Merhaba arkadaşlar size bu yazımızda Coğrafya Konuları hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi sahibi olabilirsiniz. Dış Kuvvetler ve Yer Şekilleri Nedir? sorusunun cevabı aşağıda sizleri bekliyor
Dış kuvvetler iç kuvvetler sonucu oluşan yerşekillerinin son düzeltmelerinin yapıldığı kaynağını güneşten alan kuvvetlere denir. Dış kuvvetlerin etkisiyle yüksek yerler aşındırılmaktadır. Böylece yeryüzü giderek düzleşmekte, iç kuvvetler tarafından oluşturulan yeryüzü şekilleri ortadan kalkmaktadır. Başka bir ifade ile iç kuvvetlerin etkisiyle oluşan yer şekilleri dış kuvvetlerin etkisiyle biçimlenmektedir.
Yeryüzündeki aşındırmayı yapan dış kuvvetleri aşağıdaki gibidir.
Rüzgar kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde ve bitki örtüsünün zayıf olduğu alanlarda daha fazla şekillendirme yapar.
1- Rüzgar Aşındırma Şekilleri
Rüzgar gevşek malzemelerin bulunduğu yerlerde bu malzemeleri hızla kaldırarak havalandırır. Taşıdığı bu malzemeleri geçtiği yerlere çaptırması sonucu korozyon/ rüzgar aşındırması) meydana gelir. Bu şekiller böyle oluşmuşlardır.
a) Şahit Kaya: Rüzgarın taşıdığı malzemeleri kara yüzeylerine çarptırmasıyla , farklı dirençteki tabakalarda aşınma da farlı oluşur. Böyle ortaya çıkan şekillere denir.
b- Mantar kaya: Rüzgar tarafından taşınan malzemeler yüksek kayaların alt kısımlarına çarparlar ve burada aşındırma meydana getirirler. Kayanın üst kısmında aşınma az oluru. Böylece mantar kayalar meydana gelir.
Tafoni: Kayaların çözünmeyle gevşemesi kısımlarının, rüzgarlar tarafından aşındırılıp kayadan kopmasıyla oluşan kovuklara tafoni denir
Yardang: Yüzeyi farklı dirence sahip tabakalara çarpan rüzgarların, aşınması daha kolay tabakaları aşındırarak oluşturdukları oluk veya yarıklardır
2- Rüzgarın Biriktirme Şekilleri
Kumul : Ruzgarın taşıdığı kum ve mil gibi ince malzemeleri hızının azaldığı yerlerde biriktirmesi ile oluşur.
Barkan: Çöllerdeki Hilal biçimli kum tepeleridir. Hilalin açık ucu rüzgârın estiği yönü göfunduszeue.info kumullarında rüzgara bakan yamaç az meyilli ,kuytu yamacı ise funduszeue.info kumullarında rüzgar tepedeki kumulları yanlara doğru ittirir böylece kumul hilal şeklini alır. Barkan terimi Türkistandan alınan bir terimdir.
Lösler: İnce tozların, çöllerden daha nemli alanlara taşınması ve orada yığılması sonucu oluşan kalın toprak örtüsüne lös denir. Lösler genellikle tabakalaşmamış, gözenekli ve çok verimli topraklardır. Ülkemizde kumul şekilleri Konya Karapınar civarında görülmektedir
Akarsuyun Havzası : Bir akarsuyun kollarıyla birlikte sularını topladığı alana o akarsuyun havzası denir. Havzanın büyüklüğü yer şekillerine ve akarsuyun uzunluğuna bağlıdır. Sularını denize ulaştıran havzalara açık havza, ulaştıramayan havzalara ise kapalı havza (Tuz Gölü çevresi, Van Gölü çevresi, Göller Yöresi, Aras Havzası) denir.
Akarsuyun Akımı (Debisi) : Akarsuyun enine kesitinden 1 saniyede geçen su miktarıdır, m3/sn olarak ifade edilir. Akarsuyun akımı, iklim özelliklerine (yağış miktarı ve şekli, sıcaklık vs.) havzanın büyüklüğüne, arazinin geçirimlilik yapısına, akarsuyun beslendiği kaynaklara ve insanların etkisine bağlıdır.
Akarsuyun Rejimi : Akarsu akımının yıl içerisinde gösterdiği seviye değişikliklerine denir. Bir yıl içerisinde su seviyeleri (debileri) arasında fark azsa rejimi düzenli, (Ekvatoral iklim, Karadeniz) çoksa rejimi düzensizdir. (Akdeniz, Muson) Akarsuyun rejimi üzerinde iklim özellikleri (yağış rejimi, yağış şekli, sıcaklık vs.) ve beslendiği kaynaklar etkilidir.
Türkiye’deki Akarsuların Özellikleri
» Havzaları dardır. (Üç yandan denizlerle çevrili olması, engebeli yer şekilleri, dağların kıyıya paralel uzanması)
» Rejimleri düzensizdir. (Her mevsim yağış olmadığından)
» En fazla su taşıdıkları dönem genelde ilkbahardır. (Kar ve buz erimesi, yağış)
» Hidroelektrik üretimine uygundurlar. (Derin ve eğimli vadilerde aktıklarından)
» Taşımacılığa uygun değillerdir. (Rejimleri düzensiz, yatak eğimleri fazla, ağızları alüvyonla dolmuş)
» En çok yararlandığımız alanlar; enerji üretimi, tarımda sulama ve içme suyu teminidir.
