Aşağıdaki ilaçlar sıklıkla kullandığımız ilaçlar olup bazıları hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Bu konularda oldukça hızlı gelişmeler olmakta ve yeni ilaçlar da geliştirilmektedir. Ancak hekiminizin tavsiyesi dışında ilaç kullanmayın veya hekiminze ilaç tavsiyesinde bulunmayın. Özellikle konu komşudan duyduğunuz ya da internetten okuduğunuz, çoğu doğruluğu şüpheli bilgiler ile hekimizin size ayırabileceği zamanı boşa harcamayın. Hekiminize yakınmalarınızı anlatmanız durumunda ve gerekli şekilde takiplerinizi yapmanız durumunda hekiminiz sizin için en uygun tedaviyi size önerecektir.
Ayrıca öncelikle hasta olmamak için gereken önlemlerinizi alın. Sağlıklı beslenme, düzenli spor ve stressden uzak yaşam çok önemlidir. Ayrıca sitede konu ile ilgili diğer bölümlere de bakınız.
Romatizmal hastalıkların tedavisinde çok çeşitli ilaçlar kullanılır. Steroid Olmayan Antiinflamatuar İlaçlar (NSAİİ: Voltaren, Etol, Endol, Apranax, Dikloron,Diclomec, Cataflam, Arveles, Majezik….), kortikosteroidler, metotreksat(emthexate, methotrexate, Metoject, Meksratu…), hidroksiklorokin (Plaquenil), sülfsalazin, leflunomid ve son yıllarda kullanımı yaygınlaşan biyolojik ajanlar (TNF alfa brokerleri (Enbrel, Remicade, Cimzia, Humira, Simponi….), Anti CD20(Rituximab),.., Il-6 Blokeri (Actemra)gibi…
Hekminiz ilaç başlayacağı zaman mutlaka kullanmakta olduğunuz ve vitamin, bitkisel ilaç diye adlandırılan, ancak bizim pek de sıcak bakmadığımız ürünler dahil, diğer ilaçlar; varsa başka hastalığınız ile gebelik ve emzirme durumunuz hakkında hekiminize bilgi veriniz.
Verilen ilacın kullanım şeklini iyice anlayın. Bazı ilaçlar günlük alınır, bazısı haftada bir defa, hatta birkaç ayda bir defa uygulanır. Mutlaka doktorunuzun uyarılarına dikkat ediniz ve ilacı yanlış kullanmayın.
Herşeye rağmen ilaçlar ile ilgili önceden öngörülemeyen birçok yanetkiler olabilir. Bu durumlarda hekiminize başvurunuz.
STEROİD OLMAYAN ANTİ İNFLAMATUAR İLAÇLAR (NSAİİ)
Bu grupta çok sayıda ilaç bulunmaktadır. Bunların ortak özelliği vücutta prostaglandin sentezini bozmak sureti ile ağrıyı ve çeşitli yangı belirteçlerini engellemek sureti ile yangıyı giderirler. Parasetamol gibi ağrı kesicilerden farklı olarak yangıyı da giderdikleri için romatizmal hastalıkların kontrolunda daha çok işe yarayabilirler. En önemli yan etkileri mide-barsak üzerinedir. Gastrit, ülser gibi sorunlara yol açabilirler. Ayrıca karaciğer, böbrek, kemik iliği fonksiyonları üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Kumadin gibi kan sulandırıcılar ve tansiyon düşürücüler gibi bazı ilaçlarla etkileşebilirler. Bu nedenle doktor kontrolu dışında uzun sureli kullanılmamalıdırlar.
METOTREKSAT
Emthexate, Trexan, Metoject, Meksratu,Metoart
Birçok iltihaplı romatizmanın tedavisindeki ana ilaçlardan biridir. Haftada bir defa (mesela sadece Cuma günleri), genelde 7,mg arası dozlarda, kullanılır.
Ağız yolu ile kullanamayanlarda deri altına enjeksiyon yolu ile de kullanılabilir.
Gebelikte kullanılmaz &#; Emzirirken kullanılmaz.
Folik asitle birlikte verilir.
Genelde iyi tolere edilir, En sık yan etkileri bulantı, ağız mukozasında ve gastrointestinal mukazalarda tahriş ve yaralar yapabilir. Genelde ciddi sorun oluşturmaz ama bazı hastalarda bu tolere edilemeyebilir; bu durumda hekiminize başvurunuz.
Beraberinde Baktrim grubu antibiyotikler kullanılmamalıdır.
Karaciğer, kemik iliği ve böbrek fonksiyon bozukluğuna yol açabilir. Doktorunuzun önerdiği peryodlarda kan testleri ile takip gereklidir.
Bu ilacı almakta olan kadın ve erkeğin hekime danışmadan kesinlikle çocuk sahibi olmaması gereklidir. Gebelik düşünülüyorsa: erkek-kadın en az 3 ay öncesinden bu ilacı bırakmalıdır.
HİDROKSİKLOROKİN
Plaquenil, Quensyl
Sıtma ilacı olarak da bilinir.
Günde 1 ya da 2 adet alınır. Genelde iyi tolere edilir. Özellikle uzun süre kullanan ve yaşlı hastalarda 6 ay-1 yıl arayla göz muayenesi gerektirir.
