Hurda Araç Kampanyası Ne Zaman Bitiyor
Ülkemiz yeni bir hurda baharına hazırlanıyor. Tasarının yasalaşmasıyla hurda trafiği hızlanacak gibi. Öyle ki hurda teşvikinin de yer aldığı torba yasanın Meclis&#;e sunulduğu 2 Şubat itibariyle internetteki &#;hurda&#; aramaları bir önceki haftaya göre yüzde 81 oranında artmış. Yolu açalım, hurdalar son geçişlerini yapacak.
16 Yaş Üstü Araçlara Hurda Teşviki konulu haberimizi okumak ve konu hakkında detaylı bilgi edinmek için tıklayın!
Deneyimli test pilotu ve otomobil araştırmacısı Süreyya İzgi, Hurda Yasasının sonuçları ve hurda teşviki konusu üzerine keyifli bir yazı hazırladı. Detaylar şöyle…
Türkiye ilginç bir ülke. İnişleri çıkışları keskin, sert. Kimi konularda belli bir politikası hiç yok, anlık olaylara göre pozisyon alınıyor, mevzuatlar uygulamaya sokuluyor. Gerçi bu defa tıpkı Yaz Saati Uygulaması gibi sürekliliği sağlanacakmış ama ne kadar rağbet görür, nasıl devamlılık sağlar net değil. Yine hurdadan para kazanmaya çalışacak bazı insanlar. Yine bit pazarına nur yağacak. Ya da şöyle demeli, üç kuruşluk hurda indiriminden yararlanmak için arabasını değiştirmeye kalkışacak. Artık iyi mi kötü mü bilemem, herkesin bütçesine göre bir durum. Ama “hurda” dedikleri ne kadar hurda o da net değil. Biz, otomobil sevdalıları hiçbir otomobili hurdadan saymayız ya, o bakımdan kafam hayli karışık.
Hurda kapsamındaki araçlar genellikle Hasarlı Araç İlanları arasında bulunabiliyor! Hasarlı Araç İlanlarını incelemek için tıklayın!
Hurda Teşviki Geri Dönüyor!
Evet, Hurda Teşviki geri dönüyor. İlk kez Ağustos ayında uygulanan Hurda Teşvik İndirimi, 20 yaşından eski otomobilleri hurdaya çıkaranlara ÖTV indirimi sağlıyordu. Görülmemiş bir şeydi, memlekette büyük bir hurda seferberliği ilan edildi. Milleti eski otomobillerinden kurtulma sevdası almış, milyar lira teşvik için nice baba yadigarını gözünü kırpmadan elden çıkarmışlardı. Köylerdeki kasabalardaki birçok değerli otomobil de saklandıkları garajlardan çıkmış, şanslı olanlar, büyük şehirlerin uyanık galericilerini elinde hurdaya çıkmaktan kurtularak gaza gelen taşranın elinden küçük paralara “kapatılarak” klasik kimliğiyle büyük paralara satılmıştı.
Bu fırsatçıların gözünden kaçıp üç kuruş teşvik uğruna hakikaten hurdaya çıkarılan değerli otomobiller de olmadı değil. yılında , yılında da milyar TL’ye yeni otomobil satışları bir lokma artırılmış, ikinci elde de aslında hak etmeyen bir yükseliş yaşanmıştı. Bu arada tabii ki bu hurda teşvik projesini kötüye kullananlar da olmuştu.
Hurda Teşvikini Kötüye Kullananlar Olur mu?
