Ülkemizde denetim eksikliği ve hukuki açıklardan kaynaklı olarak birçok dolandırıcılık yöntemi türemiştir. Özellikle son on yıl içerisinde teknolojinin daha erişilebilir olması ve aynı oranda iletişim araçlarının ve yöntemlerinin çeşitliliğinin artmasından dolayı, toplum bu gelişmeleri takip edemez hale gelmekle birlikte, getirdiği risklerin de farkında varamamaktadır.
Teknolojik ürünler son kullanıcı açısından hayatlarımıza büyük kolaylıklar getirmiş olsa da son birkaç yıldır yazılı ve görsel basında sıklıkla karşılaştığımız , eğitimli insanları dahi ağına düşüren telefon dolandırıcılığı ülkemizdeki dijital dolandırıcılık yöntemlerinin en başında gelmekte ve vatandaşı en çok mağdur eden yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır.
SİSTEM NASIL İŞLER?
Veri Toplama: Veri madenciliği (data mining) hedef belirlemede en önemli unsurdur. İnternette alışveriş yaptığınız bir market , sosyal medyada memnuniyetinizi belirttiğiniz bir restoran, hatta ürünlerini çok beğendiğiniz bir giyim markası için sosyal medyada yaptığınız basit bir yorum dahi veri madencileri için bulunmaz bir nimet olabilir. Tek bir isim, tek bir telefon numarası ya da tek bir e-posta adresi veri madencilerinin sizinle ilgili birçok veriye ulaşabilmesi ve sizinle ilgili "bilgi" boşluklarını doldurabilmesi için yeterlidir. İnternetten karma toplanan veriler haricinde ellerinde yüksek miktarda işlenebilir veri (data) olan şirketler el altından ya da internet ortamında hiç okumadan onayladığımız üyelik sözleşmelerinden yetki alarak sizin bilgilerinizi üçüncü şahıs ve şirketlere ücreti karşılığında satmaktadır. Bu toplama bilgiler telefon dolandırıcılığının ana enstrümanıdır.
Sosyal Mühendislik: Dolandırıcılar satın aldıkları veya karma olarak topladıkları verilerden ellerindeki en uygun ve en dolgun veriye sahip kişileri seçerek telefonla arar ve çalışmalarına başlar. Ülkemizde kredi kartı borcunu düzenli olarak ödeyen kişi sayısı yüksek oranlarda ve bu durum, dolandırıcıların sizinle iletişime geçerek “kredi kartı borcunuzu düzenli ödediğiniz için hediye telefon kazandınız” şeklinde girizgah yapmaları için bile yeterlidir.
Piyasada genel olarak kullanılan “hediye kazandınız”, “geçen sene ücretsiz sağlık sigortası yaptırmıştınız ama bu yıl ücretli ve şu kadar borcunuz var”, “sözleşmeden dolayı ödemediğiniz takdirde icraya verileceksiniz”, “emniyet müdürlüğünden arıyoruz, hesabınızdan terör örgütüne para gönderilmiş veya telefonunuz teröristlerin elinde”, “hakim veya savcıyız, hakkınızda dava var” gibi "yaratıcı" yöntemler ile genel olarak hedefteki “kurban”ı korkutarak para talep edilmektedir.
Bunların dışında, önceden belirttiğim gibi “ödemelerinizi düzenli yaptığınız için hediye telefon kazandınız, ancak kargo ücreti için kredi kartı bilgilerinize ihtiyacımız var” şeklinde nispeten daha naif yöntemleri de tercih edebilirler. Eğer bir şekilde bu senaryoya inanarak bilgilerinizi verdiyseniz geçmiş olsun.
Birçok dolandırıcılık yöntemi hukuki kılıfa sokulamaz ve dolandırıldıysanız dahi haklarınızı aramak için hukuki kanallar açıktır. Ancak bazı yöntemler var ki, kanuna kitaba uygun ve hakkınızı aramanız neredeyse imkansız.