» Denge profiline ulaşamamışlardır. (Genç yapılı arazi olduğu için)
» Yatak eğimleri fazla olduğundan hızlı akarlar, bol alüvyon taşırlar.
» Dağların uzantısı nedeniyle genelde doğu-batı uzanışlıdırlar.
» Yağış miktarına bağlı olarak genelde az su taşırlar.
Akarsu Aşındırması
Akarsuların aşındırmasında en önemli etken eğim fazlalığı (hızlı akış)dır. Ayrıca taşıdığı su miktarı, bitki örtüsü, arazi yapısı ve taşıdığı yük miktarı da aşındırma üzerinde etkilidir.
Akarsu Aşındırma Şekilleri
1- Vadiler : En yaygın aşındırma şekilleridir.
2- Dev Kazanı
3- Peri bacaları
4- Peneplen (Yontukdüz)
5- Kırgıbayır
6- Denge profili
Akarsu Biriktirmesi
Akarsuyun biriktirmesinde en önemli etken eğim azalmasıdır. Ayrıca taşınan su miktarının az olması ve yük miktarının artması da biriktirmeye neden olur.
Akarsu Biriktirme Şekilleri
1- Birikinti Konisi
2- Dağ eteği ovası
3- Dağ içi ovası
4- Irmak ada ve setleri
5- Deltâ Ovaları : Akarsuyun denize döküldüğü yerde taşıdığı alüvyonları üçgen (Δ = deltâ) şeklinde biriktirmesiyle oluşur.
Bir kıyıda deltâ oluşabilmesi için;
» Kıyıda gel-git ve akıntıların etkili olmaması,
» Kıyının sığ (az derin) olması,
» Akarsuyun bol alüvyon taşıması gerekir.
6- Taraça (Seki)
» Karstik Kaynaklar (Voklüz)
» Yamaç Kaynakları
» Artezyen Kaynakları
» Fay Kaynakları
» Gayzerler
Karstik Kaynaklar (Voklüz) ve Özellikleri
Kalkerli arazilerde yeraltına sızan sular yeraltında boşluklarda birikir. Bu boşluklarda biriken sular yer üzerine çıkarsa karstik kaynak diye adlandırılır. Karstik kaynaklara VOKLÜZ adı da verilir.
» Genellikle çok su çıkaran karstik kaynaklardır. Bazıları büyük bir akarsu oluşturacak kadar bol su çıkarabilir.
» Suları soğuktur.
» Bol miktarda kireç içerirler.
» Genellikle içme suyu olarak kullanılmazlar (İstisnalar vardır.)
» Debileri mevsimsel olarak değişir.
» Türkiye’de en çok Akdeniz bölgesinde bu tarz karstik kaynaklara rastlanır.
Vadi (Yamaç Kaynakları) ve Özellikleri
» Vadi yamaçlarından akışa geçen kaynaklardır.
» Türkiye’de dağlık yerlerde yaygındır.
» Suları soğuktur ve akımları yıl içerisinde değişir.
» Kurak mevsimlerde akarsuların kurumasını önlerler.
Artezyen Kaynakları ve Özellikleri
» Yüzey sularının Geçirimsiz tabakalar arasında bulunan geçirimli tabakada birikmesi ve Sondaj atılarak insan tarafından bu suyun yüzeye çıkarılması ile oluşan kaynaklara artezyen kaynak denir.
» Suları tarımda sulama da ve içme suyu olarak kullanılır.
» Artezyen kaynakların suları soğuktur.
Fay Kaynakları ve Özellikleri
» Yerin derinliklerinde bulunan yer altı kaynaklarının fay kırıklarından yüzeye çıkması ile oluşur.
» Kırıklı yapının olduğu yerlerde sık rastlanır. Ör; Türkiye’de Ege
» Türkiye’de fay kaynaklarına sık rastlanır.
» Fay kaynaklarından elde edilen enerjiye Jeotermal enerji denir
» Suları ılık ya da sıcaktır.
» Kaplıca ya da Ilıca olarak da adlandırılır.
» İçlerinde bol miktarda eriyik mineral bulunur.
Gayzer Kaynakları ve Özellikleri
» Volkanizmanın etkili olduğu alanlarda yer altında sıcaklığın fazla olmasından dolayı, yer altı suları kaynar ve basınçlı bir şekilde sıcak su ya da buhar olarak belirli aralıklarla fışkırır. Bu şekilde oluşan kaynaklara gayzer ismi verilir.
» Özellikle aktif volkanların görüldüğü yerlerde sık rastanır. Ör; Yeni Zellanda , İzlanda, İtalya vb..
» Gayzer Kaynakları Aktif volkanik faaliyetlerin olduğu yerlerde görülür bu yüzden Türkiye’de Gayzer Kaynaklarına » Rastlanmaz
Derinlerden Gelen Suların Genel Özellikleri
» Suları ılık veya sıcak olur.
» Akımı (Debisi) fazla değişiklik göstermez.
» İçlerinde bol miktarda eriyik mineral bulunur.
» Su sıcaklığı çok değişmez.
