Maraş Sıcak Su

AşağıKaydır

Müşteri Görüşleri

Helin Y.

Müşteri

Aqua parkı ve jakuzili odaları ile mükemmel bir tesis, otopark sorunu yok. Ailecek kalabileceğimiz dinlenme tesisi.

Selin B.

Müşteri

Güzel otel yer harika doğa ile iç içe. Termal havuz tertemiz ve çok güzeldi.

Furkan S.

Müşteri

Çok güzel bir termal deneyimi yaşadım tertemiz ve ferahtı hamamı havuzları saunası buhar odası her şeyiyle mükemmeldi! Teşekkürler Özger Termal Otel.

Oda Bul

Standart Oda

Klima Dahil Suit

Standart Standart

Otel Özellikleri

Ulaşım

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU    KAHRAMAN MARAŞ İLİ'NDE  ŞİFALI SU POTANSİYELİ VE  DEĞERLENDİRİLMESİ  seafoodplus.infoç.Dr. Mehmet GÜRBÜZ*  seafoodplus.infoç.Dr. Hüseyin KORKMAZ"  Özet  Kahraman  Maraş,  çok  sayıda  aktif fayın  bulunması  ve jeolojik  birimlerin  çeşitliliği  nedeniyle  şifalı  sular  bakımından  zengin  bir  ilimizdir.  İl  sınırları  içerisinde  iki  kaplıca,  bir  ılıca  ve  dokuz  içme olmak üzere toplam on iki şifalı su kaynağı bulunmaktadır.  Sağlık turizmi açısından oldukça  yüksek  bir potansiyeli  oluşturan  bu şifalı  sulardan altyapı  yetersizliği,  plânlama hataları  ve tanıtım  yetersizliği  gibi  nedenlerden dolayı  yeterince yararlanılamamaktadır.  Bu  çalışmada  Kahraman  Maraş  İli'nin  şifalı  su  potansiyeli  ortaya  konularak  bu  potansiyelin  en  iyi  şekilde  değerlendirilebilmesi  için  gerekli  düzenlemeler  ve  yapılması  gereken  yatırımlar  üzerinde durulmuştur.  Giriş  Bir litresinde en  az  1  gr.  eriyik halde  mineral  veya  karbondioksit  gazı  bulunan  sular "Maden  Suyu" ya da "Hidromineral Su"  olarak  adlandırılır (Ülker,  ,  s).  Bu  sular  ülkemizde farklı  isimlerle  anılır.  Sıcaklığı  20  °C'nin  altındakiler  şişelenerek  sofralarda  içecek  olarak  tüketildiğinde  "maden  suyu",  tedavi  olmak  amacıyla  kaynağından  içildiğinde  "içme"  olarak  adlandırılır.  Aynı  zamanda  sıcaklığı  20  °C'den  fazla  olanlar  ise  "ılıca"  adıyla  bilinir.  Eğer  ılıcalar  üzerine  tesisler  inşa  edilirse  o  zaman  "kaplıcalar"  ortaya  çıkar.  Bütün  bu  adlandırılan  sular  tedavi  amaçlı  kullanıldığından  genel  olarak "şifalı  sular"  olarak adlandırılır.  Yeryüzünde  şifalı  sular jeolojik  ve  tektonik  çeşitliliğin  fazla  olduğu  alanlarda  yoğunluktadır.  Bu alanlardan  biri  de Türkiye'dir.  Genç tektonik birliklerin fazla olması,  kısa mesafelerde jeolojik  birimlerin  çeşitlilik  göstermesi,  çok  sayıda  şifalı  suyun  oluşmasına  neden  olmuştur.  Türkiye'de  sayılan    aşan  şifalı  su  kaynağı  vardır.  Bu  kaynaklardan  12'si  Kahraman  Maraş  il  sınırları  içerisinde  yer almaktadır.  Bu  kaynaklardan  Ilıca  Kaplıcaları  ve  Ekinözü  İçmeleri  antik  çağlardan  bu  yana  kullanıldığı  bilinmektedir.  Günümüzde  şifalı  sular  açısından  oldukça  önemli  bir  potansiyel  oluşturan  bu  sular,  bugüne  kadar  istenilen  düzeyde  değerlendirilememiştir.  Hızlı  bir  gelişim ve değişim gösteren Kahraman Maraş ili,  bu potansiyelden daha fazla yararlanmalıdır.  Bu  çalışmada  öncelikle  Kahraman  Maraş  İli'nin  şifalı  su  potansiyeli  ayrıntılı  olarak  ortaya  konulacaktır.  Daha  sonra  bu  potansiyelin  bugünkü  mevcut  değerlendirme  boyutu  ele  alınarak  gelecek  için  sürdürülebilir planlanması  konusunda öngörüde bulunulacaktır.  *  KSÜ.  Fen  seafoodplus.info  Coğrafya  Bölümü  **MKÜ. Fen  seafoodplus.info  Coğrafya  Bölümü    KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU  K a h r a m a n m a r a ş ili'nin şifalı suları  Kahraman  Maraş  ili  Arap  Levhası  ile  Anadolu  Levhası'nın  çarpışma  kuşağında  yer alır.  İki  levhanın  Kretase'de  çarpışması  ile  başlayan  kuzey-güney  kompresyonel  rejim  bir  çok  kıvrılma,  kırılma,  bindirme  ve  sürüklenimlerin  oluşmasına neden  olmuştur.  Bu jeolojik  ve  tektonik  gelişim  bir çok  şifalı  suyun  oluşumunu  da beraberinde  getirmiştir.  Atmosfer  kökenli  sular,  yerçekiminin  etkisiyle  su  geçiren  tabakalardan  süzülerek  yerin  derinliklerindeki  su  geçirmeyen  tabakalar  üzerinde  birikirler.  Suların  bir  kısmı  fay  hatları  boyunca  daha  da  derinlere  inerek  jeotermal  gradyana  bağlı  ısınırlar.  Bu  suların  bir  kısmı  sıcak  olarak  bir  kısmı  da  soğuk  olarak  fay  ve  çatlaklar  boyunca  tekrar  yüzeye  çıkmaktadır.  Sular,  hem  yerin  derinliklerine  inerken  hem  de  yüzeye  çıkarken  farklı  tabakalardan  geçer.  Bu  farklı  tabakalarda yer alan  bir  çok  minerali  eriterek  bünyelerine  alırlar.  Böylece  sıcak  ve  soğuk  şifalı  su  kaynakları  oluşur.  Şifalı  sular  bulundukları  yerlerin  jeolojik  yapısına,  kaynak  türlerine,  bileşenlerine,  sıcaklıklarına,  pH  ve  sertlik  derecelerine,  radyoaktif özelliklerine,  sağlık  açısından  etkili  oldukları  hastalıkların  türlerine  vb  özelliklere  bağlı  olarak  sınıflandırılırlar.  Kahraman  Maraş  İli'ndeki  şifalı  sular  sıcaklıklarına  göre  değerlendirildiğinde  bunlardan  Ilıca,  Yel  değirmeni  ve  Döngele  kaynaklarının  sulan  "sıcak  şifalı  sular"  (20  °C'nin  üstünde)  özelliğinde  olup  diğerleri  "soğuk  şifalı  sular"  (20 °C'nin  altında)  grubuna  girmektedir (Tablo:!).  