Kemal Sünder

1 i T.C. TRAKYA ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ MÜZĠK ANASANAT DALI ÜFLEMELĠ VE VURMALI ÇALGILAR SANAT DALI YÜKSEK LĠSANS TEZĠ KEMAL SÜNDER ĠN TĠMPANĠ KONÇERTOSU NUN(op) FORMAL ANALĠZĠ VE ĠCRA YÖNÜNDEN ĠNCELENMESĠ OĞUZHAN OĞUZ TEZ DANIġMANI PROF. ALĠ AKBAROV EDĠRNE

2

3

4 i Tezin Adı: Kemal Sünder in Timpani Konçertosu nun (op) Formal Analizi ve Ġcra Yönünden Ġncelenmesi Hazırlayan: Oğuzhan OĞUZ ÖZET Bu araģtırmada, Cumhuriyet sonrası ÇağdaĢ Türk Müziği nin yaygınlaģmasında katkısı olan Türk BeĢlerinden sonraki kuģakta yer almıģ besteciler arasında sayılan Kemal Sünder in hayatı anlatılmıģ, müzikal kimliği ve eserleri incelenmiģtir. Bu araģtımanın amacı; Türkiye ve hatta dünyada bile izine az rastlanır olan Kemal Sünder in Timpani Konçertosu nun incelenmesi ve vurmalı çalgı icracılarının repertuarlarına girmesini sağlamaktır. AraĢtırmanın ilk bölümünde, Cumhuriyet dönemiyle birlikte ÇağdaĢ Türk Müziği nin yaygınlaģması hakkında bilgi verilmiģtir. Türk BeĢleri ve sonraki kuģak bestecilerden bahsedilmiģ, Kemal Sünder in yaģadığı dönem itibariyle hayatı, müzikal kiģiliği ve eserleri anlatılmıģtır. Ġkinci bölümde ise, Timpani nin tarihsel süreçteki yeri ve günümüz müziğinde kullanımlarına örnek eser isimleriyle üzerinde durulmuģ ve Kemal Sünder in op Timpani Konçertosu form-analiz ve icra yönünden incelenmiģtir. Anahtar Kelimeler: Timpani Konçerto Armoni Form Kemal Sünder

5 ii Name of thesis: A Study of Timpani Concerto by Kemal Sünder According to Form, Analysis and Performance Prepared by: Oğuzhan OĞUZ ABSTRACT In this study the structural, Kemal Sünder s who Rebuplic after Contemporary Turkish Music s to became widespread to contribute to after Turkish Fives in generation composer between life, musical identity and his compositions was analyzed with, Timpani Concerto s was analyzed drummer s repertoires to add. In this part of this study, knowledge to give with Rebuplic period together Contemporary Turkish Music to become widespread. From Turkish Fives and after generation composers to talk about, Kemal Sünder s life, musical personality and his compositions tells. In the second of part, timpani s history, and examining of Kemal Sünder s (op) Timpani Concerto according to form analyzed of. Key Words: Timpani Concerto Harmony Form Kemal Sünder

6 iii TEġEKKÜR Bu tezin hazırlanmasında, kaynak araģtırması ve verilerin değerlendirilmesinde yardımcı olan danıģmanım Sayın Prof. Ali AKBAROV a, kaynakların bulunmasındaki katkılarından dolayı Sayın Prof. Ova SÜNDER e ve desteğini hep yanımda hissettiğim aileme sonsuz ve derin teģekkürlerimi sunarım. Oğuzhan OĞUZ

7 iv ĠÇĠNDEKĠLER ÖZET i ABSTRACT ii TEġEKKÜR iii ĠÇĠNDEKĠLER iv ÖRNEKLER LĠSTESĠ vi RESĠMLER LĠSTESĠ ix BÖLÜM I GĠRĠġ Problem Alt Problemler Amaç Önem Sınırlılıklar Tanımlar 4 BÖLÜM II YÖNTEM AraĢtırmaModeli Evren ve Örneklem Verilerin Toplanması Verilerin Çözümü ve Yorumlanması 9 BÖLÜM III BULGULAR VE YORUM Birinci Alt Problem, Cumhuriyet Sonrası ÇağdaĢ Türk Müziği Ġkinci Alt Problem, Kemal Sünder in Hayatı ve Eserleri Üçüncü Alt Problem, Timpani nin Tarihi 27

8 v Dördüncü Alt Problem, Konçerto Formu BeĢinci Alt Problem, Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Form-Analiz Yönünden Ġncelenmesi Sergi GeliĢme Yeniden Sergi Altıncı Alt Problem, Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Armonik Yönden Ġncelenmesi Yedinci Alt Problem, Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Ġcrasına Yönelik Teknik Ġncelemeler Bilek Açma (Isınma) ÇalıĢmaları Dört Timpani Ġçin ÇalıĢmalar Kemal Sünder in Timpani Konçertosu ndaki Ritim DeğiĢiklikleri Ritm DeğiĢiklikleri ÇalıĢmaları Kemal Sünder&#;in OpTimpani Konçertosu ndaki Tremolo Pasajları Tremolo ÇalıĢmaları Kemal Sünder in OpTimpani Konçertosu ndaki Aralıklı Pasajlar Aralık ÇalıĢmaları Pedal Çift Sesler Ġçin ÇalıĢma Dikey Çift Ses ÇalıĢmaları Kemal Sünder&#;in Timpani Konçertosu ndaki Glissando Pasajlar BÖLÜM IV SONUÇLAR VE ÖNERĠLER KAYNAKÇA

9 vi ÖRNEKLER LĠSTESĠ Örnek 1: Kemal Sünder in Eserleri Örnek 2: Timpaninin Genel Ses Yüksekliği Örnek 3: Timpanide Bulunan Her bir Parçanın Çapı ve Ses Yüksekliği Örnek 4: Timpani Ġçin Yazılan Önemli Solo Eserler ve Orkestra Soloları Repertuarı Örnek 5: Sonat-Allegro Form Yapısı ġeması Örnek 6: Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Ölçüler Arasındaki Tartım DeğiĢiklikleri Örnek 7: Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda Moderato baģlıklı Tema GiriĢi Örnek 8: Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Sergi Bölümündeki Ġkinci Bölme BaĢlangıcı (Ölçü) Örnek 9: Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Sergi Bölümünde Tamamlayıcı Tema ile Sona eren Bölüm ( Ölçüler Arası) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Sergi Bölümündeki GeçiĢ Köprüsü (Ölçüler Arası) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda Modülasyonlu Temanın Sunulması( Ölçüler Arası) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda Farklı Karakterdeki Temanın Sunulması( Ölçü Arası) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda Farklı Tempoda GeliĢme Gösteren Yapının Sunulması( Ölçü Arası) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda Yeniden Serginin Timpani ile BaĢlaması(Ölçü) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Kodetta BaĢlangıcı (Ölçü) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Form ġeması Örnek Orta Çağda Kullanılan Kilise Modları Örnek Kemal Sünder Op Timpani Konçertosu nda bulunan modlar Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi 60

10 vii Örnek Jean BATIGNE, Fransız Timpani:Bilek Açma Teknikleri Sayfa Örnek Jean BATIGNE, Fransız Timpani:Bilek Açma Teknikleri Sayfa Örnek Joel CHAUVIERI, 4 Timpani Ġçin Teknik Metodu Sayfa Örnek Joel CHAUVIERI, 4 Timpani Ġçin Teknik Metod Sayfa 16 No Örnek Charles DOWD, Timpani Pratiği Ġçin Teknik ÇalıĢma Örnek K. Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Sergi Bölümü Teması (Ölçüler) Örnek K. Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Sergi Bölümü ( Ölçüler) Örnek K. Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Sergi Bölümü ( Ölçüler) Örnek Anthony seafoodplus.info, Timpani Ġçin Ritm DeğiĢikleri Metodu No Örnek Jean BATIGNE, Yeni Fransız Timpani Tekniği için Metod.2 s No Örnek Anthony seafoodplus.info, Timpani Ritm DeğiĢiklikleri Metodu No Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun seafoodplus.info 5.Ölçüler Arası Tremololu Pasaj Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler Arası Tremololu Pasaj Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler arasındaki Tremololu Pasaj Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun Ölçüsündeki Tremololu Pasaj Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler Arasındaki Tremololu Pasaj Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler Arasındaki Tremololu Pasaj Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler Arasındaki Tremololu Pasaj Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun Ölçüsündeki Tremololu Pasaj Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun Ölçüsündeki Tremololu Pasaj Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler Arasındaki Tremololu Pasaj 97

11 viii Örnek Charles DOWD,Timpani Pratiği Ġçin Teknik ÇalıĢma Örnek Dobri PALIYEF,Sistematik Timpani Metodu Sayfa Örnek seafoodplus.infoZ, TIM TOP Timpani Ġçin 12 Etüd No Örnek seafoodplus.infoZ, TIM TOP Timpani Ġçin 12 Etüd No Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu seafoodplus.info Ölçüler Arasında Aralıklı Pasaja bir örnek Örnek Gerard BERLIOZ, Ritmik Aralık ÇalıĢmaları için 60 Etüd No Örnek Gerard BERLIOZ, Ritmik Aralık ÇalıĢmaları Ġçin 60 Etüd No Örnek Charles DOWD,Timpani Pratiği Ġçin Teknik ÇalıĢma Örnek Thomas McMILLAN, Timpani Ġçin Metod Örnek Joel CHAUVIERI, Timpani Tekniği Metodu Sayfa Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda pedal çift sesler için örnek (Kadans ölçüler arası) Örnek seafoodplus.infoZ, TIM TOP Timpani Ġçin 12 Etüd No Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda dikey çift sesler için örnek (Kadans ölçüler arası) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda dikey çift sesler için örnek ( ölçüler arası) Örnek seafoodplus.infoZ, TIM TOP Timpani Ġçin 12 Etüd No Örnek seafoodplus.infoZ, TIM TOP Timpani Ġçin 12 Etüd No S Örnek seafoodplus.infoZ, TIM TOP Timpani Ġçin 12 Etüd No Örnek Kemal Sünder in Timpani Konçertosu ndaki Glisando Örnekleri Örnek seafoodplus.info and seafoodplus.info Timpani Ġçin Metod Sayfa Örnek seafoodplus.info and seafoodplus.info Timpani Ġçin Metod Sayfa

12 ix RESĠMLER LĠSTESĠ Resim 1: Cemal ReĢit Rey Resim 2: Kemal Sünder Resim 3: Roma lılarda Vurmalı Çalgıları Gösteren Bir Resim Resim 4: Günümüzde Kullanılan Timpani Örnekleri Resim 5: Tarihte Sırtta TaĢınan Ġlk Timpani Örnekleri Resim 6: Yüzyılda Ġki Nakkare (Ġlk Timpani) Çalgıcısı Resim 7: Osmanlı da Mehteri Gösteren Bir Minyatür Resim 8: Yılında Timpani Resim 9: Yüzyılda Timpaninin At Üzerinde TaĢınması Resim Barok Dönem Timpani Çalıcısı Gravürü Resim Kral seafoodplus.info in Taç Giyme Töreni Korteji,23 Nisan Resim Dolaylarında Timpaninin Sırtta Çalınmasına Örnek Resim Yüzyılda Vidalı Timpaniler Resim Çevirmeli Mekanizmalı Timpaniler Resim de seafoodplus.infoch tarafından bulunan Pedallı Timpaninin Patent Çizimleri 39

13 1 BÖLÜM I GĠRĠġ Cumhuriyetin kurulmasıyla ülkemizde tüm iģ ve sanat kollarında olduğu gibi müzik sanatında da değiģimler baģlamıģtır. Muzika-i Humayun Ankara ya taģınmıģ, Muzika-i Humayun in bünyesinde bulunan Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası ve Riyaset-i Cumhur Armoni Mızıkası çalıcıları birbirinden ayrılarak iki farklı kurum olmuģlar ve bu kadrolardan yararlanılarak müzik öğretmeni ihtiyacını gidermek için Musiki Muallim Mektebi kurulmuģtur. Bu okul bünyesinde icracı ve seslendirici yetiģtirmek maksadı ile Ankara Devlet Konservatuarı kurulmuģ, Ġstanbul da bulunan Darülelhan ise Ġstanbul Devlet Konservatuarı adını alarak çok sesli batı müziği eğitimi vermeyi amaçlayan birer müzik kurumu olmuģlardır. Bu dönemde birçok genç yetenek yurtdıģına gönderilerek müzik eğitimi almaları amaçlanmıģ ve bu gençler yurda döndüklerinde ÇağdaĢ Türk Müziği nin oluģması ve yaygınlaģması için çaba göstermiģ Türk BeĢleri adını almıģ bir grup genç besteci ve müzik adamı olmuģlardır. Sonraki kuģakta gerek yurt dıģında eğitim görmüģ, gerekse ülkemizdeki konservatuarlarda eğitim almıģ birçok genç müzisyen bayrağı aldığı yerden devam ettirmiģtir. Kemal Sünder de yaģadığı dönem itibariyle asker kiģiliğinden ödün vermeden müzik eğitimini özel olarak sürdürmüģ, Cemal ReĢit Rey le çalıģmıģ ve azmi, aklı ve müzikal becerisiyle ÇağdaĢ Türk Müziği repertuarına unutulmaz eserler bırakmıģtır sonrası doğmuģ üçüncü kuģak besteciler arasında sayılan Kemal Sünder i diğer Türk bestecilerden ayıran en önemli özellik herhangi bir müzik kurumunda formal ve konservatif yapıda müzik eğitimi almamasına rağmen kendi kendine ve Cemal ReĢit Rey le özel olarak çalıģmasıyla yeteneğini kanıtlamıģ,

14 2 yazdığı eserlerini kimseye beğendirmek zorunda olmadan cesur bir Ģekilde ÇağdaĢ Türk Müziğinde farklı bir yer edinmiģtir. Kemal Sünder, Cemal ReĢit Rey le çalıģmasından dolayı bir süre eserlerinde ondan etkilenmiģ olsa da kendisinin de bir çok kez ifade ettiği gibi eserlerinde folklorik ve makamsal öğelere pek yer vermemiģ, Türk Müzik kimliğinin oluģması için bu öğelerin kullanılmasının zorunlu olmadığını savunmuģ, ayrıca geri planda gözüken çalgılara solo olanağı tanımak için eserler bestelemiģtir. Kemal Sünder için öz biçimi belirler kuralı geçerli olmuģtur. Problem Bu araģtırmanın problemi; Kemal Sünder in op Timpani Konçertosu nun form-analiz ve icra yönünden incelenmesidir Alt Problemler 1. Birinci Alt Problem; Cumhuriyet Sonrası ÇağdaĢ Türk Müziği 2.Ġkinci Alt Problem; Kemal Sünder in Hayatı ve Eserleri 3.Üçüncü Alt Problem; Timpani nin Tarihi 4.Dördüncü Alt Problem; Konçerto Formu seafoodplus.infoĢinci Alt Problem; Kemal Sünder in Timpani Konçertosu nun Form- Analiz Yönünden Ġncelenmesi 6. Altıncı Alt Problem; Kemal Sünder in Timpani Konçertosu nun Armonik Yönden Ġncelenmesi 7. Yedinci Alt Problem; Kemal Sünder in Timpani Konçertosu nun Ġcrasına Yönelik Teknik Ġncelemeler

15 3 Amaç Bu araģtırmanın amacı; Cumhuriyet sonrası ÇağdaĢ Türk Müziğinin yaygınlaģma hareketlerini incelemek, Kemal Sünder in ÇağdaĢ Türk Müziği ndeki yeri ve önemini belirtmek, Kemal Sünder in Timpani için yazdığı konçertonun form-analiz ve teknik olarak incelenmesiyle repertuara kazandırılan bu eserin daha iyi icra edilmesi ve yaygınlaģtırılmasının sağlanmasıdır. Önem Yapılan veri taramaları ve kaynak araģtırmalarında, ÇağdaĢ Türk Müziğinde sonraki kuģakta yer alan besteciler hakkında çok az araģtırma yapıldığı görülmüģtür. Kemal Sünder in geri planda kalmıģ çalgılar için solo eserler yazması ve bunların en önemlilerinden olan op Timpani Konçertosu analiz edilerek, daha iyi bir Ģekilde icrasını kolaylaģtıracak teknik özellikler bulunması araģtırmanın önemini belirtmektedir. Sınırlılıklar Bu araģtırma, Kemal Sünder in hayatı ve Timpani Konçertosunun Formal Analizi ve Ġcra Yönünden incelenmesiyle sınırlıdır.