Kutup bölgeleri ve yüksek dağlarda yeryüzünü şekillendiren en önemli dış kuvvet buzullardır. Ülkemizin şekillenmesinde en az etkisi olan dış kuvvettir. Erimeden, ertesi yıla kalan kara kalıcı (daimi) kar, karalar üzerinde hareket eden buz tabakalarına ise buzul adı verilir. Kalıcı kar ve buzulların yükselti sınırı Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe deniz seviyesine doğru alçalır. Buzulların etkisiyle hörgüçkayalar, tekne vadiler, sirk gölleri, Fiyort ve skyer tipi kıyılar (aşındırma) ve morenler (biriktirme) meydana gelir. Kanada’nın kuzeyi, Kuzey Avrupa ve İskandinav yarımadasında buzulların şekillendirici etkisi belirgindir. Ülkemizde ise; Hakkari çevresinde Cilo ve Sat Dağları ile Ağrı, Süphan, Munzur, Kaçkar, Erciyes, Aladağlar ve Uludağ üzerinde buzul şekillerine rastlanır.
Karalar üzerindeki durgun su kütlelerine göl denir. Bir gölün dışarıya akışı (gidegeni) varsa suları tatlı, akışı yoksa suları tuzludur.
Göller oluşumuna göre;
1- Tektonik Göller : İznik, Manyas, Ulubat, Tuz, Hazar
2- Karstik Göller : Salda, Söğüt, Avlan, Suğla (Akdeniz Bölgesi)
3- Buzul (Sirk) Gölleri : Yüsek dağlarda
4- Volkanik Göller : Meke, Nemrut
5- Set Gölleri
a) Heyelân Seti : Abant, Yedi göller, Uzungöl, Tortum, Sera (Karadeniz Bölgesi)
b) Alüvyon Seti : Eymir, Mogan, Bafa, Marmara
c) Kıyı seti (Lagün) : Büyük ve Küçükçekmece,Terkos
d) Lav Seti : Van, Çıldır, Erçek, Nazik, Haçlı (Doğu Anadolu)
e) Yapay Set (Baraj gölleri) : Keban, Atatürk, Karakaya, Dicle, Hirfanlı, Sarıyar v.s.
Göllerimizden; enerji üretimi (hidroelektrik), tarımda sulama, içmesuyu temini, tuz üretimi, turizm ve su ürünleri avcılığı amacıyla yararlanılır. Göllerin su seviyesi iklim koşullarına bağlı olarak mevsime göre değişebilir.
Dalgaların oluşumunda rüzgâr, deprem ve volkanizma ile gel-git etkili olurken, akıntıların oluşumunda rüzgâr ve yoğunluk farkı etkili olur. Dalgaların etkisiyle falez = yalıyar (aşındırma) kıyı oku (Fethiye Ölüdeniz) Lagün = deniz kulağı (Büyük ve Küçük Çekmece Gölleri), Tombolo = Saplıada (Kapıdağ yarımadası) meydana gelir.
Boyuna Kıyı : Dağların kıyıya paralel uzandığı, girinti ve çıkıntının az olduğu kıyılardır. (Karadeniz ve Akdeniz kıyıları)
Enine kıyı : Dağların kıyıya dik uzandığı bölgelerde çöküntü alanlarının sular altında kalmasıyla ortaya çıkan çok girintili çıkıntılı kıyılardır. (Ege Bölgesi kıyıları)
Limanlı Kıyı : Su basmasına uğrayan alçak bölgelerin önünün kıyı okları ile kapanması sonucu oluşan kıyılardır. Ukrayna’nın Karadeniz kıyıları.
Dalmaçya kıyı : Denizin kıyıya paralel uzanan dağ sıraları arasındaki vadilere dolması sonucu oluşan kıyılardır. Dağlar kıyı önünde kıyıya paralel adalar oluşturur. (Kaş-Finike arası)
Rias kıyı : Akarsuların plâtolarda açtıkları derin vadilerin sular altında kalmasıyla oluşan kıyılardır. (Çanakkale ve İstanbul Boğazları, İstanbul Halici, Güney Ege kıyıları)
Fiyort Kıyı : Buzul vadilerin sular altında kalmasıyla oluşan çok girintili çıkıntılı körfezlerdir. (Norveç kıyıları Türkiye’de görülmez.)
Skyer Kıyı : Deniz ilerlemesi sonucu hörgüçkayaların irili ufaklı binlerce adaya dönüştüğü çok girintili çıkıntılı kıyılardır. (Kanada ve İskandinav yarımadası kıyıları Türkiye’de görülmez.)
Haliçli (Estuar) Kıyılar : Gel-git olayının görüldüğü kıyılarda akarsu ağızlarının temizlenmesi sonucu oluşan kıyılardır. (Kuzeybatı Avrupa kıyıları : Londra, Hamburg, Amsterdam, Anvers Türkiye’de görülmez.)
Sınıf Coğrafya Konuları için Tıklayınız
Sınıfta Yer Alan Diğer Ders ve Konuları için Tıklayınız
Dış Kuvvetler ve Yer Şekilleri, Dış Kuvvetler ve Yer Şekilleri Konu Anlatımı
Ç ve DI KUVVETLER-I
funduszeue.infoüzünde çöküntü depremleri daha çok nerelerde görülür?
A) Karstik bölgelerde
B) Yal arazilerde
C) Birikinti ovalarnda
D) Dalk bölgelerde
E) Fay hatlarnda
funduszeue.infoma yarçap km. olan yerin yaps hakknda bilgi sahibi olabilmek için aadakilerden hangisinden faydalanrz?
A) Talarn yapsndan
B) Toprak yapsndan
C) klim yapsndan
D) Yer alt sularndan
E) Yerin derinliklerinden gelen sismik dalgalardan ve lavlardan
3.Ülkemizde orojenez olay sonucu oluan kvrm dalar aadaki jeolojik dönemlerden hangisinde gerçeklemitir?
A) Prekambrien
B) Postglasiyal
C) Paleozoik
D) Neozoik (Tersiyer)
E) Mezozoik
4.Aadakilerden hangisi oluum itibariyle dierlerinden farkldr?
A) Maara oluumu
B) Volkanizma
C) Da oluumu
D) Kta oluumu
E) Depremler
Yukardaki krkl bir yapda X ile gösterilen yerler için aadaki terimlerden hangisi kullanlr?
A) Antiklinal
B) Graben
C) Horst
D) Jeosenklinal
E) Senklinal
6.Depremlerde,yerin içindeki yer deitirmenin olutuu yere deprem oda veya iç merkez denir.
Aadakilerden hangisi bu merkeze verilen addr?
A) Sismograf
B) zoseist
C) Hiposantr
D) Episantr
E) Mikroseizma
7. Yerkabuunun üst ksmn oluturan sialde derine inildikçe scaklk artmaktadr.
metre derinliinde açlan bir kuyunun yüzeyi ile taban arasnda kaç 0C scaklk fark oluur?
A) 33 B) 15 C) 14 D) 12 E) 9
8. Dünya üzerinde sürekli bir su sirkülasyonu vardr. Zaman zaman bu dolam da deimeler olmaktadr. Bunun sonucunda kara sabit kalmak artyla denizler yükselir ve ya alçalr.
Aadakilerden hangisi denizlerin yükselerek ilerlemesine verilen addr?
A) Östatik
B) zostazi
C) Regrasyon
D) Transregrasyon
E) Seizma
9. I. Magma yüzeye çkmsa d püskürükler
oluur
II. Volkanizmada çkan kat maddelere
genel olarak tüf denir
funduszeue.info özellikli lavlar geç sour
funduszeue.info arlkl lavlar çabuk sour
V. Volkanizmada çkan gazlara genel olarak
Mofet ad verilir
Yukardaki volkanizma ile ilgili verilen özelliklerden hangisi veya hangileri yanltr?
A) I-II B) I-V C) Yalnz V
D) II-V E) III-IV
Ege Bölgesi’nde Aydn,Boz ve Yunt dalar oluumlarna göre aadakilerden hangisidir?
A) Horst
B) Antiklinal
C) Jeosenklinal
D) Graben
E) Senklinal
Ülkemizin deiik yerlerinde volkanik kökenli yükseltiler vardr.
Aadaki dalardan hangisi Dou Anadolu Bölgesi’nde bulunan sönmü volkan dalarndan deildir?
A) Ar B) Süphan C) Tendürek
D) Erciyes E) Nemrut
Dünyann oluumundan günümüze 4, milyar yl geçmitir. Bu uzun dönemde çeitli olaylar olumutur. Bu dönemlere jeolojik zamanlar denir.
Aadaki olaylardan hangisi bu zamanlara uymaz?
A) Huron kvrmlar ilkel zamanda olumutur
B) Takömürü yataklar funduszeue.infoa olumutur
C) Ktalarn ayrlmas funduszeue.infoa balamtr
D) Alp-Himalaya sistemi 3. Zamanda olumutur.
E) Türkiye’de petrol,tuz ve linyit yataklar funduszeue.infoa olumutur.
Aadakilerden hangisi d kuvvetlerin özelliklerindendir?
A) Enerjilerini yerin derinliklerinden alrlar
B) Yeryüzü ekillerinin oluumunda yapcdrlar
C) Genelde ksa sürelidirler
D) Yerkabuunun zayf yerlerinde daha etkilidirler
E) Uzun süreli dönemde etkili olurlar
Kayalarn mekanik (fiziksel) çözülmeleri daha çok nerelerde etkili olurlar?
A) Çöllerde
B) Bol yal yerlerde
C) Gür bitkisinin olduu yerlerde
D) Okyanus ikliminin hakim olduu yerlerde
E) Nemli ortamlarda
I. Eim
II. Ya ve suyun bulunmas
III. Bitki örtüsü
IV. Killi tabakalarn bulunmas
V. Tabakalarn uzan
Yukardakilerden hangisinin heyelann oluumunda etkisi en azdr?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Rüzgar erozyonu aadaki yerlerden hangisinde etkili deildir?
A) Karadeniz Bölgesi B) Tuz Gölü çevresi
C) Karapnar çevresi D) Çukurova
E) stanbul-ile kylar
Yukarda verilen ekiller aadakilerden hangisinde doru olarak eletirilmilerdir?
I II
A) Yardang Hamada
B) Mantarkaya Barkan
C) Barkan Kumul
D) Mantarkaya Hamada
E) Lös Kumul
Aadakilerden hangisi erozyonu önlemede alnacak tedbirlerden biri deildir?
