ve işsiz kaldığı dönemde onuruna yakışır asgari düzeyde bir yaşam sürdürebilme imkanına kavuşmaktadır.

İşsizlik, günümüzde gelişmiş ülkeler de dahil pek çok ülkenin mücadele ettiği önemli problemlerden biri olmaya devam etmektedir. Her ne kadar işsizliğin önlenebilmesi tam olarak mümkün değilse de kısmen de olsa önüne geçilebilmesi mümkündür. Bunun da en etkili yollarından birisi işsizlik sigortası olup ülkemizde yılında Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu adı ile uygulanmaya başlanmıştır.

İşsizlik Maaşı Alma Şartları Nelerdir?

İşsiz kalan işçinin işsizlik ödeneği alabilmesi yasa tarafından bir takım şartlara bağlanmıştır. İŞKUR&#; a yasal süresi içerisinde başvuran işçinin ayrıca yasada sayılı şartların tümünü karşılıyor olması işsizlik maaşı almanın bir ön koşulu olarak karşımızı çıkmaktadır.

İşsizlik maaşı alma şartlarını şu şekilde sayabiliriz ;

1. İşçinin kendi talebi ya da kusuru ile işsiz kalmamış olması gerekmektedir.
2. İş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren geriye dönük yüz yirmi günlük sürede hizmet akdi ile çalışmış olmalıdır.
3. Hizmet akdinin feshedilmesinden önceki üç yıllık süre içinde en az altı yüz gün süre ile işsizlik sigortası primini ödemiş olmalıdır.
4. Hizmet akdinin feshedilmesinden sonraki otuz günlük süresi içerisinde en yakın İŞKUR birimine başvuru yapmış olmalıdır.

İşsizlik Maaşı Başvurusu Nasıl ve Nereye Yapılır?

Yasada sayılı işsizlik maaşı alma koşullarının tümünü sağlayan işçilere işverenler tarafından  üç nüsha olarak düzenlenen &#;işten ayrılma bildirgesi&#; nden bir nüsha verilmek zorundadır. Diğer iki nüshadan biri işveren tarafından İŞKUR&#;a verilir, diğer nüsha ise işverende kalır. İşçinin işten ayrıldığına ilişkin SGK&#;ya bildirimde bulunan işverenin İŞKUR&#;a belge gönderme mecburiyeti de sona ermiş olur.

İşsizlik maaşına başvuru yapmak isteyen işçinin iş akdinin feshedilmesini takip eden otuz günlük süre içerisinde en yakınındaki İŞKUR birimine müracaat ederek işsizlik ödeneği alma sürecini başlatması gerekmektedir. Otuz günlük başvuru süresi ancak  mücbir sebeplerin varlığı halinde aşılabilir. Aksi halde gecikilen süre kadar işsizlik ödeneği almaya hak kazanılan süreden düşüleceğinden bir miktar hak kaybı yaşanması söz konusu olabilmektedir.

Başvuru işlemlerinin eksiksiz ve sorunsuz bir şekilde yapılabilmesi için bahse konu sürecin deneyimli bir avukata vekaletname vermek sureti ile yürütülmesi hak kayıplarının yaşanmaması açısından daha isabetli olacaktır.

İşsizlik Maaşı Ne Kadar ?

İşsizlik maaşı her yıl güncellenmekle birlikte günlük işsizlik ödeneği, işçinin son dört aylık prime esas kazancı dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 40&#;ı olarak hesaplanmaktadır. Ayrıca işsizlik maaşı miktarı aylık asgari ücretin brüt tutarının % 80&#;ini geçememektedir.

İşsizlik maaşından sadece damga vergisi kesintisi yapılmakta olup başkaca bir vergi ve kesintiye tabi tutulmamakta ayrıca işsizlik ödeneği nafaka borçları dışında haczedilememekte, başkasına devir ve temlikte edilememektedir.

İşsizlik Ödeneği E-Devlet Üzerinden Başvuru Yapabilir miyim?

İşsizlik Maaşı Hesaplama Nasıl Yapılır ?

yılı için aylık işsizlik ödeneği hesabı;

İşsizlik Maaşını Kaç Ay Alabilirim?

İşçinin iş akdinin sona ermesinden önceki son gün hizmet akdine tabi olan sigortalılar, son 3 yıl içerisinde;

• gün sigortalı çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere gün
• gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere gün
• gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere gün Süresince işsizlik maaşı almaya hak kazanmaktadırlar.

İşsizlik ödeneği almak için gerekli koşulları sağlayıp usulüne uygun ve eksiksiz yapılan başvuruların yasa gereği izleyen ayın sonuna kadar İŞKUR tarafından sonuçlandırılması zorunludur.

İşsizlik Ödeneğine Hak Kazananların Sahip Olduğu Olanaklar Nelerdir ?

• İşsizlik Maaşı Almak
• Genel Sağlık Sigortası Primlerinin Kurumca Ödenmesi İmkanından Faydalanmak
• Yeni İş Bulma Konusunda İŞKUR’un Yardım ve Desteklerinden Yararlanmak
• Meslek Geliştirme, Edindirme ve Yetiştirme Eğitimlerine İŞKUR Desteği ile Katılmak

İşsizlik Maaşı Ne Zaman Yatar?

İŞKUR işsizlik maaşı başvurularını başvuruların yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırır. Bu süreçte yapılan başvurunun sonuçları funduszeue.info linki üzerinden de takip edilebilmektedir.

İşsizlik ödeneği için gerekli başvuru adımlarını usulüne uygun tamamlayarak başvurusunu eksiksiz yapan ve başvurusu olumlu sonuçlanan kişilerin maaşı her ayın beşinde ilgilinin kendisine ödenir.

İşsizlik maaşı ödemesini, T.C kimlik numarasını beyan etmek sureti ile herhangi bir PTT şubesine giderek alabilmektedir.

İşsizlik Maaşı Hangi Hallerde Kesilir?

İşsizlik maaşı almakta olan sigortalı işsizlerin maaşlarının İŞKUR tarafından kesildiği haller de vardır. Yasada açıkça sayılmış bu halleri şu şekilde ifade edebiliriz;

• İŞKUR tarafından kendisine teklif edilen mesleğine ve son çalıştığı işin ücret ve çalışma koşullarına yakın bir işi haklı bir sebebi olmaksızın reddedenlerin işsizlik ödeneği de kurumca kesilecektir. Ancak kurumca teklif edilen iş sigortalı işsizin ikamet ettiği belediyenin mücavir alanı dışında ise haklı sebep olarak kabul edileceğinden işsizlik maaşı almaya devam edebilecektir.
• İşsizlik maaşı aldığı süre içerisinde gelir getirici bir işte çalıştığı yada yaşlılık aylığı aldığı tespit edilenlerin işsizlik ödeneği kesilir.
• İŞKUR tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir sebep göstermeden reddedenler ile önerilen mesleki eğitimi kabul etmekle birlikte devam etmeyenlerin işsizlik maaşları kesilir.
• İŞKUR’un çağrılarına zamanında cevap vermeyen ve kurumun istediği bilgi ve belgeleri haklı bir mazereti olmaksızın zamanında temin etmeyen/edemeyenlerin işsizlik ödeneği kesilmektedir.

GİRİŞ

İşsizlik ödeneği alanların istihdam edilmesi halinde yararlanılan teşvik hususunu anlayabilmek için kısaca ‘İşsizlik Ödeneği’ hakkında bilgi verdikten sonra söz konusu bu teşvikin kapsamı, şartları, miktarı, başvurusu gibi hususların açıklanması daha sağlıklı olacaktır.

Burada önemli olan husus, işverenin teşviklerden faydalanabilmesi için İnsan Kaynakları Bölümü içerisindeki birimlerin birbirleriyle olan iletişimlerinin doğru yapılmasıdır. Unutulmamalıdır ki teşvik süreci; işe alım stratejisi ve işe alım eylemi ile başlayıp, yasal işlemler ile sürdürülebilmektedir.

Bu açıklamalar ışığında konuyu sırasıyla izah etmeye çalışalım.

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ

A.    İşsizlik Ödeneğinin Kapsamı

sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre işsizlik sigortasının kapsamında;

- Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar ile Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlardan bir hizmet sözleşmesine dayalı olarak çalışan sigortalılar,

- sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun Geçici 20’nci maddesinde sayılan sandıklara tabi sigortalılar,

İstekleri halinde;

- sayılı İş Kanununa göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılar,

- Ticari taksi, dolmuş vb. nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişiler,

bulunmaktadır.

B.    İşsizlik Sigortasından Yararlanma Koşulları

- İşsizlik sigortasından yararlanabilmek için;

- Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak,

- Hizmet akdinin feshinden önceki son gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak,

- Son üç yıl içinde en az gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,

- Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak,

gerekmektedir.

