4 Aylık Çalışanın Ihbar Süresi

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde ise, çalışanın hizmet verdiği sürelere göre İş Kanunu'nda ihbar süreleri belirtilmiştir.

İhbar süresi çalışanın hizmet süresine göre değişmektedir. Sayılı İş Kanunu'nun 17'nci maddesi hükmüne göre;

• İşe giriş tarihinden 6 aya kadar hizmet: 14 gün,
• 6 aydan 18 aya kadar hizmet: 28 gün,
• 18 aydan 36 aya kadar hizmet: 42 gün,
• 36 aylık hizmet ve sonrasında: 56 günlük ihbar süresi geçerlidir.

İhbar Süresinde İş Arama İzni

İhbar süresinde, çalışan yeni iş aramak için izin alma hakkına sahiptir. İş Kanunu'nun 27'nci maddesinde, "Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur…" denilmiş ancak "bildirim süreleri" ile sınırlı olmak kaydıyla bu iznin verileceği belirtilmiştir. Bu maddeye uyulmaması hâlinde ise ikinci ve üçüncü fıkralarda "İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder." hükmüyle yaptırıma bağlanmıştır. "İş arama izni" olarak bilinen bu izin türü, ihbar süresi boyunca iş günü başına 2 saattir.

İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, Kanun kapsamında tanınmış bir hak olup, tarafların belirsiz süreli iş sözleşmelerinde ihbar sürelerine uymadan fesih hakkını kullandıkları takdirde, bu sürelere uymayan çalışan veya işveren tarafından ödenmesi gereken tazminattır. İhbar tazminatı ve ihbar süresi hesaplamaları yapılırken, brüt ücrete çalışanın yemek ve yol yardımı gibi sosyal hakları da dâhil edilir. Çalışanın yol ya da yemek yardımını ayni ya da nakdi olarak almasının bir önemi yoktur. Bu nedenle çalışana; yemek ücretinin ödenmesi, yemek kartı verilmesi ya da yemeğin iş yerinde çıkması fark etmeksizin tazminat hesabına dâhil edilir. Ayrıca gelir vergisi ve damga vergisi dışında ihbar tazminatından herhangi bir kesinti yapılamaz.

İhbar Tazminatına Hak Kazanmanın Şartları Nelerdir?

sayılı İş Kanunu'nun 17'nci maddesinde belirtildiği üzere, çalışan işten ayrılacağını, işveren de çalışanın iş akdini sonlandıracağını karşı tarafa Kanun'da belirtilen süreden önce bildirmekle yükümlüdür. Bu yükümlülük ve aşağıda belirtilen şartlar yerine getirildiği takdirde ihbar tazminatına hak kazanılacaktır. İhbar tazminatına hak kazanmak için gerekli şartlar şunlardır:

• Sözleşme belirsiz süreli olmalıdır.

Belirli süreli iş sözleşmelerinde, sözleşmeyi sonlandırmak için ayrıca bir bildirimde bulunmaya gerek yoktur. Ancak belirsiz süreli iş sözleşmelerinde, sözleşmenin ne zaman sonlanacağı belirtilmediğinden, Kanun'da yer alan ihbar sürelerine uygun şekilde yazılı bildirimde bulunulmalıdır. Bu sebeple de ihbar tazminatı yalnızca belirsiz süreli iş sözleşmesinin varlığı durumunda söz konusu olmaktadır.

• İş sözleşmesinin feshi haklı bir nedene dayanmamalıdır.

İş sözleşmesini haklı bir nedene dayanarak fesheden taraf, karşı tarafa ihbar tazminatı ödemesi yapmayacaktır. Haklı neden olarak kabul edilen ve çalışana derhal fesih hakkı veren hâller İş Kanunu'nun 24'üncü maddesinde sıralanmıştır. İş sözleşmesi feshini bu maddede belirtilen haklı nedenlere dayandıran çalışan, ihbar süresini beklemeksizin sözleşmesini feshedebilir. Çalışan bu durumda işverene ihbar tazminatı ödemeyecektir.

Aynı şekilde İş Kanunu'nun 25'inci maddesi gereğince işverenler de "süresi belirli olsun veya olmasın aşağıdaki yazılı hâllerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir." Bu durumda işveren ihbar tazminatı ödemeyecektir.

• İş sözleşmesi, Kanun'da belirtilen ihbar süreleri karşı tarafa tanınmadan feshedilmiş olmalıdır.

sayılı İş Kanunu'nun 17'nci maddesinde çalışanın kıdemine göre belirtilmiş olan ihbar sürelerine uyulmadan iş sözleşmesi feshedildiğinde ihbar tazminatına hak kazanılacaktır.