Tablo 1. Kahraman Maraş İli'nde Şifalı Su Kaynakları ve Özellikleri  1-  Yel Değirmeni  Ilıcası  Kahraman  Maraş  Merkez  İlçe'ye  bağlı  Döngele  Beldesi  sınırları  içerisinde,  Ceyhan  Nehri  kenarında  bulunan  kaplıca,  bu  gün  Sır  Barajı  Gölü  suları  altında  kalmıştır.  Üç  ayrı  kaynaktan  çıkan  suların  sıcaklığı    °C  arasında  değişmektedir.  Toplam  debisi    lt/sn'dir.  Yel  Değirmeni  kaynakları  Döngele  kaplıcaları  ile  aynı  jeolojik  birimlerden  ve  aynı  faydan  çıkmaktadır.  Bu  nedenle  kimyasal  özellikleri  Döngele  Kaplıcası  ile  aynı  olduğu  düşünülerek  ayrıntılı  bir inceleme yapılmamıştır.   KAHRAMANMARAŞ  SEMPOZYUMU    Sır  Baraj  Gölü  suları  altında  kalmadan  önce  bu  sudan  ılıca  olarak  yararlanılmıştır.  Kaynakların  kaptajı  olmayıp,  bir  havuz  yapılmış  ve  burada  banyo  yaparak  kullanılmıştır.  Bu  kaynaklardan  sıcaklığı  36  °C  olan  kaynak  önemlidir.  Aynı  zamanda  bu  kaynakların  debi  ve  sıcaklık  artırma  imkanları  olabilir  (Alpmân.,  s.7).  Baraj  suları  altında  kalan  bu  kaynakların  araştırılması  yapılarak  yüzeye çıkarılma  imkanları  araştırılmalıdır.  2- Döngele  Kaplıcaları  Kahraman  Maraş  Merkez  İlçe'ye  bağlı  Döngele  Beldesi  sınırları  içerisinde  Ceyhan  Nehri  kenarında bulunan kaplıca, Sır Baraj  Gölü suları  altında kalmıştır.  Bu alanda dört ayrı  kaynaktan  çıkan termal  suyun  toplam debisi    İt/sn olup, sıcaklıkları  °C arasında değişmektedir.  Kaplıca  kaynakları  Eosen  yaşlı  konglomera,  kumtaşı,  silttaşı  ve  kireçtaşı  birimleri  ile  bunların  üzerine  diskordan  olarak  gelen  Orta  Miyosen  yaşlı  kireçtaşı,  kumtaşı,  kalker,  yumrulu  çamurtaşı  ve  konglomeralardan  oluşan  birimlerin  içerisinden  NW-SE  yönlü  bir  faydan  çıkmaktadır  (Alpmân, , s.4). Kimyasal özellikler bakımından mineralce fakir termal  su (akroterm) sınıfına  girmektedir.  Bu  kaynaklardan  uzun  süre  kaplıca  olarak  yararlanılmıştır.   yılında  hazırlanan  raporda,  kaplıcadaki  pansiyonların  yeterli  olduğu  bildirilmektedir.  Şu  an  baraj  gölü  suları  altında  kaldığı  için  kullanılamamaktadır.  Bu  gün  Sır  Baraj  Gölü  suları  altında  40  m  derinlikte  kalan  bu  kaynakların  tekrar  yüzeye  çıkarılıp  çıkarılamayacağı  araştırılmalıdır.  Elde  edilen  sonuca  göre  plânlama yapılmalıdır.  3- Ilıca  Kaplıcaları  Merkez  İlçe'ye  bağlı  olan  ve  Kahraman  Maraş'a  70  km.  uzaklıktaki  Ilıca  Beldesi'ndedir.  Kaynaklardan  biri  Ilıca  Dere  Vadisi  içerisindeki  ters  fay  üzerinde  bulunan  Alt  Miyosen  kalkerlerindeki  mağaradan,  diğeri  ise  Özel  İdare  Hamamı'nın  hemen  kuzeyinden  çıkmakta  idi.  Zamanla  bu  kaynaklar  talepleri  karşılayamadığı  için  Özel  İdare  Hamamı'nın  bulunduğu  alanda  ,    ve   yıllarında  kuyular açılmıştır.  En  son  açılan  kuyunun  derinliği   m., debisi  80  lt./sn.,  sıcaklığı  ise 43  °C'dir.  Söz  konusu  kuyulardan  sıcak  su  kompresörler  ile  çekilmektedir.  Bu kuyuların açılması  sonucu kendiliğinden çıkan termal kaynaklar kurumuştur.  Kullanımı  İlk Çağ'a kadar  inen Ilıca termal  kaynakları,  uzun yıllar kaynak alanlarındaki  basit  hamamlarla hizmet vermiştir.  Mağaradan  çıkan  sıcak  su  kaynağı  üzerine   yılında betonarme  bir  hamam  yapılmış  ve    yılına  kadar  kullanılmıştır.    yılında  Özel  İdare  tarafından  bu  alanda sondajla su çıkartılarak  modern  bir termal  hamam yaptırılmıştır.  Bu  hamam,  bay ve bayan  olmak  üzere  iki  yüzme  havuzu,  iki  kür  havuzu,  üç  aile  banyosu,  dört  özel  küvet  ve  bir  Türk  Hamamı  bölümlerinden  oluşmaktadır.  Aynı  anda    kişinin  yararlanabildiği  hamamın  günlük  kapasitesi    kişidir  Ilıca  Belediyesi  tarafından    yılında  yeni  bir  hamam  (Vali  Saim  Çotur  Kaplıcası)  yaptırılmıştır.  Bu hamam bay ve bayan olmak üzere 7x12 m ebadında, üstü kapalı  iki  kür havuzu,  10x6  m.  ebadında  üstü  açık  iki  yüzme  havuzu,  iki  Türk  Hamamı,  kol  -  bacak  -  buhar  banyosu,  buhar  ve  ağır  hasta  havuzu,  beş  jakuzi  havuz,  on  iki  aile  banyosu  ve  duşlardan  oluşmaktadır.  Bunun yanında rehabilitasyon merkezi, jimnastik  salonu ve fizik tedavi  merkezleri  bulunmaktadır.  Belediye  hamamından  aynı  anda    bay,    bayan  olmak  üzere,    kişi    KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU  yararlanabilmektedir.  Hamamın  günlük  kapasitesi    -    kişidir.  a- Kaplıca Sularının Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri  Tablo 2. Ilıca Kaplıcası Kaynak Suyunun Analiz Sonuçları  Yukarı  içme  Ağustos    Ocak    Sıcaklık  (°  C)  43  41  EC(/*mho/cm)      pH      Debi  (İt/s)    Katyonlar  mg/lt.  milival/lt.  %  milival  mg/lt.  milival/lt.  %  milival  + Potasyum  (K )              + Sodyum  (Na )              Kalsiyum  (Ca + 2 )              +2 Magnezyum  (Mg )              +2 Demir (Fe )              +2 Manganez(Mn )  Toplam              Anyonlar  Bikarbonat  (HCOO              2 Sülfat  (SCV )              Klorür(Cl)              Fluorür ( F )              Fosfat  (PCV3)              Toplam              Diğer Elementler  Serbest  CO,  İ     Serbest  (HS)      Asidite  (C,CO0      Sertlik  (C a C0 3 )      Organik  Madde      Amonyak  (NH 3 )      Genel toplam      Kimyasal  Sınıflandırma  Bikarbona  lı,  Kalsiyum lu  ve  Mağne zyumlu  Fiziksel  Sınıflandırma  Hipertermz il, Hipotonik  (akroterm)  bir  sudur.  Kaynak: Çakar, , s  Ilıca  termal  kaynaklarının  sıcaklığı    °C  arasında  olup,  "sıcak  termal  sular"  grubuna  girmektedir.  pH  değeri  itibarıyla  olumlu  ve  yarı  olumlu  bazik  sular  grubunda  yer  alır.  Ilıca  termal  kaynakları  kimyasal  olarak;  bikarbonatlı  (HC0 3 ),  kalsiyumlu  (Ca),  kükürtlü  (S)  ve  Magnezyumlu  (Mg), fiziksel  olarak; hipertermal,  hipotonik (akroterm)  bir sudur.  Ilıca  termal  sularından  genelde  banyo  yaparak  (dıştan  tedavi)  ve  az  da  olsa  içerek  (içten  tedavi)  yararlanılmaktadır.  Termal  sular  Sağlık  Bakanlığı,  Refik  Saydam  Hıfzısıhha  Merkezi'nin  analiz  raporuna  göre  aşağıdaki  hastalıkların  tedavisinde  kullanılmaktadır.  1-  Romatizmal  hastalıklar  2-  Ortopedik  ameliyat  sonrası  ve  kaza  sekelleri  3-  Fonksiyonel  damar hastalıkları  ve  hipertansiyon   KAHRAMANMARAŞ  SEMPOZYUMU    4-  Solunum  sistemi  hastalıkları,  anfizem,  kronik  bronşit,  allerjik  üst  solunum  yolları  hastalıkları  (klimoterapi  kürü).  5-  Sinir  sistemi  hastalıkları  (nöroloji,  nevrit felçler)  6-  Yorgunluk  7-  Metabolizma  hastalıkları  (gut,  diabet,  şişmanlık  vs.)  8-  Mide  hastalıkları,  bağırsak  fonksiyon  bozuklukları,  ülser,  karaciğer,  safra  kesesi  yetmezlikleri,  hepatit  sekelleri  9-  Deri  hastalıkları  Ilıca'ya  yukarıda  belirtilen  hastalıkların  tedavisi  ve  suya  dayalı  "rekreasyon"  amacıyla  gelen  turist  sayısı  her  geçen  gün  artmaktadır.  Bu  nedenle  kaplıcanın  bulunduğu  Ilıca  Beldesi,  yörenin  sağlık  turizmi  merkezi  haline  gelmiştir.  Genel  olarak  kaplıca  kürlerinden  olumlu  sonuç  alınabilmesi  için  güneşlenmenin  bol,  havanın  nemsiz,  temiz  ve  sıcaklığının  20  -  32  °C  arasında  olması  gerekir.  Ilıca'da  Haziran  (  °C),  Temmuz  (  °C),  Ağustos  (  °C)  ve  Eylül  (  °C)  ayları  sıcaklık  ortalamaları  termal  kür  açısından  elverişlidir  (Gürbüz  ve  Korkmaz,  ,  s)  .  İklim  şartlarının  uygunluğuna  bağlı  olarak  Ilıca'ya  Mayıs  ayında  gelmeye  başlayan  turist,  okulların  tatil  olmasıyla  Haziran  ayında  en  üst  düzeye  ulaşır.  Bu  durum  okulların  açıldığı  Eylül  ayına  kadar  devam  eder.  Kış  mevsiminde  sıcaklıkların  azalması,  kar  yağışlarının  görülmesi,  otel  ve  pansiyonlarda  kalorifer  tesislerinin  olmayışı  ve  okulların  açık  olması  yıl  içinde  gelen  turist  sayısının  en  düşük  seviyede  gerçekleşmesine  neden  olmaktadır.  Ilıca  Kaplıcaları'na  gelen  turistlerin  konaklama,  yeme  -  içme  ve  eğlenme  gibi  ihtiyaçlarını  karşılamak  amacıyla  her  yıl  yeni  tesisler  inşa  edilmektedir.  Tesislerin  doluluk  oranı  Temmuz  - Ekim arasında %  ,  Haziran  ve  Kasım'da  % 50,  Mayıs'ta  % 25,  diğer aylarda ise  %  l'dir.  Tesislerin  doluluk  oranları  ve  yerel  yöneticilerin  verdiği  bilgiler  dikkate  alınarak  yapılan  tahminlere  göre    yılındaki  turist  sayısı    -    kadardır.  Bu  turistlerin  yaklaşık  %  30'  u  Kahraman  Maraş,  %  30'  u  Gazi  Antep,  %  T  i  Şanlı  Urfa,  %  5'  i  Osmaniye,  %  5'  i  Adıyaman,  %  23'ü  ise  diğer  illerden  gelmektedir (Gürbüz ve Korkmaz, ,  s).  4- Uyuzpmarı İçmesi  Kahraman  Maraş'ın  İsadivanlı  Mahallesi'nde  yer  alan  bu  kaynak,  tamamen  konutların  arasında, dar bir sokak  içerisinde  kalmıştır.  İçerisinde  bulunan  anyon  ve  katyon  miktarı  fazla  olmamakla  beraber  kalsiyum,  magnezyum  ve  bikarbonat  iyonları  içermektedir.  pH  değeri  bakımından  olumlu  bazik  sular  grubundadır.  Foto.l: Uyuzpmarı içmesi    KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU  Tablo 3. Uyuzpınarı İçmesi Kaynak Suyunun Analiz Sonuçları  Yukarı  İçme  Ağustos    Ocak    Sıcaklık  (° C)      EC(/*mho/cm)      PH  *    Debi (İt/s)    Katyonlar  mg/lt.  milival/lt.  %  milival  mg/lt.  milival/lt.  %  milival  Potasyum (K')       1        + Sodyum (Na )       1        Kalsiyum (Ca )  +2             +2 Magnezyum  (Mg )              Toplam              Anyonlar  Bikarbonat (HCO,)              2 Sülfat  (SO/ )      1         Klorür(Cr)              F!uorür(F")           1    J Fosfat  ( P 0 4 )              Nitrat(NO',)              Nitrit(NO"2)    <     <    Toplam              Diğer Elementler  Serbest  C 0 2      Asidite  (C,C03)      Sertlik (Ç,CO,)      Organik  Madde      Amonyak  (NH3)      Genel toplam      Kimyasal  Sınıflandırma  Bikarbonatlı,  Kalsiyumlu  ve Mağnezyumlu  Fiziksel  Sınıflandırma  Hipotermal, Hipotonik  Kaynak: Çakar, , s  Bikarbonatlı  olan  bu  su  içildiğinde  midede  uyarıcı  etki  yapar  ve  sindirimi  hızlandırır,  karaciğer  ve  safra  kesesini  etkileyerek  safrakesesinin  boşalmasını  sağlar,  pankreas  enzimlerinin  etkisi  için  pH  miktarını  düzenler  (Çakar,  ,  s).  Aynı  zamanda  deri,  beslenme  bozukluğu,  böbrek  ve  idrar yolları,  kadın  ve  romatizmal  hastalıkların  tedavisinde faydalıdır.  Uyuzpınarı  Ekinözü'nden  sonra en fazla debiye  (0,30  İt/sn)  sahip  olan  içme  kaynağıdır.  îçme  kaynağı  küçük  bir  betonarme  oda  içerisine  alınmıştır.  Buraya  gelenler  içerek  veya  banyo  yapmaya  uygun  olmayan  bu  oda  içerisinde  duş  alarak  kullanmaktadır.  Kaynak  yerleşmeler  arasında  kaldığı  için  dışarıdan  bazı  sıvı  atıkların  karışma  ihtimali  vardır.  Bu  kaynaktan  daha  iyi  yararlanabilmek  için  çevresinde  bazı  kamulaştırma  işlemleri  yapılarak  düzenlenmelidir.   KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU    5- Dereboğazı İçmesi  Kahraman  Maraş'ın  güneybatısındaki  Dereboğazı  Köyü'nde  bulunan  içme,  Kahraman  Maraş'a  37  km.  uzaklıktadır.  Kimyasal  özellikleri  bikarbonatlı,  kalsiyumlu  ve  magnezyumludur.  pH  bakımından  olumlu  bazik  sular  grubundadır.  Dreboğazı  içmesi  beslenme  bozukluğu,  romatizma,  deri,  kadın,  solunum  yolu,  böbrek  ve  idrar  yolları,  safra  kesesi  ve  karaciğer  hastalıklarına  tavsiye  edilebilir  (Çakar,  ,  s).  Foto  Derebosazı  içmesi  Tablo 4. Dereboğazı İçme Kaynak Suyunun Analiz Sonuçları  Yukarı  İçme  Ağustos    Ocak    Sıcaklık  (°  C)    EC(^mho/cm)    PH    Debi (İt/s)    %  Katyonlar  mg/It.  milival/lt.  %  milival  mg/lt.  milival/lt.  milival  Potasyum (K+)    ! 5   1  Sodyum  (Na+)      !  Kalsiyum  (Ca+2)        Magnezyum (Mg+2)        Demir (Fe+2)        Çinko (Zn+2)    <    Manganez(Mn+2)        Toplam        Anyonlar  Bikarbonat (HC)        Sülfat  (S)        Klorür(CI-)        Fluoriir(F-)        Fosfat  (P)    <    Nitrat (NO-3)        Toplam        Diğer Elementler  Serbest  C02    Asidite  (CaC03)  Sertlik  (CaC03)    Organik  Madde    Amonyak  (NH3)    Genel toplam    Kimyasal  Sınıflandırma  Bikarbonatlı,  Mağnezyumlu  ve  Kalsiyumlu  Fiziksel  Sınıflandırma  Hipotermal, Hipotonik  Kaynak: Çakar, , s    KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU  Dereboğazı  köyüne  2  km.  uzaklıkta,  Yavşan  dağı'nın  kuzey  yamacında  stabilize  yoldan    m  kadar  dağ  yamacından  çıkmaktadır.  Köyden  sonraki  2  km.  lik  yolun  düzeltilerek  asfaltlanması  ve  kaynağın  dağ  yamacından  yol  kenarına  indirilmesi  durumunda  daha fazla  kullanılabilir.  Debisi  0,15  lt/sn  olup  günlük  yaklaşık  bin  kişiye  hitap  edebilecek  kapasitededir.  Çevre  rekreasyon  açısından  çok  uygun  bir  ortama  sahip  olduğundan  çevre  yerleşmelerden  çok  sayıda  ziyaretçi  çekebilir.  6- Hopur İçmesi  Kahraman  Maraş'ın  Şerefoğlu  Köyü'nde  bulunan  içme  şehir  merkezine  15  km.  uzaklıktadır.  İçme  8  ayrı  kaynaktan  çıkmakta  olup  bu  kaynakların  5  ne  kaptaş  yapılmış  ve  bir oluğa  alınmıştır.  Kimyasal  bakımdan  karbonatlı,  kalsiyumlu  ve  magnezyumlu  sular  grubuna  girer.  pH  değeri  bakımından  olumlu  bazik  sular  grubunda yer alır.  Serpantinlerin  hidratasyonu  sonucunda  suların  içine  Fe,  Mn,  Si  mineralleri  karışmaktadır.  Suyun  içerisindeki  katyon  ve anyon  miktarı düşüktür.  Foto  Hopur  İçmesi  Tablo 5. Hopur İçmesi Kaynak Suyunun Analiz Sonuçları  Yukarı İçme  Ağustos    Ocak   Sıcaklık (° C)      EC(/*mho/cm)      pH      Debi (İt/s)    milival/lt  %  milival/lt  Katyonlar  mg/lt.  mg/lt.  % milival  milival  + Potasyum (K )              Sodyum (Na+)             Kalsiyum  (Ca+2)             Magnezyum (Mg+2)             Demir (Fe+2)              Toplam           9    Anyonlar  Karbonat (C0'23)              Sülfat (S(V2)              Klorür(CT)              Fluorür (F)              3 Fosfat  (P0 4 )    <     <   Hidroksit (OH)              Toplam              Diğer Elementler  Sertlik (CaCO,)      Organik Madde      Genel toplam      Kimyasal  Sınıflandırma  Karbonatlı, Kalsiyumlu ve Magnezyumlu  Fiziksel  Sınıflandırma  Hipotermal, Hipotonik  Kaynak: Çakar, , s   KAHRAMANMARAŞ  SEMPOZYUMU    Bu  içme;  romatizma,  deri,  kadın,  beslenme  bozukluğu,  böbrek  ve  idrar  yolları  hastalıklarına  tavsiye  edilmektedir.  İçmede  herhangi  bir  işletme  tesisi  yoktur.  Özel  İdare  tarafından  bir  kişiye  ihaleye  verilmekte  ve  o  işletmeci  tarafından  çevre  düzenlemesi  basit  şekilde  yapılmaktadır.  Yazın  daha  çok  gün  içerisinde  yakın  çevreden  gelen  insanlar  hayma  adı  verilen  gölgelikler  altında  içme  suyundan  faydalanmaktadırlar.  Büyük  bir  çoğunluk  rekreasyon  amaçlı  günübirlik  gelmektedir.  İçme  kaynağı  8  ayrı  kaynaktan  çıktığı  için  kullanımı  zorlaşmaktadır.  Kaynakların  sondajla  birkaç  yerde  toplanması  gerekir.  Şerefoğlu'ndan  sonraki  stabilize  yol  asfaltlandığı  zaman  hiçbir  ulaşım  problemi  yoktur.  Bazı  tesisler  yapılırsa  çevreden  çok  sayıda  turist  çekilebilir.  Debisi  Günlük  ortalama    kişiye  yetebilecek  kapasitededir.  7- Çınarlı İçmesi  Pazarcık  ilçesi  Çınarlı  Köyü  sınırları  içerisinde,  Kahraman  Maraş'a  22  km.  uzaklıktadır.  İçme  kaynağı  4  ayrı  yerden  çıkmaktadır.  Her  hangi  bir  kaptaj  olmayıp  su  çıkan  yerlerde  küçük  havuzlar  yapılmıştır.  Kaynak  Üst  Jura-  Üst  Kretase  yaşlı  ultrabazikler,  serpantinitler,  volkanitler  ve  metamorfitler  karışımından  oluşan  birimler  içerisinde  çıkmaktadır.  Suyun  içerisindeki  katyonların  %  96'sını  sodyum  oluşturur.  Bu  nedenle  sodyumhidroksitli,  sodyumklorürlü,  karbonatlı  ve  tuzlu  sular  grubunda yer alır.  Ayrıca  pH  değeri  olumlu  bazik  sular özelliği  gösterir.  Tablo 6. Çınarlı İçmesi Kaynak Suyunun Analiz Sonuçları  Yukarı İçme  Ağustos    Ocak    Sıcaklık (° C)      EC(/<mho/cm)      pH      Debi (İt/s)  Katyonlar  mg/lt.  milival/lt.  %  milival  mg/lt.  milival/lt.  %  milival  Potasyum (K+)              Sodyum (Na+)              +2 Kalsiyum (Ca )              Magnezyum (Mg+2)              Toplam              Anyonlar  Klorür (Cl)              Fluorür (F)              Fosfat (PCV3)    <     <   Karbonat (CO J3)              Nitrit (N0'2)    <     <   Toplam              Diğer Elementler  Sertlik (CaCO,)    30  Organik  Madde      Amonyak  (NH3,      Genel  toplam      Kimyasal Sınıflandırma  Sodyumhidroksitli, Sodyumklorürlü  ve Karbonatlı  Fiziksel  Sınıflandırma  Hipotermal, Hipotonik  Kaynak: Çakar, , s  Çınarlı  içmesi  romatizma,  deri,  astım,  bronşit  (solunum),  kalp-kan  dolaşımı,  beden  yorgunlukları,  kas  güçlendirme  ve  sinirsel  yorgunluklara iyi  gelmektedir.  Hiçbir  tesis  yapılmamıştır.  Yolun  Çınarlı  Köyü'nden  sonraki  2  km.  lik  bölümü    KAHRAMANMARAŞ  SEMPOZYUMU  kumlandığında ulaşım  problemi  ortadan  kalkacaktır.  Sadece  Kahraman  Maraş ve  Gazi  Antep'ten  burayı  bilen  bazı  aileler  gelmektedir.  8- Keklikoluk  içmesi  G ö k s n ' u n  30  km.  kuzeyinde  Keklikoluk  Köyü  sınırları  içerisinde,  Binboğa  Dağı'nın  yüksek  yamaçlarından  çıkmaktadır.  Keklikoluk  Köyü'ne  kadar  Göksun  -Kayseri  il  yolundan  ulaşım  sağlanmakta.  Yolun  buradan  sonrası  dağ  yolu  özelliğinde  olup  ancak  arazili  araçlarla  ulaşım  sağlanabilmektedir.  Bu  nedenle  çok  az  kullanılmaktadır.  Herhangi  bir ölçüm  ve  tahlil  yapılmamış  ve  herhangi  bir  tesis  yoktur.  Sadece  yöre  halkı  kaynak  başında  çamur  banyosu  şeklinde  yararlanmaya çalışmaktadır.  9-  Büyükkızılcık  İçmesi  Göksun'a  40  km  uzaklıktaki  Büyük  Kızılcık  Beldesi'nde  bulunmaktadır.  Suyun  katyon  ve  anyon  miktarı  düşük  olmasına rağmen  içerisinde önemli  miktarda hidrojen  sülfür,  sülfat, demir ve  serbest  karbondioksit  vardır.  Kimyasal  olarak  kükürtlü,  magnezyumlu  ve  demirli  bir  sudur.  pH  değeri  bakımından  olumsuz  asit  sular  grubundadır.  İçerisinde  yüksek  miktarda  organik  madde  (  mg/lt)  bulunmaktadır  (Çakar,  ,  s).  Bu  durum  organik  kirleticilerin  kaynağa  karışmış  olabileceğini  göstermektedir.  Tablo 7. Büyükkızılcık İçmesi Kaynak Suyunun Analiz Sonuçları  Yukarı İçme  Ağustos    Ocak    Sıcaklık (° C)      EC(^mho/cm)      pH      Debi (İt/s)  Katyonlar  mg/lt.  milival/lt.  % milival  mg/lt.  milival/lt.  % milival  Potasyum (K+)              Sodyum (Na+)              Kalsiyum (Ca+2)              Magnezyum (Mg+2)              Demir (Fe+2)              Çinko Zn              Toplam              Anyonlar  Karbonat (CO"23)  Sülfat (SO/)              Klorür (Cl")              Fluorür (F)              Fosfat (PCV3)              Toplam              Diğer Elementler  Sertlik (C a C0 3 )      Organik  Madde      Genel toplam      Kimyasal  Sınıflandırma  Kükürtlü,  Magnezyumlu ve Demirli  Fiziksel  Sınıflandırma  Hipotermal, Hipotonik  Kaynak: Çakar, , s  Sülfatlı  sular  içildiğinde  karaciğer,  safra  yolları,  böbrek  ve  idrar  yolları  üzerinde,  banyo  yapıldığında  ise  çeşitli  romatizmalarda  ve  metabolizma bozukluğu bulunan  hastalarda tedavi  edici  ve  düzenleyici  etkide  bulunur.  İçerisindeki  demir  oranından  dolayı  hemoglobin  ve  alyuvarların  miktarını  yükseltir  ve  oksijenin  vücuda  taşınmasını  sağlar.  Vücudun  zayıflamış  kısımlarının  iyileşmesini  ve demir noksanlığına bağlı  anemilerde etkili  olur.  Bunların yanında deri,  kadın,  göz,  solunum  yolu,  beslenme  bozukluğu,  mide-bağırsak  rahatsızlıklarının  tedavisinde  tavsiye   KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU    edilmektedir  (Çakar,  ,  s).  Fakat  içerisindeki  organik  maddenin  devamlı  takip  edilerek  insan  sağlığına  olumsuz  etkisi  olup  olmadığı  araştırılmalıdır.  Eğer  organik  maddelerin  kirletici  etkisi  var ise  bu  karışım  önlenmelidir.  Şu  an  kaynak  bir çeşme şeklinde  akıp  herhangi  bir  tesis yoktur.   Ekinözü İçmeleri  Kahraman  Maraş'a    km.  uzaklıkta  Ekinözü  İlçesi'nde  yer  alır.  Genelde  turistler  araç  (minübüs,  dolmuş)  kiralayarak  kafileler  halinde  içmelere  gelmektedirler.  Bunun  yanında  Ekinözü'ndeki  bir  seyahat  şirketi  6  midibüs,  15  minibüs  araçla  yolcu  bulunan  her yere  hizmet vermektedir.  Ekinözü  içmeleri  aşağı,  yukarı  ve  orta  içmeler  olmak  üzere  üç  kaynaktan  oluşur.  Yukarı  ve  Aşağı  içmece  kaynakları,  Ekinözü'nün  kuzeydoğusundan  başlayıp  güneybatıya  doğru  Cela  Deresi  boyunca  devam  eden  ters  faydan  çıkmaktadır.  Orta  İçme  kaynağı  ise  normal  fay  hattından  çıkar  (Sekili).  Yukarı  İçme  kaynağı,  Cela  Deresi'nin  güneydoğu  Foto  Ekinözü  Yukarı  İçme  yamacında    m.  yükseltide,  Paleozoik  yaşlı  şistlerden  (kuvarsit  şist,  kalker  şist)  çıkmaktadır.  Kaynağın  debisi  0,96  İt/sn,  sıcaklığı  ise  13  -  13,3  °C  arasındadır.  Romalılardan  günümüze  kadar  kullanıldığı  tespit edilen  içme,  bu  gün  kaptaj  yapılarak  oluklara  alınmış  ve  üzeri  şadırvanla  kapatılmıştır.  Orta  İçme,  Yukarı  içmenin    m.  kadar  güneyinde,    m.  yükseltide  Paleozoik  yaşlı  şistlerden  çıkar.  Kaynağın  debisi  0,66  İt/sn,  sıcaklığı  ise    13,1  °C arasında değişmektedir.  Aşağı  İçme,  Celâ  Deresi'nin  Aşağı  İçme  Mahallesi'ndeki  yatağında,  birbirinden  6  m  uzaklıkta  iki  ayrı  kaynaktan  çıkar.    m.  yükseltideki  bu  kaynaklar  alüvyonlar  altında  örtülü  durumdaki  şistlerle  ofiyolitlerin  dokunağını  takip  ederek  yüzeye  çıkar  (Özeke,  Özmutaf,  ,  s.2).  Kaynaklardan  biri  belediyeye,  diğeri  ise  şahsa  aittir.  Belediye'ye  ait  olan  0,  İt/sn,  şahıs  (Hafızın  kaynağı)  kaynağı  ise  0,08  It/sn'Iik  debiye  sahiptir.  Suların  sıcaklıkları  13,1  °C arasında değişmektedir.  a- İçme Sularının Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri  Her  üç  içme  kaynağının  suları  bol  karbondioksitli,  demir  tortulu,  renksiz,  kokusuz  ve  berraktır.  Bu  kaynaklar  kimyasal  sınıflandırmaya  göre;  bikarbonatlı  ( H C 0 3 ) ,  kalsiyumlu  (Ca+2)  ve  Sekili: Ekinözü ve  Çevresinin Jeoloji  magnezyumlu  (Mg+2)  sular  grubuna  girmektedir.  Fziksel  Haritası  sınıflandırmaya  göre  ise  hiportermal,  hipotonik  sular  özelliği  gösterirler  (Çakar,  ,  s.8).  Sıcaklıkları    -    °C  arasında  değiştiği  için  "soğuk  sular"  grubunda  yer  almaktadırlar.  Ekinözü  İçmeleri'nden  genelde  içerek  (içten  tedavi)  yararlanılmaktadır.  Az  da  olsa  sular  ısıtılarak  banyo  veya  çamur  banyosu  yapılmaktadır.  Aynı  zamanda  içme  suları  amatörce  şişelenerek  çevredeki  yerleşmelerde  (Elbistan,  Afşin  ve  Ilıca)  satılmaktadır.  Şişelenen  sular  içindeki  eriyik  maddelerin  bir  gün  sonra  tortullaşarak  şişeninin  dibine  çökmesi  daha  uzaklara    KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU  pazarlanmasını  engellemektedir.  Tablo 8. Ekinözü Yukarı İçme Kaynak Suyunun Analiz Sonuçları  Yukarı İçme  Ağustos    Ocak    Sıcaklık (° C)      EC(^mho/cm)      PH      Debi (İt/s)    İt/sn    İt/sn  %  %  Katyonlar  mg/lt.  milival/lt.  mg/lt.  milival/lt.  milival  milival  + Potasyum (K )              + Sodyum (Na )              +2 Kalsiyum  (Ca )              +2 Magnezyum  (Mg )              +2 Demir (Fe )              +2 Manganez(Mn )                Toplam            0  Anyonlar  Bikarbonat  (HC0 3 )              Sülfat (SCV2)              Klorür(Cl)              Fluorür (F)              Fosfat (PCV3)              Toplam              Diğer Elementler  Serbest  CO,      Asidite (CaCO,)      Sertlik  (C a C0 3 )      Organik  Madde      Amonyak  (NH3)      Genel toplam      Kimyasal  Sınıflandırma  Bikarbonatlı, Kalsiyumlu ve Mağne/.yumhı  Fiziksel Sınıflandırma  Hipotermal, Hipotonik  Kaynak: Çakar, , s  Ekinözü  İçmeleri'ndeki  maden  sularının  sağlık  bakımından  etkilerinin  neler  olduğu  konusunda  uzmanlarca  detaylı  bir  araştırma  yapılmamıştır.  Fakat,  çeşitli  sağlık  kuruluşları  tarafından  yapılan  açıklamalar  ve  bu  konuda  yayınlanmış  kaynaklardan  alınan  bilgilere  göre  aşağıdaki  hastalıkların  tedavisinde  kullanılabileceği  bildirilmiştir.  1-  Böbrek, idrar yolları  ve safra kesesi taşlarının  düşürülmesi  2-  İdrar yolları  iltihabının  giderilmesi  3-  Mide  ve  bağırsak  tembellikleri  4-  Cilt  hastalıkları  5-  Hemoroit  hastalıkları  6-  Astım,  bronşit ve nefes darlıkları  7-  İç guatr hastalığı  8-  Karaciğer  hastalıkları  9-  Damar  sertliği   KAHRAMANMARAŞ  SEMPOZYUMU      Kas yorgunlukları  11 - Romatizmal hastalıklar   Kadın  hastalıkları   Şeker  hastalığı  Bunların  yanında  Ekinözü  İçmeleri'nde  havanın  temiz  olması  insan  bünyesini  uyarıcı,  solunum  organlarını  güçlendirici  ve  kan  dolaşımını  hızlandırıcı  etki  yapmaktadır.  Bu  nedenle  içmelere  gelenler  hava  kirlenmesi  sonucu  oluşan  kan  dolaşımı  ve  kalp  rahatsızlıkları,  solunum  yolu  hastalıkları,  beslenme  bozuklukları,  sinir  sistemi  yorgunlukları  gibi  hastalıklar  için  de  iklim  kürlerinden  yararlanabilmektedir.  Maden  suları  bakımından  Türkiye'deki  en  önemli  on  içmeden  biri  Ekinözü  İçmeleri'di  r  (Ülker,  ,  s).  İçme  suları  yukarıda  bahsedilen  çeşitli  hastalıkların  tedavileri  yanında  sağlığın  korunmasında  da  önemli  bir  yere  sahiptir.  Bu  nedenle  her  yıl  içmelere  tedavi  olmanın  yanında dinlenmek amacıyla  bir çok  insan  gelmektedir.  İklim  şartlarının  uygunluğuna  bağlı  olarak  Ekinözü'ne  Haziran  ayında  gelmeye  başlayan  turistler,  okulların  tatilini  takiben  Temmuz ayında  en  üst düzeye  ulaşır.  Bu  durum  Ağustos  ayının  sonuna  kadar  devam  eder.  Okulların  açılması  ve  havaların  soğumasıyla  beraber  Eylül  ayında  azalır  ve  bu  ayın  sonunda  kür  sezonu  kapanır.  Ekinözü  İçmeleri'nde  19 otel  ve 40  pansiyon  vardır.  Otellerde  toplam   oda bulunmaktadır.  Tesislerin  doluluk oranı Temmuz  -  Ağustos aylarında  %  ,  Haziran  ve  Eylül'de  % 50 dir.  Belediye  tarafından  içmelere  gelen  turistlere  kesilen  makbuzlar  (  adet),  tesislerin  doluluk  oranları  ve  yerel  yöneticilerin  verdiği  bilgiler  dikkate  alınarak  yapılan  tahmine  göre    yılında  içmelere  60    turist  gelmiştir.  Gelen  turistlerin  büyük  bir  bölümünün  yaz  sıcaklıklarının  yüksek  olduğu  Güneydoğu  Anadolu  Bölgesi'nden  olduğu  dikkati  çekmektedir.  Tablo 9. Ekinözü Içmeleri'ne Gelen Turistlerin Geldikleri Yerlere Göre Dağılımı  Yerleşmeler  Turist Sayısı  % Kahraman Maraş      Gazi Antep      Malatya      Diyarbakır      Şanlı  Urfa      Adıyaman    i   Batman      Mardin      Siirt      Adana      Kilis      Sımak      Diğerleri      Toplam      Kaynak:  Ekinözü  Belediyesi  İçmeler,  insan  sağlığına  yaptığı  olumlu  etkilerin  yanında,  sağlık  turizmi  yatırımları  sayesinde  gelir  sağlayan  ve  yöre  ekonomisini  canlandıran  bir  faktör  olmuştur.    yılında  yaptığımız  arazi  incelemesinde,  Ekinözü  içmelerinde  toplam    işyeri  ve    kişi  çalışan  tespit  ettik.  Yörede  daha  önceleri  tarım  ve  hayvancılığa  dayanan  ekonomik  faaliyetler  son  yıllarda  bu  yatırımlar  sayesinde  sağlık  turizmine  yönelmiş  ve  içmeler  yöre  halkının  en  önemli  ekonomik  gelir  kaynaklarından  biri  olmuştur.  Yöre  halkı  hayvansal  ürünlerini  ve  bahçelerinde  yetiştirmiş  oldukları  meyve  ve  sebzeler  ile  yöredeki  dağlık  alanlardan  topladıkları  şifalı  bitkileri  günlük  pazarda  gelen  turistlere    KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU  satmaktadırlar.  Ayrıca  iş  yerlerinde  Kahraman  Maraş  yöresine  ait  hediyelik  eşyalar  (ağaç  oyma,  bakır  işleme,  el  işlemeleri  vb.)  pazarlamaktadırlar.  SONUÇ  VE ÖNERİLER  Kahraman  Maraş  İli'nde  iki  kaplıca,  bir  ılıca  ve dokuz  içme  olmak  üzere  toplam  on  iki  şifalı  su  kaynağı  bulunmaktadır.  Bu  kaynakların  üçü  sıcak  şifalı  termal  su,  dokuzu  ise  soğuk  şifalı  sular  özelliği  gösterir.  Suların  fiziksel  ve  kimyasal  özellikleri  yüksek  bir  sağlık  turizm  potansiyeli  oluşturmaktadır.  Bu  potansiyelden  Ilı  Kaplıcaları  ve  Ekinözü  İçmeleri  dışında  yeterince  faydalanıldığı  söylenemez.  Sıcak  şifalı  su  kaynaklarından  Döngele  Kaplıcası  ve  Yel  Değirmeni  Ilıcası  Sır  Baraj  Gölü  suları  altında  kaldığı  için  kullanılamamaktadır.  İki  kaynağın  toplam  debisi    İt/sn  dir.  Bu  kaynakların  suları  sondajlarla  yüzeye  çıkartılır  ve  gerekli  alt  ve  üst  yapı  tesisleri  yapılırsa,  günlük  yaklaşık    kişiye  hizmet  verebilir.  Kaynakların  dokuzu  soğuk  şifalı  su  olup  içme olarak  kullanılmaktadır.  Ekinözü  içmeleri  hariç  diğerlerinde  her  hangi  bir  alt  ve  üst yapı  yatırımı  yoktur.  Bu  nedenle  yakın  çevre  halkı  tarafından  bilinmemekte  ve  kullanılmamaktadır.  Herhangi  bir  işletme  tesisi  bulunmadığı  için  bu  kaynaklardan daha  çok  günlük  rekreasyon  amaçlı  yararlanılmaktadır.  Ilıca  ve  Ekinözü'ndeki  şifalı  su  kaynağına  yapılan  yatırımlar  sayesinde  bu  beldeler  bölgenin  en  önemli  sağlık  turizmi  merkezi  haline  gelmiştir.  Fakat  Ilıca  ve  Ekinözü'ndeki  alt  ve  üst  yapı  yatırımları  gelen  turistlerin  taleplerini  tam  olarak  karşılayacak  sayıda  ve  kalitede  değildir.  Bunun  yanında  var  olan  tesislerdeki  kalifiye  eleman  sayısının  az  oluşu,  mevcut  konaklama  tesislerinin  yıl  boyunca  hizmet  verecek  donanıma  sahip  olmayışı  şifalı  su  potansiyelinin  tam  anlamıyla  değerlendirilmesini  büyük  ölçüde  engellemektedir.  Ayrıca  kaynaklar  çevresindeki  yerleşmelerin  gelişimi  ve  arazi  kullanımları,  kaynak  sularının  sürdürülebilir  işletilmesini  tehlikeye  sokacak  boyutlara  ulaşmıştır.  Kahraman Maraş  ili  şifalı  su potansiyelinden  sürdürülebilir plânlanma ile hem daha ekonomik  hem  de daha  ekolojik  yararlanılabilir.  Bunun  için  yapılması  gerekenleri  şu  şekilde  sıralayabiliriz.  Ilıca  ve  Ekinözü'nde  şehir  planlaması  şifalı  su  kaynaklarına  zarar  vermeyecek  şekilde  rehabilitesi  yapılmalıdır.  Şifalı  su  kaynaklarının  çevresinde  koruma  alanları  oluşturularak  buralarda  park  ve  yeşil  alanlar oluşturulmalıdır.  Şifalı  suların  debisini  artırmak  için  gelişigüzel  yapılan  sondaj  ve  galeri  açılımları  engellenmelidir.  Bilhassa  suya  ulaşmak  için  kayaların  parçalanması  amacıyla  patlayıcılar  kullanılmamalıdır.  Aksi  taktirde  genelde  kırıkları  takip  ederek  yüzeye  çıkan  sular  kolayca  yol  değiştirerek  kaybolabilirler.  Yaz  mevsiminde  ihtiyaca  cevap  veremeyen  konaklama  tesisleri  yetersizliğini  gidermek  için  çadırlı  kamping  alanları  tahsis  edilmelidir.  Ilıca  ve  Ekinözü'ndeki  tesislerin  büyük  çoğunluğu  yaz  mevsimine  göre  yapılmıştır.  Kaplıca  ve  içmelerin  bahar  ve  kış  mevsiminde de  kullanımı  sağlamak  amacıyla,  bundan  sonra yapılan  otel  ve  pansiyonlara  kalorifer  tesisi  mecburiyeti  getirilmelidir.  Ekinözü  İçmelerinde  kış  mevsimi  için,  içme  kür  salonları,  yaz  mevsimi  için  açık  hava  kür  uygulama alanları  yapılmalıdır.  