C.     İşsizlik Ödeneği Miktarı

Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40 olarak hesaplanmaktadır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir.

Örneğin yılı ikinci dönem için aylık işsizlik ödenekleri hesaplarsak:

* Hesaplanan İşsizlik Ödeneği Miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemeyeceği için İşsizlik Ödenecek Aylık İşsizlik Ödeneği bu şekilde hesaplanmıştır.
( ₺’nin %40’ı TL ve Asgari Ücretin %80’inden fazla)

Bu arada ek bir bilgi vermekte fayda olacaktır. İşsizlik ödeneği tablodan da görüleceği üzere damga vergisi dışında herhangi bir kesintiye tabi değildir, nafaka borçları dışında haciz ve başkasına devredilemez.

A.    Genel Bakış

İşsizlik ödeneği alanlara İŞKUR tarafından ayrıca;

- Genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi,

- Yeni bir iş bulma,

- Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi verilmesi,

hizmetleri sağlanmaktadır.

Belki makalenin sonunda söyleyeceğimiz şeyi başta söylemekte mahsur olmayacaktır. İlk işsizlik ödeneğinin ödenmesi, ödeneğe hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar yapılmaktadır. Sigortalı işsizler, TC kimlik numaralı nüfus cüzdanları ile birlikte herhangi bir PTT şubesinden işsizlik ödenekleri alabilmektedir.

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALANLARIN İSTİHDAMINDA İŞVERENE SAĞLANAN TEŞVİK

A.    Mevzuat Düzenlemesi

Aslında bu teşvik, 11 Ağustos günü TBMM’de kabul edilen sayılı Kanun ile çalışma hayatımıza girmiştir.

Söz konusu Kanun’un birinci maddesine göre, işverenler normal işsizler yerine İŞKUR’dan işsizlik ödeneği alan birisini işe alırlarsa, işsizlik ödeneği alınması gereken süre boyunca işe alınan çalışanın Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) primlerini işverenin yerine İŞKUR ödeyecektir.

Öte yandan çalışanın ücretinden kesilecek olan SGK primleri de işverenin cebinde kalacağı gibi çalışan kişi işsiz kalırsa işsizlik ödeneği alamamış olacaktır.

B.    Teşvik Şartları

Söz konusu teşvikten faydalanabilmek için Kanunda belirtilen şartlar ise aşağıdaki gibidir:

İşe alınacak kişi İŞKUR’dan işsizlik ödeneği alan bir işsiz olmalıdır.

İşe alınan kişi, işe alındığı aydan geriye doğru son altı aydaki ortalama çalışan sayısına ilave olarak alınmalıdır. Diğer bir deyişle, Aralık tarihinde işe alınan işçiyi ele alalım:

Kasım ’de 10

Ekim ’de                     14

Eylül ’de                     15

Ağustos ’de                 8

Temmuz ’de                6

Haziran ’de                 7    çalışan olduğu düşünürsek, sayıları toplayıp (60) altıya böldüğümüzde ortalamanın 10 olduğunu göreceğiz. Bu durumda Aralık ’de işe aldığımız kişi 11’nci çalışan olacağından bu uygulamadan yararlanılacaktır.

C.     Teşvik Miktarı ve Süresi

İŞKUR’dan işsizlik ödeneği alan bir işsizi işe aldığımızı kişi için SGK’ya ödenen işçi ve işveren primlerinin tamamını İŞKUR işveren yerine SGK’ya ödeyecektir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, çalışan ne maaş alırsa alsın İŞKUR asgari ücret üzerinden olan kısım kadarını SGK’ya ödeyecektir.

Ödenecek rakam SGK’nın prim çeşidi ve oranlarına göre;

- Uzun vadeli sigorta primi yüzde 20,

- Kısa vadeli sigorta primi yüzde 1,

- Genel Sağlık Sigortası Primi yüzde 12,5, olmak üzere toplam yüzde 33,5’tur.

Buna göre de ,50 ₺ X %33,5 =,46 ₺ SGK primi işveren yerine İŞKUR tarafından ödenecektir.

Kanun kapsamında öngörülen bu prim teşvikinden, kapsama giren her bir sigortalı için, işe alındığı tarihten itibaren, hizmet sözleşmesinin devam etmesi kaydıyla işsizlik ödeneğinin kalan süresince yararlanılabilmektedir.