Geçmişte, aynı aracın birkaç kez hurdaya çıkarılması gibi çok yaratıcı yöntemler geliştiren bazı uyanıkların yanı sıra müşterilere yeni otomobil satabilmek yolunda “hurda aracı biz buluruz” diyerek teşvikten önemli bir miktarı kendine ayıran galericiler de çıkmıştı. Hurdaya ayrılarak, trafik kaydı silinmiş çok sayıda aracın, köylerde, hatta şehirlerde bile ruhsatsız, plakasız ya da sahte plaka ile kullanıldığı saptanmıştı. Bunun yanında hiç yürümeyen, kendisi ortalıkta bile olmayan arabaların sadece plaka ve ruhsatları bir milyar liraya alıcı bulabilmişti. Dedim ya, tam Türk tip bir hurda seferberliği ilan edilmişti. Ha bu üçkağıtlar karşısında devlet de hamlesini yapıp teşviki bir kararla yarı yarıya indirmişti! ve ’te bir heyecan yaratan bu hareket, şimdi tekrarlanmak üzere. Bakalım ne tiyatrolar izleyeceğiz.
Hurda Baharının Eli Kulağında
Yılın başından bu yana Torba Yasa tasarısında yer aldığı, imzaya kaldığı konuşulmakta. Yeni bir hurda baharının eli kulağında artık. Ama geçmiş hatalar tekrarlanır mı, satışları artırır mı, tartışmaya açık. Birlikte göreceğiz.
Çünkü 10 bin TL’ye kadar, (“kadar” ama, 10 bin TL değil) ÖTV indirimi, (nakit ödeme değil, eğer hurdayı verip yeni araç alırsanız yapılacak indirim!) bin TL’nin altında yeni otomobil kalmayan pazarda eski heyecanları yaratır mı, beraber göreceğiz. Burası muhafazakar ülke, hala Renault 12’ler, 9’lar, Tofaş Şahinler bin TL’den satılırken ya da özellikle Anadolu’da halen yoğun olarak kullanılırken o kadar rağbet görecek mi, şüphedeyim.
Hurda Teşviki / İndirimi’ Kapsamı Bu Sefer Çok Geniş!
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre sonu itibariyle ülkemizde 22 milyon bin motorlu kara taşıtı trafiğe kayıtlı. Bunların 12 milyonu otomobil, bini minibüs, bini otobüs, 3 milyon bini kamyonet ve bini ise kamyon. Torba yasayla getirilmesi planlanan yeni ‘hurda teşviki/indirimi’ uygulamasının kapsamı bu kez oldukça geniş. Sadece otomobiller değil; panelvan, minibüs, otobüs, kamyonet ve kamyonları da kapsıyor. Ancak mevcut haliyle yeni düzenleme özellikle ‘binek otomobil’ piyasasında etkili olacaktır. 17 milyon bin araçtan yaşı 16 ve üstü olanlar bu teşvikten potansiyel olarak yararlanabilecekler gibi görünüyor. Mevcut araçların yüzde 20’si olarak düşünüldüğünde yaklaşık 3 milyon bin aracın kapsama girebileceğini söylemek mümkün.
Bir Daha Kullanılmamak Üzere Hurdaya Ayrılması Gerek!
ve ’ten farklı olarak, teşvikten yararlanabilmek için aracın trafik tescil kaydını sildirmek yeterli olmayacak; hurdaya ayrılacak aracın yurt dışına ihracı veya bir daha kullanılmamak üzere hurdaya ayrılması gerekecek. Geçmiş deneyimlerden dolayı bunu ciddiyetle takip etmek şart tabii…
Hurdaya ayrılan veya ihraç edilen araçla ‘aynı cins’ araç satın alındığı takdirde ÖTV indirimi uygulanacak. Ve kritik bir nokta: ÖTV indirimi sadece cc hacmi geçmeyen araçlar için geçerli. Bunun otomobil severler için şöyle avantajlı bir yanı olabilir; Klasik olarak saklanabilecek bazı büyük motorlu otomobillerin “hurda yolunda” cazibesi baştan kayboluyor. Belli kesimler dışında otomobil koleksiyonerliği olmayan ülkemizde sanki bu da bilinçsiz bir koleksiyonerlik teşviki diyelim!
Hurda teşviki bana biraz bedelli askerlik gibi yaşlı birikimler karşısında mecburi kalınan bir uygulama gibi geliyor. Kalabalıkları eritmek lazım! Ama bu kez kalabalıklara da Golf IVler, Boralar, ilk Focuslar, Meganelar, Corsalar, Astralar girecek. İlk iki hurda teşvikindeki gibi Vosvoslar ya da dolmuş Amerikanlar değil. Ya da zaman akıyor, gidiyor, bizler artık cidden yaşlanıyoruz! Baksanıza, hala güncel modeller hurda eşiğinde. Kim 10 bin TL için bunlardan vazgeçerse tabii… Bence: model araçların motor ve çalışır durumuna göre 5 bin TL’ye de 50 bin TL’ye de satılabiliyorken hiç kimse bin lira ÖTV indirimi almak için bin liralık aracını yok pahasına hurdaya ayırmaz.
Yıllarında Uygulanan Hurda İndirimini Hatırlayın!
yıllarında uygulanan hurda indirimi teşvikinde, 20 yaş üzerindeki araçların hurdaya ayrılması karşılığında, cc’ye kadar olan yeni otomobillerde 3 bin bin TL’lik ÖTV indirim desteği sağlanmış; bu sayede iç piyasada canlanma olmuştu. Yeni uygulama ile getirilmesi planlanan 10 bin TL’nin günümüz piyasa koşullarında son derece yetersiz olduğunu belirtmek gerekiyor. Çünkü 10 bin TL, fiyatların bu kadar yüksek seyrettiği bir ortamda hangi otomobilin fiyatında cazibe hissi uyandıracak, tartışmaya açık.
Zaten o da kesinleşmiş bir 10 bin TL değil. Tasarıya göre aracını hurdaya çıkararak tescil kaydını sildirenler, yeni araç alırken tahakkuk eden ÖTV’yi 10 bin TL’ye kadar eksik ödeyecekler. Bakanlar Kurulu 10 bin TL’ye kadar olan ÖTV indirimini, araçların niteliklerine göre farklılaştırabilecek. ÖTV indirim rakamının 20 bin TL veya üzerine çıkarılması, uygulamadan beklenen faydayı arttıracaktır. Hala vakit varken, bir kez daha mı üzerinden geçmeli acaba?&#;
Savunma Sanayisinin En Büyük Girdilerin Birisi Hurda Araçlar
Ha bu arada, “zorunlu askerlik” benzetmesi espriydi ama hurda araçların askeri bir anlamı yok değil. Ülke genelindeki 3 hurda müdürlüğü yıllık yaklaşık bin ton ömrünü tamamlamış malzemeyi savunma sanayisine geri kazandırıyor. Savunma sanayisinin en büyük girdilerin birisi olan hurda araçlar, ağır silah ve çelik fabrikası ile pirinç fabrikasına yönlendiriliyor ve silah, kurşun, mühimmat gibi alanlarda kullanılıyor.
Hurdada teşvik yerine 'af' talebi
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken'in, otomobiller için hurda teşviki önerisi, geçmişte defalarca uygulanan hurda teşviklerini yeniden gündeme getirdi.
Türkiye'nin ilk kez yılında tanıştığı hurda teşviki, belirli bir yaşı tamamlamış olan araçların hem çevre ve insan sağlığı üzerinde yaratmış olduğu olumsuzlukları önlemeyi hem de otomotiv endüstrisinde sürdürülebilirlik açısından kullanılan parçaların geri dönüşümünü hedefliyor.
Ekonomik ömrünü tamamlamış bir taşıtın yüzde 85’inin geri dönüştürülebilir veya yeniden kullanılabilen parçalardan oluşuyor olması ise bu teşviki daha anlamlı hale getiriyor.
İlknur Korkmaz Aras ve Yasin Acar'ın International Journal of Public Finance'de yayınlanan ve Türkiye’de otomotiv sektörüne verilen vergi teşviklerini inceleyen analizi, geçmişteki hurda teşviklerine ve yarattıkları etkiye ışık tutuyor.
İLK KEZ 'TE UYGULANDI
Buna göre, Türkiye'de ilk defa yılında uygulanan hurda teşviki politikası, yıllar içinde şekil değiştirerek farklı yıllarda uygulanmaya devam etti.