Bu  alanlardaki  konut  ve  tesislerin  atık  su  ve  kanalizasyon  sistemi  şifalı  su  kaynaklarının  en  az  70  m.  uzağından  geçirilmelidir.  Aşağı  İçme'de  bulunan  su  kaynağı  alüvyon  alandan  çıkmaktadır.  Kaynağın  çok  yakınında  bazı  tesisler  vardır  ve  bu  tesislerin  atık  maddelerinin  kaynak  suyuna  karışma  ihtimali  büyüktür.  Kaynağın  yakınındaki  tesislerin  buradan  kaldırılması  gerekir.  Boşalacak  bu  alan  peyzaj  mimarisi  dikkate alınarak  düzenlenmeli  ve  park  ile yeşil  alanlar oluşturulmalıdır.  İçmelerden  daha  fazla  insanın  yararlanması  ve  rahat  kullanılması  için  maden  suyunun   KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU    kimyasal  ve  fiziksel  özelliklerinin  bozulmayacak  şekilde  depolanarak,  daha  fazla  sayıda  çeşme  sistemleri  dizayn  edilmelidir.  İçmelerdeki  çamur  banyoları  çok  ilkel  şartlarda  yapılmaktadır.  Çamur  banyosu  alanları  bilimsel  ölçülerde düzenlenmelidir.  Tesislerdeki  personelin  eğitilmesine  önem  verilmelidir.  Şifalı  su  alanlarında  doğal  özelliklere  göre  koşu  ve  yürüyüş  parkurları,  kros  alanları  düzenlenmelidir.  Ayrıca  insanların  kür  süresi  dışında  kalan  zamanlarını  geçirebilecekleri  bir takım  eğlence  merkezleri  oluşturulmalı  ve  sportif aktiviteler  düzenlenmelidir.  Şifalı  su  kaynakları  fay  ve  kırıklardan  çıktığı  için,  buralara  yapılan  konutların  deprem  standartlarına  uygun  yapılması  gerekir.  Kaplıca  ve  içmeler  ile  çevrelerindeki  doğal  güzellikler  ve  tarihi  değerler  tanıtılarak  bölgesel  turizmden  ulusal  ve uluslar arası  turizme geçilmelidir.  Tedavi  şekli  ve  süresi  bilimsel  tedavi  yöntemlerine  uygun  hale  getirilmelidir.  Bugün  varlıkları  bilinen  ancak  herhangi  bir  işletme  tesisi  bulunmayan  şifalı  sular,  bir an  önce  ayrıntılı  etüt  edilerek  sürdürülebilir  planlanması  yapılmalıdır.  Bu  planlama  yapıldığı  takdirde,  Kahraman  Maraş  İli'ndeki  kaplıcalar  günlük  toplam    kişi,  içmeler ise    kişi  olmak  üzere toplam   kişiye  hizmet verebilir.  Kahraman  Maraş'ta  şifalı  su  kaynakları  yılda  ortalama  beş  ay  (  gün)  tam  kapasite  çalışabilmektedir.  Günlük  kapasite  olan    kişi  ile    gün  çarpıldığında  6  milyon  yapmaktadır.  Bir  kişi  günde  10  milyon  harcadığı  varsayılırsa  yılda  toplam  60  trilyon  yapmaktadır.  Bu  büyük  kaynağın  tam  kapasite kullanımı  ekonomik  açıdan  çok  önemlidir.  K A Y N A K Ç A  Akova,  İ.,  ,  "Türkiye'de  Turizmin  Önemi  ve  Ekonomideki  Yeri",  Türk  Coğrafya  Der.,  Sayı,  s,  İstanbul.  Alpmân,  N.,  ,  "Orta  Anadolu  ve  Akdeniz  Bölgeleri  Sıcaksu  Kaynakları  İçmeleri  ve  Maden  Sularının Teknik Envanteri", MTA  Rapor No, Ankara  Aslan,  Z.,  ,  "Türkiye'de Termal  Turizmi  Arz  ve  Talebi",  Turizm  Yıllığı  (),  Ankara.  Baydar,  O.  Ve  Yergök,  A.  F.,  ,  "Güneydoğu  Anadolu  -  Kenar  Kıvrım  Kuşağı,  Amanos  Dağları  Kuzeyi  ve  Doğu  Torosların  Jeolojisi",  M.T.A.  Enst.  Derleme  Rap.  No:    (Yayımlanmamış),  Ankara.  Bayındırlık  Ve  İskan  Bakanlığı,  ,  Trafik  ve  Ulaşım  Bilgileri  ,  Karayolları  Gen.  Müd.  Ulaşım  ve  Maliyet Etütleri  Şube Müd.,  Ankara.  Çakar,  M.,  ,  Kahramanmaraş  ve  Çevresindeki  Şifalı  Suların  Özelliklerinin  Araştırılması,  K.S.Ü.  Fen  Bil.  Enst.,  Yüksek  Lisans  Tezi  (Yayımlanmamış),  Kahramanmaraş.  Çoruh,  S.,  ,  "Şifalı  Sularımız  ve  Tıbbi  Turizm  Sorunumuz",  Turizm  Yıllığı  (),  Ankara.  Doğaner,  S.,  ,  "Türkiye'de Turizm  Ulaştırması",  AKDTYK,  Coğ.  Arş.  Der.,  Sayı:4,  s.  48,  Ankara.    KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU  Gökalp,  E.,  ,  "Elbistan  -  Cela  İçmeleri  Jeoloji  -  Hidrojeoloji  Etüdü  Raporu",  Maden  Tetkik  Arama  Enstitüsü,  Ankara.  Gürbüz,  M.,  ,  Kahraman  Maraş  Merkez  İlçe'nin  Beşeri  ve  İktasi  Coğrafyası,  Kahraman  Maraş Valiliği, İl  Kültür Müd.  Yay.  No:2,  Kahraman  Maraş.  Gürbüz,  M.,  Korkmaz,  H.,  ,  "Ilıca  Kasabası'nda  Sağlık  (Termal)  Turizmi",  Türk  Coğrafya Dergisi., Sayı, s, İstanbul.  Gürbüz,  M.,  Sandal,  E.K.,  ,  "Ekinözü  İçmeleri'nde  (Kahraman  Maraş)  Sağlık  Turizmi",  Türk  Coğrafya  Dergisi.,  Sayı,  s,  İstanbul.  Korkmaz,  H.,  ,  Kahramanmaraş  Havzası'nın  Jeomorfolojisi,  Kahraman  Maraş  Valiliği,  İl Kültür Müd. Yay. No:3,  Kahraman Maraş  Ölmez,  E.,  ,  "Elbistan  -  Cela  İçmeleri  Jeoloji  -  Hidrojeoloji  Revizyon  Raporu",  Maden  Tetkik  Arama  Enstitüsü,  Anakara.  Ölmez,  E.,  ,  "seafoodplus.infoş  -  Süleymanh  Ilıcası  Hidrojeoloji  Etüdü",  Maden  Tetkik  Arama  Enstitüsü,  Petrol  ve  Jeotermal  Enerji  Dairesi  Hidrojeoloji  Baş  Mühendisliği,  Anakara.  Özeke,  H.,  Özmutaf,  M.,  ,  Kahramanmaraş  -  Ekinözü  (Cela)  İçmelerinde  Yapılan  Yarma  Çalışmaları  ve  Hidrojeolojik  Değerlendirme  Raporu,  Maden  Tetkik  Arama  Genel  Müdürlüğü,  Enerji  Hammadde  Etüt  ve  Arama  Daire  Başkanlığı,  Ankara.  Tuncel,  M.  -  Doğaner,  S.,  ,  "Kütahya'da  Kaplıca  Turizmi",  Ege  Üniv.  Edb.  Fak.  Ege  Coğ.  Der.,  Sayı:6,  s,  İzmir.  Ülker,  I.,  ,  Türkiye'de  Sağlık  Turizmi  ve  Kaplıca  Planlaması,  Kültür  ve  Turizm  Bakanlığı  Yayınları;  ,  Ankara.