16 4 Tanımlar Accelerando : Acele ederek, hızlanarak 1, çabuklaģtırarak 2 Adagio : Ağır, yavaģ 3, YavaĢ fakat gösteriģli bir hızlılıkta 4 Akort : Çalgıların seslerini belirli ve kesin oranlara ayarlamaya denir. 5 Allargando : Tartımı geniģletip ağırlaģtırırken, sesin kuvvetini arttırarak 6 Allegro Moderato : Orta çabuklukta 7 Analiz : Bir müzik eserinin vasıflarını aydınlatmak amacıyla yapısal modelini ve teknik özelliklerini çözümleme çalıģması 8 Andante : YürüyüĢ temposunda 9 Aralık : Ġki sesi ayıran uzaklığa denir. Aralıklar, iki ses arasındaki incelik ve kalınlık ayrımını belirler ve kalın ses ile ince ses arasındaki derecelerin sayısına göre adlandırılır. 10 Attaca : Kesmeden ara vermeden, bir sonraki bölüme kesintisiz geçmek 11 1 Mithat FENMEN,Müzikçinin El Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Ekim, s 2 Feridun ÇALIġIR,Müzik Dili Sözlüğü, Evrensel Müzikevi,Ankara Eylül s.2 3 Mithat FENMEN, Müzikçinin El Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Ekim, s 4 Feridun ÇALIġIR,Müzik Teorisi, Ankara , s 5 Ahmet SAY, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Nisan s 6 Feridun ÇALIġIR,Müzik Dili Sözlüğü, Evrensel Müzikevi,Ankara Eylül, s 7 ÇALIġIR,a.g.e, s 8 Ahmet SAY, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Nisan, s SAY, a.g.e, s SAY, a.g.e., s Ahmet SAY,Müzik Ansiklopedisi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Eylül s

17 5 Darülelhan : 10 Ocak de Ġstanbul da kurulan ilk resmi müzik okulunun adı yılında konservatuarın kurulması amacıyla kapatıldı Disonans : Armoni biliminde, iģitsel bakımdan uyuģum etkisi bırakmayan aralık ya da akorları nitelemek için kullanılıseafoodplus.infoiyle kaynaģmayan iki ya da daha fazla sesin bir araya getirilmesi. 13 Form: OluĢturduğu bütünlükle bir müzik eserine estetik yapı özellikleri kazandıran kompozisyon modeli. Biçim. 14 GeliĢme (Development) : Sonat formlarının ikinci bölümü.bu orta kısımda sergide sunulan iki farklı temada iģlenir. Bestecinin ritmik, melodik ve armonik düģüncelerinin geliģtiği kısımdır. 15 Glissando : Kaydırarak. 16 Homofon : Tek seslilik. 17 Intro (Introduction) : BaĢlangıç, giriģ, prelüd 18 Ġcra : Müzik eserlerini okuma, çalma, seslendirme 19 Kadans : Solistin ustalığını göstermek amacıyla solo olarak yorumladığı gösteriģli bölüm SAY, a.g.e., s Ahmet SAY,Müzik Ansiklopedisi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Eylül, s Ahmet SAY,Müzik Ansiklopedisi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Eylül, s Ahmet SAY,Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Nisan, s Feridun ÇALIġIR,Müzik Dili Sözlüğü Evrensel Müzikevi,Ankara Eylül, s Ahmet SAY, Müzik Ansiklopedisi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Eylül, s Mithat FENMEN,Müzikçinin El Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Ekim, s Ahmet SAY,Müzik Ansiklopedisi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Eylül, s Mithat FENMEN,Müzikçinin El Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Ekim,s

18 6 Koda (Coda) : BitiĢ, eserin sonu, ek. 21 Kontrpuan : Çok sayıda melodi çizgisinin üst üste getirilmesine dayanan kompozisyon tekniği Largo : Çok yavaģ tempo, geniģ, çok ağır 23 Maestoso : GeniĢ ve görkemli bir deyiģle. 24 Makam : Belirli bir veya birkaç dizi üzerinde belirli bir seyir. 25 Modal : Antik uygarlıktan beri kullanılmıģ makamlar.(örnek: Ionian, Lydian vb ) Modlar batı müziğindeki perdelere ve tonlara seafoodplus.info modu diğerinden ayıran farklılık, Do Majör ile Re Minör gibi değil, Do Majör-Do Minör iliģkisi gibidir. 26 Modal Armoni: Soyut modların ikili, üçlü ve dörtlü akorlarla serbest armonizasyonu. 27 Moderato : Orta hızdaki bir tempoyu belirtmek için kullanılan terim.

19 7 Motif : Genellikle iki ve ender olarak üç, hızlı eserlerde bazen dört ölçüyü dolduran, en az iki sesi ve bir kuvvet merkezi bulunan; melodi, armoni ve ritm bakımlarından özel bir karakter sahibi olabilen, en küçük müzik fikri ve en küçük form öğesi için kullanılan terim. 31 Muzika-i Humayun : da Yeniçerilerin kaldırılmasından sonra Mehter Takımı yerine yeni ordunun tören yürüyüģlerine eģlik etmesi için, Osmanlı sarayına bağlı olarak kurulan, askeri bando ve okul örgütünün adı. Polifonik : Ġki ya da daha fazla melodinin kendi bağımsız yolunda belirli kurallara göre ilerleyerek birliktelik oluģturmasına denir. 32 Polimodalite: Ġki ya da üç farklı modun üst üste kullanılması. 33 Quasi : Gibi, aģağı yukarı, oldukça, hemen hemen 34 Rallentando : YavaĢlayarak, hızını azaltarak 35 Ritornello : Yinelenen, nakarat 36 Riyaset-i Cumhur Armoni Mızıkası : Atatürk ün talimatıyla 02 Nisan de kurulan Riyaset-i Cumhur Musiki Heyeti nin, Ankara ya taģınmasıyla, Milli Eğitim Bakanlığı na bağlanan bando. Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası : Atatürk ün talimatıyla 02 Nisan de kurulan Riyaset-i Cumhur Musiki Heyeti nin, Ankara ya taģınmasıyla, Milli Savunma Bakanlığı na bağlanan orkestra. 31 Ahmet SAY, Müzik Ansiklopesi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Eylül, s Ahmet SAY, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Nisan, s Ahmet SAY, Mzüik Ansiklopesi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Eylül, s Feridun ÇALIġIR, Müzik Dili Sözlüğü, Evrensel Müzikevi,Ankara Eylül, s Feridun ÇALIġIR, Müzik Dili Sözlüğü, Evrensel Müzikevi, Ankara Eylül,s Feridun ÇALIġIR,Müzik Dili Sözlüğü, Evrensel Müzikevi,Ankara Eylül, s Ahmet SAY, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Nisan, s

20 8 Senfoni: Klasik çağdaki formu ile; orkestranın zengin tınısal olanaklarının katkısıyla, orkestra için yazılmıģ dört bölümlü sonat formunda yazılan eser biçimi. 37 Sergi (Exposition): Sonat formlarının birinci bölümü. Sergide, canlı, enerjik, hareketli ve güçlü karakterde birinci tema, sakin, yumuģak, ince bir melodik karakterde ikinci tema olmak üzere iki tema vardır. 38 Sonat Allegrosu: Sonatın final Allegro bölümünde sıkça kullanılmasından dolayı daha sonraları A-B-A Ģeklinde bu isimle dönüģmüģ form. 39 Tema : Esas müzik cümlesi, öz melodi 40 Tutti : Hep birlikte 41 Varyasyon : Bir müzik temasının, melodik, ritmik ya da armonik değiģikliklerle küçük eserler halinde birbiri ardı sıra yeniden sunulduğu müzik biçimi 42 Yeniden Sergi (Re-Exposition) : Sonat formlarının üçüncü bölümüdür. Bu bölümde temalar tekrar ama geliģmiģ halleriyle seafoodplus.infoısındaki baģlıca değiģiklik, ikinci temanın bu kez eksen tonalitesinde olmasıdır Ahmet SAY, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Nisan, s Ahmet SAY, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Nisan, s Ahmet SAY, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Nisan, s Ahmet SAY, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Nisan, s Feridun ÇALIġIR, Müzik Dili Sözlüğü, Evrensel Müzikevi, Ankara Eylül,s Ahmet SAY, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Nisan, s Ahmet SAY, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Nisan, s

21 9 BÖLÜM II YÖNTEM AraĢtırma Modeli Bu araģtırmada durum tespitine yönelik olmak üzere, tarama yöntemi temel alınarak betimsel yöntem kullanılmıģtır Evren ve Örneklem Bu araģtırmanın evrenini, Kemal Sünder in tüm eserleri, örneklemini de Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu dur. Verilerin Toplanması Bu araģtırmadaki verilere, Cumhuriyet sonrası ÇağdaĢ Türk Müziği nin özelliklerinin araģtırılmasıyla baģlanmıģ, bu dönemin önemini anlatan kitap, dergi, e- dergi, tez, e-kitap ve internet siteleri gibi kaynaklar incelenmiģtir. Kemal Sünder in hayatını anlatan kaynaklar bulunarak, op Timpani Konçertosu incelenmiģ, eser içindeki teknik yönden zor pasajların icrasını kolaylaģtıracak alıģtırmalar ve egzersizler bulunmuģ, tavsiye edilmiģtir. Verilerin Çözümü Ve Yorumlanması Bu araģtırmanın sonucunda elde edilen veriler toplanarak, Cumhuriyet sonrası ÇağdaĢ Türk Müziği daha iyi gözlenmiģ, Kemal Sünder in timpani için yazdığı konçerto teknik olarak incelenerek daha iyi icra edilmesi için birçok egzersiz ve alıģtırma tavsiye edilmiģ, buna benzer eserlerin icrasında karģılaģılacak problemlerin giderilmesi için yorumlanmıģtır.

22 10 BÖLÜM III BULGULAR VE YORUMLAR Birinci Alt Problem Cumhuriyet Sonrası ÇağdaĢ Türk Müziği de kurulan Türkiye Cumhuriyeti, Aydınlanma Felsefesinin ve Fransız Devrimi nin ilkelerinden yola çıkarak geliģtirdiği kültür ve eğitim politikaları doğal olarak ulusalcı dıseafoodplus.info doğrultuda gerçekleģtirilen reformlar, de yürürlüğe giren Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile baģseafoodplus.info yasayla laik eğitim ve öğretim ilkeleri bütünselliğe kavuģturulmuģ, ders planları buna göre hazırlanmıģtır. Müzik dersi müfredat programlarında yer almıģtır. 44 Cumhuriyet dönemindeki tüm kültürel geliģmelerde olduğu gibi çağdaģ Türk Müziğinin geliģimi de Atatürk ün önderliğindeki kültür devrimi sayesinde olmuģtur. Yeni kurulan ve her yönden uygar toplumlardan çok geride bulunan cumhuriyetin, bir yandan sosyal ve ekonomik yapısı geliģtirilmekte iken bir yandan da kültür yaģamının canlandırılmasına çalıģılmaktadır. Bunun için artık çağın çok gerisinde kalmıģ bulunan tüm uygulama ve kurumlar lağvedilerek, öğretim birliği kanunu, medeni kanun, Ģapka ve kılık kıyafet kanunu, soyadı kanunu, gibi çesitli kanunlar ile toplumun sosyal yapısı değiģtirilmiģ, daha da önemlisi harf devrimi, üniversite reformu, Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu nun kurulması gibi kültürel yönden ülkenin çehresini değiģtirecek adımlar da atılmıģtır. Atatürk ün; Türkiye Cumhuriyetinin temeli kültürdür sözü, cumhuriyetin kuruluģ yıllarındaki devlet ideolojisini de yansıtmaktadır. Ulusal niteliğin kaybedilmeden, Türkiye nin uygar dünyada yerini alması çabası devletin bilim ve sanata verdiği desteğin de temelini oluģturmuģtur. Atatürk ün bizzat ilgilendiği müzikte çağdaģlaģma hareketinde de Türk müzik kültürünün amacı ulusal özyapıyı (karakteri) koruyarak çağdaģlaģma ve 44 Ahmet Say, Müzik Tarihi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, s

23 11 evrenselleģme olarak belirlenmiģ, bu süreçte özde ulusallık, yöntemde teknikte çağdaģlık ve nitelikte evrensellik ilkeleri benimsenmiģtir. 45 Bir Kasım te meclis açılısında yaptığı konuģmasında Atatürk te bu konuda Ģunları söylemiģtir; Arkadaşlar, güzel sanatların hepsinde, ulus gençliğinin ne türlü ilerletilmesini istediğinizi bilirim. Bu yapılmaktadır; ancak, bunda en çabuk, en önde götürülmesi gerekli olan, Türk musikisidir. Bir ulusun yeni değiģikliğine ölçü, musikide değiģikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir. Bugün dinletilmeye yeltenilen musiki, yüz ağartıcı değerde olmaktan uzaktır. Bunu açıkça bilmeliyiz. Ulusal ince duyguları, düģünceleri anlatan, yüksek deyiģleri, söyleyişleri toplamak, onları bir gün önce, genel, son musiki kurallarına göre islemek gerekir; ancak bu düzeyde, Türk ulusal musikisi yükselebilir, evrensel musikide yerini alabilir. 46 Milli eğitim alanında yapılması planlanan devrimlerden bir kısmının müzik alanında yapılacağı ve yeni müzik kurumlarının kurulacağının iģareti de Atatürk ün 1 Mart tarihinde yaptığı TBMM nin dördüncü yılının açılıģ konuģmasında verilmiģtir: Ameli ve şâmil bir maarif için hudud-u vatanın merakiz-i mühimmesinde asri kütüphaneler, nebatat ve hayvanat bahçeleri, konservatuvarlar, darülmesailer, müzeler ve sanayii nefise meşherleri tesisi lâzım olduğu gibi bilhassa şimdiki teşkilât-ı mülkiyyeye nisbetle kaza merkezlerine kadar bütün memleketin matbaalarla techizi icabetmektedir. 47 Cumhuriyetin ilanından hemen sonra, müzik alanında önemli kurumsal hamleler yapılmaya baģlanmıģ ve ilk olarak çoksesli klasik batı müziği eğitimi veren çağdaģ kurumlar kurmak için giriģimler yapılmıģtır. 45 Ali UÇAN,Geçmişten Günümüze,Günümüzden Geleceğe Türk Müzik Kültürü,Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, s Önder Kütahyalı, Çağdaş Müzik Tarihi,Varol Matbaası, Ankara, s Atatürk ün Söylev ve Demeçleri c.1,s