FATURALI SATIŞ
Son zamanlarda kendisini polis, hakim, savcı olarak tanıtarak para isteyen şahıslar, Emniyet Genel Müdürlüğü'nün düzenli aralıklarla GSM abonelerine yolladıkları bilgilendirme mesajları sayesinde büyük oranda engellendi. Ancak, şimdi dolandırıcılık vergi dairesine kayıtlı, hukuka uygun merdiven altı firmalar aracılığı ile yapılmakta. Vatandaşı "hediye kazandınız" dalaveresi ile kandırdıktan sonra hediyenin gönderilmesi için, çeşitli bahaneler sunularak ücret talep edilmekte ve kredi kartı bilgilerinizi isteyerek veya havale gibi yöntemlerle sizden ücret talep etmektedirler. Aslında, sizden hediye adı altında gönderecekleri ürünün ücretini tahsil ederek, sizi faturası ile birlikte bambaşka bir ürün satın almaya teşvik etmektedirler. Bu şekilde yapılan iş dolandırıcılık değil, faturası kesildiği için satış olur. Satış esnasında hatalı bilgilendirildiğinizi ispatlayamadığınız takdirde, hukuk çaresiz kalmaktadır ve istemediğiniz bir ürün ile baş başa kalmanız muhtemeldir.
RIZA GÖSTERME
Belirttiğim yöntemler dışında, halk arasında konuşulan ancak aslı olmayan hikayeler vardır. "X numara ararsa açmayın sana fatura yazar" ya da "şu numaraya mesaj attım faturam kabarık geldi" gibi halk arasında konuşulan masalları ciddiye almayın. Telefonla arandığınızda yabancı bir ülke numarası değilse açmaktan korkmayın; çünkü size ulaşmaya çalışan acil durumdaki bir yakınınız olabilir. Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde sizin rızanız ve onayınız olmadan size hiçbir şekilde ek ücret faturalandırılamaz. GSM operatörleri ve sabit operatörler bu konuda çok hassastır ve gerekli önlemleri almışlardır.
GSM operatörleri ve Sabit Operatörler dolandırıcılığın önüne geçmek için çeşitli onay mekanizmaları geliştirmiştir. GSM operatörleri katma değerli servislerden (Mobil Ödeme, Logo, Melodi vs. gibi) ücreti karşılığı faydalanmanız için size göndereceği mesaja "evet" yazarak onaylamanızı ister. Sabit Operatörler ise sözleşme, dijital imza ya da sesli kayıt yöntemi gibi yöntemlerle ücret karşılığı hizmet alımını onayladığınızı tartışılmayacak şekilde kayıt altına alır.
Farklı durumlarda farklı olasılıklar bulunsa da dolandırıcılığın temel unsuru sizin rıza göstermenizdir. Bir anlık boşluk veya düşüncesizlik çok büyük sorunlara sebep olabilir.
NE YAPMALI
Çözüm olarak
Öncelikle vatandaşın haklarını bilmesi, öğrenmesi ve sorun yaşadığı anda nereye başvuracağını bilmesi çok önemlidir.
Emniyet Genel Müdürlüğü Bilişim Suçlarıyla Mücadele Daire Başkanlığı bu konuda muazzam bir çalışma yürütmekte. Dolandırıldığınızı veya dolandırılmak üzere olduğunuzu düşünüyorsanız, öncelikle yetkililerle irtibata geçmeniz ve bilgi almanız en doğrusu olacaktır. Sizi arayan kişi eğer dürüst ve samimi ise beş dakika sonra aramasında bir sakınca olmayacaktır. Bu beş dakika içerisinde sizi arayan numarayı internetten sorgulayarak küçük bir araştırma yapmak ya da dolandırılmak üzere olduğunuzu düşünüyorsanız veya daha ciddi bir iddia ile karşı karşıyaysanız 'i arayarak bilgi almanız sizin faydanıza olacaktır.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un “Ticari Reklamlar ve İlanlar” başlıklı maddesinde, aldatıcı reklamdan sorumlu tutulacak kişiler belirlenmiştir. İlgili maddenin ilk fıkrasına göre, “ticari reklam ve ilanların kanunlara, Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, dürüst ve doğru olmaları esastır” denilmektedir. Aynı maddeden devamla, tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici reklam, ilan ve satış yapılamayacağı da düzenlenmiştir. Müşteriyi hatalı bilgilendirme vasıtası ile yapılan satışlar suçtur, benzer durum başınıza geldiyse adli mercilere başvurmanız en doğru karar olacaktır.
Elinize vaat edilenden ya da istediğinizden farklı bir ürün geldiyse; yani kandırıldığınızı düşünüyorsanız, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği Cayma Hakkı Kapsamında 15 gün içerisinde aldığınız ürünü iade etme hakkına sahipsiniz. Özellikle hediye adı altında vatandaşı kandırarak yapılan satışlarda tek hukuki dayanağınız budur ve adli kanallara başvurma hakkınız vardır.