Türkiye'de otomobiller için ilk hurda teşviki 12 Ağustos ile 31 Aralık tarihleri arasında uygulandı. Uygulanan ilk hurda teşvikinin hem belirli bir yaşın üzerindeki araçları piyasadan çekilmesine hem de otomotiv sektöründeki satışların artış yaşanmasına katkı sağladığı söylenebilir.
sonunda sona eren uygulama, yılında tekrar gündeme geldi ve 4 Ekim 'dan 31 Aralık 'e kadar ikinci hurda teşviki yürürlükte kaldı.
İlk hurda teşvikinden farklı olarak ikinci teşvikte, kapsama alınan motorlu araç türü sınırlandırıldı ve ağırlığı tondan fazla olan yük ile yolcu taşımacılığına hizmet eden araçlar kapsama alındı.
Hatırlanacak olursa, yılındaki teşvikte, kapsama alınan motorlu araçlar için taşıtların ağırlığı model yılları baz alınarak belirlenen kilogram fiyatı üzerinden nakdi destek sağlanmıştı.
yılı içerisinde bir yıllık süre boyunca uygulanmaya devam eden söz konusu hurda teşviki, toplam kaydı silinen araçlar içerisinde hurdaya ayrılan araç sayısını ise bir önceki yıla göre yüzde oranında artırdı.
İlgili yıl içerisinde yük ve insan taşıma amacına hizmet eden ve hurdaya ayrılan motorlu araç sayısında sırasıyla yüze ve yüzde oranında artış yaşandı.
Dolayısı ile, ve 'de nakdi destek şeklinde sağlanan hurda teşvikinin, belirlenen motorlu araçların ve toplam hurdaya ayrılan araç sayısında önemli bir artış sağladığı söylenebilir.
Ayrıca, yılında toplam pazarın yüzde 38, 'de ise pazarın yüzde 14 oranında artmasında da verilen hurda teşvikinin etkisi olduğu anlaşılıyor.
'DE FARKLI KAPSAMDA 2 AYRI TEŞVİK
yılında ise, farklı içerik ve kapsama sahip iki ayrı hurda teşviki kararı uygulandı.
Bunlardan ilki, sadece kilogram fiyatları yükseltilerek yılında uygulanan nakdi destek uygulamasının 31 Aralık tarihine kadar uygulanmasına karar verilmesi şeklinde oldu.
17 Aralık tarihinden itibaren geçerli olan bu teşvik, sonuna kadar kalan 13 gün boyunca söz konusu yılın Aralık ayı içerisinde hurdaya ayrılan araç sayısını bir önceki aya göre yüzde oranında artırmıştı.
'te ise, toplam kaydı silinen araç sayısı yüzde ve hurdaya ayrılan araç sayısı yüzde oranında artış yaşadı.
Bu dönemde uygulanan bir diğer hurda teşviki ise 04 Ağustos tarihinden itibaren geçerli olmak üzere belirli bir model yılına ait olan motorlu araçların 31 Aralık tarihine kadar hurdaya ayrılması halinde, belirlenen tarihe kadar tahakkuk etmiş fakat ödenmemiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile bu vergiye ait faiz, ceza, gecikme zammı ve faizi ile idari para cezalarının terkin edilmesi şeklindeydi.
Bu teşvik ile motorlu araç sahiplerinin vergisel yüklerinden kurtulmalarına katkı sağlayarak belirli bir maliyet yüklenmeden araçlarını hurdaya çıkarmalarında kolaylık sağlanması hedeflenmişti.
Bu noktada, aynı dönemde iki farklı hurda teşvikinin uygulanmış olması yüzünde, yılında hurdaya ayrılan araç sayısında meydana gelen artışta hangi teşvikin daha etkili olduğunu tespit etmek ne yazık ki çok mümkün değil.