24 de Darülelhan Ġstanbul da batı müziği bölümüyle yeniden açılmıģ, de Ankara da ortaöğretim için müzik öğretmeni yetiģtirmek üzere Musiki Muallim Mektebi kurulmuģseafoodplus.info-i Humayun ise 27 Nisan de Ġstanbul dan Ankara ya getirilerek Riyaset-i Cumhur Musiki Heyeti adını almıģtır. 48 Cumhuriyetin ilk yıllarında her alanda hissedilen yetiģmiģ eleman ya da uzman eksikliğinin belki de en çok müzik alanında hissedilmesi sebebiyle Türk müziğinin yapılanması çalıģmalarında da görev alacak uzmanlara acilen bir gereksinme doğmuģtur. Bu sebeple den baģlayarak müzik alanında da yetenekli bulunan gençlerin Avrupa ya, eğitim almaya gönderilmesine karar verilmiģtir. Gönderilen on kadar gençten daha sonra Türk beģleri olarak adlandırılacak olan gruptaki üç kiģi Adnan Saygun, Ferit Alnar ve Ulvi Cemal Erkin, kendi imkanları ile yurtdıģında eğitim gören Akses ve Rey ile birlikte çağdaģ Türk besteciliğinin ilk bestecileri olmuģlardır. Bundan baģka olarak Avrupalı uzmanlara da duyulan ihtiyaç sebebiyle dünyaca ünlü Alman orkestra Ģefi Wilhelm Furtwangler in önerisi ile Türkiye ye davet edilmiģ olan ünlü besteci Paul Hindemith yılında Ankara ya geliģinin ardından Zuckmayer, Ebert, Amar ve Praetorius gibi baģka uzmanların da Türkiye ye gelmesini sağlamıģtır. Ayrıca Türkiye de müziğin geliģmesi için önerilerini dört rapor halinde yetkililere sunmuģtur. Bu uzmanların da çalıģmalarıyla da Ankara da bir devlet konservatuarı kurulmuģ, Musiki Muallim Mektebi ise de Gazi Eğitim Enstitüsüne taģınmıģtır. Bu arada bu yeni müziğin halk ile buluģmasına da gerekli önem gösterilmiģ ve yılında kapatılmıģ olan halkevlerinde isteyen herkese müzik dersleri verilerek ve çeģitli amatör koro ve orkestra toplulukları oluģturularak bu yeni müziği halkın yaģamına sokma yolunda önemli adımlar atılmıģtır Ahmet SAY,Müzik Tarihi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, s Onur ġenel, Ferit Tüzün ün Çagdas Türk Besteciliği İçin Önemi, ( Baskent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Ve Sahne Sanatları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi ), Ankara , s.4

25 13 Müzik devrimi ile Türk bestecileri zor bir sürece girmiģlerdir. Siyasilerin yanı sıra, bir yanda milli ve manevi değerlerin elden gittiği görüģünü savunan alaturkacılar, diğer yanda teksesli müziği tamamıyla yok sayıp batının çoksesli geleneğine körü körüne bağlanan alafrangacılar, ikisinin arasında da birinci kuģak Türk bestecileri devrim döneminin çeģitli yüzlerini oluģturmuģlardır Belki bu çalıģmalar müzik devrimi yerine yeni müzik veya müzikte yenilik gibi geçmiģi hiçe saymayı temel almayan bir etiket altında yapılsa, bugün Türkiye de çoksesli müzik dinleyicisi sayıca daha çok olabilirdi. Bestecileri halk müziği ezgilerini batı armonisiyle çok seslendirmeye yönlendirmek de kısıtlayıcı bir yaklaģım olabilir. Avrupa da çoksesli müzik üzerine eğitim almıģ bestecilerin yurda döndüklerinde teksesli müzik yazmaları yüksek bir olasılıkla en son seçenektir. ĠĢler akıģına bırakılıp siyasiler müzikte yeniliğin ölçütlerini belirleme yoluna gitmiģ olmasalar, Türk müziğindeki geliģme belki daha kolay ve ivmeli olabilirdi. 51 Orkestra Ģefliği ve bestecilik eğitimi alan ve te Paris ten Ġstanbul a dönen Cemal ReĢit Rey ( ), Cumhuriyet döneminin ilk bestecisidir yılları arasındaki dokuz yıllık süreç içinde dört diğer Türk müzisyeninden piyanist Ulvi Cemal Erkin ( ) ve müzik araģtırmacısı Ahmed Adnan Saygun ( ) Paris te; geleneksel Türk müziği çalıģan Hasan Ferid Alnar ( ) ve kemancı Necil Kazım Akses ( ) de Viyana daki bestecilik eğitimlerini tamamlamıģlardır. Erkin Ġstanbul a, diğer üçü Ankara ya dönmüģtür ların ikinci yarısında yeni Türkiye Cumhuriyeti nin genç bestecileri, Türk müziğini Osmanlı dan kalan müziksel mirastan çok daha farklı bir yönde geliģim içine sokmuģlardır. Bu cesaret gerektiren bir yeniliktir: yeni müziğin metodu, algılanması ve gerçekleģtirilmesi ve içeriği tamamen değiģiktir. 52 Dönemin yukarıda bahsi geçen genç bestecilerine yılında Halil Bedii Yönetken tarafından Türk BeĢleri adı verilir. 50 Dinçer YILDIZ,Doğumunun Yılında Ahmed Adnan Saygun, Sun Yayınevi, Ankara- , s M.Özgü BULUT, Genç Türk Bestecilerinin Eser Yaratma Süreçlerinde Kullandıkları Ritimsel Elemanlar, (BaĢkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Bilimi Anabilim Dalı,Yüksek Lisans Tezi ), Ankara, s.5 52 A.g.e., s.6

26 14 Cumhuriyetin ilk yıllarında Avrupa nın Paris, Viyana, Münih gibi kültür merkezlerinde eğitim görerek yurda dönen genç besteciler, yeni Türk müziğinin kurucusu olarak Türk Beşleri adıyla anılan grubun üyelerini oluşturmuşlardır Bu beş besteci kendi geleneklerindeki birikim ile Batı dan öğrendikleri tekniği birleştirerek yeni bir bireşim yaratmaya çalışmışlardır. Halil Bedii Yönetken in yakıştırdığı Türk Beşleri tanımı, Rus Beşleri ne öykünmedir. Türk Beşlerinin başlangıçtaki ortak amacı, Batı müziği yapısı içinde geleneksel Türk müziğinin renklerini kullanmaktır 53 Batının müzik tarihinden gelen besteleme tekniklerini Türk müziği renkleriyle kullanabilecekleri yöntemler araģtırarak içselleģtirilmeye çalıģmıģ ilk kuģak Türk bestecilerinin eserlerinde Debussy ve Ravel gibi izlenimcilerin, Mozart, Chopin ya da Verdi gibi daha önceki dönem batılı bestecilerin etkisi vardır (Yürür, Processes in New Music in Türkiye ). Yapıtlarının bazılarında geleneksel Türk müziğinin en belirgin özelliklerinden aksak tabir edilen düzensiz metre kullanımı, özellikle ritmi asma ya da uzatma suretiyle eserde zamanı algılamayı zorlayan bir Ģekilde görünmektedir. Akses in Ankara Kalesi (), Yaylı Çalgılar Üçlüsü () ve seafoodplus.infoi () yapıtları bu kullanıma örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca kanon gibi eski besteleme teknikleri de kullanılmıģtır tarihli yaylı çalgılar dörtlüsünün ağır bölümünde Rey in kendine özgü kanon kullanımı; Saygun un de bestelediği yaylı çalgılar dörtlüsünde ise üçlü kanon kullanımı dikkat çekmektedir. Alnar yılları arasında bestelediği Kanun Konçertosu ile geleneksel Türk müziğinde kullanılan bu çalgıya bir batı müziği konser formunda yer vermiģ; Erkin tarihli Köçekçeler inde Türk halk danslarının müziklerini kullanmıģtır Ġlk kuģak Türk besteciler Türkiye de müzik kurumlarının kurulması ve gelecek kuģaklara altyapı hazırlanması alanlarında da çalıģmalar yürütmüģlerdir. Cemal ReĢit Rey, yılları arasındaki çalıģmalarıyla bugünkü Ġstanbul Devlet Senfoni Orkestrası nı yapılandırmıģ, e kadar Ģefliğini yürütmüģtür. Ġstanbul Filarmoni Derneği nin kurulmasına önayak olmuģ, bu sayede zamanın ünlü 53 Evin ĠLYASOĞLU,Çağdaş Türk Bestecileri Pan Yayınları Ankara, s Ġlyasoğlu,a.g.e.

27 15 solist ve Ģeflerinin Türk dinleyicisiyle tanıģmaları sağlanmıģtır. Alnar, Carl Ebert ile Ankara daki ilk opera temsillerinin düzenlenmesine önayak olmuģtur. Akses ise Alman besteci Paul Hindemith ile birlikte Ankara Devlet Konservatuarı nı kurma çalıģmaları yapmıģtır. Saygun Türkiye genelinde yaptığı derleme çalıģmaları esnasında birçok halk ezgisini notaya dökmüģ, ezgileri daha kolay ulaģılabilir ve kullanılabilir hale getirmiģtir yılında Halkevlerince araģtırma yapmak üzere Türkiye ye çağrılan Bela Bartok un araģtırma gezilerinde de Macar besteciye yardımcı olmuģtur. Birlikte yapılan incelemeler Macaristan da Bela Bartok s Folk Music Research in Turkey (Bela Bartok un Türkiye deki Halk Müziği AraĢtırması) adı altında Ġngilizce yayınlanmıģtır 55 Bu süreçte Türkiye de yetiģen kompozisyon öğrencilerinden Ġstanbul da Rey in öğrencileri Nuri Sami Koral ( ) ve aynı zamanda Tıp Doktoru olan Bülent Tarcan ( ); Ankara da Alnar ın öğrencisi, kısa bir süre Saygun dan da ders almıģ olan Kemal Ġlerici ( ) ve yine Alnar ın öğrencilerinden Faik Canselen( ) dir. Bu besteciler genelde Türk Halk Müziği renklerini kendi yöntemleriyle özümseyerek kullanmıģlardır. Ġlerici te konservatuar son sınıf öğrencisiyken ortaya attığı, Türk müziği makam sistemiyle bağdaģan ve dörtlü aralıklara dayanan bir armoni kuramı geliģtirmiģ, yılında Türk Müziği ve Armonisi baģlığı altında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından basılan kitabında bu kurama iliģkin bilgi vermiģtir. Ġlerici Armonisi gelecekte birçok Türk bestecisi tarafından kullanılacaktır. Faik Canselen ise yılında devlet bursuyla gittiği Paris te iki okul bitirdikten sonra Türkiye ye geri dönmüģ (), Armoni Mızıkası nda müzik eğitimcisi olarak çalıģmıģ ve marģlar bestelemiģ; belki görevi el vermediğinden 90 lı yıllara kadar senfonik müzik besteciliğine ara vermiģtir. İstiklal Marşı nın bestecisi Ekrem Zeki Ün ( ) ise keman dalındaki eğitimini Paris te tamamlamıģ, meslek hayatının büyük bir bölümünü CumhurbaĢkanlığı 55 seafoodplus.infoĠYANOĞLU (AYDOĞAN), ( Türk Bestecilerinin Keman Ġçin Yazdıkları Eserler Ve Bunların Eğitim Kurumlarında Müzik Eğitimi Programına Alınması Müzik Eğitimi Yüksek Lisans Tezi ), Ġstanbul

28 16 Senfoni Orkestrası baģkemancısı olarak sürdürmüģ, eserlerinde makamsal müzik öğelerine, Anadolu Türkülerine ve daha sonraları tasavvuf felsefesine yer vermiģtir. 56 Birinci kuģak Türk bestecilerinin yapıtlarında geleneksel öğeler açıkça görülmekte, eğitim gördükleri ülkelerin akımları da fark edilmektedir. 40 lı yıllarda bazıları birinci kuģak bestecilerin öğrencisi olan ikinci kuģak Türk bestecileri 20 li yaģlarındadır. Galatasaray Lisesinde bir dönem eğitim aldıktan sonra Bursa ya giden ve daha sonra Ankara Devlet Konservatuarı nda Akses le kompozisyon çalıģan Bülent Arel ( ), de Ġstanbul Belediye Konservatuarı nda ders vermeye; de Gazi Üniversitesi nde ders vermeye, Ankara Radyosu nda tonmasterlik yapmaya baģlamıģtır. Bir baģka Galatasaray Lisesi nde eğitim gören Ġlhan UsmanbaĢ () müzik eğitimine viyolonsel çalarak baģlamıģ, daha sonra Ankara ya gelerek konservatuarda Saygun ve Alnar ın kompozisyon öğrencisi olmuģtur de aynı kurumda solfej dersleri vermeye baģlamıģtır. Bu dönemde birincisi Ġstanbul, diğeri Ankara Hukuk Fakültesi mezunu Avukat Ertuğrul Oğuz Fırat () ve Ġlhan Mimaroğlu () da Ankara da bulunmaktadır. Fırat yılında piyano çalmaya baģlamıģ, öğrencilik yıllarında armoni dersleri almıģtır. Mimaroğlu ise öğrencilik yıllarında klarnet dersleri almıģ, birçok gazete ve dergide müzik yazıları yazmıģ, Ankara Radyosu nda caz ve çağdaģ müzik konularını iģleyen programlar hazırlamaktadır. 57 Mimaroğlu yıllarında, UsmanbaĢ , Arel ise da Rockefeller bursuyla elektronik müzik çalıģmak için Amerika ya gitmiģlerdir. Mimaroğlu Kolombiya Princeton da aldığı eğitim sonrası da New York a yerleģmiģ, elektronik müzik alanında yüksek lisans yapmıģ ve yılında Kolombiya Üniversitesi nde bu alanda ders vermeye baģlamıģtır. Diğer ikisi iki yıllık deneyimleri sonrası Türkiye ye dönmüģlerdir. UsmanbaĢ, Ankara Devlet Konservatuarı nda form bilgisi dersleri vermeye baģlamıģtır. Arel ise Kolombiya da Princeton Elektronik Müzik Merkezi nde öğrendiklerinin ıģığında Orta Doğu Teknik 56 M.Özgü BULUT, Genç Türk Bestecilerinin Eser Yaratma Süreçlerinde Kullandıkları Ritimsel Elemanlar, (BaĢkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Bilimi Anabilim Dalı,Yüksek Lisans Tezi ), Ankara, s.9 57 Bulut, a.g.e., s

29 17 Üniversitesi nde benzer bir elektronik müzik merkezi kurma çalıģmalarına baģlamıģtır. Bu giriģiminin sonuçsuz kalması üzerine Amerika ya yerleģme kararı alan Arel, de ODTÜ de gerçekleģtiremediği idealini de Yale Üniversitesi nde gerçekleģtirmiģ; Yale Elektronik Müzik Laboratuarını kurmuģ, aynı okulda kompozisyon hocası olmuģtur. 58 Fırat yılından itibaren Ankara dan ayrılmıģ, Anadolu nun çeģitli bölgelerinde da emekli olduğu yargıçlık görevinin yanı sıra yirminci yüzyıl yeniliklerini kullandığı besteler yaparak ve müzik yazıları yazarak yaģamını sürdürmüģtür. Bu dönemde yetiģen diğer Türk bestecilerinden aynı zamanda orkestra Ģefi ve piyanist olan Sabahattin Kalender(), Ankara Devlet Konservatuarı nda Alnar la çalıģtıktan sonra Paris te Milhaud ve Honegger gibi Fransız müziğinin önde gelen bestecileriyle çalıģmıģ, yılında Ankara Devlet Opera ve Balesi ne orkestra Ģefi olarak atanmıģtır. ÇalıĢmalarında halk danslarının ritmini ve coģkusunu korumayı amaçlayan besteci yılında Lahey e taģınmıģ, çalıģmalarına bu kentte devam etmiģtir Bir diğer ikinci kuģak bestecisi Alnar ın Ģeflik, Akses in kompozisyon öğrencisi Nevit Kodallı (), iki bölümden birden de mezun olmuģ, Paris te Nadia Boulanger ile çalıģtıktan sonra Ankara da Devlet Konservatuarı ve Devlet Opera Balesi nde; Adana da Çukurova Devlet Konservatuarında görev yapmıģtır Bir baģka hukukçu besteci Necdet Levent (), yıllarında Arel le 12 ton tekniği üzerine; yılında Muammer Sun ile Türk Müziği üzerine çalıģmıģ, 80 lerde yazdığı eserlerin çoğu yurt dıģında seslendirilmiģtir. Akses in öğrencilerinden Ankara Devlet Konservatuarı kompozisyon bölümü mezunu Ferit Tüzün( ), te girdiği Münih Devlet Yüksek Müzik Okulu ndan yılında mezun olmuģ ve Ankara Devlet Opera Balesi nde Ģeflik görevine baģlamıģtır. 58 Bulut,a.g.e., s Evin ĠLYASOĞLU, Çağdaş Türk Bestecileri,Pan Yayınları Ankara, s Ġlyasoğlu,a.g.e, s

