Milli Edebiyat Anlayışını Yansıtan Şiir Özellikleri
Millî Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir
Millî Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir, Kurtuluş Savaşı'nın etkilerinin sürdüğü dönemde ortaya çıkmış şiir akımıdır. Bu akımın yazarları milliyetçilik düşüncesinden etkilenerek bu doğrultuda eseler vermişlerdir. Yazarlar dildeki yabancı sözcüklerin Türkçe karşılıklarını kullanmayı tercih etmişlerdir. Şiirde, Halk edebiyatında olduğu gibi hece ölçüsü kullanılmıştır. Genellikle sözcüklerin akla gelen ilk anlamları kullanılmıştır. Yazarların verdikleri eserlerde millî hisler ön planda olurken, eserlerdeki kişiler halk arasından seçilmiş sıradan kişilerdir. Bu akıma dahil olan şairler şiirlerini Kültür Haftası, Hisar ve Çınaraltı gibi dergilerde yayınlamışlardır. Bu akıma dahil olan yazarlar: Ahmet Kutsi Tecer, Arif Nihat Asya, Orhan Şaik Gökyay, Kemalettin Kamu, Ömer Bedrettin Uşaklı, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Behçet Kemal Çağlar, Necmettin Halil Onan, Zeki Ömer Defne ve Coşkun Ertepınar'dır. Dönem şairlerinden Arif Nihat Asya Türk edebiyatında"Bayrak Şairi" olarak bilinirken Ömer Bedrettin Uşaklı"Anadolu Şairi",Kemalettin Kamuise "Gurbet Şairi" olarak bilinir. Bu akımın diğer şairlerinden Ahmet Kutsi Tecer Âşık Veysel'i Türk edebiyatına tanıtan kişidir. Necmettin Halil Onan"Bir Yolcuya" adlı şiiriyle hamaset edebiyatına ait örnekler vermiştir. Behçet Kemal Çağlar ise şiirlerinde Atatürk devrimleri ve Atatürk sevgisi gibi konular ön plana çıkarmış ve Faruk Nafiz Çamlıbel ile Onuncu Yıl Marşı'nı yazmıştır.[1]
Galeri[değiştir
Cumhuriyet dönemi saf şiirini andırır. Tema yönünden onlardan ayrılır. Kaynağı halk şiiri olup genellikle vatan ve millet sevgisini işler. Memleketçi bir şiir anlayışı hâkimdir.
Milli Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirin özellikleri:
Kurtuluş Savaşı’nın etkilerinin sürdüğü dönemde ortaya çıkmış, dünyadaki milliyetçilik akımından etkilenmiştir.
Milliyetçi bir yapısının olması nedeniyle Türk diline büyük önem verilmiştir.
Yabancı dillerin dil kuralları terk edilmiştir.
Yabancı sözcükler yerine mümkün olduğunda Türkçe karşılıkları kullanılmıştır.
Hece vezni kullanılmıştır.
Millî konulara yer verilmiştir, millî hisler ön plândadır.
Sözcükler ilk anlamlarıyla kullanılır.
Şiirlerde halk arasından seçilmiş sıradan insanlar vardır.
Şairler şiirlerini, Kültür Haftası, Hisar, Çınaraltı gibi dergilerde yayımlamışlardır.
Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirin tema ve içerik bakımından Halk şiiri ve Millî edebiyat dönemi şiiriyle benzer ve farklı özelliklere göre karşılaştıracak olursak;
Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirlerde genellikle bireysel nitelikli konular işlenmiş gibi görünse de aslında şairler bireysel olarak çıktıkları yolda milli ve yerli konuları ve manzaraları işlemişlerdir.
Halk şiiri ve Millî edebiyat dönemi şiirleriyle Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir benzer temalar etrafında şiirler yazılmıştır.
Şiirlerde hece ölçüsü ve ahenk unsurları başarıyla kullanılmıştır.
Şiirlerde hemen hemen aynı edebî sanatlar kullanılmıştır.
Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şairler birer dergi etrafında kümelenmişlerdir.
Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şairler, batı edebiyatçılarından diğerlerine göre daha fazla etkilenmişlerdir.
Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şairler ve Edebi Topluluklar
AHMET KUTSİ TECER (1901-1967)
“Neredesin?” şiiriyle tanınmış ve sevilmiştir.
Şair ve oyun yazarıdır.
Halk şiiri geleneğine bağlı bir şairidir; Âşık Veysel’i edebiyat dünyamıza o tanıtmıştır.