Ancak 'te hurdaya ayrılan motorlu araç çeşitlerine bakıldığında, bir önceki yıla göre otobüslerde yüzde , minibüslerde yüzde ve kamyonlarda yüzde oranında artış yaşandığı görülüyor. Bu kapsamda, nakdi destek şeklinde sağlanan hurda teşvikinin etkisinin daha fazla olduğu söylenebilir.
Bu teşvikin, uygulama kapsamı bakımından TESK'in güncel önerisi ile benzerlik gösterdiği söylenebilir.
'TE ŞEKİL DEĞİŞTİREN TEŞVİK HURDA SAYISINI AZALTTI
yılında ise vergisel yüklerin terkin edilmesi şeklinde uygulanan teşvik, toplam kaydı silinen araçlar içerisinde yer alan hurda araç sayısını bir önceki yıla göre yüzde azalttı.
Bu düşüş, nakdi destek uygulamasının sona ermesiyle birlikte yük ve yolcu taşıma amacına hizmet eden motorlu araçlardan otobüslerde yüzde , minibüslerde yüzde ve kamyonlarda yüzde oranındaki azalıştan kaynaklandı.
Bu dönemde herhangi bir motorlu araç sınırlaması olmaksızın uygulanan teşvik politikası, teşvikin geçerli olmadığı diğer yıllar ile karşılaştırıldığında yüzdesel olarak bir artışa da işaret ediyor.
Fakat, bu artış önceki hurda teşvik uygulamalarında ortaya çıkan yüzdesel artışın ise gerisinde kalıyor.
Son hurda teşviki ise , ve yıllarında yürürlükte kalmıştı.
Belirli bir yaşın üzerindeki araçların trafikten çekilmesi ve geri dönüştürülebilir aksam ve parçalara sahip olması nedeniyle belirli araçların hurdaya ayrılmasını kolaylaştırmak amacı ile 20 Temmuz ile 31 Aralık tarihleri arasında uygulanan hurda teşviki, 'de hedefine ulaşamamış ve hurdaya ayrılan araç sayısı bir önceki yıla göre yüzde 14 oranında bir azalmıştı.
yılında ise, vergisel yükümlülükler ve idari cezaların terkin edilmesi şeklinde hurda teşvik uygulaması devam ederken, ilgili yılın ikinci çeyreğinde otomotiv sektöründe yaşanan daralmanın olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla farklı içerikte hurda teşviki kararı alındı.
Bu karar kapsamında, 11 Haziran ile 31 Aralık tarihleri arasında, belirlenen şartları taşıyan motorlu araçların hurdaya çıkarılması halinde aynı cinsten yeni bir aracın satın alınmasında tahsil edilecek ÖTV miktarından belirlenen tutar kadar indirim sağlanması öngörüldü.
Bu uygulama kapsamında, yılı içerisinde hurdaya ayrılan araç sayısı bir önceki yıla göre yüzde oranında arttı.
'de pazarın yüzde 35 oranında daraldığı göz önüne alındığında, hurda teşvikinin pazardaki daralmanın derinleşmesini önlediği de söylenebilir.
Ayrıca, ÖTV indirimi şeklinde sağlanan hurda teşvikinin etkinliğini arttırmak amacıyla birtakım yeni düzenlemeler de yapılmıştı.
Öte yandan, 'da yapılan ÖTV matrah artırımının, hem hurda teşvikinden yararlanacak tüketici sayısını hem de araç çeşitliliğinin artmasına imkan sağladığını da belirtelim.
Bunun yanı sıra, yine 'da hurdaya ayrılan araçlar için terkin edilecek ÖTV indirim tutarlarında artırıma gidildi. Yapılan düzenleme sonucunda, yılı itibariyle hurdaya ayrılan araç sayısı bir önceki yıla göre yüzde oranında arttı.
İlknur Korkmaz Aras ve Yasin Acar'ın yaptıkları analizde, yılında hurda araç sayısında meydana gelen artışın, hurda teşvikinin geçerli olmadığı yılı ile karşılaştırmalı sonuçları da yer alıyor. Bu kapsamda, 'da, 'ya göre hurdaya ayrılan araç sayısında yüzde oranında artış gerçekleştiğini de belirtmek gerek.