30 ta Saygun un öğrencilerinden Muammer Sun (), Cengiz Tanç ( ) ve Ġlhan Baran () Ankara da kompozisyon eğitimlerini tamamlamıģlardır. Babasının görevi nedeniyle öğrenciliğinin üç yılını Londra daki Guildhall Müzik Okulu nda armoni ve çağdaģ müzik teknikleri üzerine çalıģarak geçiren Tanç, yurda döndükten sonra Bülent Arel den tonmasterlik öğrenmiģ, ten itibaren Ankara radyosunda görev yapmıģtır te TRT den ayrılarak Ankara Devlet Opera ve Balesi nde dramaturg olarak çalıģan besteci, yılından sonra Ġstanbul da Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuarı nda öğretmenlik yapmıģtır de Fullbright doktora araģtırma bursunu kazanan Tanç, New York ta Julliard Müzik Okulu ile Columbia Üniversitesi nde Vincent Persichetti ve Milton Babbitt le çalıģmalarını sürdürmüģtür. 62 Konservatuar yıllarında Kemal Ġlerici ile Türk Müziği armonisi üzerine de çalıģan Ġlhan Baran ise, de devlet bursu ile gönderildiği Paris teki Ecole Normale de Musique de Henri Dutilleux nun kompozisyon öğrencisi olarak öğrenim yapmıģ, okulu bitirdikten sonra Paris radyo-televizyonunda Maurice Ohana nın yönetmekte olduğu somut müzik kurslarına katılmıģtır de yurda dönen Baran, Ankara devlet Konservatuarında kompozisyon öğretmeni olmuģtur 63 Bu yıllarda yetiģen diğer bestecilerin bir kısmı müzik alanında farklı ana dallarda eğitim görmüģtür. Diğerleri ise farklı meslek alanlarından gelmektedir. Birinci grupta yılında Ankara Devlet Konservatuarı piyano bölümünden mezun olan, solistlik kariyerini ABD de sürdürdükten sonra yurda dönen Prof. Metin Öğüt (); Ġstanbul da Rey le piyano ve armoni üzerine müzik eğitimine baģladıktan sonra de Paris te Schola Cantorum dan yüksek diploma alan piyanist Yüksel Koptagel () ve Ġstanbul Belediye Konservatuarı nda vurmalı çalgılar, keman, 61 Evin ĠLYASOĞLU,Çağdaş Türk Müziği Bestecileri Pan Yayınları Ankara M.Özgü BULUT, Genç Türk Bestecilerinin Eser Yaratma Süreçlerinde Kullandıkları Ritimsel Elemanlar, (BaĢkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Bilimi Anabilim Dalı,Yüksek Lisans Tezi ), Ankara, s Evin ĠLYASOĞLU,Çağdaş Türk Bestecileri Pan Yayınları Ankara

31 19 piyano, armoni ve kompozisyon eğitimi sonrası yılında mezun olan ve bestelerinde özellikle koro yapıtlarına ve çoksesli müzik öğretmek amaçlı eğitsel müziklere yer vermiģ olan Cenan Akın ( ) sayılabilir. Cenan Akın, te Akbank Çocuk Korosu nu kurmuģ, yılında Ġstanbul Devlet Konservatuarı armoni ve kontrpuan bölümünü dıģardan sınavla bitirmiģtir. Eserlerinde geleneksel Türk müziği renklerine yer vermiģ, Ġlerici armonisini kullanmıģtır. 64 Diğer meslek alanlarında eğitim gören besteciler arasında bir süre Rey le çalıģmıģ olan denizci subay Kemal Sünder ( ), eserlerinde folklorik ve makamsal öğelere yer vermemiģ, eserin Türk milli müziği olması için bu öğeleri içermesinin zorunlu olmadığını öne sürmüģtür. Ġkinci Alt Problem Kemal Sünder in Hayatı ve Eserleri Kemal Sünder, te Ġstanbul da doğmuģtur. Nota bilgisi ve piyano çalmayı kendi kendine öğrenmiģtir. Ortaokulu bitirdikten sonra, yılında Deniz Lisesi ne giren Kemal Sünder, küçük yaģtan beri müziğe olan tutkusu dolayısıyla bir yandan kendi kendine piyano, teori, solfej, armoni ve kontrpuan çalıģmıģtır. Ġlk bestelerini da yapmaya baģlamıģtır yıllarında Harp Okulu öğrencilerine plakla açıklamalı klasik müzik konserleri düzenlerken, Hulusi Öktem&#;den de armoni ve müzik kuramı dersleri almıģtır. Aynı dönemde Piyano ve Orkestra İçin Kapriçyo baģlıklı bir beste yapmıģ ve bu besteyi Ġstanbul Konservatuvarı Sanat Kurulu&#;na ileterek, seslendirilmesini istemiģtir. Böylece Cemal ReĢid Rey ile tanıģır ve onunla birlikte çalıģmaya baģlamıģtır. 64 Ġlyasoğlu, a.g.e. 65 Ahmet Say,Müzik Ansiklopedisi Cilt-4, s

32 20 Kemal Sünder, müziğe baģlamasıyla ilgili olarak Evin ĠLYASOĞLU nun Müziğin Kanatlarında Söyleyişiler kitabında Ģöyle bahsetmektedir: li yıllarda bir hastalık geçseafoodplus.info Harp Okulu nda öğrencilik yıllarımda bu hastalık nedeniyle derslere devam seafoodplus.info kendime 10 liraya bir Hohner mızıka aldıseafoodplus.info Metodu ndan notaları öğseafoodplus.infoi önlenemez bir etkinin içinde seafoodplus.infon güzel sesi ve iyi bir hafızası vardı.yörük, Türkmen ve İstanbul türkü-şarkılarını ud eşliğinde söylerdi.müzik için annem çok ısrar etti, sonunda da piyano sahibi seafoodplus.infola dan satın aldık. 66 Resim 1 :Cemal ReĢit REY &#;de, "ilk gerçek beste" olarak nitelediği Op. 1 Prelüd Marş &#;ı Cemal ReĢid Rey, radyoda "Piyano Dünyasında Gezintiler" programında çalmıģ ve plak olarak arģivlenmiģtir. Bu arada yurt dıģından getirdiği yüzlerce partisyon ve orkestrasyon kitaplarını inceleyerek, orkestra müziği yazımını geliģtiren Kemal Sünder, Op. 1 Prelüd Mars&#;ı &#;da orkestra müziği haline getirmiģtir. Bu yapıt, &#;ta Ġstanbul ġehir Orkestrası tarafından Cemal ReĢid Rey yönetiminde seslendirilmiģtir yılları arasında, Ankara&#;da Deniz Kuvvetleri Komutanlığı&#;nda görev yapan sanatçı yılları arasında N.A.T.O. Koleji&#;nde ve N.A.T.O. Deniz Karargâhı&#;nda çalıģırken, Roma, Malta, Norveç, Kanada, A.B.D. gibi değiģik ülkelerde bulunmuģtur. Malta Senfoni Orkestrası için sipariģ edilen 66 Evin Ġlyasoğlu, Müziğin Kanatlarında SöyleyiĢiler, s

33 21 müziği, yurda döndükten sonra tamamlayarak İki Piyano İçin Konçertino &#;yu oluģturmuģtur. YaĢamının uzun yıllarını gemi komutanlıklarında geçiren Kemal Sünder, Kıbrıs harekâtlarında da görev almıģtır. &#;te kıdemli binbaģı rütbesiyle ordudan ayrılmıģtır. &#;den sonra bir süre ticaret gemilerinde uzak yol kaptanı olarak çalıģmıģtır. &#;de S.A.C.E.M&#;e (Müzik Yazarları, Bestecileri ve Yayımcıları Derneği) üye seçilmiģtir yılları arasında bir deniz kuruluģunun iģletme müdürlüğünü yapmıģtır. &#;ten sonra da kendini bütünüyle beste çalıģmalarına vermiģtir. Sünder besteciliğe ilk adımlarını anlatırken: Cemal Reşit Rey ile tanıştığımızda ilk zamanlar benim için bir öğretmen değil, ne yaptığımı göstermeye gittiğim bir danışmanımdı.faure nin öğrencisi olarak bir dönemin kültürünü kendine özgü bir öğretme sistemi ile özümsemiş,hepimize öncülük etmişseafoodplus.info dersimizin beş dakikası kavga ile geçseafoodplus.info modaya uygun, Stravinski havasında olsun seafoodplus.info için öz öseafoodplus.info önce yazdığım otuz-kırk kadar eseri unuttum ve op.1 adını piyano için Prelüd ve Marş a seafoodplus.info da bana süpriz olarak radyodaki Piyano Dünyasındaki Gezintiler programında çaldı bu eseri.büyük bir onurdu seafoodplus.info seslendirilişi hocadan seafoodplus.info bir kayıttır. 67 Bahriyeden emekliye ayrılınca li yıllarda kendisini bütünüyle bestecilik çalıģmalarına veren Sünder, da konservatuardaki doktorasını bitirdikten sonra yine bu kurumda çalgı bilgisi ve çağdaģ müzik tarihi dersleri vermeye baģlamıģtır. Kemal Sünder ( ), eserlerinde folklorik ve makamsal öğelere yer vermemiģ, eserin Türk milli müziği olması için bu öğeleri içermesinin zorunlu olmadığını öne sürmüģtür. 67 Evin Ġlyasoğlu, Müziğin Kanatlarında SöyleyiĢiler s

34 22 Yeni devletin kuruluşunda başkenti donatan binalar köylü çadırından esinli değildir, ne de giyim kuşamda Anadolu giysileri ölçüt alınmıştır. Peki neden müzikte ille de bilinen köylü temaları öngörülmüştür? Neden horonsuz, uzun havasız çağdaş Türk müziği düşünülemez? Kemal Sünder, bestecilik kavrayıģını Ģöyle özetlemiģtir: Amacım, özgün tematik malzemeyle en ekonomik biçimde bütünlük duyugusunu veren olabildiliğince üst estetik düzeyde bir ses mimarisi yaratmaktır. Stilim polifoniktir ve temaların sürekli gelişmesi üzerine kuruludur. Benim için öz biçimi belirler kuralı geçerlidir. Orkestralama ustası olarak sanatçımızın dikkate değer bir yaratıcı özelliği, geri planda gözüken çalgılara solo olanağı tanımayı öngörmesidir. Yazdığı Timpani Konçertosu, Vurmalılar Ġçin Konçerto, Dört Korno ve Tuba Ġçin Konçerto gibi yapıtlar, bu yaklaģımın örnekleridir. Sünder, bu kavrayıģıyla çalgılama ve orkestralama tekniklerinde gösterdiği ustalık kadar, tını renklerine verdiği önemi de sergilemektedir. Sünder kendi müzik kaynaklarını Ģöyle sıralamıģtır : Çalışmalarımda Beethoven mimarisi ve akılcılığını ön planda tutarıseafoodplus.info dönemimde Mussorsgky, Stravinski ve Cemal Reşit Rey den seafoodplus.info sonra seafoodplus.infol ve Prokofiyev ilgimi çseafoodplus.infora müziğine yöneldiğimde Honegger, Sibelius, Şostokoviç ve Adnan Saygun dan söz seafoodplus.info müziği alanında yüzyıl İtalyan madrigalleri ve Carl Orff başlıca kaynaklarım seafoodplus.info bestelerimden bu yana çağımızın dissonant dilini abartmadan kullandıseafoodplus.infoe kontrpuntal polifoni çekici seafoodplus.info süredir Antik Anadolu modları üstüne (polimodal olarak) özgürce çalışıseafoodplus.info anlayışım, kontrpuntal, dikey izdüşümlerin doğallığı üzerine seafoodplus.infoüne kadar tematik, yapısal ya da orkestral renk olarak hiçbir besteciden bilinçli ya da bilinçsiz ödünç aldığım olmadı.

35 23 Bir deniz subayı olarak uzun yıllar bahriye ile müzik çalıģmalarını birlikte götüren, Sünder yazdığı orkestra yapıtlarıyla tanınmıģ bir senfonicidir. Büyük formlarda verdiği yaratıların esinini denizlerden aldığı düģünülebilir. Bugünün müziğinin yarına ne bırakacağına ilgili olarak, Sünder : yüzyıl her konuda araştırma çağıdıseafoodplus.info yazık ki daha yeni eserlere yer seafoodplus.infonski den yaygını yok konser programlarıseafoodplus.infoi zorlayamazsınıseafoodplus.infomlar, hala Çaykovski, Brahms, Beethoven ağırlıseafoodplus.info yarına araştırma özgürlüğü kalacaktıseafoodplus.infoiyev in dediği gibi, Do Majör gamında daha yapacak o kadar güzellikler var ki Sünder, yapıtlarında Anadolu kültürünün günümüze yansıyan sesini yeni klasikçi bir deyiģ ve özgün temalardan oluģan bir ses mimarisi olarak duyurmayı amaçlamıģtıseafoodplus.infoik yapıtlarının yapısını karmaģık bir polifonik örgü biçseafoodplus.infora yazı dili ve tematik buluģları ile kendinden önceki bestecilerden ayrılır.sünder müzik stili ile ilgili Ģu sözleri söylemiģtir: Mezopotamya dan kaynaklanıp Acem ve Arap müziklerinde görülen ;bizim yaşama şeklimize göre Türkler de daha değişik renk alan bir öz vardıseafoodplus.info çizgileri yukardan aşağı doğru olan bir müziktir bu.bütün türkülerimizin özünde duyulan aynı iskelet, benim de birçok çalışmamın kaynağı olmuştur.türk müziğinin kendine özgü aralığı olan Re diyez-fa diyez-sol hücresinden yola çıkıp, aynı müziğin ritmik özelliklerini de ekleyerek bilinçli bir şekilde hareket noktamı belirlemiş oluyorum. Kemal Sünder&#;in yapıtları modal anlayıģ içindedir. Yer yer yüzyıl müziğinin getirdiği "dissonant" sesler ılımlı bir çerçeve içinde duyulur. Beste yazarken kullandığı ölçüt, "yapı, analiz-sentez, ekonomi ve denge" olarak özetlenebilir. Ġlk çalıģmalarında ritim ve orkestra paleti açısından Cemal ReĢid Rey&#;in etkisinde kaldığı görülür (Prelüd Marş, Ballad ve Piyano Konçertosu gibi). Op.l2&#;ye kadar olan bestelerinde biçimin özü etkilediği, biçimci-klasik bir yapı görülür. Özün biçimi belirlemeye baģlaması Op. 12 Sonatina ile ortaya çıkarak, bestecinin, geliģme dönemine geçiģini sergiler. &#;te piyano için yazdığı bu yapıt

36 24 yedi dakikalık bir çalıģmadır. Besteci ilk kez aynı yapıt içinde üç ayrı yazım üslubu denemiģtir: Monodik, ritmik ve dik. Ġlk bölüm çokseslidir. GeliĢmesiz ve birbirinden oluģturulan iki ana temanın iģlenmesinden oluģur. Ġkinci bölüm, monodik bir piyano yazımı ile sürekli forte içinde tek bir temayı iģler. Üçüncü bölümde, her iki bölümden daha yalın ve ritmik (staccato tuģe&#;li) bir piyano yazımı vardır. Bölüm ilk kısmın ana temasıyla baģlar ve bundan üretilen yeni tema ile karģıt temanın iģlendiği koda &#;ya eriģilir. Kodada dik akorlarla fortissimo bir nüans ve gene staccato tuģe görülür. Resim 2 : Kemal SÜNDER Bestecinin orkestra yapıtlarının partileri And Müzik Vakfında, oda müziği ve koro yapıtları Ġstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı ndadır. Kemal Sünder in enstrümantasyon ders notlarını içeren bir kitabı vardır. Eserleri arasında vurmalı çalgılar için iki adet konçerto bulunması Kemal Sünder i diğer Türk bestecilerden ayıran bir diğer özelliğidir.