Hakim, Savcı, Polis, Jandarma gibi kolluk kuvvetleri veya adli makamlar hiçbir zaman ve hiçbir nedenle sizlerden elden ya da banka havalesi yolu ile para istemez. Bu tarz bir durumla karşılaştığınızda başvurmanız gereken ilk nokta yine Bilişim Suçlarıyla Mücadele Daire Başkanlığı olmalıdır.
“Borcunuz var, ödemezseniz icraya veririz” şeklinde yapılan tehditleri ciddiye almayın, hakkınızda gerçekten bir icra takibi varsa icradan önce ikametgah adresinize kesinlikle tebligat yapılır veya avukatlık bürosu tarafından aranıp bilgilendirilirsiniz. Bu noktada sizi arayan kişiden dosya numaranızı ve hangi icra dairesinde olduğunu öğrenmek ve bu dosya numarasını ilgili icra müdürlüğünü arayarak sorgulatmak faydalı olacaktır.
Altına imza atmadığınız hiçbir sözleşmenin hukuki olarak bağlayıcılığı yoktur. Sizi telefonla arayarak “geçen sene ücretsizdi ancak bu yıl ücretli şeklinde” “satış yapmaya çalışan" firmalar, sizi icraya vermekle tehdit ederse ve ellerinde altına imza atmadığınız bir sözleşme yoksa ciddiye almayın.
Son olarak
Vatandaşın üzerine düşen sorumluluk; uyanık olmaktır. Herhangi bir sebepten dolayı bir firma size hediye gönderecekse sizden kargo ücreti, vergi, sözleşme harcı vs. gibi ücretler talep etmez. Sizin onayınız olmadan GSM hattınız veya sabit hattınız üzerinden sizi arayan hiç kimse size herhangi bir ücret yükleyemez. Sizden aklınıza yatmayan bir şekil ya da usullere aykırı yöntemlerle para talep eden kişileri ve aradıkları numaraları internetten sorgulamak sorununuzu başlamadan çözecektir. Bilginin para demek olduğu dijital çağda , kendinizi nasıl savunacağınızı bilmiyorsanız, kişisel bilgilerinizi güvenmediğiniz şahıs ya da şirketlerle paylaşmaktan ya da kamuya açık şekilde yayınlamaktan kaçınmanız önemlidir. Aksi halde ve en iyi ihtimalle günde birkaç kez çalan ve sizi rahatsız eden telefonlar rahatınızı kaçırabilir. Daha vahimi ise saatlerce çalışarak kazandığınız paranız elinizden alınabilir.
Onur Beşpınar
funduszeue.info
Yaygın olduğu şehirler: Avrupa (genel)
Karmaşık otomatlar ya da ATMler için orada bekleyen sahtekar size iyi niyetiyle yardımcı olma teklifinde bulunur. Bazıları sonrasında bu servisi için para talep eder. Bazıları kredi kartı şifrenizi görüp sonradan cüzdanınızı çaldığında kullanmak için hafızasına atar.
Yaygın olduğu şehirler: Mexico City, Bükreş, Bogota
Polis kılığındaki sahtekar yanınıza gelip bölgede sahte banknotların dolaştığı uyarısını yapar ve cüzdanınızı kontrol etmek ister. Cüzdanı kontrol edip geri verdiğinde maalesef paranız eksiktir.
Yaygın olduğu şehirler: Paris, Londra
Herhangi bir etkinlik için bilet kuyruğunda beklerken, sahtekar yanınıza görevli kılığında gelir ve sırayı bypass edebilecek özel bir bilet teklifinde bulunur. Bu bilet normalden pahalı olduğu gibi, sahtedir de
Paranın üstünü yavaş verme sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Avrupa (genel)
Sahtekar kasiyer para üstünü çok yavaş biçimde, çıkışmıyormuş gibi beklete beklete verir. Amacı sizin sıkılıp çıktığı kadar para üstünü almayı kabul etmenizdir.
Taksi bagaj sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Las Vegas, Avrupa (genel)
Sahtekar taksiciler bagaja yüklediğiniz çantalarınızı sizin için hızlıca indirir ve gider. Aslında küçük ve gözden kaçabilecek olan bir çanta ya da poşedi bagajda bırakmıştır. Yine bazı taksiciler, sizden yasal olmadığı halde bagaj parası talep eder.
Telefonla oynayan kasiyer sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Barcelona
Sahtekar kasiyer telefonuyla oynuyormuş gibi yapar. Aslında yaptığı kredi kartınızın fotoğrafını çekip sonradan kopyalatmaktır.