Eserleri:
Şiir:Şiirler
Oyunları:Koçyiğit Köroğlu, Köşebaşı
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz.Ahmet Kutsi Tecer Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
ARİF NİHAT ASYA (1904-1975)
“Bayrak Şairi” olarak bilinir.
Hece ve aruzu kullandığı şiirlerin yanı sıra serbest şiirler de yazmıştır.
Dini ve millî duyguları, kahramanlıkları sade bir dille şiirleştirmiştir.
Rubai türünün son ustalarındandır.
Eserleri:
Şiir:Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor, Kıbrıs Rubaileri, Köprü
Mensur Şiir:Yastığımın Rüyası, Ayetler
Düzyazı:Kanatlar ve Gagalar, Terazi Kendini Tartmaz
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz.Arif Nihat Asya Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
KEMALETTİN KAMU (1901-1948)
Vatan sevgisini, aşk, gurbet ve doğa sevgisini işlediği şiirleriyle tanınır.
“Bingöl Çobanları” adlı pastoral şiiri oldukça ünlüdür.
Eserleri:
Şiir:Gurbet, Bingöl Çobanları
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz.Kemalettin Kamu Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
ÖMER BEDRETTİN UŞAKLI (1904-1946)
Hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır.
Anadolu’yu, tarihi, deniz güzelliklerini işlemiştir.
Eserleri:
Şiir:Deniz Sarhoşları, Yayla Dumanı, Sarıkız Mermerleri
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz.Ömer Bedrettin Uşaklı Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
ORHAN ŞAİK GÖKYAY (1902-1994)
Önceleri âşık tarzına uygun, çoğunlukla ulusal konuları işleyen lirik şiirler yazdı.
1940’lardan sonra edebiyat tarihi, folklor ve halk edebiyatı araştırmalarına yöneldi.
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz.Zeki Ömer Defne Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
BEHÇET KEMAL ÇAĞLAR (1908-1969)
Halk şiiri biçim özellikleriyle şiirler yazmıştır.
Atatürk’e ve cumhuriyete olan sevgisini anlatmıştır.
“Ankaralı Âşık Ömer” takma adıyla şiirler de yazmıştır.
Eserleri:
Şiir:Erciyes’ten Kopan Çığ, Burada Bir Kalp Çarpıyor, Benden İçeri
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz.Behçet Kemal Çağlar Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
HÜSEYİN NİHAL ATSIZ (1905-1975)
Şiir, roman ve araştırma alanlarında eser vermişlerdir.
Türkçülük akımının önemli temsilcilerindedir. Türkçülük akımını destekleyen Atsız Mecmua, Orhun, Orkun, Ötüken gibi dergiler çıkarmış. Düşüncelerini bu dergilerde ortaya koymuştur.
Roman:Bozkurtların Ölümü, Bozkurtlar Diriliyor, Ruh Adam, Deli Kurt, Dalkavuklar Gecesi
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz.Hüseyin Nihal Atsız Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
NECMETTİN HALİL ONAN (1902-1968)
Şiire aruz ölçüsü ile başlamıştır.
Bireysel veya milli duygularla örülü hece şiirleriyle tanındı.
Milli Edebiyat hareketinin geliştiği sırada yetişen şair, şiirlerinde bireysel duygulanışlarıyla, ulusal duyguları birlikte işlemiştir.
“Bir Yolcuya” şiiri hamaset edebiyatının en güzel örneklerindendir.
Eserleri
Şiir: Çakıl Taşları, Bir Yudum Daha
Roman: İşleyen Yara, Kolejli Nereye
Araştırma: İzahlı Divan Şiiri Antolojisi
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz.Necmettin Halil Onan Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
ŞÜKUFE NİHAL BAŞAR (1896-1973)
İlk şiirlerinde aruz ölçüsünü kullandı. Sonra Milli Edebiyat akımını benimseyerek hece ölçüsüne döndü.
Şiirlerinde romantik duyguları, hikâye ve romanlarında ise toplum sorunlarını, kadın problemlerini işledi.
Eserleri
Şiir: Yıldızlar ve Gölgeler, Hazan Rüzgârları, Gayya, Su, Şile Yolları, Sabah Kuşları, Yerden Göğe
Hikâye: Tevekkülün Cezası
Roman: Renksiz Istırap, Yakut Kayalar, Çöl Güneşi, Yalnız Dönüyorum, Domaniç Dağlarının Yolcusu, Çölde Sabah Oluyor
Gezi: Finlandiya
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz.Şükufe Nihal Başar Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
BEŞ HECECİLER
Milli Edebiyat döneminde ortaya çıkan “Beş Hececiler” de Milli Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren edebi gruplar arasında sayılır. Halit Fahri Ozansoy, Enis Behiç Koryürek, Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Seyfi Orhon ve Faruk Nafiz Çamlıbel’in oluşturduğu bu grubun kaynağı halk şiiri olup genellikle vatan ve millet sevgisini işlerler. Bu akımda Memleketçi bir şiir anlayışı hâkimdir.
Ayrıca Bkz.Beş Hececiler
HİSARCILAR
1950’lerde “Hisar” dergisi etrafında toplanan Munis Faik Ozansoy, İlhan Geçer, Mehmet Çınarlı, Gültekin Samanoğlu, Mustafa Necati Karaer, Yavuz Bülent Bakiler gibi sanatçıların oluşturduğu edebi topluluktur. Hisarcılar da “Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir” akımından sayılır.
Ayrıca Bkz.Hisarcılar
Ahmet Kutsi TecerArif Nihat Asyakemalettin kamumilli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirömer bedrettin uşaklıorhan şaik gökyayzeki öer defne
kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız[değiştir
Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir ve Şairler
Bu anlayışı benimseyen şairler için önemli olan, Anadolu insanı ve Anadolu coğrafyasıdır. Bu iki temel unsur çevresinde cereyan edecek her şey onlar için son derece ilgi çekicidir.
Şiirlerde Anadolu insanını ve coğrafyasını milli duyarlıkla ifade etme amacı gütmüşlerdir.
Sade ve özentisiz olmayı ve süsten uzak olmayı tercih ettiler.
Memleket manzaraları ile ilgili söyleyişlere yer verilir.
Halk arasından seçilmiş sıradan insanların yaşamı işlenmiştir.
Mahalli ve milli unsurlar halk şiirinden farklı olarak temanın anlatılmasında bir araç olarak kullanılmıştır.
Kelimeler ilk anlamlarıyla kullanılır.
Milli hisler ön plandadır.
İmge, ses akışı ve ritim açısından modern Türk şiirinden faydalanılmıştır.
Şiirlerinde hece ölçüsünü kullandılar.
Bu gruptaki sanatçılar: Ahmet Kutsi Tecer, Orhan Saik Gökyay, Kemalettin Kamu, Arif Nihat Asya, Zeki Ömer Defne ve Beş Hececiler.
Beş Hececiler;
ayrıca,
tıpkı Beş Hececiler gibi bu beş isim de çoğunlukla hece ölçüsünü kullanarak Anadolu insanını ve coğrafyasını milli bir duyarlılıkla ele almışlardır.
KEMALETTİN KAMU (1901 – 1948)
Kemalettin Kamu, şiire 1919’da Büyük Mecmua’da şiirlerini yayımlatarak başlamıştı. Kurtuluş Savaşı yıllarında Dergah dergisinde yazdığı şiirlerle ün kazandı. Varlık ve Oluş dergilerinde de şiirlerini yayımladı.
Başlangıçta aruz ölçüsü ile yazan Kamu daha sonra hece ölçüsüyle ve sade bir dille Milli Edebiyat akımına bağlı yurt sevgisi, gurbet, aşk konularını işleyen şiirler yazmıştı.
Şiirleri ölümünden sonra Rifat Necdet Evrimer tarafından “Kemalettin Kamu, Hayatı, Şahsiyeti ve Şiirleri” (1949) adlı kitapta toplandı.
Kemalettin Kamu, İstanbul’un müttefikler tarafında fiilen işgal günü olan 16 Mart faciası karşısında “Gurbet” şiirini yazdı. O kara günlerde gurbet acısını en iyi duyan ve duyuran Kemalettin’e “Gurbet Şairi” denilmektedir. Gurbet şiirinde; “Ben gurbette değilim, gurbet benim içinde” der.
İzmir düşman tarafından işgal edilince şair “Türk’ün İlahisini” yazdı. Kemalettin Kamu “İstiklal Ordusu Şehitlerine” şiirini de yazdı. Bu şiirde temiz bir dil güzel bir ahenk ve içli bir şairin en samimi duyguları hakimdir.
Eserleri: Gurbet, Hicret, Kimsesizlik, Seneler, Türkün Duası, Zafer, Erzurum, Dadaş, Tuna, Dumlupınar Yolunda, Ağıt İstiklal Ordusu Şehitlerine adlı şiirlerİ yazmıştır.
