Bulutsu Özellikleri

İçerik

Evren harika bir yer. 13,8 milyar yıllık yaşı ve 93 milyar ışık yılı çapıyla Kozmos, her biri milyarlarca yıldız içeren 2 trilyondan fazla galaksiye ev sahipliği yapıyor. Ama her şeyden önce, Evren dinamik bir yerdir.

Sanki Evrende neredeyse sonsuz bir ekosistemmiş gibi, yıldızlar oluşum ve ölüm döngülerinden geçer. Bir gün, bundan yaklaşık 5 milyar yıl sonra Güneşimiz ölecek. Ve bu, kaçınılmaz olarak Dünyanın sonunu işaret etse de, yalnızca yeni bir yıldızın yaşamının başlangıcını işaretleyecektir.

Ve bir yıldız öldüğünde, tüm maddesi uzayda genişleyerek bulutsu olarak bilinen devasa gaz ve toz bulutları oluşturur. Bu bulutsular, görsel olarak çarpıcı olmanın ötesinde, yeni yıldız oluşumunun motorudur.

Ve bugünün makalesinde, ne olduklarını ve Evrendeki önemini anlamanın yanı sıra, her bir türün özelliklerini analiz ederek nasıl sınıflandırılabileceklerini göreceğiz. Kozmos boyunca yolculuğumuza başlayalım.

• Okumanızı öneririz: "Evrenin 30 inanılmaz merakı"

Bulutsu nedir?

Bulutsu, devasa bir kozmik gaz ve toz bulutudur. bir galaksi içinde, gaz (temelde hidrojen ve helyum) ve tozun (çok küçük katı parçacıklar) parçacıklar arasındaki çekimle bir arada tutulduğu, inanılmaz büyüklükte bulutlar oluşturan, birkaç yüz ışıklık yapılar oluşturan bir bölge olarak anlaşılabilir. yıllar.

Aslında, bulutsular 50 ila 300 ışıkyılı arasında çapa sahip bulutlardır (perspektife koymak gerekirse, Güneş'e en yakın yıldız 4 ışıkyılından biraz fazladır). Bu demektir ki, bir ışık yılı, ışığın 365 günde kat ettiği mesafe (ve hızının saniyede 300.000 km olduğu) dikkate alındığında, uzay devleriyle karşı karşıyayız demektir. 3.000 milyon milyon kilometre çapında ölçüm yapabilirler.

Bu nedenle, onları oluşturan trilyonlarca trilyonlarca gaz ve katı parçacık arasında yegane yerçekimi etkileşimlerinin kurulduğu, inanılmaz derecede çeşitli ve şüphesiz hepsi şaşırtıcı olan devasa gaz ve kozmik toz bulutlarıdır. şekiller.

Bu parçacıkların ışığı nasıl dağıttığına (ki bu, kimyasal bileşimlerine ve içinde bulunan elementlere bağlıdır) veya onu nasıl oluşturduklarına bağlı olarak, bulutsular şu veya bu renkte olacaktır. Birçok (birkaç bin) farklı nebula keşfettik, çünkü inanılmaz boyutlarıyla birlikte renklenmeleri onları tespit etmeyi nispeten kolaylaştırıyor.

Orion Bulutsusu örneğinde olduğu gibi, Dünya'dan çok uzakta olsa bile, 1,350 ışıkyılı uzaklıkta olmasına rağmen, 24 ışıkyılı çapı ve galaksideki en parlaklardan biri olması nedeniyle, hatta olabilir. çıplak gözle (sadece parlak bir nokta olarak bile olsa) algılanır.

Bir merak olarak, şimdilik şunu belirtmek ilginçtir: Evrende bilinen en soğuk yer bir bulutsu. Spesifik olarak, Dünya'dan 5.000 ışıkyılı uzaklıkta bulunan ve 2 ışıkyılı çapındaki Bumerang Bulutsusu, mutlak sıfırın (-273.15°C) sadece bir derece üzerinde, -272°C sıcaklığa sahiptir.

• Daha fazlasını öğrenmek için: "Evrendeki en soğuk 10 yer"

Bu inanılmaz düşük sıcaklık, onu oluşturan gazın, bulutsuların geri kalanından 100 kat daha fazla (saatte 600.000 kilometre mertebesinde) çok hızlı bir genişleme geçirmesinden kaynaklanmaktadır. Ve basit kimya ile genişleyen bir gaz soğutulur.

Her ne olursa olsun, bulutsular kozmik düzeyde çok önemlidir, çünkü milyonlarca yıl sonra bu parçacıklar, bir yıldızın doğuşunu belirleyen nükleer füzyon reaksiyonlarına ev sahipliği yapacak kadar sıcak olan bir yerde yoğunlaşırlar. Bulutsular yıldız fabrikalarıdır.

• Daha fazlasını öğrenmek için: "Yıldızlar nasıl oluşur?"

Bulutsular nasıl sınıflandırılır?

bunu anladık zaten Bulutsular, yıldızlararası boşluklarda "yüzen" kozmik gaz ve toz bulutlarıdır., yüzlerce ışıkyılı boyunca şaşırtıcı yapılar yaratıyor.

Şimdi, hepsi aynı mı? Hayır. Doğaları hakkındaki bilgiler geliştikçe ve yenileri keşfedildikçe, gökbilimciler onları özelliklerine, kökenlerine ve evrimlerine göre farklı türlere ayırmanın önemli olduğunu gördüler. Şimdi bu sınıflandırmaya bir göz atalım.

1. Gezegenimsi bulutsular

Adı bizi yanıltmasın. Bu nebulaların gezegenlerle veya oluşumlarıyla hiçbir ilgisi yoktur. Aslında, bir gezegenimsi bulutsu, orta büyüklükte bir yıldız (örneğin) ömrünün sonuna ulaştığında oluşan bulutsu.

Yani, yakıtı bittiğinde bir yıldız öldüğünde, genişleme (içerideki nükleer enerji nedeniyle) ve büzülme (kendi yerçekimi nedeniyle) arasındaki denge bozulur. Yani, aynı zamanda, yerçekimi çöküşü meydana gelir ve bir kalıntı olarak bir beyaz cüce oluşur (Güneş'in kütlesini Dünya boyutunda bir bedende yoğunlaştırdığını hayal edin), uzaya muazzam miktarda gaz ve toz yayar ve bunlar yıldızın en dış katmanlarından, yani beyaz cücede yoğunlaşmamış olanlardan.

• Şunu okumanızı öneririz: "15 yıldız türü (ve özellikleri)"

Bu bulutsular diğerlerinden çok daha küçükler ve daha az parlaklar, çünkü beyaz cüce tarafından üretilen ve geriye kalan enerjiye bağlıdır. Kısacası, gezegenimsi bir bulutsu, beyaz bir cüceye dönüşen orta büyüklükte bir yıldızın kalıntılarıdır ve etrafındaki yörüngede muazzam miktarda gaz ve toz dışarı atar.

Genel olarak benimsedikleri küre biçiminden dolayı (bir yıldıza çekildikleri için), kafa karışıklığına neden olmasına rağmen "gezegensel" olarak adlandırılırlar. Bir örnek, 650 ışıkyılı uzaklıkta bulunan, yaklaşık 12.000 yıl önce oluşmuş ve çapı 6 ışıkyılından daha küçük olan ve diğerlerine göre nispeten küçük olan Helis Bulutsusu'dur.

2. Dağınık salma bulutsuları

Yaygın bulutsular, herhangi bir yıldızın yerçekimsel çekiminden etkilenmeyen bulutsulardır, bu nedenle çok daha değişken şekiller benimseyerek genişlerler (dolayısıyla bunlara dağınık denir) ve daha büyük boyutlara ulaşanlardır.

Özellikle dağınık salma bulutsuları, içerdikleri gaz iyonize olduğu için (komşu yıldızlardan aldıkları ultraviyole radyasyon nedeniyle), kendi ışığıyla parlamak. Bunlar, en yaygın olarak yeni yıldızların oluşumuyla sonuçlanan bulutsulardır, ancak bir döngü olmalarına rağmen, ölmüş yıldızların kalıntıları olarak da kabul edilebilirler.

Bunun açık bir örneği, 5000 ışıkyılı uzaklıkta bulunan ve 40 ışıkyılı çapındaki Omega Bulutsusu'dur. 8.000 ila 10.000 arasında yıldızın ondan doğduğuna inanılıyor.

3. Süpernova kalıntıları

Gezegenimsi bulutsularda tartıştığımız gibi, orta büyüklükteki yıldızlar (Güneş gibi) oldukça barışçıl bir şekilde yaşamlarına son verir, beyaz bir cüce oluşturur ve arkasında yörüngede dönen bir gaz ve toz bulutu bırakır.

Şimdi, Güneş'ten 8 ila 20 kat daha büyük yıldızlar (20 kattan daha büyüklerse, zaten bir kara deliğe yol açarlar) yaşamlarını Evrendeki en şiddetli fenomenlerden biriyle sonlandırıyorlar: bir süpernova.

Süpernova, büyük kütleli yıldızların kütleçekimsel çöküşünden sonra meydana gelen bir patlamadır. 3.000 milyon °C sıcaklığa ulaşılan ve tüm galaksiden geçebilen gama radyasyonu dahil muazzam miktarda enerjinin yayıldığı bir atmosfer.