Taksimetre sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Tüm dünya
Taksici, şehri bilmemenizden istifade ederek sizi bol bol dolaştırır. Hatta bazıları taksimetrelerini manipüle edecek sistemlere sahiptir.
Tren ve metro sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Avrupa (genel)
Kalabalık tren ve metrolarda çok sayıda yankesici vardır.
Sahtekar müzisyen
Yaygın olduğu şehirler: New York
Müzisyen görünen sahtekar kendini amatör bir müzisyen olarak tanıtır ve elindeki CDyi size verip memleketinizde fırsat buldukça çalmanızı ister. CDyi alırsanız para talep eder. Vermeyi reddederseniz sizi tehdit etmekte başlar
Sahte polis sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Asya (genel)
Sahtekar yanınıza yaklaşıp size uyuşturucu temin edebileceğini söyler. Kabul ederseniz birden sahte bir polis peyda olur ve hakkınızda işlem yapma tehdidiyle sizden rüşvet talep eder.
Leke bulaştırma sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Brezilya ve Arjantin (genel)
Sahtekarlar leke yapacak bir maddeyi (ketçap vs.) üzerinize yanlışlıkla dökmüş gibi yapar ve özür dileyerek temizlemek ister. Temizlik esnasında ceplerinizi yoklar ve bulduğu şeyleri aşırmaya çalışır.
Bebek fırlatma sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Roma
Sahtekarlar elindeki bebeği (genelde oyuncak bebektir) size birden fırlatır. Siz şok olmuş vaziyette bebeği tutarken bir başka ekip ceplerinizdeki değerli eşyaları aşırma girişiminde bulunur.
Yerdeki cüzdan sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Roma, Ukrayna (genel)
Sahtekarlar yere bir cüzdan bırakır. Yoldan geçenler de manzarayı görünce refleks olarak cüzdanlarını kontrol ederler. Uzaktan seyreden ve cüzdanların asıl yerlerini öğrenen dümenci, o noktadan itibaren yankesicilik yapabilmek için gerekli bilgiyi sağlamıştır.
Yaygın olduğu şehirler: Atina
Çekici görünümlü bir kadın, yalnız geziyorsanız yanınızda bitip sizinle flört etmeye başlar. Ardından ona bir içki ısmarlamanızı ister ya da birlikte bir bara gitme teklifinde bulunur. Gecenin sonunda gelen hesap, astronomiktir.
Bul karayı, al parayı sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Paris, Londra
Sahtekarlar sokakta bul karayı al parayı oynatmaktadır. Kalabalık toplanınca, ekibin geri kalanı cüzdanları ve değerleri eşyaları ceplerden aşırır.
Yüzük sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Paris
Parisin meşhur sahtekarlığı. Buna göre yanınızdan geçen dümenci yerde bir yüzük bulmuş gibi yapar ve size ait olup olmadığını sorar. Sizin olmadığını öğrendiğinde de yüzüğün gerçek altın olduğunu fark etmiş gibi yapar (ki değildir) ve size uygun fiyattan satmak ister.
Örgü bileklik (Dostluk bilekliği) sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Paris, Roma, Barcelona, Kahire
Sahtekarlar yanınıza yaklaşır ve size örme bileklik yapma teklifinde bulunur. Ne derseniz deyin bileğinizi kavrayıp yapmaya başlar ve sonrasında para talep eder. Bazı durumlarda bunun dikkat dağıtma amaçlı kullanıldığı ve cüzdanınızın aşırılma ihtimali olduğunu da unutmayın.
Gül sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Paris, Roma, Barselona, İstanbul
Çift olarak dolaşıyorsunuzdur. Sahtekarlar yanınıza gelir ve elindeki gülden ısrarla satın almanızı ister. Reddederseniz partnerinizin yanında sizi aşağılayacak cümleler ve hareketlerde bulunur.
Fotoğrafınızı çekeyim sahtekarlığı
Yaygın olduğu şehirler: Avrupa (genel)
Grup olarak fotoğraf çekinirken sahtekarlar iyi niyetliymiş gibi yanınıza yaklaşıp fotoğrafınızı çekme teklifinde bulunur. Sonrasında ya para talep eder, ya da cihanızı alıp kaçar.
Kırık kamera sahtekarlığı
Bir grup sahtekar sizden fotoğraflarını çekmenizi ister. Kamerayı geri verdiğinizde tutmayarak düşmesine sebep olurlar ve parasını talep ederler.
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası