Kendini Nasıl Ifade Edersin

Kendini ifade edememek, iletişim konusunda bireylerin cinsiyet fark etmeksizin yaşayabilecekleri en büyük sorunlardan biridir. İnsanoğlu sürekli olarak iletişim kurmak isteyen, kuran ve iletişim çerçevesinde hayatına yön veren bir varlıktır. İletişimin doğru ve etkili olması adına bireyin kendini karşı tarafa doğru bir şekilde aktarması yani, ifade etmesi gerekir. Ne yazık ki günümüzün en büyük sosyal problemlerinden biri de bireylerin kendini ifade edememek veya etmek güçlük çekmektir.

İfade gücü yetersiz olan bir bireyin genel olarak doğru kelimeleri kullanamadığı görülür. Anlatmak istediği ile karşı tarafa aktardığı düşünceler veya kelimeler farklı olabilir. Kişinin eylemsel yönü güçlüyken, sözlü iletişim yönü oldukça zayıftır. Genel olarak eylemleriyle kendini ifade etmek ister ancak günümüzde bu durum yetersiz bir iletişim tercihi olarak görülebilir. Bununla birlikte karşıdaki her bireyin eylemler özelinde anlatılmak isteneni anlaması mümkün olmayabilir. İletişimin en temel düzeyi olan konuşma esnasında bireyin kendini doğru bir şekilde ifade etmesi bu nedenle büyük önem taşır. Peki, kendini ifade edememek nedir? Bu sorun nasıl aşılır? Ne gibi yöntemler tercih edilebilir?

Kendini İfade Edememek Nedir?

&#;Kendini ifade edememek nedir?&#; sorusu aslında, yaşanılan ifade sorununun temeline inen bir sorudur.

Bireyin kendini ifade edememesi, karşısındaki kişi veya kişilerle doğru frekansı yakalayamamasıdır. Bireyin ağzından çıkan kelimelerin, zihninde anlatmak istedikleriyle uyuşmaması, bununla birlikte karşı tarafın zihnine de doğru bir şekilde aktarılamaması, kendini ifade etme sorunu olarak tanımlanabilir. Kendini ifade etme sorunu yaşayan bireylerin en büyük eksiklikleri kelime hazneleri ve iletişim sıklıklarının düşük olmasıdır.

İnsanlarla sürekli olarak iletişim haline olmayan bireyler, bir müddet sonra asgari düzeydeki iletişim yeteneklerini de kaybetmek durumunda kalırlar. İnsanlarla olan iletişimin gelişimi yalnızca süreklilikle mümkündür. Bu becerinin sürekli olarak kullanılmaması, insanlarla bir şeylerin paylaşılmaması, insanlardan uzak kalmak ve iletişimin uzun süreli azalması gibi durumlar, kendini ifade edememek probleminin temelini oluştururlar.

İfade problemi kimi bireylerde kısa sürede aşılırken kimi bireylerde bu süreç biraz daha sancılı geçebilir. Her ne olursa olsun aşılmayacak bir problem değildir ve her bireyin bu sorunu kendince aşma yöntemleri farklı olabilir.

Kendini İfade Edememek Nasıl Aşılır?

&#;Kendini ifade edememek nasıl aşılır?&#; sorusuna istinaden, bireylerin karşılarına birçok yöntem veya seçenek çıkar. Bireyin en başta çok sık iletişim kurması ve aynı kişilerle değil de farklı kişilerle iletişim kurmaya yönelmesi gerekir. Sürekli olarak dinlemesi ve dinlerken de aktif katılımcı olarak iletişim içerisinde yer alması gerekir.

Bireyin kendini ifade etmesinin bir diğer önemli nedeni ise kelime haznesinde yaşanan zayıflıktır. Kelime haznesi, diri tutulmadıkça sürekli olarak eriyen bir yetidir. Kelime haznesi de yalnızca okuyarak ve farklı yorumlara göz atarak gelişir. Bireyin sürekli olarak kitap okuması, farklı kategorilerde yer alan kitaplara yönelmesi, ilgi alanlarının dışına çıkıp yeni ilgi alanları keşfetmesi, topluluklarını veya iletişim kurduğu insanların sayısını arttırması gibi durumlar, yeni çevreler ve bu çevrelerle birlikte yeni kelimeler öğrenmesine yol açacaktır.