A) Aaçlandrma yapmak
B) Nöbetlee ekim
C) Araziyi ekillendirme
D) Eime paralel sürüm
E) Bitki örtüsünün korunmas
Volkanik sahalarda gazlarn basnc ile zaman zaman fkrarak çkan kaynaklara ne ad verilir?
A) Voklüz B) Gayzer C) Artezyen
D) Fay kayna E) Yamaç kayna
Aadakilerden hangisi karstik andrma ekillerinden deildir?
A) Obruk B) Dolin C) Polye
D) Uvala E) Dikit
Aadakilerden hangisi karstik biriktirme ekillerinden deildir?
A) Traverten B) Sarkt C) Sütun
D) Düden E) Dikit
Aadakilerden hangisi,dünya üzerinde rüzgarlarn ekillendirici etkisinin görüldüü yerlerden deildir?
A) Çöller B) Kumlu ky bölgeleri
C) Taban seviyesi ovalar D) Nadas alanlar
E)Ekvatoral bölgede
Rüzgar andrmas sonucunda sert ve yumuak tabakalarn yan yana sraland bölgelerde oluan pürüzlü yüzeylerdir.
Yukarda özellii belirtilen bu tür yerlere ne ad verilir?
A) Kumul B) Barkan C) Lös
D) Yardang E) Çöl kaldrm
I. Her zaman kar yaan yerlerdir
II. Kar yann sk olduu yerlerdir
III. Yl boyunca ortadan kalkmayan karlardr
IV. Vadiler içindeki karlardr
V. Ekvatoral bölgedeki karlardr.
Yukardakilerden hangisi tokdoan karlar tanmlamada kullanabiliriz?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Daimi kar snrnn tropikal kuakta metreden,Kuzey Kutup bölgesinde metreden,Güney Kutup bölgesinde 0 metreden geçmesinin nedeni aadakilerden hangisidir?
A) Yalar B) Nemlilik C) Bulutluluk
D) Scaklk E) Yükselti
Binlerce kilometrekarelik yüzeyde,kaln örtü biçiminde oluan buzullardr.
Yukarda belirtilen buzul çeidi aadakilerden hangisinde gösterilmitir?
A) Sirk Buzulu B) Örtü buzulu
C) Vadi buzulu D) Aysberg E) Takke buzulu
Aadaki oluumlardan hangisi buzullarn oluturduu andrma ve biriktirme ekillerinden deildir?
A) Tekne vadiler B) Hörgüç kayalar
C) Morenler D) Fiyortlar E) Tafoni
Gel-git genliinin fazla olduu kylarda aadaki ekillerden hangisi görülmez?
A) Haliç
B) Delta
C) Falez
D) Watt kylar
E) Yalyar
Yukarda verilen ekiller aadaki hangi seçenekte doru olarak verilmitir?
I II
A) TomboloLagün
B) HaliçFalez
C) Ky okuWatt kylar
D) TomboloFalez
E) LagünHaliç
Gel-git olaynn görüldüü kylarda her gün 50 dakika gecikmeyle olumasnn temel sebebi aadakilerden hangisidir?
A) Dünyann çekim gücünün fazla olmas
B) Güne ve Ayn ayn hizaya 50 dakika geç gelmesiyle
C) Dünyann kendi ekseni etrafnda dönmesiyle
D) Ay gününün 24 saat 50 dakika olmasyla
E) Ayn kendi ekseni etrafnda dönmesiyle
Ülkemiz kylarnda bir çok delta varken, haliç olmamasnn sebebi aadakilerden hangisidir?
A) Gel-git olaynn etkili olmamas
B) Kylarmzn çok derin olmas
C) Kylarmzn çok girintili olmas
D) Dalarn kyya paralel olmas
E) Akarsularn denizlere ulat kylarn çok yüksek olmalar
Akdeniz’de binde 38 olan tuzluluk oran Karadeniz’de binde 18 tir.
Aadakilerden hangisi bu durumu açklamada kullanlamaz?
A) Ya miktar
B) Buharlama oran
C) Dökülen akarsular
D) Bulunduklar enlem
E) Akntlar
Aadakilerden hangisi denizlerin belli bal özelliklerinden deildir?
A) Okyanuslara göre derinlikleri azdr
B) Daha dar alanldrlar
C) Büyük akntlar vardr
D) Çevrelerindeki karalarn scaklk artlarndan etkilenirler
E) Balk türü açsndan okyanuslara göre fakirdirler.
Geni bir düzlükte akan bir akarsuyun aadaki ekillerden hangisini oluturmas beklenir?
A) Derin vadi
B) Boaz
C) Menderes (Büklüm)
D) Kanyon
E) Yatk yamaçl vadi
Deniz seviyesine yaklam bir akarsuyun aa çrnda oluan vadi türü aadakilerden hangisidir?
A) Yatk yamaçl vadi
B) Alüvyal tabanl vadi
C) Çentik vadi
D) Boaz vadi
E) Kanyon vadi
Akarsularn gücü ile hz arasnda bir iliki vardr. Akarsularn akm (debisi) azalmas ile biriktirme ekilleri arasnda bir ba vardr.