37 25 Örnek 1: Kemal Sünder in Eserleri Op. No. Eserin Türü Eserin Adı Op. 8 Op. 24a Op. 15 No. 1 Op. 15 No. 2 Op/b Solo, Koro ve Orkestra Ġçin Solo, Koro ve Orkestra Ġçin ġan ve Orkestra Ġçin ġan ve Orkestra Ġçin ġan ve Orkestra Ġçin Op. 8 Telli Top, soprano, alto, bas, karma koro ve orkestra için,( ilk seslendirme: Ferit Tüzün yönetimindeki Ankara Radyo Senfoni Orkestrası, ) Yorgun SavaĢçı, film müziği, orkestra ve karma koro için,(ilk seslendirme: Gürer Aykal yönetimindeki Ġstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, ) ArayıĢ, bas ve orkestra için,(ilk seslendirme: Hikmet ġimģek yönetimindeki Devlet Senfoni Orkestrası, solist: Ayhan Baran, ) Bestelenme Tarih Dinle, bas ve orkestra için YaĢam Güzel, soprano ve orkestra için Op. 1/b Orkestra Ġçin Prelüd-MarĢ, büyük orkestra için,; (ilk seslendirme: Cemal ReĢit Rey yönetimindeki Ġstanbul ġehir Orkestrası, ) Op. 5 Orkestra Ġçin Hümanizm, büyük orkestra için, Op. 6 Orkestra Ġçin Süit, ikili orkestra için, Sinfonia Breve,; (ilk seslendirme: Mircea Op. 10 Orkestra Ġçin Baserab yönetimindeki Ġstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, ) Op. 20 Orkestra Ġçin Senfoni No. 1,; (ilk seslendirme: Demirhan Altuğ yönetimindeki Ġstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, ) Op. 23 Orkestra Ġçin Senfoni No. 2,; (ilk seslendirme: Rengim Gökmen yönetimindeki Ġstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, ) Op. 27 Orkestra Ġçin Senfoni No Op. 33 Orkestra Ġçin Mozaikler Op. 34 Orkestra Ġçin Senfoni No. 4, (ilk seslendirme: Erol Erdinç yönetimindeki Ġstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, )

38 26 Örnek 1 in devamı: Kemal Sünder in Eserleri Op. 34 Op. 24/b Orkestra Ġçin Orkestra Ġçin Senfoni No. 4, (ilk seslendirme: Erol Erdinç yönetimindeki Ġstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, ) Yorgun SavaĢçı, orkestra için konser müziği,( ilk seslendirme: Rengim Gökmen yönetimindeki CumhurbaĢkanlığı Senfoni Orkestrası, ) Op. 2 Orkestra Ġçin Adagio Op. 4 Konçerto Piyano Konçertosu Timpani Konçertosu, (ilk seslendirme: Op. 26 Konçerto Lonescu Galati yönetimindeki Brasov Filarmoni Orkestrası, Solist: Jenny Stoiadin, ) Op. 30 Konçerto Korno konçertosu, (ilk seslendirme: Ġstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, solist: Ertuğrul Köse, ) Op. 32 Konçerto Vurmalılar için Konçerto, (sekiz vurma çalgı için),; ilk seslendirme: Rengim Gökmen yönetimindeki Ġstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, Op. 29 Konçerto Dört Korno ve Tuba için konçerto Op. 11 Oda Orkestrası Ġçin Divertimento, yaylılar orkestrası için, (ilk seslendirme: Ġstanbul Oda Orkestrası, Ģef: Hamit Alacalıoğlu, ) Sonatin, flüt ve piyano için,;(ilk Op. 18 Oda Müziği seslendirme: Nazım Acar, Ova Sünder, ) Op. 22 Oda Müziği Trompet ve Piyano için Müzik,;(ilk seslendirme: Ahmet Noyan ve Ova Sünder) Op. 28 Oda Müziği Duet, Trio ve Koraller, dört korno için,;(ilk seslendirme: Ġrfan Türkay ve öğrencileri, ) Dört ġarkı, bas ve piyano için,;(ilk Op. 16 Oda Müziği seslendirme: Murat Göksu ve Aykut Arıkan, ) Op. 31a Oda Müziği YaĢam Güzel, bas ve piyano için,;(ilk seslendirme: Mesut Ġktu ve Nurten Kolçak, ; ENKA Ödülü) - Oda Müziği Menberi, soprano ve piyano için? Op. 3 Oda Müziği Ballade, keman ve piyano için, Op. 17 Koro Ġçin Çocuklar için Yirmi ġarkı,;(ilk seslendirme: Ġstanbul Radyosu Çocuk Korosu ve Ankara Radyosu Çocuk Korosu, )

39 27 Örnek 1 in devamı: Kemal Sünder in Eserleri Op. 21 Koro Ġçin Koro için Üç Parça, karma koro için,;(ilk seslendirme: Walter Strauss yönetimindeki TRT Ankara Radyosu Çoksesli Korosu, ) - Koro Ġçin Kırat Op. 31c Koro Ġçin YaĢam Güzel, karma koro için,;(ilk seslendirme: TRT Ġstanbul Radyosu Gençlik Korosu, yönetmen: Gökçen Koray, ) Op. 1a Solo Piyano Ġçin Prelüd-MarĢ Op. 7 Solo Piyano Ġçin Altı Masal, (ilk seslendirme: Ova Sünder) Op. 9 Solo Piyano Piyano için Suit,(ilk seslendirme: Ova Sünder, Ġçin Malta Adası, ) Op. 12 Solo Piyano Sonatin No. 1;(ilk seslendirme: Kathryn Sott, Op. 13 Op. 19 Op. 14 Op. 8 Op. 24 Ġçin Solo Piyano Ġçin Solo Piyano Ġçin Solo Piyano Ġçin Tiyatro ve Film Müzikleri Tiyatro ve Film Müzikleri ) Çocuklar için 12 Parça,;(ilk seslendirme: Rüya Sünder, ) Sonatin No Concertino, iki piyano için,; (ilk seslendirme: Ova Sünder ve Meral Yapalı, ) Telli Top, (solo, koro ve orkestra için)? Yorgun SavaĢçı, (solo, koro ve orkestra için ara baģlığıyla verilmiģtir) Bando Ġçin Ġki Senfonik MarĢ Üçüncü Alt Problem Timpaninin Tarihi Ġnsanların vurarak ses elde ettiği çalgıların tarihi, eski çağlara uzanmaktadır. Müziğin temel bir öğesi olan ritim, bu çalgılarla sağlamlaģır, canlanır ve seafoodplus.infoe özgü nitelikleriyle vurmalı çalgılar, tarihin bütün dönemlerinde, bütün müzik türlerinde yüzlerce çeģidiyle yer almıģtıseafoodplus.info bütün olarak onlara Fransızlar ve Ġngilizler Percussion, Almanlar Schalaginstrument, Ġtalyanlar Percussione derler Ahmet SAY,Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Nisan , s

40 28 Resim 3 : Roma lılarda Vurmalı Çalgıları Gösteren Bir Resim Perküsyon sözcüğü Latince deki percussio ve percussus terimlerinden gelir. Percussio müzikal anlamda dövmek ve çarpmak anlamına gelirken; percussus, vurmak demektir. Darbuka sözcüğü de benzer bir Ģekilde Arapça darp (vurmak) kökünden gelir. Günümüzde perküsyon kelimesi müzik dıģındaki alanlarda da iki birimin birbirine çarparak ses üretmesi anlamında kullanılmaktadır. Fakat en yaygın kullanım alanı müziktir. Ritim, eski Yunanca da akış anlamına gelmektedir. DeğiĢen uzunlu ve vuruģların ortaya çıkardığı ses bütünlükleri ve serileri ritimleri oluģturur. Modern müzikte ritim yapıları, genellikle perküsyon aletleriyle icra edilir. Modern müzik aletlerinin karmaģık yapılarına karģın, perküsyon aletleri halen basit formlarını korurlar. Üzerine elle veya baģka bir cisimle vurularak, çalkalayarak, sürtülerek veya ovularak ses elde edilen her obje vurmalı çalgıdır.

41 29 Vurmalı çalgıların tarihi oldukça ilginç tartıģmalar yaratmıģ bir konudur. Özellikle antropologlar ve tarihçilerin taraf oldukları bu tartıģmalarda vurmalıların, tarihin ilk müzik aletleri olabileceği vurgulanmaktadır. Ceviz kabuklarından, kabaklardan sallayarak ses veren vurmalı çalgılar yapılmıģ ; midye kabukları, içi boģ ağaç dalları boru olmuģ, ağaç gövdeleri, içinde tepinilen dev vurmalı çalgılar haline getirilmiģtir. Genel bir kronoloji oluģturulmak istenirse, insan sesinin ilk müzik enstrümanı olarak algılanması, perküsyon aletlerinin de bir sonraki basamak olarak anılması uygun olacaktır. Müziğin evrimi içerisinde insan sesinden sonraki basamak olarak yer alan perküsyon, ilk örneklerini eller, ayaklar, sopalar, tahtalar ve taģlarla çıkarılan sesler olarak vermiģtir. Tarımın geliģmesiyle birlikte yeni teknikler kullanmayı baģaran insanlar zamanla aynı enstrümandan farklı tonlar verebilen perküsyon aletleri üretmeyi baģarmıģlardır. Vurmalı çalgılar genel olarak bir müzik parçasında ritmi belirler. Fakat vurmalı çalgılar aynı zamanda melodiyi de icra edebilirler. Vurmalı çalgılar orkestra içinde vazgeçilmez bir role sahiptir. Askeri müziklerde vurmalı çalgılar askerlerin hareketlerinin belirleyicisi olmuģlardır. Klasik müzikte Haydn ve Mozart ile beraber en az bir timpani bölümünü içermeyen bir parça bulunmamaktadır. Vurmalılar ailesi, tarihin en eski çalgılarının önemli bir bölümünü içerir. Bu çalgıların en ilkelleri bile çağdaģ orkestraların vurmalıları arasında yer almaktadır. Bunlar, müziğin yalnızca ritm, renk ve dinamik gücüne katkıda bulunmakla kalmamıģ, aynı zamanda müziğin melodik ve armonik öğelerine de katkıda bulunmuģlardır. 69 Ritim çalgıları, korku veren büyü araçları olmaktan çıkıp, vakit geçirmek ve dinlemek için kullanılan müzik araçları oluncaya kadar uzun bir aģamadan geçmiģtir. Her çeģit sallamalı, vurmalı çalgılar ve davullar, büyüsel yankıları olmasına karģın müziğe en yakın kalan, insanın içinden gelen düzenli harekete cevap veren salt ritim çalgılarıdır. 69 Ahmet Say,Müzik Ansiklopedisi,Ankara, s

42 30 Nitelikleri bakımından vurmalı çalgılar ikiye ayrılırlarperdeleri belirli olan ya da düzenlenebilen vurmalılar, seafoodplus.infoi bir perdesi olmayan vurmalıseafoodplus.info vurarak çalınan çalgılar arasında, silofon, marimba, glockenspiel gibi melodiyi seslendirenler de vardıseafoodplus.info çeģide melodik vurmalı çalgılar denir. Resim 4 : Günümüzde Kullanılan Timpani Örnekleri Timpani nin doğuģu milattan önceki yazılı tarihlere uzansa da pek çok kanıt benzer çalgıların eski Hindistan, Ġran, Arabistan ve Mısır da kullanılmıģ olduğunu göstermektedir. Daha önce Arap Davulu olarak bilinen timballer, ve yüzyıllar arasında Haçlı Seferleri esnasında Avrupa ya gelmiģ ve Tabls, Nacars, Naggareh(Nakkare), Necaire, Naccherani ve Rakens gibi isimlerle adlandırılmıģlardır. Bu çalgılar ikili olarak yan yana koyularak çalınır ve her biri farklı sese göre ayarlanmıģtır. Genellikle hayvandan elde edilen deri, yarım küre Ģeklindeki bakır ve topraktan oluģmuģ gövdeye kendine has özel bir bağlayıģ Ģekliyle gerdirilip ve çalıcı bir kayıģla dizine ya da boynuna takarak iki tokmakla çalmıģtır.

43 31 Resim 5 : Tarihte Sırtta TaĢınan Ġlk Timpani Örnekleri Perdeleri düzenlenebilir bir çalgı olan timpaninin atası davuldur. Avrupa lılar davulu mehter müziği ile tanımıģlar ve ilkin yüzyılda kendi askeri müziklerinde kullanmıģlardıseafoodplus.infoi nin bugünkü halini alıģı, Osmanlı zamanında padiģahların, vezir-i azam ların ve valilerin heybet, Ģevk ve canlılıklarını arttırmak amacıyla kurulmuģ Mehter adındaki bandoların savaģ esnasında görkemli gösterilerine dayanır. Timpani Osmanlı da, Farsça Küs ün farklı söyleniģinden oluģan kös adıyla anılır. Küs-i Gaza, savaģ davulu anlamına gelir.çeģitli büyüklükte olan köslerin üzerine davullarda kullanılan deriler gerilir, gövdelerin de tencereye benzer Ģekilde bakır veya benzeri madeni levhalar kullanılmıģtır. Genellikle tek veya çift olarak çalınan köslere iki eldeki birer tokmakla vurulur ve büyüklüklerine göre at, fil,

44 32 deve ya da araba üzerinde taģınarak askeri birliklerin geçit törenlerinde ya da savaģlarda kullanılmıģtır. Resim 6 : Yüzyılda Ġki Nakkere (Ġlk Timpani) Çalgıcısı

45 33 Resim 7:Osmanlı da Mehteri Gösteren Bir Minyatür yüzyılda, Ġngiltere ve Avrupa da bele asılmak suretiyle çalınan ikili rakens dini törenlerde ve kutlama, düğün gibi eğlencelerde kullanılmıģtır. Atlı süvari birliklerinde trampet eģliğinde at sırtında kullanılan çeģitleri, yüzyılda Avrupa ordularına yayılarak askeri geçit ve savaģlarda kullanılmaya baģlanmıģtır.

46 34 Resim 8 : Yılında Timpani Orkestrada timpaniyi ilk kullanan besteci ve ilk eserle ilgili değiģik görüģler ortaya atılsa da Matthew Locke un Psyche ve seafoodplus.info in de yazdığı Theese operaları ilk kabul edilir. Tutti bölümlerde bakır çalgılarla beraber kullanılmıģtır. Bunun yanı sıra trampet ve timpaninin lü yılların baģından beri Ġngiliz Ģatolarında kullanıldığı da bilinmektedir.

47 35 Resim 9 Yüzyılda Timpaninin At Üzerinde TaĢınması Resim 10 :Barok Dönem Timpani Çalıcısı Gravürü

48 36 Resim 11 : Kral seafoodplus.info in Taç Giyme Töreni Korteji, 23 Nisan Resim 12 : Dolaylarında Timpaninin Sırtta Çalınmasına Örnek seafoodplus.info, te yazdığı Noel Oratoryosunda solo davul olarak kullanılmıģtıseafoodplus.info ve Mozart, timpaniyi eski olanakları çerçevesinde çok iyi değerlendirmiģlerdir. Mozart de yazdığı bir divertimentoda, iki flüt, beģ trompet ile sol-do ve la-re ye akord edilmiģ dört timpani kullanmıģtıseafoodplus.info yapıtla birlikte timpaninin, özellikle bakır üflemeli çalgıları ne denli desteklediği anlaģılmıģtır.