Bu olduğunda, patlamanın bir sonucu olarak, ölmekte olan yıldızdan gaz ve toz kalıntıları vardır, ancak bu durumda herhangi bir beyaz cücenin yerçekiminden etkilenmedikleri için gezegensel olanlarla hiçbir ilgisi yoktur ( temel olarak şekil olmadıkları için) ve ayrıca, çok daha enerjiktirler, kendi ışıklarıyla parlarlar, bu yüzden gerçekten, özellikleri nedeniyle, onu başka bir dağınık bulutsu biçimi yapar.

Açık bir örnek, 6.300 ışıkyılı uzaklıkta bulunan ve bir yıldızın bir süpernova formundaki ölümünden sonra oluşan Yengeç Bulutsusu'dur. 1054 yılında meydana gelen ve Çinli ve Arap gökbilimciler tarafından belgelenen bir fenomen, patlama neredeyse iki yıl boyunca gökyüzünde görüldü.

Şimdi, Yengeç Bulutsusu yaklaşık 11 ışıkyılı bir çapa sahip ve içinde bir nötron yıldızı olan bir pulsar barındırıyor: Evrendeki en yoğun nesnelerden biri. Güneş'in tüm kütlesini, mükemmel düzenli zaman aralıklarında elektromanyetik radyasyon yayan 10 kilometre çapında (Manhattan Adası gibi) bir küre haline getirdiğinizi hayal edin.

• İlginizi çekebilir: "Evrendeki en yoğun 10 malzeme ve nesne"

4. Dağınık yansıma bulutsuları

Dağınık yansıma bulutsuları, diğer yıldızların yerçekiminden de etkilenmeyen bulutsulardır, ancak bu durumda onlardan yeterince ultraviyole radyasyonu almazlar, böylece gazları iyonlaşır ve bulutsu kendi ışığıyla parlar.

Her halükarda, hala yeni yıldızların doğuşunu en çok teşvik edenler onlar. Ve o kadar parlak olmamasına veya bu kadar çarpıcı renkli ışıklar üretmesine rağmen, genç, mavimsi yıldızları bulutsudaki tüm gazı aydınlatıyor. Bunun açık bir örneği, 100 milyon yaşın biraz üzerinde, 500 ila 1.000 genç yıldıza ev sahipliği yapan Ülker Bulutsusu'dur. Dünya'dan 444 ışık yılı uzaklıktadır.

5. Karanlık bulutsu

Karanlık bulutsular, yıldızlarla tamamen alakasız olanlardır. İyonize de değiller (kendi ışıklarıyla parlamazlar) ne de yakındaki diğer yıldızların ışığını yansıtmazlar. Bu nedenle ardındaki her şeyi gizleyen kara bulutlar olarak algılanırlar.

Açık bir örnek, karanlık olmasının yanı sıra, Dünya'dan 1.500 ışıkyılı uzaklıkta bulunan ve 7 ışıkyılı çapa sahip olan Atbaşı Bulutsusu'dur.

6. Gezegensel protonebullar

Gezegenimsi protonebula, yıldızın ölümü ile bir gezegenimsi bulutsunun nihai oluşumu arasında kısa bir süre için var olandır. Bunlar yansıma bulutsuları önemli miktarda kızılötesi radyasyon yayar, çünkü yıldız henüz çökmedi. Gezegenimsi bulutsular gibi, yıldızlarda Güneş'in kütlesini veya en fazla sekiz kat daha fazlasını oluştururlar. Daha fazlaysa, süpernova fenomeni zaten gerçekleşir.

Bir örnek, 3.000 ışıkyılı uzaklıkta bulunan ve yarım ışıkyılı çapındaki Yumurta Bulutsusu'dur ve bulutsunun hala genişlemenin çok erken bir aşamasında olduğunu gösterir.

7. Yansıma ve salma bulutsuları

Evrende her şey siyah veya beyaz değildir. Bu anlamda, hem emisyon bölgelerini (kendi ışığını üreten iyonize gazla) hem de yansıma bölgelerini (diğer yıldızların ışığını yansıtan) birleştiren bulutsular vardır. Bu nedenle, onlar aynı zamanda görsel olarak en şaşırtıcı.

Orion Bulutsusu, genç yıldızların olduğu bölgelere sahip olduğu, ancak bulutsunun diğer kısımları kendi ışıklarıyla parladığı için bunun açık bir örneğidir. Söylediğimiz gibi, 1.350 ışıkyılı uzaklıkta olmasına rağmen, parlaklığı ve inanılmaz boyutu (24 ışıkyılı çapında) teleskopa ihtiyaç duymadan bile onu görünür kılıyor.