Buna göre yukardaki ekili oluturan akarsuyun akm hakknda hangi sonuca varlabilir?
A) Hiç yükselmemitir
B) Bir kez yükselmitir
C) Üç kez yükselmi iç kez alçalmtr.
D) Dört kez yükselmitir iki kez alçalmtr
E) ki kez yükselmi iki kez alçalmtr.
Yukardaki ekillerin ortak özellikleri aadakilerden hangisidir?
A) Akarsu andrmasyla olumalar
B) Dalga andrmasyla olumalar
C) Akarsu biriktirmesiyle olumalar
D) Andrma ekli olmalaryla
E) Birikim ekli olmalaryla
Tad su miktar yl içersinde çok sk deien bir akarsu için aadakilerden hangisini kesinlikle söyleyemeyiz?
A) Tad su miktar fazladr
B) Rejimi düzenlidir
C) Ulama elverili deildir
D) Havzas genitir
E) Rejimi düzensizdir
Yeni orojenik ve epirojenik olaylarla karlam alanlarda akarsular denge profiline ulaamazlar.
Türkiye’de akarsularn denge profiline henüz ulaamam olmasnn temel sebebi aadakilerden hangisidir?
A) Akarsularmz çoktur
B) Akarsularmz çok su tarlar
C) Akarsularmzn rejimleri düzensizdir
D) Akarsularmzn havzalar genitir
E) Akarsularmz yüksek ve engebeli arazilerden geçmektedir
Aadakilerden hangisi akarsu biriktirme ekillerinden deildir?
A) Birikinti konisi B) Birikinti yelpazesi
C) Krgbayr D) Delta E) Da etei ovas
Akarsuyun gücü ile andrmas arasnda bir ba vardr.
Aadakilerden hangisi akarsularn mekanik andrma gücüne etki eden faktörlerden deildir?
A) Tad su miktar
B) Bitki örtüsü
C) Ak hz
D) Tad yükün nitelii
E) Zeminin özellii
Aadakilerden hangisi akarsu andrmas sonucu oluan ekillerindendir?
A) Polye B) Taban seviyesi ovalar
C) Dev kazan D) Haliç E) Da içi ovalar
Ülkemiz kylarnda denize ulaan akarsular,tadklar malzemeleri biriktirerek deltalar olutururlar.
Aadakilerden hangisi böyle bir oluumda önemli rol oynar?
A) Gel-git olaynn etkisi
B) Akarsularn çok su tamalar
C) Akarsu havzalarnn geni olmas
D) Akarsularn rejimlerinin düzensiz olmas
E) Akarsularn karma rejimli olmalar
Aadaki tanmlamalardan hangisi yanltr?
A) Ak hz:Akarsuyun en hzl akan noktalarnn birletirilmesi ile elde edilen çizgi
B) Akarsu ebekesi:Bir akarsuyun tüm kollar ile birlikte oluturduu sistemdir
C) Su bölümü çizgisi:Akarsuyun ortasndan geçen çizgidir
D) Denge profili:Bir akarsu yatann düzenli bir iç bükey eri halini kazanmasdr
E) Beslenme havzas:Akarsularn sularn toplad alandr
Ülkemizde yerekilleri üzerinde en çok etkili olan d kuvvet aadakilerden hangisidir?
A) Akarsular
B) Rüzgarlar
C) Buzullar
D) Dalgalar
E) Akntlar
Ekvatoral iklim kuanda aadaki d kuvvetlerden hangisi daha çok etkilidir?
A) Dalgalar
B) Rüzgarlar
C) Buzullar
D) Akarsular
E) Akntlar
Bir bölgedeki akarsularn rejimleri düzenli ise aadakilerden hangisini söyleyebiliriz?
A) Yar kurak bir iklim özellii vardr
B) Her mevsim yaldr
C) Yazlar çok yaldr
D) Karma rejimlidirler
E) Klar kar yaldr
I.Yükün artmas
II. Eimin azalmas
funduszeue.info veya göle ulamas
IV.Hznn artmas
V. Yatann genilemesi
Yukardakilerden hangisi bir akarsuyun biriktirme yapmasn engelleyen faktördür?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Yukardaki grafik, iki deiik kaynak suyunun bir yl boyunca hava scaklndan etkilenme derecelerini göstermektedir.
Bu kaynak sular için aadakilerden hangisi doru deildir?
A) ll. kaynan suyu her mevsimde daha souktur.
B) Her iki kaynan su scaklklar yaz aylarnda yüksek, k aylarnda düüktür.
C) Yazn daha scak olan kaynak suyu kn daha souktur.
D) lkbahar ve sonbaharda her iki kaynan su scaklklar birbirine yakndr.
E) l. kaynan suyu, ll. kaynan suyundan daha erken snmaktadr.
“Yer ekillerinin biçimi iç ve d kuvvetlerin etkisiyle sürekli olarak deiir.”
Aadakilerin hangisinde iç kuvvetlerin pay en büyüktür?
A) Maara oluumunda
B) Ky ekillenmesinde
C) Da oluumunda
D) Kayalarn ufalanmasnda
E) Vadilerin oluumunda
Aadakilerden hangisi, Bat Anadolu akarsularnn çok l (alüvyon) tadklarna en güçlü kanttr?