• Fesih bildirimi usule aykırı olmalıdır.

Kanun'da öngörülen sürelere uygun olarak yapılacak fesih bildirimi açık ve anlaşılır olmalıdır. Ayrıca ispat bakımından da kolaylık sağlayacağından fesih bildiriminin yazılı şekilde yapılması gerekmektedir. Bu kurallara uyulmadığı takdirde ihbar tazminatı hakkı doğacaktır.

Ek bilgiye ihtiyaç duymanız hâlinde lütfen müşteri temsilciniz ile irtibata geçiniz.

Çalışanlar için işten çıkartıldıklarında iki türlü tazminat hakkı bulunuyor. Bunlardan birisi eğer aynı işyerinde 1 yılı doldurmuşlarsa kıdem tazminatı, ikincisi çalıştıkları süreye göre ihbar tazminatı olarak ödeniyor.

Kıdem tazminatı bazı istisnalar dışında kendi istek ve kusurunuz haricinde işten çıkartılmışsanız her yıl için bir brüt ücret olarak veriliyor. Bu ücret belirlenirken de sadece maaş değil yıl içinde düzenli olarak ödenen tüm paralar hesaba dahil ediliyor.

KIDEME BAKILIYOR

İkinci ödenmesi gereken tazminat ise ihbar tazminatı olarak adlandırılıyor. İşverenin de işçinin de iş sözleşmesini feshedeceğini belli bir süre önce karşı tarafa bildirme zorunluluğu bulunuyor. Bu süreyi de o işyerindeki kıdeminiz yani çalışma zamanınız belirliyor. Bu süreye uymadan işten çıkartılan çalışanlara kıdemine göre ihbar tazminatı peşin olarak ödeniyor. Bu bakımdan emekli yahut emekli olmayan işçi ayrımı yapılamıyor.

İKİ TARAFTA ÖDER

İş Kanunu’nun Maddesindeki düzenlemeye göre, ihbar süresine uyulmadığı zaman ihbar tazminatı ödemesi gerekiyor. İhbar süresi 6 aydan 1,5 yıla kadar olan çalışma süresi için 4 hafta olurken, ödenecek ücret de 1 aylık maaş oluyor. yıldan 3 yıla kadar çalışanlar için 6 hafta ve 1,5 aylık maaş, 3 yıldan fazla çalışma için ise 8 hafta yani 2 aylık maaş şeklinde ödeniyor. Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabiliyor. Eğer işçi bu sürelere uymadan işten ayrılırsa bu kez işverene aynı şekilde ödeme yapıyor. İhbar tazminatı böylece iki taraflı bir uygulama olarak değerlendiriliyor. Yine işveren fesih hakkını kötüye kullanmışsa bu sürelerin üç katı tutarında kötü niyet tazminatı da ödüyor.

EMSAL KARAR

Yargıtay Hukuk Dairesi’nin kararı ile ihbar tazminatının sözleşmeyi bozan taraf tarafından ödeneceği de hükme bağlanmış oldu. İhbar tazminatının İş Sözleşmesi'ni fesheden tarafın karşı tarafa ödemesi gereken bir tazminat olduğunun vurgulandığı kararda; "İş Sözleşmesi'ni fesheden tarafın ihbar tazminatına hak kazanması mümkün olmaz" denildi.

5 YIL İÇİNDE BAŞVURUN

Kıdem ve ihbar tazminatını alamayan ya da eksik ödenen çalışanlar, arabulucuya başvurarak hakkını arayabiliyor. Arabulucuya başvuru için zaman aşımı 5 yıl. Yani işten ayrıldıktan itibaren 5 yıl içinde başvuru yapmak gerekiyor. Arabulucu konuyu en fazla 4 hafta içinde sonuçlandırıyor. Eğer uzlaşma sağlanamazsa, çalışan hakkını iş mahkemesinde dava açarak arayabiliyor.

TABLO 1:

SÜREYE BAKILIYOR

TABLO 2:

NASIL HESAPLANIYOR

Brüt maaşı TL olan 5 yıllık bir çalışanın ihbar tazminatı şöyle hesaplanıyor :

İhbar süresi 8 Hafta (56 gün)
/ 30 = ,34 TL (günlük ücret)
56 gün  X ,34 = ,04 TL (Brüt İhbar Tazminatı)
,04 X %15 = ,05 TL (gelir vergisi)
,04 X = 56,68 TL (damga vergisi)
,04 – (,05 + 56,68) = ,31 TL (Ödenecek ihbar tazminatı)

Faruk ERDEM