İşsizlik sigortasından yararlanmakta iken işe girdiği işyerinin diğer tüm şartları da taşıması ile teşvikten faydalandırılmış bir sigortalının işten ayrılması halinde, kalan hak sahipliği süresi varsa diğer bir deyişle işsizlik ödeneği alacağı süre dolmamış ise yeni işe gireceği işyerinde de yine diğer şartların varlığı halinde teşvik kapsamına alınabilecektir.

D.    Başvuru

Sosyal Güvenlik Kurumunun tarihli ve / sayılı Genelgesinde bu teşvikten yararlanmak amacıyla yapılacak olan başvurunun şekli belirtilmiştir. Buna göre;

İşsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olan sigortalıyı ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alan işverenlerin, işe aldığı sigortalının işsizlik ödeneği almaya hak kazandığı tarihi, işsizlik ödeneği alma süresini ve kalan işsizlik ödeneğinden yararlanılmaya hak kazanılmış gün sayısını, Türkiye İş Kurumu İl/Şube Müdürlüğüne müracaat ederek, alacakları yazı ile belgelemeleri gerekmektedir.

Bu nitelikteki müracaatlar üzerine, söz konusu dilekçeler Sigorta Primleri Servisine intikal ettirilecek ve Sigorta Primleri Servisince uygun görülmesi halinde kapsama giren sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle gönderilebilmesi amacıyla sistem üzerinde gerekli kodlamanın yapılması için dilekçe ve eki belgeler supervizöre intikal ettirilecektir.

Supervizör tarafından, sistem üzerinde gerekli kodlama yapıldıktan sonra, bahse konu dilekçeler, işyeri dosyasında muhafaza edilmek üzere Sigorta Primleri Servisine iade edilecektir.

E.     Diğer Hususlar

Borcu olan işyerleri bu teşvikten faydalanabilecektir. Fakat aynı ay için, Kanun Kodu seçilerek gönderilen aylık prim ve hizmet belgeleri veya diğer kanun kodları seçilmeksizin gönderilmiş aylık prim ve hizmet belgeleri nedeniyle, tahakkuk etmiş primlerin ödenmemesi durumunda teşvikten yararlanılması söz konusu olmayacaktır.

Diğer bir ifadeyle; bu teşvikten önceki aylara ait SGK prim borcu olmasına rağmen Kanun kodu ile aylık prim ve hizmet belgesi göndermek mümkün olmakla birlikte, Kanun kodu ile gönderilen aylık prim ve hizmet belgelerinin bulunduğu aya ilişkin tüm primlerin ödenmesi gerekmektedir.

Diğer tüm teşviklerde olduğu gibi, yararlanılmaması gerekirken bu teşvikten yararlanılmış olunması halinde İşsizlik Sigortası Fonundan yersiz karşılanmış primler; gecikme zam ve cezaları ile birlikte tahsil edilecektir.

Bununla birlikte söz konusu bu teşvikten sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlardan, yurt dışında çalışan sigortalılardan, aday çırak, çırak ve öğrencilerden dolayı yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

SONUÇ

sayılı Kanundaki düzenleme ile Ağustos ayında yapılan İşsizlik Sigortası ödeneği alanların istihdam edilmesi halinde yararlanılacak olan söz konusu teşvik ne yazık ki çoğu İnsan Kaynakları Bölümünde takip edilemiyor.

Ancak yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, işsizlik sigortası almaya hak kazanmış işsizleri istihdam eden işverenlerin ilave istihdam yaratması halinde söz konusu teşvikten faydalanmaları oldukça kolaydır.

İnsan Kaynakları uzmanları, bölümlerinin gelir getirici eylemleri arasındaki en önemli kalemlerden biri olan teşvik konusunda ciddi ve özenli takip sonucunda rahatlıkla bu teşvik başvurusunu yapabileceklerdir.

İşverenler bu sayede her bir uygun aday için SGK’ya aylık ,46 ₺ daha az prim ödemiş olacaklardır. Bu rakamlar her ne kadar bireysel düşünüldüğünde az bulunsa dahi, teşvikleri bir bütün olarak gördüğünüzde İnsan Kaynakları bölümünde çalışan kişilerin belki de sadece faydalandıkları teşvikler maaşlarının tamamını çıkaracak rakamlara ulaşmaktadır.

L. Cihan GÜLMEZ
Endüstriyel İlişkiler ve Mevzuat Müdürü
Çalık Holding
[email protected]