A) Sk sk taarak çevrelerindeki ovalar çamur gölü haline getirmeleri
B) Kaynaklaryla azlar arasnda yükselti farknn fazlal
C) Geni büklümler (menderesler) yaparak akmalar
D) Bitki örtüsünden yoksun dalk yörelerden kaynaklanmalar
E) Denize döküldükleri yerlerde geni deltalar oluturmalar
Gelgit, deniz aknts ve akarsularn, oluumuna katkda bulunduklar yer ekli aadakilerden hangisidir?
A) Pâto B) Haliç C) Fiyort D) Delta E) Vadi
Akarsu erozyonu ile rüzgâr erozyonunun birlikte etkin olduu yörelerin ortak özellii aadakilerden hangisidir?
A) Tarma elverililik
B) Eitim fazlal
C) Bitki örtüsünden yoksunluk
D) Toprak örtüsünün kaln olmas
E) Yalarn yamur olarak dümesi
Yukardaki harita, aadakilerden hangisinin daln göstermektedir?
A) Kvrm dalarnn
B) Deprem alanlarnn
C) Yüksek ovalarn
D) Ormanlarn
E) Geni düzlüklerin
Aadaki durumlarn hangisinde, bir kaynak suyunun scakl yl boyunca pek fazla deimez?
A) Yamur ve kar sularyla besleniyorsa
B) Debisi yl içinde azalp çoalyorsa
C) Orta enlemlerdeki bir bölgede yer alyorsa
D) Su, yerin derinliklerinden geliyorsa
E) Taban suyu seviyesi yüksekse
Bir akarsuda mendereslerin artmas aadakilerden hangisinin bir göstergesi olamaz?
A) Uzunluunun arttnn
B) Hznn azaldnn
C) Yatak eiminin azaldnn
D) Andrma gücünün azaldnn
E) Debisinin arttnn
Aadakilerden hangisi kalkerli arazide yer alan ekildeki kaynan bir özelliidir?
A) Sürekli olmas
B) Suyunun çok miktarda kireç içermesi
C) Suyunun scak olmas
D) Debisinin düük olmas
E) Belirli aralklarla fkrmas
Kum adacklar akarsu yataklarnn geniledii ve eimin azald yerlerde oluabilir.
Bu durum, kum adacklarnn olumasnda aadakilerden hangisinin etkili olduunu gösterir?
A) Akarsuyun ak hznn azalmasnn
B) Yer alt su seviyesinin yükselmesinin
C) Akarsuyun akmnn artmasnn
D) Akarsuya yeni bir kol katlmasnn
E) Yatak derinliinin artmasnn
Bir bölgede yüzey ekillerinin engebeli olmasnn, aadakilerden hangisine neden olmas beklenemez?
A) Tarm alanlarnn kstl olmasna
B) Ksa mesafelerde scakln deimesine
C) Akarsularn derin vadiler oluturmasna
D) Bitki örtüsünün çeitli olmasna
E) Büyük göllerin bulunmasna
Aadakilerden hangisi rüzgâr erozyonundan korunma yollarndan biri deildir?
A) Topraa otsu bitkiler ekilmesi
B) Rüzgâr yönüne dik aaçlandrma yaplmas
C) Tarlalarn nadasa braklmamas
D) Tarlalarn eim yönünde sürülmesi
E) Meralarda ar otlatmann engellenmesi
Aada, iki ayr bölgedeki ky kesimlerinin haritalar verilmitir.
Bu kylarda akarsu azlarndaki oluumlarn haritada görüldüü gibi farkl olmas, bu iki bölgenin aadakilerden hangisi bakmndan farkl olduunu kantlar?
A) Ya miktar B) Gelgit genlii
C) Akarsu rejimi D) Jeolojik yap
E) Deniz derinlii
Yukardaki Türkiye haritasnda numaralanm yerlerin hangilerinde görülen erozyonun balca nedenleri, bitki örtüsünün seyreklii ve yalarn düzensizliidir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve V
D) III ve IV E) IV ve V
Gece ile gündüz arasndaki scaklk farknn fazla olduu yerlerdeki kayaçlarda genellikle fiziksel ufalanma; hem scakln yüksek hem de yan fazla olduu yerlerdeki kayaçlarda ise genellikle kimyasal çözünme görülmektedir.
Aadaki tabloda, üç yerde gözlenen gece ile gündüz arasndaki ortalama scaklk fark, yllk ya miktar ve yllk ortalama scaklk verilmitir.
Verilen bilgilere göre, bu yerlerin hangisindeki kayaçlarda fiziksel ufalanmann, hangisindeki kayaçlarda kimyasal çözünmenin en çok olmas beklenir?
Fiziksel ufalanma Kimyasal çözünme
A) I II
B) III II
C) II I
D) II III
E) III I
Aadaki haritada bir yöredeki akarsular gösterilmitir.
Bu haritada, yöre ile ilgili aadaki yorumlardan hangisini dorulayacak bilgi yoktur?
A) Akarsularda menderes olumamtr.
B) Akarsularn tad su miktarlar birbirinden çok farkldr.
C) Kylar fazla girintili çkntl deildir.
D) Akarsularn boylar 15 km’den uzundur.
E) Batdan douya doru gidildikçe yükselti genellikle artmaktadr.