Tüm bu seçenekler, iletişim esnasında kullanılan kelimelerin çok daha doğru bir şekilde seçilmesine ve kullanılmasına neden olur.

Kendimi Nasıl Daha İyi İfade Edebilirim?

&#;Kendimi nasıl daha iyi ifade edebilirim?&#; sorusuna yanıt arayan bireylerin öncelikle iletişim sırasında kendilerini iyi bir şekilde analiz etmeleri gerekir. İnsanlarla kurulan iletişimlerde, kendini ifade edememek sorununun neden kaynaklandığı tespit edilmelidir. İletişim sırasında yapılan hataların, bu hataların sebeplerinin ve iletişim sırasında neyin eksik yapıldığının, kişinin kendisi tarafından analiz edilmesi önemlidir.

Kişinin insan ilişkileri ve iletişimleri sırasında ne gibi eksikliklerle karşılaştığı ve kendisini bu eksikliklere karşı nasıl geliştireceğini düşünmesi büyük önem taşır. İfade edememe sorunun her bir unsurunun &#;neden?&#; sorusu çerçevesinde düşünülmesi zaten bu konuda birtakım çözüm yolları sunacaktır.

Bireyin kendince tespit etmiş olduğu iletişim hatalarını iyi bir şekilde değerlendirmesi ve bu hataları çözüme kavuşturması, direkt olarak kendini ifade etme biçimine yansır. Kişi karşısındaki kişi kim olursa olsun, zamanla o kişiye göre frekans seçimi yapar ve kişiye göre iletişim biçimini değiştirir. Her bireyle aynı şekilde iletişime geçmek mümkün olmadığı için birey tiplerine göre iletişim opsiyonları gelişir. Bu nedenle kendini ifade edememek sorunu üzerine düşünmek, yoğunlaşmak ve bu konuda yeni yollar geliştirmek, sorunun çözümü için önemli adımların başında gelir.

Kendimi İfade Etme Yolları Nelerdir?

&#;Kendimi ifade etme yolları nelerdir?&#; sorusuna yanıt arayan bireylerin, öncelikle kendileriyle olan iletişimlerini geliştirmeleri önemlidir. Birey kendini iyi bir şekilde dinlemeden, anlamadan ve kendiyle bir bağ kuramadan, başkalarıyla da iyi bir iletişim kuramaz. Bireyin kendini dinlemesi konusunda, kendi kendiyle iletişim halinde olması önemlidir ancak içerisinde biriken, duygu ve düşüncelerin de mutlaka dışarı çıkması gerekir. Kendini iyi bir şekilde ifade edemeyen birey, bir başkasına içindekileri iyi bir şekilde aktaramayacağı için öncelikle bu konuda kendiyle iletişime geçmeyi denemelidir.

&#;Kendimi ifade etme yolları nelerdir?&#; sorusunun en önemli cevaplarının başında &#;yazmak&#; denen bir unsur önde gelir. Bireyin kendini ifade etmesi için kendiyle iletişime geçmek adına bir defter bir kalemle işe koyulması gerekir. Bireyin kendine ait bir defter edinmesi ve bu deftere de içindekileri iyi bir şekilde dökmeye çalışması, en önemli kendini ifade etme yollarından sadece biridir. Birey, en dipteki tüm duygu ve düşüncelerini deftere aktarmalıdır. İster günlük olarak isterse de konsept olmaksızın sadece yazarak, bireyin kendini deftere dökmesi, ifade biçimini güçlendirecektir.

Kendini ifade etmek adına özel bir defter edinmek isteyen bireyler aşağıda yer alan defter modellerinden yararlanabilirler:

[urunuclu]

Kendini İfade Etmek Neden Önemlidir?

&#;Kendini ifade etmek neden önemlidir?&#; konusu veya sorusu, kendini ifade edememek probleminin en önemli detaylarından biridir.

Bireyin kendini ifade etmesi, doğru çevreler edinmesi, doğru ilişkiler kurması ve karşısındaki kişilere kendi hakkında en doğru bilgileri vermesi demektir. Kendini ifade etmekte zorlanan bir birey, iletişim konusunda ciddi problemler yaşayacağı için çevresindeki insanlarla verimli bir şekilde iletişim kuramaz. Doğru kelimeler kullanamayan bir birey, kendini ifade etmekte zorlanır. Haliyle bu durum bazen çok kırıcı olabilir. İletişim esnasında yanlış anlaşılmalara yol açabilir. Karşı tarafa aktarılmak istenen mesajın, çok farklı bir şekilde aktarılması söz konusu olabilir. Bu problemler gibi daha birçok iletişim problemi yaşanabilir.