49 37 Ancak bu çalgının müzikal anlatımdaki iģlevini bilinçle kullanan bestecilerin baģında Beethoven gelir. 70 Vurmalılarda birden fazla notanın olağan bir biçimde icra ediliģi, Beethoven ile baģseafoodplus.infoı yıllarda, crescendo ve decrescendo gibi özelliklerden esinlenerek timpani ve benzeri davulların sesini ayarlamak çabaları görülmüģtüseafoodplus.infoven den sonra timpaninin kullanılması, kendine özgü ve geliģkin bir sanat biçimine dönüģmüģtür. 71 Resim 13 : Yüzyılda Vidalı Timpaniler yüzyıl da, elle ayarlanan davullardaki geliģmeler ıģığında, mekanik ayarlı timpanilerin kullanımı yüzyılın baģlarına seafoodplus.infoarda her ayar vidasının üzerine birer tutma yeri eklenmiģseafoodplus.info farklılık, ses ayarı değiģimlerini eskiye göre hızlandırmak içseafoodplus.info sonraları her vidayı ayarlayabilmek için anahtar sistemi geliģtirilmiģseafoodplus.infoin gövdesi bakır alaģımlardan yapılmıģtıseafoodplus.info kısmının üstü açık olduğu için bu açıklık bir çemberin üstüne gerilmiģ deri ile kapatılarak altı veya sekiz kelebekli vidayla ses ayarı yapılmıģtır. Besteciler, akort yapımının çok zaman almasından dolayı eserlerinde sabit sesler kullanmak zorunda kalmıģlardır. yüzyılın sonlarında orkestralardaki tüm çalgılarda bir değiģim söz konusudur. Timpanide bu değiģim akort sistemindeki mekanizmanın değiģimi ile olmuģ ve bir çok mekanizmalı timpani ortaya çıkmıģtır de Münih Saray davulcusu seafoodplus.info in bulduğu Kaldırma Mekanizmalı Timpani dir. 70 Ahmet SAY,Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Nisan , s Ahmet SAY, Müzik Ansiklopedisi, Ankara, s

50 38 Bu buluģ sayesinde timpaninin üzerindeki deriyi geren vidaları, kumanda eden baģka bir germe mekanizmasıyla, timpaniye yeni bir akort sistemi getirilmiģtir. Bu yeni mekanizmayla timpaniler daha kolay ve hızlı bir biçimde akort edilmiģlerdir de Amsterdamlı timpanist seafoodplus.info un buluģu olan Çevirme Mekanizmalı Timpaniler yapılmıģtır. Bu mekanizma ile ayaklar, deriye geren vida görevi görerek timpani kazanının çevrilmesi ile akort yapılabilmiģtir. Resim 14 :Çevirme Mekanizmalı Timpaniler de seafoodplus.infoch tarafından bulunan Pedallı Timpani günümüze kadar kadar ki en iyi düzenlenmiģ timpani örneğseafoodplus.info timpanideki sistemde çalıcı ses değiģikliğini ayağıyla pedala basarak gerçekleģseafoodplus.infon gevģemesi ve gerilmesi pedal yardımıyla yapılarak, çalıģ esnasında kolay ve hızlı bir biçimde ses değiģikliğine olanak sağlamıģtır.ġlk zamanları hayvan derisi kullanılan yüzeyinde daha sonraları hava değiģimlerinden etkilenmeyen plastik deri kullanılmıģtır.

51 39 Resim de seafoodplus.infoch tarafından bulunan Pedallı Timpani nin Patent Çizimleri Bu yüzyılın ortalarına doğru, orkestrasyon tekniğinde devrim sayılabilecek yenilikler gerçekleģmiģtir. Vurmalıların kullanımı, bu devrimin önemli bir parçasıdıseafoodplus.info yüzyılda orkestra partisyonlarında biri tonik e (seafoodplus.info) diğeri de dominant a (seafoodplus.info) ayarlı iki timpani kullanılmıģtıseafoodplus.infoz, de Fantastik Senfoni sinde dört timpaniyi birden kullanarak akor sesleri elde etmiģseafoodplus.infoz, de yazdığı orkestralama kitabında timpaninin çok yönlü tonal niteliklere sahip olduğunu vurgulamıģ ve bazı yapıtlarında bunu kanıtlamıģtır. Timpani için, Pieranzorini ( ) bir konçerto bestelemiģtir. Türkiye de ise Kemal Sünder in Timpani Konçertosu da HaĢim Yedican tarafından CSO eģliğinde seslendirilmiģtir. Böylece timpani, yüzyılın ilk çeyreğinden baģlayarak geliģtirilmiģ, perdeleri düzenlenebilir bir çalgı olarak senfonik orkestraların vazgeçilmez üyeleri arasına girmiģtir. Berlioz, Wagner, Verdi,Mahler ve Strauss un eserlerinde timpaninin önemli bir yeri vardır. ÇağdaĢ müzikte timpaninin önemi diğer vurmalı çalgılarla birlikte artmıģtır yüzyılın baģından beri vurmalılar yeni müziğe damgasını vurmuģtur. Afrika nın ritmlerinden esinlenen Albeniz ve her yeniliğe açık olan Shönberg, de bestelediği yapıtında altı timpani ve bas davul, tenor davul, trampet, simbal, üçgen, tam tam, ksilofon, glockenspiel ve demir zincirler kullanmıģtır.

52 40 Fransızlar ve Ġspanyollar timpaniye timbales, Almanlar Pauken, Ġtalyanlar timpani olarak adlandırırlar. Bu terimler sözcüğün çoğul Ģeklidir. Çünkü timpani, büyükten küçüğe doğru değiģik boyutlardaki ayrı parçalardan oluģur. Ancak yapı bakımından hepsi aynıdır.günümüz orkestralarında kullanılan timpani, beģ parçadan oluģan bir settir. Üzerine geçirilmiģ olan deriye, ayrı özellikteki tokmaklarla vurularak çalınan timpaninin gövdesi, yarım küre biçimiyle bir kazana benzer. Yakın zamana kadar akordu, deriyi gövdeye saptayan çemberin kenarındaki kelebekler aracılığıyla yapılmıģtır. Günümüzde pedal kullanılmaktadır. Pedal sayesinde diyatonik, kromatik, modal ve her tür dizinin değiģen sesleri elde edilmekte, istenirse glissando da kolayca uygulanabilmektedir. Tril ya da tremolo gibi süslemelerin gerçekleģtirilmesi ise bu çalgının zaten karakteristik özellikleri arasındadır. Yakın zamana kadar özel olarak tabaklanmıģ hayvan derileri timpani de kullanılmıģsa da son yıllarda plastikten yapılmıģ deriler titreģimlere daha az hassas olmaları sebebiyle daha çok kullanılmaya baģlamıģtır. Timpaninin notaları, dördüncü çizgi Fa anahtarıyla yazılır. Orkestradaki beģli sette yer alan parçalar değiģik boyutlardadır.örneğin büyük parçanın çapı 80 cm., sonrakilerin 74 cm., 68 cm. seafoodplus.info parçaların her birinin ses geniģliği beģ ses dolayındadır ve ses yükseklikleri birbirini beģli aralıklarla izler. 72 Beethoven dönemine kadar orkestralarda genellikle iki timpani bulunmuģtur. 73 Günümüzde çok seyrek olarak yalnızca bir timpani kullanıldığı olur. Çoğunlukla iki ya da daha çok timpani hep birlikte kullanılır:küçük olanı daha yukardaki bas sesleri için, büyüğü daha aģağıdaki bas sesleri içindir Ahmet SAY,Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Nisan , s Ahmet Say, Müzik Ansiklopedisi, Ankara, s Otto KAROLYI,Müziğe Giriş, Pan Yayıncılık,Ġstanbul Haziran ,s

53 41 Örnek 2: Timpaninin Genel Ses Yüksekliği Örnek 3:Timpanide Bulunan Her Bir Parçanın Çapı ve Ses Yükseklikliği Timpanide elde etmek istenilen etkiye göre, sert ya da yumuģak malzemeden yapılmıģ tokmak baģlıkları kullanılır. Sesi söndürmek gerektiğinde,derinin titreģimi elle bastırılarak durdurulur Ahmet SAY,Müziğin Kitabı Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara Nisan , s

54 42 Bilinen bir etki de, aynı sesin hızlı bir biçimde tekrarlanması anlamına gelen timpani tremolo sudur. (bir çift gürleme sesi) Bu iģlemin tekrarlanması istenen sesin üzerine tr~ iģareti konulmasıyla gösterilir Özetle timpaninin kendine özgü olanaklarının sağladığı değiģik ses yüksekliği,gürlüğü ve renklerini sunan, en karmaģık ritimleri uygulayabilen zengin nitelikleriyle klasik müzikte yerini almıģ evrensel bir çalgıdır. Repertuarı Örnek 4: Timpani Ġçin Yazılan Önemli Solo Eserler Ve Orkestra Soloları Eserin Türü Bestecisi Eserin Adı Solo Timpani Ġçin Elliott Carter Recitative and Improvisation () Oda Müziği Eserleri Béla Bartók Sonata for 2 pianos and percussion () Timpani ve Orkestra Ġçin Konçerto Francis Poulenc, Concerto for organ, strings, and timpani () Timpani ve Orkestra Ġçin Konçerto Werner Thärichen Concerto for timpani and orchestra () 76 Otto KAROLYI,Müziğe Giriş, Pan Yayıncılık,Ġstanbul Haziran ,s

55 43 Örnek 4 ün devamı: Timpani Ġçin Yazılan Önemli Solo Eserler Ve Orkestra Soloları Repertuarı Bestecisi George Frideric Handel Eserin Adı Music for the Royal Fireworks (), 6 timpani Johann Sebastian Bach Messiah () Johann Sebastian Bach B minor Mass ( ) Joseph Haydn Christmas Oratorio () Joseph Haydn Senfoni no ( E-flat major ) Joseph Haydn "Drum roll" () Wolfgang Mozart Wolfgang Mozart Wolfgang Mozart Amadeus Amadeus Amadeus The Creation (oratorio, ) Divertimento () Ludwig van Beethoven Fidelio (opera, ) Ludwig van Beethoven Ludwig van Beethoven for 2 flutes, 6 trumpets, and 4 timpani, Senfoni no K. Senfoni no.1 op Senfoni no.5 op Ludwig van Beethoven Senfoni no. 7 A major () Ludwig van Beethoven Senfoni no. 8 F major op () Ludwig van Beethoven Senfoni no. 9 d minor op () Hector Berlioz Symphonie fantastique () Hector Berlioz Requiem (Grande Messe des Morts) () Giacomo Meyerbeer Robert le Diable (opera, ) Franz Liszt Faust Senfoni () Richard Wagner Der Ring des Nibelungen ( )

56 44 Örnek 4 ün devamı: Timpani Ġçin Yazılan Önemli Solo Eserler Ve Orkestra Soloları Repertuarı Richard Wagner Johann Brahms Senfoni no.1 op. 68 Piotr Ilyich Tchaikovsky Piotr Ilyich Tchaikovsky Nicolai Rimsky- Korsakov Siegfried&#;s Funeral Music from "Götterdämmerung" Romeo and Juliet, Fantasy Overture () Senfoni no.4 op Russian Easter (overture, ) Antonin Dvořák Senfoni no. 9 New World, op. 95 () Richard Strauss Burleske for Piano and Orchestra, Der Rosenkavalier Suite Edward Elgar Enigma Variations () Béla Bartók The miraculous mandarin, op. 19 () Béla Bartók Music for strings, percussion and celesta (Sz / BB ) Béla Bartók Concerto for orchestra () Béla Bartók Piano Concerto No. 2 () Béla Bartók Violin Concerto No. 2 ( ) Igor Stravinsky The Rite of Spring () Dmitri Shostakovich Senfoni no. 1, op. 10 () Gustav Mahler Gustav Mahler Senfoni no.5 Senfoni no.7 William Walton Senfoni no. 1 () Sergei Prokofiev Senfoni No. 6 ()

57 45 Örnek 4 ün devamı: Timpani Ġçin Yazılan Önemli Solo Eserler Ve Orkestra Soloları Repertuarı Benjamin Britten Nocturne, The Young Person&#;s Guide To The Orchestra () Paul Hindemith Symphonic Metamorphosis Hans Werner Henze Samuel Barber Frank Martin William Schuman Elliott Carter Ekrem Zeki Ün Ġlhan UsmanbaĢ Kemal Sünder Elegie Medea&#;s Meditation and Dance of Vengeance, op. 23a Concerto for Seven Winds, Strings and Timpani New England Triptych Variations For Orchestra Suit, (Solo obua, timpani ve yaylılar için, ), Beyaz Geceler, timpani ve yaylılar için, ) Anlatıcı, yaylılar orkestrası, yaylılar dörtlüsü, piyano ve timpani için müzik, Ankara, Timpani Ġçin Konçerto, () Ali Özkan Manav op. 1 Sinfonietta; (üflemeli çalgılar, timpani ve silofon için, ; ilk seslendirme: Dimitri Goya yönetimindeki Moldovya Senfoni Orkestrası, ) Dördüncü Alt Problem Konçerto Formu Solo çalgı(lar) ve orkestra için sonat formunda yazılan yapıtlara Konçerto denir. Konçertonun olgunlaģtığı Klasik Çağ da genel olarak solo çalgı kullanılmıģtır. Bu solo çalgılar genel olarak keman ya da piyano olmuģtur Ahmet SAY,Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, s

58 46 Konçerto teriminin müzik yaģamında ilk kez kullanılması yılına rastlanmıģtır. Birlikte çalma veya Birlikte çalanlar grubu anlamındadır. O günden bu güne konçertonun; ses konçertosu, konçerto grosso ve solo konçerto gibi çeģitli örnekleri olmuģtur yüzyılın sonlarına doğru Andrea ve Giovanni Gabrielli lerle ortaya çıkan Concerto da Chiesa (kilise konçertosu) bir insan sesi konçertosudur. Bu tür dinsel esinle yazılmıģ çalgısal eģlikli (çoğunlukla org) ses için bir parçadır; bir bakıma bir kantatadır ( Bach kantatalarına concerti demiģtir.) yüzyılın baģında concertare ve concertato terimleri ya vokal ya da enstrümantal bir topluluk için yazılan müzik eseri anlamına gelirken, yüzyılın sonunda kullanılmaya baģlanan concerto terimi, iki topluluğun birbiri ile yarıģ halinde olduğu müzik biçimi için kullanılmıģtır. Bu dönemin müzik biçimi olan konçerto grosso formu bir grup solo müzisyenin tüm bir orkestrayla karģıtlığı fikri üzerine yazılmıģtır. J.S. Bach ın 6 Brandenburg konçertosu ve Handel in konçertoları barok konçerto stilinin en iyi örnekleri olarak müzik repertuvarında yerlerini almıģtır. yüzyılın baslarına gelindiğinde, o zamana dek konçerto sözcüğünün bir arada çalma anlamına yakın duran besteciler için kelimenin Latincedeki diğer anlamı olan çekiģme, mücadele etme manası ilgi çekici olmaya baģlamıģtır. Michael Praetorius (Syntagma musicum, ) daha bilimsel ve doğru olduğuna inandığı bu tanımı savunmuģ; keza Bottrigari (Il desiderio, ovvero De concerti di varij strumenti musicali, ) konçerto teriminin etimolojik anlamının farkında olduğunu göstermiģtir. Ancak tabii ki bu tanımın o dönemde ne kadar kabul gördüğü pek net olarak bilinmemektedir Torelli nin konçerto formunun daha tatmin edici olmasına ve Barok Konçerto Formunun kurulmasına üst düzey katkıları olmuģtur. Konçertoları üç bölümden (Allegro-Adagio-Allegro) oluģan özgün bir form haline gelmiģtir. Tutti ve solo 78 Nurhan CANGAL,Müziğin Formları, ArkadaĢ Yayıncılık, Ankara, s Stanley SADIE, The New Grove Dictionary of Music and Musicians second edition seafoodplus.info, s.2