65. Deniz kenarndaki bir bölgede sradalarn kyya dik ya da paralel uzanmasnn, aadakilerin hangisi üzerinde etkili olmas beklenmez?
A) Ky ekilleri
B) Denizelliin etki alan
C) Hâkim rüzgâr yönü
D) Dalarn yükseltisi
E) Vadi tipleri
Bir nehrin deltasndan, on yllk bir biriktirme kesiti alnarak incelenmitir.
Bu inceleme sonucunda nehirle ilgili olarak aadakilerden hangisi hakknda bilgi edinilemez?
A) Geçtii yerlerin toprak yaps
B) Saniyede kaç m3 su aktt
C) Yllk biriktirmenin kalnl
D) On yllk süredeki takn says
E) Sularnn kirliliindeki deime
Türkiye’de ekim alanlarnn yarsndan fazlasnda erozyon nedeniyle çok miktarda toprak kayb olmaktadr.
Bu durum, erozyonun etkili olduu ekim alanlarnn aadaki özelliklerden hangisine sahip olduunu gösterir?
A) Toprak örtüsünün kaln olduunu
B) Nöbetlee ekimin yaygn olduunu
C) Eimin fazla olduunu
D) Topraklarn humusça zengin olduunu
E) Topraklarn geçirimli olduunu
Jeolojik süreç içerisinde, deniz seviyesindeki alçalma o denize dökülen akarsularn andrma gücünü artrr, yükselme ise azaltr.
Bu bilgiye göre, aada vadi kesitleri verilen be akarsudan hangisinin döküldüü denizde görülen son deime deniz seviyesi yükselmesidir?
Günlük scaklk farknn fazlal ve donma - çözülme olaylarnn skl mekanik çözülmeyi hzlandrr.
Buna göre, aadaki yerlerin hangisinde mekanik çözülmenin en az olmas beklenir?
A) Ekvatoral ormanlar
B) Çöller
C) Kutup alt bölgeler
D) Dalarn yüksek kesimleri
E) Orta kuak karalarnn iç kesimleri
70. Bir akarsuyun aznda delta bulunmas, bu akarsuyla ilgili olarak aadakilerden hangisinin göstergesi olamaz?
A) Su toplama havzasnda erozyonun iddetli olduunun
B) Yata boyunca, çözünebilen kayaçlarn yaygn olduunun
C) Denize döküldüü yerde akntlarn zayf olduunun
D) Denize döküldüü yerde deniz derinliinin az olduunun
71. I. Hörgüçkaya
II. Menderes
III. Peribacas
IV. Mantarkaya
V. Yalyar
Yukardakilerden hangileri akarsu andrmas sonucunda oluan ekillerdendir?
A) I-IV B) II-IV C) IV-V
D) II-III E) II-V
Buzullarn oluturduu girintili-çkntl ve önlerinde adacklarn oluturduu ky tipine ne ad verilir?
A) Fiyord
B) Skyer
C) Ria
D) Dalmaçya
E) Limanl ky
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
A | E | D | A | B | C | B | D | E | A | D | E | E |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
A | C | A | D | D | B | E | D | E | D | C | D | B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 |
E | B | D | D | A | E | C | C | B | C | D | B | E |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
40 | 41 | 42 | 43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50 | 51 | 52 |
C | B | C | A | C | A | D | B | D | A | C | E | D |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 |
C | B | D | E | B | A | E | D | B | B | C | B | D |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
66 | 67 | 68 | 69 | 70 | 71 | 72 | 73 |
|
|
|
|
|
B | C | B | A | B | D |
Yeryüzünün şekillenmesinde etkili olan dış kuvvetler, suların buharlaşması, yağışların gerçekleşmesi, akarsuların oluşması, rüzgârın meydana gelmesi, buzulların oluşması ve hareket etmesi, güneş enerjisine bağlı olarak meydana gelmektedir. Bu nedenle su, buz ve rüzgâra dış kuvvetler denir.
Dış kuvvetlerin etkisi her bölgede aynı değildir. İklim koşullarına bağlı olarak dış kuvvetlerin etkinliği bölgeden bölgeye değişmektedir. Çöllerde rüzgâr, nemli yerlerde akarsular, yüksek enlemlerde ve dağların yüksek kesimlerinde buzullar yer şekillerini biçimlendiren başlıca kuvvetlerdir. Ayrıca günümüzde gelişen teknoloji ve sanayiye bağlı olarak insanlar da önemli bir dış kuvvet olmuş ve yer yüzeyini şekillendirmiştir.
Dünya geneli göz önünde bulundurulduğunda akarsuların etki alanı diğer dış güçlere göre daha fazladır. Bu nedenle yeryüzünde en yaygın şekiller akarsuların oluşturduklarıdır. Yeryüzünün biçimlenmesi, iç ve dış kuvvetlerin etkileri sonucunda gerçekleşir. Dış kuvvetlerin, yer kabuğunun
ayrışmasıyla ortaya çıkan materyalleri taşımasına erozyon (aşınma) denir. Bu süreçte aşınan malzemeler yine dış kuvvetlerce taşınır ve belli bölgelerde biriktirilir. Erozyon sonucu çeşitli yer şekilleri meydana gelmektedir.
FacebookTwitterPinterestWhatsAppTelegramE-Posta ile paylaşYazdır
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası