Hissenin Defter Değeri Nedir

Defter değeri bir şirketin özsermayesine eşittir. Özsermaye ise şirketin bütün varlıklarından bütün yükümlükleri çıkartıldığı zaman geriye kalan miktardır. Şirketin varlıkları şirketin nakit parası, alacakları, stoklar, maddi duran varlıkları ve maddi olmayan duran varlıkları gibi kalemlerden oluşurken şirketin yükümlülükleri ise şirketin borçları, ayrılan karşılıklar ve diğer yükümlülüklerinden oluşur. Defter değeri yeniden yapma maliyeti değildir.

Defter değeri şirketin gerçek değeri de değildir. Muhasebe kayıtlarına göre yani defterlere göre olan değeridir. Bazı durumlarda şirketin özsermayesi eksi olabiliir. O zaman bu şirket iflas riskiyle karşılaşır. Ancak şirket defter değerine göre özsermayesinin eksi olduğunu ancak Türk Ticaret Kanunu’na göre varlıklarının değerlenmesi durumunda özsermayesinin ekside olmadığını iddia edebilir ve şirketin varlıkları buna göre tekrar hesaplanır.

Yazan: Tunç Şatıroğlu

Piyasa Değeri / Defter Değeri, F/K ve FD/FVAÖK (EV/EBITDA) Oranları Nedir?

Aşağıdaki videomuzda temel analizde değerleme oranları arasında en sık kullanılan üç tanesinden bahsettim. Bunlar PD/DD yani Piyasa Değeri / Defter Değeri, Fiyat / Kazanç F/K ve Firma Değeri / Faiz Vergi Amortisman Öncesi Kâr FD/FVAÖK oranlarıdır. Bu oranların İngilizce karşılıkları olan Price / Book Value, Price / Earnings ve EV/EBITDA terimlerini de açıkladım. Bu oranlar nedir, temel analizde nasıl kullanılır, bir hissenin ucuz veya pahalı olduğu nasıl anlaşılır, yabancı yatırımcı en çok hangi değerleme oranına bakar? Borsadan para kazanmak için hangi oranları kullanabilirsiniz? Bu sorulara video içinde cevap verdim.

Kısaca PD/DD olarak da bilinen borsada piyasa defter değeri, bir nevi hesaplama şeklinde ele alınmakta ve öne çıkmaktadır. Bu hesaplama borsa içerisindeki belli başlı bazı değerler ve unsurlar ele almak suretiyle gerçekleştirilir.

Borsada Piyasa Defter Değeri Oranı Nedir?

Herhangi bir hisse senedinin piyasa değeri ile beraber muhasebe değerini karşılaştıran hesaplamaya borsada piyasa defter değeri denmektedir. Özellikle şirket değerlendirmesi söz konusu olduğu zaman yaygın kullanılan bir hesaplama ve sistem olarak da öne çıkıyor.

Özellikle bilanço tablosundaki aktifler, pasifler, işletme kaynakları ve işletme varlıkları ön plana çıkmakta ve hesaplamaya dahil olmaktadır. Bu doğrultuda defter değeri işletme varlıkları ile beraber borçlar arasındaki farkı ortaya çıkarmaktadır. Bu da sonuç olarak herhangi bir işletmenin öz kaynaklarını meydana getirir. Diğer bir ifade ile şirketin borçlarından arınmış olarak net varlık değeri olarak dile getirilir.

Borsada Piyasa Defter Değeri Oranı Kaç Olmalıdır?

Bir şirketin borsadaki piyasa defter değeri oranını hesaplayabilmek için belli başlı bir formül bulunmaktadır. Bu doğrultuda hisse senedi fiyatı ile beraber hisse başına düşen öz kaynak arasında ele alınan bir formül kullanılır.

 PD/DD = Hisse senedi fiyatı / Hisse başına öz kaynak

Bu doğrultuda hisse senedi fiyatı başına düşen öz kaynak üzerinden bölünmesi ile beraber borsadaki defter değeri ortaya çıkarılır. Bu oran formülde kullanılan terimler üzerinden değişkenlik gösterebilmektedir. Tabii sistem içerisinde birçok farklı kaynak ve varlık girmekte ve buna göre formül üzerinden işlem yapılmaktadır.

PD/DD oranı bir hisse senedinin sahip olduğu özkaynaklara göre fiyatını ölçme amacıyla kullanılan bir değerleme oranıdır. Hisse senetlerinin ucuz ya da pahalı olduğunu anlamak için kullanılır. Genel kanı yüksek PD/DD ile işlem gören hisselerin pahalı, düşük PD/DD ile işlem gören hisselerin ucuz olduğu yönündedir ancak bu her zaman doğru değildir. PD/DD oranını hesaplamak için şirketin ana ortaklığa ait özkaynakları ve piyasa değeri kullanılır. Özkaynakları negatif olan şirketler için PD/DD oranı hesaplanmaz.