59 47 arasında belirgin bir denge kurmuģ, solo sadece bir ara bölüm olarak kalmıģ, böylece orkestra ve solist aynı öneme sahip rakipler olmuģtur yüzyıl canzona sının parçalı stilinin aksine yüzyıl baģlarının Ġtalyan Konçerto Formu ileri Barok dönem tarzında kapsamlı ve dengeli bir yapı olmuģtur. Antonio Vivaldi( ) konçertonun tarihi sürecini A. Corelli den seafoodplus.info a kadar geniģletmiģtir. Birçok besteciye göre kendini konçerto bestelemeye adamıģtır. Vivaldi konçertolarını, bazen yavaģ bir giriģle beraber kuģkusuz üç bölümlük bir döngü olarak oluģturmuģtur. Tutti ritornello ların sayısı kadar bölümlerin de uzunluğu artmıģtır. Solo bölümleri ayırıp dağıtarak tutti fikrinin daha çok üzerinde durmuģtur. A. Vivaldi konçertolarının özellikli bir bölümü olan kadanslar da önem teģkil etmiģtir. Kodanın öncülüğünü yapmıģ ve seafoodplus.infossohn un zamanına kadar öyle kalmıģtır. 81 seafoodplus.info ilk konçertolarını orkestra ve klavsen için yazmıģtır. Bunların çoğu seafoodplus.infoi nin keman konçertolarının uyarlaması olmuģtur. 82 seafoodplus.info konçertoları üç bölümlük bir yapıda olması ve ritornello stilini kullanması açısından seafoodplus.infoi nin konçertolarına benzemiģtir. Konçerto repertuarına seafoodplus.info ın en büyük katkılarından birisi, bir çok besteci tarafından concerto-grosso tarzının en baģarılısı olan 6 Brandenburg Konçertosu dur 83 Haydn konçertoları seafoodplus.info ın konçertolarından daha zengin bir teknik ve daha düzensiz bir teknik gösterir, ancak seafoodplus.info la kıyaslanınca konçertonun geliģimine çok az katkıda bulunmuģtur. 84 Ancak seafoodplus.info ın eserlerinde görülen bazı teknikler W.A. Mozart üzerinde büyük etkiye sahiptir: Senfonik yapının geliģimi ve geliģme bölümünün geniģletilmesi, ana ezgi olan parçalarda birlik ilkesi ve senfonik çalgıların daha etkili kullanılması. J. Haydn ın yaygın tek temalı yapısı aldatıcı bir 80 seafoodplus.infod BUKOFSER, Music in The Baroque Era, seafoodplus.info Co., New York s John CULSHAW, The Concerto,, Parrish and Co., London, s Abraham VEINUS, The Concerto, Doubleday, Doran & Co., Garden City; N.Y, S John CULSHAW, The Concerto, Parrish and Co. London, s Abraham VEINUS, The Concerto, Doubleday, Doran & Co., Garden City; N.Y, S

60 48 biçimde küçük bir dizi üzerinde çalışılan ve eserinin boyutlarını geniş ve ana hatlarını özgür göstermeye yarayan muhtemel her yolu kabul eden şaşırtıcı bir buluşun sonucu olmuģtur lere gelindiğinde konçerto, solistlerle dönüģümlü bir müzikal ifade taģıyan ve topluluk için yazılan eser anlamını kazanır. Diğer bir deyiģle bu dönemde artık solo konçerto, konçerto grosso nun yerini alır.w.a. Mozart, klasik konçertoyu üç bölüm halinde yazmıģtır. Ġlk bölüm yeni sonat formunun ritornello formu ile birleģiminden doğmuģtur. Beethoven da orkestraya daha büyük önem vererek bu formun boyutlarını geniģletmiģtir. yüzyılda F. Liszt tüm bölümlerde benzer temalar kullanarak konçerto formunu kendi içinde bir bütün haline getirmiģtir. Bununda ötesinde konçertoyu solistin virtüozitesini sergileyebileceği bir form olarak kullanmıģtır. Konçerto repertuvarının önemli örneklerinin çoğu piyano ve keman için bestelenenlerdir. yüzyılda seafoodplus.infoith, seafoodplus.info ve seafoodplus.infotke gibi besteciler concerto grosso formuna yeniden ilgi göstermeye baģlamıģtır. A. Schoenberg ve A. Berg gibi besteciler ise esasen tonalite üzerine kurulan solo konçertoyu, atonalite ve serial müziğe uygulamıģtır. Solo konçerto, bir solo çalgının (mutlaka ikinci planda kalması gerekmeyen ) bir orkestra eģliğinde sunulması demektir. Zaman zaman solo çalgıların artırılarak iki üç, hatta dört çalgı bile kullanılabilir:ikili konçerto,üçlü konçerto, konçertomsu senfoni vb. Viyana Klasikleri nden bu yana konçertolar çoğunlukla üç bölümlüdür. Konçertonun bu üç bölümü yapısal olarak sonatın birinci, ikinci, dördüncü bölümleriyle örtüģür.( Trio lu Menüet yoktur )Birinci bölümün, ya da bazen öteki bölümlerin de arasına birer kadans yerleģtirilir. Kadans, orkestra beklerken solistin 85, seafoodplus.info TOVEY, Essays in Musical Analysis III:Concertos,, Oxford Pres, London, s. 15

61 49 teknik becerilerini sergilemesi için yaratılan bir fırsattıseafoodplus.infoikle serginin tekrarı bölmesinin sonlarında getirilir;bir kalıģ Ic (altı-dörtlü akoru) ile baģlayıp orkestranın ( tutti ) tekrar giriģindeki V ( çeken akoru ) ile son bulur.(bundan sonra zaten bölüm de tamamlanır) Önceleri kadans, solistin o bölümün ana temasından yola çıkarak yaptığı doğaçlamalarla kurulmuģtuır. Ama Ludwig Van Beethoven dan bu yana besteciler kadansları genellikle kendileri yazmaya baģlamıģlardır BeĢinci Alt Problem Kemal Sünder in op Timpani Konçertosu nun Form-Analiz Yönünden Ġncelenmesi Romantik Dönem de etkisini sürdüren Klasik dönem konçerto formunun F. Liszt ile birlikte programlı müzik örneklerinde ve senfonik Ģiirlerinde görüldüğü gibi konçerto formu tek bir sonat-allegro form yapısı içinde görülmektedir. Örnek 5 : Sonat-Allegro Form Yapısı ġeması Sonat-Allegro Form Yapısı Sergi GeliĢme (Kadans) Yeniden Sergi (Hızlı) (YavaĢ-Hızlı) (Hızlı) Bu yapı F. Liszt in piyano konçertolarında birbirine kesilmeden bağlanan bölümler ( Sergi-GeliĢme-Yeniden Sergi ) bir bütün içersinde temanın devamlı geliģimini gösteren bir anlatım halini almıģtıseafoodplus.info sonra bir çok besteci de ( G. Mahler, H. Berlioz, R. Wagner gibi ) senfonilerinin sonat-allegrosu içinde tek bir temanın farklı ritmik kalıp ve melodik yapı içerisinde geliģimini kullanarak 86 Otto KAROLYI, Müziğe Giriş, Pan Yayıncılık,Ġstanbul Haziran ,s

62 50 programlı müzik geleneğini sürdürmüģlerdir. Bu yapı, ana fikir anlamına gelen Leit motive (Mahler, Wagner) ve Idefix (Berlioz )tekniği ile post-romantiklerde de etkili olarak kullanılmıģlardır SERGĠ Kemal Sünder in Timpani Konçertosuna bakıldığında, bir ana fikrin devamlı bir Ģekilde sonat-allegrosu yapısı içinde geliģimi izlemiģtir. Aynı form yapısını kendine özgü kompozisyon Ģekliyle bu konçertoda sunan Sünder, Andante baģlıklı görkemli giriģinde yine kendine özgü kullandığı orkestra(6 lı) ile ana temayı baģlangıçta uzun sesler eģliğinde sunar, ölçülerde değiģik tartımda yeniden duyurmuģtur. Örnek 6: Kemal Sünder in Timpani Konçertosu nun Ölçüler arasındaki tartım değiģiklikleri Hemen ardından gelen Moderato baģlıklı yapı timpaninin, bestecinin belirttiği sesler üzerinde oluģturduğu tema ile orkestranın timpaninin yapısını taklit eden bir Ģekilde karģı ezgi eģliği ile baģlamaktadır.

63 51 Örnek 7: Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Moderato baģlıklı Tema GiriĢi 4/4 ve 3/4 ritm kalıbıyla sunulan tema ilk 9 ölçü içerisinde verilen ritmik motif ile Moderato nun içerisinde bulunmaktadır ve sergideki A bölmesindeki temanın tartımsal öğelerini belirlemiģtir. Sergideki ikinci bölme ölçüde baģlamaktadır ve orkestra belirli aralıklarla bu yapıyı taklit ederek eģlik etmektedir. Örnek 8: Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Sergi bölümündeki ikinci bölme baģlangıcı (ölçü) ve ölçüler arasında tamamlayıcı tema ile sona eren bölüm, timpaninin ve orkestranın sıralı bir Ģekilde ana temanın ve ikinci temanın kendine özgü yazım stilinde taklit ve hatırlatmalarından oluģan geçiģ köprüsü ( ölçüler) ile sadeleģmeye baģlayan sergi bölmesi hemen ardından gelen Adagio yapıdaki geliģmenin introsuna doğru ilerlemiģtir.

64 52 Örnek 9: Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun tamamlayıcı tema ile sona eren sergi bölümü ( Ölçüler Arası) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Sergi bölümündeki GeçiĢ Köprüsü ( Ölçüler)

65 GELĠġME Timpaninin yeni bir dörtlü ses grubu ile üzerinden tema modülasyonlu bir Ģekilde geliģme için yeniden sunulmuģtur. Orkestra sergideki ritmik materyallerden kurulu bir eģlik yapısıyla geliģmedeki rolünü devam ettirmiģtir.( ölçüler) ölçüden itibaren tema farklı bir karaktere bürünüp ölçüden itibaren de yapı tam bir geliģim göstererek farklı tempo karakterleriyle ölçüdeki kadansa kadar devam etmiģtir. Örnek 11 : Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda Modülasyonlu temanın sunulması( ölçüler) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda farklı karakterdeki temanın sunulması ( ölçüler)

66 54 Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda farklı tempoda geliģme gösteren yapının sunulması ( ölçüler)

67 YENĠDEN SERGĠ Kadanstan sonra timpaninin sergideki ritmik kalıbın duyurulmasıyla, orkestra yeniden serginin açılıģını yapmıģtır. Sergi, A temasının ritmik kalıbını ve B temasının 4/4 ve 3 /4 tartımsal kalıbında kullandığı yapıları tekrar duyurarak ölçüde geliģmede kullandığı dörtlü ses grubu üzerinden timpani katılır ve ritmik bir orkestra eģliğinde yeniden sergi baģlamıģtır. Yeniden Sergi A temasındaki dörtlü ses grubuna geri dönerek, ritmik varyasyonlar ile sürekli bir geliģim devam etmiģtir. Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nda Yeniden Serginin Timpani ile baģlaması (ölçü)

68 ölçüde kodetta baģlamıģtır ve tema buraya kadar farklı karakterlerde geldiği gibi kodettada da sergideki yapıyı ve introdaki temayı duyurup gösteriģli bir Ģekilde bitirmiģtir. Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Kodetta baģlangıcı (Ölçü) Örnek Kemal Sünder&#;inOp Timpani Konçertosu&#;nun Form ġeması

69 Altıncı Alt Problem Ġncelenmesi Kemal Sünder in op Timpani Konçertosu nun Armonik Yönden ÇağdaĢ besteciler, modal sisteme dayanan ilk çağlara ait eski müzik hakkında geniģ araģtırmalar yapmıģlardır. Bestecileri, modların tarihsel kullanımları değil bağlayıcı durumda olan majör-minör Ģartlanmasına karģı ne denli etkili oldukları ilgilendirmiģtir. Kemal Sünder in op Timpani Konçertosunda da modal sisteme dayalı, bestecinin kendi buluģlarıyla temalar üzerine kurduğu, armonik bir yapı mevcuttur. Milattan önce yıl öncesinden baģlayarak ve bunun devamı olarak kilise müzikleri sistematik bir biçimde modlara bağlı kalmıģtır. Modlar için en basit ve temel açıklama yapılırsa; bir dizinin baģlangıç sesinin değiģtirilmesidir. Yani do majör dizisinin baģlangıç sesi do iken, re sesinden baģlayıp, bir oktav yukarıdaki re sesine kadar çalındığında do majörün bir modu elde edilmiģ olur. Modların sistemleģtirildiği ilk çağda notalar, günümüzdeki piyanonun beyaz tuģlarının simgeledikleri seslerdir. Siyah tuģlar daha sonraki eklemeleri gösterirken, beyaz tuģlar Pythagoras ve çağdaģı olan düģünür ve bilim adamlarının bulduğu makamlardan oluģmuģtur. Orta çağda kullanılan bu temel 7 kilise modu,antik Yunan da yerleģim yerlerine göre isim almıģlardır. Bunlar; Ġonian, Dorian, Phrygian, Lydian, Myxolydian, Aeolian, Locrian dır. Örnek Orta Çağda Kullanılan Kilise Modları

70 58 Eserde, modlar birer nota dizesi halinde tematik buluģlarla karģımıza çıkmaktadır. Bu notalar her türlü armonik buluģla üst üste gelmiģtir. Modal armonik yapı uyumlu ya da uyumsuz halde karģımıza çıkmaktadır. ÇağdaĢ bir çok eserde görüldüğü gibi bu eserde de iki, üç, dört farklı mod üst üste gelmiģtir. Modal malzeme atonal malzemelerle sentezlenmiģtir. Kemal Sünder in op Timpani Konçertosu nda ağırlıklı olarak Mi Phrygian (Frigyen) modu hakimdir ki temalar bu modda sunulur. Bölüm baģlarında ve bölüm aralarında La Phrygian ve Si Phrygian modlarından oluģan, diğer tema geçiģlerinde ve bölümlerinde Sol Dorian (Doryen) ve La Dorian modlarından oluģan ezgi hatlarına ve armonisel yapılar yer almıģtır. Ayrıca geliģme teması içinde armonisel farklılık yaratmak için La Locrian modunda armonisel yapı yer almıģtır. Örnek Kemal Sünder Op Timpani Konçertosu nda bulunan modlar Tını ortamı armoni yapısıyla olduğu kadar ses yayılıģıyla, gürlüğüyle ve yazı yoğunluğuyla karģılıklı bağlantılı olmuģtur. Orkestralama da armoninin uyuģmakakıģma, parlaklık-donukluk etkilerinde büyük bir rol oynamıģtır. Armonisel yapı, küçük, büyük ve artık ikili ve bunların çevrimleriyle oluģturulmuģtur. Yer yer pentatonik ve kromatik diziler diyatonik armoninin bir süslemesi olarak kullanılmıģtır. Geleneksel armoni anlayıģının eksen-çeken iliģkileri bu eserde yoktur. Eser içinde geleneksel armoniye göre uyumsuz olan yedili ve dokuzlu akorlar kullanılmıģtır. Ayrıca altere edilerek sunulan sekizli katlamaları mevcuttur.

71 59 Birçok yüzyıl bestecisi gibi Kemal Sünder de eserinde dörtlülerden oluģmuģ akorlar kullanmıģtır. Bu dörtlüler artık ve tam dörtlüler olarak karģımıza çıkmaktadır. Bu eserdeki dörtlü armoni anlayıģı Kemal Ġlerici nin geliģtirdiği Dörtlü Armoni Sistemi değildir. Eser içinde dörtlü armonisel yapılar rastgele ve bağımsız olarak yerleģtirilmiģtir. Armonik geliģmede salkım akorların düzenleniģi ve parçalanıģı yazıyı ilginçleģtirmiģtir. Eser, Timpani Konçertosu olmasından dolayı dört farklı ses grubunun üzerine kurulu ses alanından yola çıkılarak eser karakterini veren ( Mi-La-Do-Fa ) motifi ile tema yazılmıģtır. Doğal olarak ses alanı açısından fazla bir alternatife sahip olmayan timpanide ezgi ve armonik olarak ilerleme daha büyük bölmelerde düģünülerek sunulmuģtur. Bu açıdan bakıldığında orkestrada armonik çeģitlilik ve stil, belirli bir yapıdan ve yazım biçimine bağlı olarak değiģen çok seslendirme kullanılmıģtır. Besteci, timpani için belirlediği bu ses alanından yola çıkarak timpanide sunduğu temayı orkestrada kontrpuntal (taklit ve ritmik varyasyon) olarak kullandığı bir yazım stili geliģtirmiģtir. Çokseslendirdiği bölümlerde ise &#;&#;Mi-Do-La-Fa&#;&#; seslerinden kurulu çoksesli akorlar hakimdir. Kontrpuntal yazımda ise ritmik ve melodik değiģimli taklitler geliģmeye kadar bütünüyle hakimdir. GeliĢme bölümünde, yeni 4&#;lü ses grubu üzerinden (Fa#-Si-Re-Sol) sunulan tema yalnızca orkestrada sergideki gibi sade bir Ģekilde duyurulur. GeliĢme bölümü olmasından dolayı orkestrada sergideki kadar dar bir dizi kullanılmamıģtır. Dizi birkaç sesle beraber renklendirilmiģtir ve duyuluģlar orkestra ve timpani açısından dar kullanımın dıģındadır. Yine sergideki ritmik materyallerden oluģturulan orkestral eģlik, ses alanlarının değiģim ve dizinin biraz daha geniģ kullanımıyla geliģmeye uygun bir karakterde duyulmaktadır. Tonalite açısından da diziye yeni eklenen sesler (Si - Mi ) müziğin duyuluģunu sergideki dar duyuluģtan kurtarmıģtır. Yeniden serginin açılıģında orkestrada, duyurulan sergideki temalar, geliģmedeki dizinin etkisinde sunulmuģtur. Timpanide ses alanı, tekrar baģtaki dörtlüye döndükten sonra orkestrada kullanılan sıkı kontrpuntal stil, geliģmede

72 60 kazandığı dizisel geliģim ile birlikte, eserin sonuna kadar temanın taklit ve ritmik varyasyonların kullanılmasıyla devam etmiģtir. Örnek 19 : Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi T 53 T 7 T 53 VI 53 II T 53 T 6 53 mi frigian

73 61 Örnek 19 un devamı : Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi T 64 VI D T T 53

74 V I S 53 T Örnek 19 un devamı : Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi

75 63 Örnek 19 un devamı : Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi VI 53 S 64 VI 53 53

76 64 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi D 53 D 64 D 53 T II 7 T II 7 T 7

77 65 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi Mi frigian VII T 53 T 53 S 53 S 2

78 66 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi T 53 TS 53 S S 6 S

79 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi 67 S D 53 T 6 T 53 VI 53

80 68 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi D 53 T 53 VIII T 6

81 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi 69 Aoliyen T 53 T 6

82 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi 70 D T 53 T T 6 T VII 53

83 71 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi VI 53 D T 53 D VI 53 T 6

84 72 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi T 53 VI 53 D 53

85 73 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi D

86 74 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi

87 75 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi T 53 D T D T S 6 D 6

88 76 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi 53 T D D 53 D D 7 53

89 77 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi S T D T 53 T 53

90 78 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi II 2

91 79 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi T 53

92 80 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi S T 53 S 53 D 53

93 81 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi T 53 T 53 D 64 T 53 T 53

94 82 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi

95 83 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi T 53 S 53 T S T T D T D T

96 84 Örnek 19 un devamı: Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu&#;nun Armonik Yönden Ġncelenmesi T T 53

97 Yedinci Alt Problem Kemal Sünder in op Timpani Konçertosu nun Ġcrasına Yönelik Teknik Ġncelemeler Bilek Açma (Isınma) ÇalıĢmaları Üflemeli çalgılardaki dudak ısınma ve uzun ses çalıģmaları icracının uzun süre çalgısını çalmasını ve kondisyonunun uzun soluklu olmasını sağlar. Vurmalı çalgılar icracılarının da buna benzer bilek açma egzersizlerini çalıģmaları, çalıģılan eseri daha verimli icra etmelerine olanak sağlar. Genel olarak Timpani için bilek açma egzersizleri Jean BATIGNE nin French Timpani:Wrist Technique adlı metodunda geniģçe yer almaktadır. AĢağıda bu metottan çalıģılabilecek uygun egzersiz örnekleri verilmiģtir. Örnek 20 :Jean BATIGNE, Fransız Timpani: Bilek Açma Teknikleri sayfa

98 Örnek 21 :Jean BATIGNE,Fransız Timpani: Bilek Açma Teknikleri sayfa 14 86

99 Dört Timpani Ġçin ÇalıĢmalar Kemal Sünder in op Timpani Konçertosu dört sesli timpaniler için yazılmıģtır. Birinci bölümde Mi-La-Do-Fa, Ġkinci bölümde Fa diyez-si-re-sol, kadans bölümünde Re-Sol-Re-Mi bemol ve üçüncü bölümde Mi-La-Do-Fa seslerine akortlu timpaniler kullanılarak ton dengesi sağlanmıģtır. edilmektedir: AĢağıdaki alıģtırmalar farklı seslere akortlu dört timpani icrası için tavsiye Örnek 22 : Joel CHAUVIERI, 4 Timpani Ġçin Teknik Metodu Sayfa 14

Örnek Joel CHAUVIER,4 Timpani Ġçin Teknik Metod Sayfa No

Örnek 24 : Charles DOWD,Timpani Pratiği Ġçin ÇalıĢma 89

Kemal Sünder in Timpani Konçertosu ndaki Ritim DeğiĢiklikleri Özellikle yüzyıl müziği bestecileri eserlerinde, ritim ve tartım değiģikliklerine giderek eserin monoton havadan daha ilgi çekici hale gelmesini sağlamıģlardır. Türk besteciler de bu forma uyarak zaman zaman eserlerinde bu yola baģvurmuģlardır. Halk müziğimizdeki farklı tartım ve ritim değiģikliklerinin eserler içersinde uygulanması eseri daha yapıcı kılmıģtır. Kemal Sünder de bu eserinde zaman zaman ritim ve tartım değiģikliklerine gitmiģtir. Tema ve bölüm aralarındaki bu değiģimler icracıyı zorlasa da eseri form ve duyuluģ açısından müzikal bir üsluba sokar. AĢağıda teknik yönden zorluk içeren pasajlar verilmiģtir. Örnek 25 : Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Sergi Bölümü Teması (Ölçüler) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Sergi Bölümü ( Ölçüler) Örnek 27 : Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nun Sergi Bölümü ( Ölçüler )

Ritm DeğiĢiklikleri ÇalıĢmaları AĢağıdaki alıģtırmalar ritm değiģikliklerinin icrası için tavsiye edilmektedir. Örnek 28 : Anthony seafoodplus.info,Timpani Ġçin Ritm DeğiĢiklikleri Metodu No

Örnek 29 : Jean BATIGNE, Yeni Fransız Timpani Tekniği Ġçin Metod.2 s No 92

Örnek 30 : Anthony seafoodplus.info, Timpani Ritm DeğiĢiklikleri Metodu No 93

Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu ndaki Tremolo Pasajları Eserin solo timpani için yazılmasından dolayı besteci, timpaninin tüm icra olanaklarından faydalanmıģ ve bunu en üst düzeyde göstermiģtir. Eser içerisinde vurmalı çalgıların çalma teknikleri en üst düzeyde yazılmıģ ve aynı zamanda melodik bir vurmalı olan timpani için yansıtılmıģtır. Tremolo vurmalı çalgıların en önemli çalıģ tekniklerinden biridir. Eser içindeki tremololu pasajlar: Örnek 31 : Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun seafoodplus.info 5.Ölçüler Arası Tremololu Pasaj Örnek 32 : Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler Arası Tremololu Pasaj

95 Örnek 33 : Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler arasındaki Tremololu Pasaj Örnek 34 : Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun Ölçüsündeki Tremololu Pasaj Örnek 35 : Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler Arasındaki Tremololu Pasaj

96 Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler Arasındaki Tremololu Pasaj Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler Arasındaki Tremololu Pasaj Örnek 38 : Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun Ölçüsündeki Tremololu Pasaj

97 Örnek Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun Ölçüsündeki Tremololu Pasaj Örnek 40 : Kemal Sünder&#;in Op Timpani Konçertosu nun ve Ölçüler Arasındaki Tremololu Pasaj Tremolo ÇalıĢmaları Tüm vurmalı çalgılarda olduğu gibi timpanide de en önemli çalıģ tekniklerinden biri tremolodur. Tremolo iki sesin ardı ardına hızlı bir Ģekilde belli bir vuruģ sürecinde devam etmesiyle oluģur. Genelde pp-ff ya da ff-pp nüans iģaretleriyle çalındığı zaman iyi etki bırakır. Orkestranın tutti bölümlerini çaldığı zaman timpanide tremolo gösteriģli bir hava vermektedir. Tek ses üzerinde olduğu gibi iki farklı ses arasında tremolo yapılabilir. Tremolo yapılan sesler eserin tonalitesine göre değiģkenlik gösterebilir. Her vurmalı çalgı tekniğinde olduğu gibi sağ-sol el koordinasyonu ve senkronizasyon çok önemlidir. Tremolo çalınırken herhangi bir yavaģlama ya da hızlanma belirtilmediği müddetçe yapılmaz.

98 AĢağıda yapılması tavsiye edilen tremolo çalıģmaları için örnekler verilmiģtir: Örnek 41 : Charles DOWD,Timpani Pratiği Ġçin Teknik ÇalıĢma

Örnek Dobri PALIYEF, Sistematik Timpani Metodu Sayfa 44 99

Örnek Frederic MACAREZ, TIM-TOP Timpani Ġçin 12 Etüd No.2

Örnek Frederic MACAREZ, TIM-TOP Timpani Ġçin 12 Etüd No.6

Pasajlar Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu ndaki Aralıklı AĢağıda görülen pasaj konçertonun icra yönünden zorluk derecesi yüksek bölümlerindendir. Zaman zaman eser içinde geniģ aralıklı pasajların olduğu bölümler yer almıģtır. Bu bölümler değiģik seslere akortlu timpanilerde ayrı ayrı icra edilir. Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu seafoodplus.info ölçüler arasında Aralıklı Pasaja bir örnek

Aralık ÇalıĢmaları AĢağıda aralık çalıģmaları için tavsiye edilen alıģtırma örnekleri verilmiģtir: Örnek Gerard BERLĠOZ,Ritmik Aralık ÇalıĢmaları Ġçin 60 Etüd No Örnek Gerard BERLIOZ,Ritmik Aralık ÇalıĢmaları Ġçin 60 Etüd No

Örnek Charles DOWD, Timpani Pratiği Ġçin Teknik ÇalıĢma Sayfa:

Örnek Thomas McMILLAN, Timpani Ġçin Metod

Örnek Joel CHAUVIERI, Timpani Tekniği Metodu Sayfa

Pedal Çift Sesler Ġçin ÇalıĢma Timpanide çalıģ tekniklerinden biri de pedal çift ses çalma tekniğidir. Aynı anda farklı vuruģ, zaman ve seslerin çalınmasıyla timpaniden farklı bir tını beklenir. Timpanide bu tip pasajlar çok iyi etki verir. Bu tip pasajlarda sağ ve sol el koordinasyonu çok önemlidir. Sol elle çalınan bas partisi tek bir ses üzerinde pedal ses tutarken sağ elle daha hareketli bir müzikal cümle çalınır. Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda pedal çift sesler için örnek ( Kadans ölçüler arası )

AĢağıda Pedal Çift Sesler için çalıģma tavsiye edilmiģtir: Örnek Frederic MACAREZ, TIM-TOP Timpani Ġçin 12 Etüd No Dikey Çift Ses ÇalıĢmaları Timpanide en zor çalıģ tekniklerinden biri de dikey çift ses çalma tekniğidir. Aynı anda farklı vuruģ, zaman ve seslerin çalınmasıyla timpaniden farklı bir tını beklenir. Timpanide bu tip pasajlar çok az gelse de ortaya çıkan tını çok iyi etki verir.

Bu tip pasajlarda sağ ve sol el koordinasyonu çok önemlidir. Genelde bas partisi sesi tutarken, diğer parti müzikal hareketle armonisel bir etki bırakır. Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda dikey çift sesler için örnek ( Kadans ölçüler arası ) Örnek Kemal Sünder in Op Timpani Konçertosu nda dikey çift sesler için örnek ( ölçüler arası )

AĢağıda dikey çift sesler için çalıģmalar tavsiye edilmiģtir: Örnek Frederic MACAREZ, TIM-TOP Timpani Ġçin 12 Etüd No.9

Örnek Frederic MACAREZ, TIM-TOP 12 Timpani Ġçin 12 Etüd No S.2

Örnek Frederic MACAREZ, TIM-TOP Timpani Ġçin 12 Etüd No

Kemal Sünder&#;in Timpani Konçertosu ndaki Glissando Pasajlar Glissando, kelime anlamı olarak; bir sesten diğerine geçerken, ikisi arasındaki tüm sesleri çok hızla duyurma biçimindeki vokal ya da enstrümantal icra tarzıdır. Glissando, timpanide pedal yardımıyla derinin gerginliğini, hızla değiģtirerek elde edilir. Glissando, timpanide çalınırken ses hala duyulabiliyorken sesi değiģtirerek icra edilir. En etkili glisando, kalın sesden ince sese çıkıģta yapılandır. Glisando, tek timpani üzerinde pedal aracılığıyla yapılır. Ġlk ses için timpaniye vurulur, daha sonra belirtilen sese, belirlenen tartım içinde pedal yardımıyla çıkılır. Genellikle glisando en az üçlü, dörtlü, beģli aralıklarda onaltılık tartımlarda yapılır. Belirlenen iki ses arasındaki notalar diyatonik ya da kromatik sesler halinde duyurulur. Eserlerinde timpani glisando tekniğini kullanan ilk besteci Carl Nielsen dir. seafoodplus.infoisinde iki timpanide aynı anda glisando yaparak kullanmıģtır. Besteci eserde, timpaniyi solo vurmalı çalgı olarak olabildiğince etkin kullanmak için çalgının ses ve teknik sınırlarını zorlamıģtır. Timpaninin efektif ses gücünü denemiģ ve tınısal ortamı zaman zaman soyutsal bir Ģekilde tasvir etmiģtir. Örnek Kemal Sünder in Timpani Konçertosu ndaki Glisando Pasajları

Eserdeki glisando lu pasajlar için aģağıdaki egzersizler önerilmiģtir. Örnek 59 : seafoodplus.info and seafoodplus.info Timpani Ġçin Metod Sayfa 47

Örnek seafoodplus.info and seafoodplus.info, Timpani Ġçin Metod Sayfa:

Daha göster