Bu dönemde hurdaya ayrılan araçların içerisinde en yüksek payı yüzde ile binek otomobiller alırken, yılında uygulanan politikanın, hurdaya ayrılan araç sayısında önemli bir artışa yol açtığı sonucuna varılıyor.
TESK'İN ÖNERİSİ
Otomobillere uygulanan hurda teşviklerinin 20 yıllık geçmişini hatırladıktan sonra, gelelim TESK Başkanı Bendevi Palandöken'in yaptığı öneriye.
Palandöken'in, geçmişte sıfır araç satışlarını artırmaya yönelik de bir teşvik olarak ele alınan hurda araç teşvikini farklı bir şekilde değerlendirmesi dikkat çekiyor.
Öyle ki, uygulamanın geçmişteki gibi geçici değil, kalıcı olmasını talep eden Palandöken, yollardaki araçların gittikçe yaşlanmasına dikkat çekerek, aracını hurdaya ayıran vatandaşın motorlu taşıtlar vergi borçları ve trafik cezalarının silinmesi gerektiğini söylüyor.
Yaşlı araçların trafik kazalarının artmasına, maddi hasarlara, akaryakıt sarfiyatının yükselmesine ve gereksiz parça ithalatına neden olarak milli servetin kaybına da yol açtığını aktaran TESK Başkanı, yaşlı araçların hurdaya çıkmamasının Türkiye'nin yurt dışından hurda ithal etmesine sebep olduğunu da vurguluyor.
YOLLARDAKİ ARAÇLARIN YÜZDE 27'Sİ 20 YAŞINDAN BÜYÜK
Palandöken'in hurda teşviki talebine, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) geçtiğimiz hafta açıkladığı veriler üzerinden bakmak da fayda olacaktır.
yılı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı 26 milyon bin adet motorlu kara taşıtının ortalama yaşı olarak kayıtlara geçti. TÜİK, yılı sonunda trafiğe kayıtlı motorlu taşıtların ortalama yaşını olarak açıklamıştı.
Ayrıca, 'de devri yapılan motorlu taşıtların ortalama yaşının yine TÜİK verilerine göre son 1 yılda 'dan 'ye yükselmesi de, artan araç fiyatları sebebiyle vatandaşın daha eski araçları tercih ettiğini göstermesi bakımından dikkat çekici.
Trafiğe kayıtlı milyon aracın, milyonu, yani kabaca yüzde 16'sı 15 yaşın üzerinde. 20 yaşından daha büyük araçlarda ise bu sayı daha yukarı çıkıyor. TÜİK verilerine göre, tam milyon otomobil 20 yaşından daha büyük. Bu da, yollardaki araçların yüzde 27'sinin 20'den daha yaşlı olduğunu ortaya koyuyor.
Rakamlar, TESK'in yaptığı öneriyi daha anlamlı kılıyor.
Bu noktada, olası bir hurda teşvikinin geçmişte olduğu gibi sıfır araç satışını artırmak amacı taşımasının, günümüzde pek anlamlı olmayacağı söylenebilir.
Her ne kadar bazı markalar, 2 yıldır devam eden çip krizinin kendileri açısından geçmişte kaldığını açıklasalar da, sektör genelinde devam eden hammadde ve lojistik krizleri bayilerde aylar süren sıraların oluşmasına yol açmaya devam ediyor.
Bu yüzden, hurdaya çıkabilecek bir otomobil sahibi olanlar, araçlarını hurdaya ayırdıktan sonra yeni araç bulamama riski ile karşıya karşıya kalıp, eldekinden de olabilirler.
Dolayısı ile, arzın artma ihtimali olmadığı bir süreçte alınacak herhangi bir hurda teşviki kararının, TESK Başkanı'nın önerdiği gibi vergi, ceza vs. gibi farklı teşvik edici uygulamaları kapsaması daha yerinde olacaktır.