ARİF NİHAT ASYA (1904 – 1957)
Öğretmenlik yaptığı yıllarda Anadolu’nun birçok yerini tanıyan, bir ara Adana milletvekillisi yapan Arif Nihat Asya, edebiyatımızda “Bayrak Şairi” olarak tanınmıştır.
Heceyle, aruzla ve serbest ölçüyle şiirler yazan Asya, milli konuları İnce bir duyarlılıkla İşlemiştir.
Din ve kahramanlık duygusu şiirlerinde çok belirgindir.
Son derece sade bir dille yazan şair, dil estetiğine çok önem vermiştir.
Sanatçının şiirlerinde epik, lirik ve didaktik özellikler görülür.
Düzyazı alanında da eserleri vardır.
Şair, Osmanlı tarihine son derece hayrandır. Onda, İslâm inancı ile Türklük şuuru bütünleşmiştir. Tarihimize ve kültürümüze dair her şeyi büyük bir heyecanla işlemiştir. Arif Nihat; sâde milliyetçi değil her şeyi ile millî bir şairdir.
Eserleri: Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor (şiir), Rubaiyyat-ı Arif (şiir) Kubbe-i Hadrâ (şiir), Kökler ve Dallar (şiir), Dualar ve Âminler (şiir)
AHMET KUTSİ TECER (1901 – 1967)
Duygulu ve memleket şiirleri ile tanınır.
Şiirlerinde Anadolu halk motiflerini işlemiştir.
Hece ölçüsüne yeni biçimler eklemiştir.
Avrupai şiir anlayışında, aşık tarzı söyleyişe yönelmiştir.
Şiirlerinde iç duygu ve bununla birlikte gelişen hafif sesli bir musiki havası vardır.
Halk edebiyatı üzerine araştırmaları önemlidir.
Edebiyatımıza Aşık Veysel’i kazandırmıştır.
Eserleri: 2002 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Tecer’in Bütün Şiirleri yayınlanır. Ahmet Kutsi, şiirlerini hece ölçüsünde ve yalın bir dille yazmış. Aşk, doğa, ölüm, özlem gibi konuları işlemiştir.
En çok bilinen “Orada Bir Köy Var Uzakta” adlı şiirini babasının memleketi olan Apçağa Köyü (Erzincan/Kemaliye) için yazmıştır.
1940 yılında yayınlanan Köylü Temsilleri adlı kitabı seyirlik oyunlarımız üzerine yazılmıştır.Bir kaç defa yayınlanan eser, büyük yankılar uyandırmıştır.
Tiyatro Eserleri : Tecer, tiyatro oyunları yazarak Türk Edebiyatı’ndaki büyük bir boşluğu doldurmuştur ve tiyatrocu kimliğini ispat etmiştir. Köşebaşı, Koçyiğit Köroğlu, Yazılan Bozulmaz, Bir Pazar Günü, Satılık Ev
ZEKİ ÖMER DEFNE (1903 – 1992)
Anadolu’yu şiirlerinin ana teması olarak aldı. Yurt güzellemeleriyle tanındı. Yazdığı yurt güzellemeleri şiirlerinde Erzurum, Eğin, Ilgaz, Isparta, Bursa, İstanbul, Konya illerini çeşitli özellikleriyle tanıttı.
Güçlü bir anlatıma ve duyarlığa sahip olan şiirleri ancak 1970’lerden itibaren kitaplaşmaya başlamıştır.
Zeki Ömer Defne, Aralık 1992’de yaşama gözlerini yumdu.
Eserleri . Denizden Çalınmış Ülke (1971) . Sessiz Nehir (1985) . Kardelenler (1988) . Dede Korkut Hikayeleri Üzerinde Edebi Sanatlar Bakımından Bir Araştırma (1994)
ORHAN ŞAİK GÖKYAY ( 1902 -1994)
Edebiyat tarihi ve dil araştırmacısı, şair.
Edebiyat Fakültesini bitirdikten sonra Kastamonu, Malatya, Edirne, Ankara, Eskişehir ve Bursa’da edebiyat öğretmenliği yaptı. “Bu Vatan Kimin” şiirini Bursa’da iken yazdı.
Milli duyarlılığı işleyen epik şiirleriyle tanınır.
Bazı Eserleri . Dede Korkut (İstanbul, 1938) . Dedem Korkut’un Kitabı(İstanbul, 1973) . Katip Çelebi’den Seçmeler (İstanbul, 1968) . Destursuz Bağa Girenler (Dergâh yayınları, İstanbul 1982)