PD/DD Nasıl Yorumlanmalıdır?

PD/DD oranı için ilk eşik değer her zaman 1 olarak kabul edilir. PD/DD oranı 1 olan şirket özkaynaklarıyla eşit şekilde değerlenmiştir. Bu rakamın altında kalan PD/DD oranları şirketin özkaynaklarından ucuz fiyatlandığını gösterir. Ancak zarar etmesi beklenen şirketlerde 1'in altında PD/DD oranı görülmesi normaldir, çünkü edilen zararlarla özkaynaklar erimeye devam edecektir. 1'in üzerindeki rakamlar şirketin özkaynaklarından daha fazlasına işlem gördüğünü gösterir ancak bu her zaman o hisse senedinin pahalı olduğunu göstermez.

PD/DD oranını anlamak için öncelikle özkaynakları anlamak gerek. Bir şirketin sahip olduğu bütün varlıklardan yükümlülükleri çıkartıldığında kalan tutar o şirketin özkaynaklarıdır. Yani şirket bugün kapatılsa ve eldeki varlıklar ile borçlar ödense elde kalacak olan tutardır. Ancak çoğu durumda varlıklar güncel değerlerinin altında bilançoda gözükürken, yükümlülükler mevcut değerleriyle gözükür. Bu yüzden şirketlerin gerçekte sahip oldukları özkaynaklar genellikle bilançoda yazandan daha fazladır.

PD/DD oranı çoğu zaman aynı sektörde faaliyet gösteren şirketleri kıyaslamak için kullanılır. Bunun sebebi aynı sektörde faaliyet gösteren şirketlerin bilanço yapılarının benzer olmasıdır. Sanayi, ulaşım, haberleşme, enerji gibi yüksek sermaye ve aktif büyüklük gerektiren sektörlerle, yazılım, teknoloji, hizmet gibi sektörlerin çarpanlarını kıyaslamak doğru değildir.

Piyasa Değeri/Defter Değeri ve Özkaynak Karlılığı İlişkisi

PD/DD oranı özkaynak karlılığıyla birlikte değerlendirildiğinde çok daha anlamlı olmaktadır. Bunun sebebi özkaynakları artırmanın yolunun kar elde etmekten geçmesidir. Elbette bedelli sermaye artırımları da şirketlerin sermayelerini artırmak için bir yoldur ancak çoğu şirket tarafından nadiren kullanılır. Özkaynak artışları şirketlerin elde ettiği ancak dağıtmadığı karlar ile sağlanır. Dağıtılmayan karlar geçmiş yıl karları ve yedek akçeler gibi kalemlerde saklanır. Temettü dağıtmayan bir şirketin özkaynaklarını artırma hızı o şirketin özkaynak karlılığıyla aynıdır. Yüksek özkaynak karlılığına sahip şirketlerin gelecek dönemde özkaynaklarını yani defter değerini hızlı artıracağı beklentisi fiyatlara yansır ve bu şirketlerde PD/DD oranı diğer şirketlere göre yüksek olur. F/K oranına kar büyümesiyle birlikte bakılması gerektiği gibi, PD/DD oranına da özkaynak büyüme hızıyla bakılması çok daha doğru sonuçlar verecektir. Düşük özvarlık karlılığına sahip ancak yüksek PD/DD oranı olan hisseler pahalı, yüksek özvarlık karlılığı ve düşük PD/DD oranına sahip şirketler ucuz kabul edilir. Bu iki oran arasında pozitif bir ilişki vardır.

Bunu daha net anlamak için aşağıdaki iki şirketin özkaynak gelişimlerine bakalım. A ve B şirketi temettü dağıtmayan birim sermayeli iki şirket olsun. A şirketi %20 özkaynak karlılığına sahipken B şirketi %40 özkaynak karlılığına sahip. Eşit özkaynaklarla başladıkları ilk yıldan 3. yılın sonuna gelindiğinde B şirketinin özkaynakları A şirketine göre %59 oranında daha yüksek bir seviyeye ulaşıyor. Süre uzadıkça aradaki farkın açıldığını görebilirsiniz. Dolayısıyla daha yüksek özvarlık karlılığına sahip B şirketinin bugünkü piyasa değerinin defter değerine olan oranının A şirketinden çok daha yüksek olması oldukça normaldir.

A Şirketi

Yıl 0:

Yıl 1:

Yıl 2:

Yıl 3: ,8

B Şirketi

Yıl 0:

Yıl 1:

Yıl 2:

Yıl 3: ,4