İletişim problemi sonucunda ise bireyin çevresindeki insan sayısının son derece az olduğu görülebilir. Bu durum iş hayatını, eğitim hayatını ve sosyal hayatı derinden etkiler. Öyle ki iş mülakatlarında dahi, bireyin potansiyeli her ne kadar son derece fazla olsa da doğru kelimelerle kendini ifade edemediği için mesleki kariyeri daha başlamadan, hüsranla sonuçlanabilir. Bu gibi durumların önüne geçmek, doğru iletişim kurmak, karşı tarafa doğru mesajlar vermek ve anlaşılabilir olmak adına bireyin kendini ifade etmesi büyük önem taşır.

Kendini ifade etmekte zorlanan her birey, zamanla yalnızlaşma ve tek kalma gibi risklerle karşı karşıya kalabilir. Bu gibi durumların önüne geçmek adına bireyin kendini ifade etme sorununu hızlı bir şekilde aşmaya çalışması gerekir.

Kendimi İfade Ederken Zorlanıyorum Ne Yapmalıyım?

&#;Kendimi ifade ederken zorlanıyorum ne yapmalıyım?&#; sorusunun, konuyu özetleyen önemli bir soru olduğu rahatlıkla söylenebilir. Bireyin kendini ifade ederken zorluk yaşaması durumunda, bu durumun farkına vardığı artık bir takım aksiyonlar alması gerekir. Bu aksiyonları alırken, mutlaka hızlı davranılmalı ve sorun çok daha fazla büyüyüp, farklı boyutlara ulaşmadan önüne geçilmelidir.

Kendini ifade etmekte zorlanan bireylerin özetle atmaları gereken adımlar şu şekildedir:

• Defter yazmaya başlamak ve düzenli olarak defter yazımını sürdürmek,
• Bol bol kitap okuyarak, kelime haznesini geliştirmek ve farklı düşünceleri incelemek,
• Bilimsel konularda araştırma yapmak,
• Mümkünse psikolojik kitaplara yönelmek ve bu tür kitaplar okumak,
• Her okunan kitaptan sonra özet çıkarmak ve özetleri bir defterde tutmak,
• Farklı diller öğrenmeye, farklı dillerden insanlarla iletişim kurmaya çalışmak,
• Farklı kültürler öğrenmeye çalışmak,
• İmkan varsa bol bol seyahat edip, farklı insanlarla tanışmak,
• İlgi alanlarını geliştirmek ve büyütmek, birden fazla ilgi alanı edinmek ve bu bilgi alanlarında iyi bir seviyeye gelmek için gayret etmek,
• Yapılan iş veya meslek ne olursa olsun daima en iyisi için çaba göstermek,

Yukarıda yer alan maddelerin tümü kendini ifade edememek gibi problemler yaşayan bireylerin, bu sorunu aşmaları için büyük katkı sağlayacak olan unsurlardır. Birey her ne kadar kendini ifade edemiyor olsa da kendini bazı alanlarda geliştirmesi ve çevresel anlamda, vizyon olarak daha geniş alanlara açılması, ifade etme becerisinin gelişimini hızlandıracak ve tamamlayacak yöntemlerle, söz konusu sorununu rahatlıkla aşabilir.

Çocukları Dinlemek

Sınıftaki çocuklar her gün pek çok şey söylerler, devamlı konuşurlar&#; bazen bir sıkıntıları olur, bazen ise sadece bizimle konuşmak isterler. Ancak bu taleplerine karşın siz yoğun olabilir, belki &#;onlar çocuk, zaten hep konuşuyorlar&#; diye düşünüp onları dikkatle dinlemiyor olabilirsiniz. Bu durumda ne söylediklerini fark etmeniz mümkün olmayacaktır. Şimdi bir sıkıntıları olsun ya da olmasın, çocukları nasıl dinlemeliyiz, dinlerken onlara neler söylemeliyiz, dinlemediğimizde çocuklar neler hissediyor bunların üzerinde duracağız.

Çocuğun bir derdi olsun olmasın bizimle konuşmak istediğinde &#;

• Onun söylediklerine karışmadan sessiz bir şekilde/ can kulağıyla dinlemek

Bunu yaparken &#;sen anlat, ben seni dinliyorum&#; demeden mutlaka elimizdeki işi bırakıp, çocuğa dönmemiz, gözlerinin içine bakarak ve onunla aynı hizada konumlanarak ona karışmadan dinlememiz gerekir. Dinlerken başımızı sallayarak onu takip ettiğimizi gösterebiliriz. &#;Hıhııı&#;, &#;yaa öyle mi&#;  gibi basit kelimelerle onu can kulağı ile dinlediğimizi gösterebiliriz.

Şimdi diyebilirsiniz ki- &#;Sınıfta bir sürü çocuk var, uygulamam gereken ve yetişmesigereken bir program var, çocuklar da olur olmaz zamanda bir şeyler anlatmak istiyorlar. Ben her çocuğu nasıl doğru biçimde dinleyeceğim.&#; Haklısınız, bu durumlar olabilir. Böyle zamanlarda, çocuğa o anda yaptığımız işin önemli olduğunu ve onu sonra dinleyebileceğimizi söyleyip, bu sözümüzde de durmamız gerekir. Yani en sonunda uygun bir zamanda çocuğu karşımıza alıp dinlememiz gerekir.

Çocuklar konuşurken bazen sizin hiç de tasvip etmediğiniz şeyleri anlatıyor/söylüyor olabilirler. Ama onları sessizce ve dikkatle dinlemek, onların yaptıklarına hak vermek demek değildir. Sadece onların sizden korkmadan  konuşmalarına fırsat vermek demektir. Çocuğun her zaman davranışını/ tutumunu onaylamak zorunda olmasak da onu etkin dinlerken, çocuğun hislerini anladığımızı ona hissettirmemiz gerekmektedir. Bu tutum çocuğun davranışını değil ama duygusunu anladığımızı gösterir.

• Onunla konuşarak, onu anladığınızı göstererek dinlemek

Çocuklar konuşurken bazı basit sözcüklerle onların konuşmalarını teşvik edebiliriz. &#;Anlıyorum, öyle mi, çok ilginç, hadi bana biraz ondan söz et, anlatacaklarını dinlemek istiyorum, seni dinliyorum, bu senin için önemli sanırım, senin fikrini gerçekten öğrenmek istiyorum&#;&#;..&#; gibi sözcüklerle dinlediğinizi gösterdiğinizde çocukların rahat bir şekilde sizlere açıldıklarını göreceksiniz.

Tüm bunları yaparken tavrımız, bakışlarımız, sesimizin tonu, konuşma hızımız, yüz ifademiz çok önemlidir ve samimi olmalıdır. Yani çocuğu karşımıza alıp, gözlerinin içine bakarken, kaşlarımızı çatıp, kızgın kızgın dinlersek, yüksek sesle ve sinirli bir şekilde konuşursak da işe yaramaz. Sakin sakin dinleyerek onun neler dediğini anlamaya çalışmalıyız.

Peki duygularını ifade etmekte zorlandıklarında&#;

Çocuklar bazen çok yoğun duygular yaşarlar ve duygularını ifade etmekte zorluk çekebilirler. Duygularını açıklayabildiklerinde ve farkında olduklarında sorunlarını görerek rahatlayabilirler. Bu gibi durumlarda çocuğun duygularını isimlendirerek ifade etmesine yardımcı olmalıyız. Bu konuda başarılı olabilmek ve çocuğun niyetini tam olarak anlayabilmek için kendimizi çocuğun yerine koymamız gerekir.

Örnek:

Çocuk : Her gün her gün top kek yiyoruz, artık top kekten nefret ediyorum.
Öğretmen : Topkek yemekten sıkılmışsın, bıkmışsın.

Çocuk : Ali ile evcilik oynamak çok hoşuma gidiyor.

Öğretmen : Birlikte çok eğleniyorsunuz değil mi ?

Dinlenen Çocuk&#;

• Konuşma yeteneği artar. Konuştukça daha güzel konuşmayı öğrenir.
• Konuşmalarında daha çok kelime kullanmaya başlar.
• Hırçın ve saldırgan olmaz.
• Kendine güven duymaya başlar, kişiliği gelişir.
• Sorunu olduğunda ailesine/ öğretmenine güvenip sıkıntısını onlarla paylaşır, tehlikeli arkadaşlıklar kurmaz.
• Dinlemeyi öğrenir. Bazen &#;çocuklar beni hiç dinlemiyor&#; diye dert yanarız. Çocuk eğer kendisini dinleyen olmamışsa dinlemeyi öğrenemez. O yüzden sizler çocuklara doğru örnek olup konuşmaların nasıl dinlenmesi gerektiğini göstermelisiniz, bunu da en iyi onu dinleyerek yapabilirsiniz.

Dinle &#; Düşün &#; Konuş Yöntemi &#; Serkan Kahyaoğlu anlatıyor.

Kendimizi İfade Etmek

Bir sınıf dolusu çocuk ile uğraşırken bazen sizler de sinirlenebilir, öfkelenebilirsiniz. Sınıfta çocuklar ile birlikte olduğunuz zaman dayanamadığınız, çok söylemenize rağmen dikkat etmedikleri, sizleri çok kızdıran şeyler oluyordur. Çocukların çoğu gereksinimlerinin anında karşılanmasını isterler. Böyle zamanlarda inatçı, saldırgan ve size göre düşüncesiz olabilirler. Karşılıklı istek ve ihtiyaçların farkında olunmasını gereklidir. İşte bunun için öğretmenlerin işi zordur.
Kendinizi doğru ifade etmek istiyorsunuz, çocuklar sizi doğru anlasınlar istiyorsunuz. Peki o zaman kendinizi çocuklara nasıl ifade edeceksiniz?

Kullandığımız dil çok önemli, yani rahatsızlık duyduğumuz davranışlar karşısında karşımızdaki kişiyi suçlamak, eleştirmek, &#;zaten sen hep böylesin&#; gibi genellemeler yapmak aradaki ilişkiyi güçlendirmiyor, sorunları halletmiyor. Aksine o tatsız durumdan kurtulmak için kişileri savunmaya belki de yalana itebiliyor. &#;Ben ihmalkarım, kötüyüm, beceriksizim, işe yaramıyorum&#; gibi düşünüp özgüveninin zedelenmesine yol açabiliyor. Hatta öfke, kızgınlık, nefret gibi olumsuz duygulara sebep olabiliyor. Yani böyle konuşan kişilerle iletişimimizi zedeliyor. Eğer bu kişiler sınıftaki çocuklar ise onlarla olan ilişkimize zarar veriyor, böyle hisler duyan bir çocuk kendisine olan güvenini kaybedebiliyor, uyumsuz, içe dönük veya saldırgan bir kişilik geliştirebiliyor kısaca duygusal gelişimi olumsuz yönde etkileniyor.

Demek ki bizim kendimizi, istek ve ihtiyaçlarımızı doğru ifade ederek rahatsızlığımızı belirtmemiz gerekir. Karşılaştığımız davranış ve durum karşısında tepkimizi, kendi duygu ve düşüncelerimizi ve bu davranışın bizi nasıl etkilediğini açıklayan ifade şekline &#;ben dili&#; diyoruz. Kendimizi &#;ben&#;li cümleleri ile anlattığımız zaman karşımızdakini incitmemiş fakat kendi mesajlarımızı da vermiş oluruz.

Bu etkili yöntemi kullanmak için 3 öğeyi yerine getirmekle gerek:

• Çocuğun olumlu/ olumsuz sizi etkileyen davranışı nedir?

Çocuğun davranışının tanımını yapmak, yani çocuğu suçlamak, eleştirmek, pohpohlamak ya da sen zaten hep böyle yaparsın gibi genellemeler yapmadan sadece o anki davranışından söz etmek. Söz konusu davranış olumlu ya da olumsuz olabilir.

• Bu davranış karşısında neler hissettiniz?

Çocuğun davranışının bizde yaşattığı duyguları tanımlamak, yani &#;çok üzüldüm&#;, &#;kızdım&#;, &#;sinirleniyorum, mutlu oldum&#; gibi neler hissettiğimizi söylemek.

• Bu davranışın bize olan etkisi ne?

Çocuğun davranışının bizim üzerimizde bıraktığı etkisini belirtmek.

Örnek:

Bir çocuk kitap okuma saatinde, siz hikayeyi okurken elindeki oyuncağı sandalyesine vuruyor, sınıfta ses oluyor. Böyle bir durumda genelde ne söylersiniz? Peki böyle söylerken aslında anlatmaya çalıştığınız şey ne?

Şimdi ben dili kullanarak kendimizi çocuğa nasıl duyuralım?

Çocuğun davranışı nedir? Siz kitap okurken oyuncağı sandalyeye vuruyor.

Peki, bu kabul etmediğiniz davranışın sizin üzerinizde bıraktığı etki ne olabilir? Sesten rahatsız olup düzgün okuyamıyor olabilirsiniz.

Sizde yaşattığı duygu nedir? Sinirlenebilirsiniz, öfkelenebilirsiniz.

&#;Kitap okuduğum zaman oyuncağını sandalyeye vurduğunda, sesten rahatsız oluyor ve dikkatimi okuduğum kitaba veremiyorum, bu beni sinirlendiriyor.&#;

Çocuklar Neye İhtiyaç Duyarlar? dokümanını görmek için lütfen tıklayınız.

Kimimiz içedönüktür, kimimiz dışadönük… Kimimiz kalabalıklara bayılır, kimimiz daima tenha yerler seçer… Kısacası herkesin bu hayatta benimsediği bir yol ve kendini ifade ediş şekli vardır. Nasıl bir karaktere sahip olursak olalım kendimize seçtiğimiz ifade yolu; bizi günlük streslerimizden arındırır, hayatla ve insanlarla olan ilişkilerimizi güçlendirir.

Peki kendimizi nasıl ifade edebilir, dış dünyayla bağımızı nasıl güçlendirebiliriz? Yazımızın devamında bu konuya dair birbirinden etkili öneriler bulabilirsiniz. İşte kendinizi ifade etmenin 6 yolu…

funduszeue.infoın

Yazın; aklınızdan geçenleri, başınızdan geçenleri, içinizden geçenleri daima yazın. Duygularınızı, düşüncelerinizi, anılarınızı kelimelere dökerek kendinizin bambaşka yanlarını keşfedebilirsiniz. Yazdığınızda kendi içinize bir ışık tutarak içsel yolculuğa çıkabilir, kendinizi daha yakından tanıyarak kendinizi daha rahat ifade edebilirsiniz.

2.Çalın

Her insanın kendini dışa vurabilmek için mutlaka en az bir enstrümanı iyi bir şekilde çalması çok faydalı ve önemlidir. Siz de kendinize en yakın gelen enstrümanı seçin ve gerekirse kursuna kaydolun. Disiplinli bir süreç sonrasında iyice öğrendiğiniz enstrüman sayesinde olumlu ya da olumsuz duygularınızı dışa vurma imkanı elde edebilir, kendinizi ifade etmenin en eğlenceli yöntemiyle tanışabilirsiniz.

funduszeue.infoşun

Biz insanlar için kendini ifade etmenin en önemli yolu elbette ki güçlü bir iletişim kurmaktır. Aklınızdan geçenleri karşı tarafa iyi bir şekilde ifade edebildiğinizde tamamlanır, geçeceğiniz yolları kolaylaştırmış olursunuz. Bu nedenle konuşmakta başarısız olduğunuzu düşünüyorsanız gerekirse bunun eğitimini almaya özen gösterebilir, kendinizi ifade etme şeklini güçlendirebilirsiniz.

4.Çizin

Bazen bir renk tonu, tüm duygu karmaşanızı anlatabilmeye yetebilir. Koyun tuali önünüze, seçin renklerinizi, fırçalarınızı ve özgür bırakın yeteneğinizi.

funduszeue.infon

Giyinmek, aslında sadece giyinmek değildir. Giyinmeyi, yapacağınız tüm kıyafet ve aksesuar seçimleriyle ruhunuzu, düşünce yapınızı yansıtmanın bir yolu olarak belirleyebilir, kendinizi ifade edebilirsiniz.

funduszeue.infoin

Bu yöntem başta ilginç gelebilir ancak kendinizi ifade edebilmenin bir yolu da diğer insanları ve kendinizi dinlemekten geçer. Yakınlarınızı içtenlikle dinlediğinizde onların da size içten davranmasını sağlayabilir, bu sayede kendi ifade yeteneğinizi de kamçılayabilirsiniz. Aynı zamanda kendinizi dinleyerek kendinizi iyi tanır, duygu ve düşüncelerinizi daha net bir şekilde dışa vurabilirsiniz.