Metabolik tabloya da olumlu etkileri nedeni ile RA ve SLE’ li hemen her olguya verilmesinde yarar vardır.
Koronavirüs tedavisinde de etkili olduğu düşünülmektedir. Ancak bu amaçla hekim önerisi dışında asla kullanılmamalıdır.
KORTİZON
Prednol, Deltakortil, Diprospan, Depomedrol…
Kortizon vücudumuzda normalde bulunan ve yokluğu yaşamla bağdaşmayan bir hormondur. Böbreküstü bezlerinden salınır. Karbonhidratlar (Kan şekeri), lipitler (kolesterol), protein metabolizması ve bağışıklık sistemi başta olmak üzere hemen tüm sistemler üzerine etkilidir. Bağışıklık sistemi üzerine etkileri nedeni ile iltihaplı birçok romatizmal hastalığın tedavisinde çeşitli doz ve sürelerde kullanılır.
Halk arasında kortizon kullanmanın kesinlikle zararlı olduğu şeklinde yanlış bir inanç yaygın olarak bulunmaktadır. Elbette her ilaç gibi kortizon da gereksiz yere kullanıldığında zararlı olabilir. Ancak bazı hastalıklar vardır ki kortizonu kullanmazsanız hasta, bu hastalıktan dolayı daha fazla zarar görebilir. Örneğin hastanın aktif sistemik lupus hastalığı var. Böbrek, beyin ya da diğer bir organı tutulmuşsa kortizonu, hem de yüksek dozlarda kullanmazsak hastanın hayatını kaybetmesine kadar giden bir kötü sonuç yaşanabilir. Aktif eklem iltihaplarının da baskılanmasında kortizon sıklıkla kullandığımız bir ilaçtır. Önemli olan bu ilacı kontrolsüz kullanmamaktır. Gerektiğinde,hekimin önerdiği dozda ve sürede kortizon kullanılabilir.
Kortizonlu ilaç kullanırken dikkat edilmesi gereken genel kurallar:
- Doktorunuzun önerilerine uyun;
- Tuzlu yemeyin;
- Yağlı, şekerli gıdaları azaltın, proteinden yüksek beslenin;
- Potasyumdan zengin gıdalar tüketin (muz, kaysı, narenciye grubu meyveler..);
- Kalsiyumdan zengin beslenin (süt ürünleri, ıspanak, roka, kurufasulye, mercimek, badem, tohumlar…)
- Yürüyüş gibi sporlar yapın,
- Enfeksiyonlardan korunun.
SÜLFASALAZİN
Salazoprin EN TAB
Sülfadiazin ve 5’ amino salisilik asit birleşiminden oluşmuş olan bir antibiyotik ve aspirin türevidir. Romatoid artrit ve ankilozan spondilit ve ilişkili hastalıklar tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Bu ilacın yan etkisi çok ancak sıklıkla hastalar tarafından iyi tolere edilir. Allerji ve diğer yan etkilerini azaltmak açsından ilk defa başlarken günde bir tane gibi dozlarda başlarız ve haftalık peryotlar ile arttırırız. Karaciğer kemik iliği fonksiyonlarının ay ara ile gözden geçirilmesi gereklidir.
LEFLUNOMİD
Reumil, Arava,
Metotraksata benzer endikasyonlar da kullanılır. Her gün ağızdan alınır. Bu ilacı kullananlarda tansiyon yükselmesi ve kilo kaybı olabilir. O yönlerden dikkatli olunması gerekir. Periyodik olarak kan sayımı, karaciğer ve böbrek testlerinin yapılması gereklidir.
Bu İlacı Almakta Olan Kadın Ve Erkeğin Hekime Danışmadan Kesinlikle Gebelik Planlamaması Gereklidir.
TOFACİTİNİB:
Xeljans
Farklı bir mekanizma ile etki eden ve ağızdan alınan bir ilaçtır. Biyolojik ilaçlar için geçerli kurallar bu ilaç içinde geçerlidir. Hekm tavsiyesi dışında ve kontrolsüz kullanılamaz. Enfeksiyon riskinde artış, barsaklarda divertikülit gibi yan etkiler açısından dikkatli olunmalıdır. Gebelik ve emzirmede kullanılamaz
BİYOLOJİK AJANLAR
Bu ilaçlar bağışıklık sisteminde görev alan çok özel molekülleri engelleyerek görev yaparlar ve bağışıklık sistemi üzerinde önemli baskılanmaya yol açabilen ilaçlardır. Kontrolsüz kullanılamazlar. Yazılırken öncesinde tüberküloz, kanser gibi bazı hastalıklar açsından taranmanız gerekecektir. Buna rağmen bazı yan etikleri olabilir o açıdan yakın takibi gerekli olan ilaçlardır. Sıklıkla 6 ayda bir akciğer grafisi ve duruma göre daha sık tetkikler istenecektir.
Başlıcaları : Remicade, Enbrel, Humira, Simponi, Cimzia, Rituximab, Orencia, Actemra, Verxant, Kineret….
Bu ilaçların çoğu son 20 yıldır Dünyadaki, gelişmiş ülkeler ve Ülkemizde başarı ile kullanılmaktadır. Bu ilaçlar romatizmal hastalığın oluşum sürecinde rol alan çeşitli moleküllerin fonksiyonunu engellemek sureti ile görev yaparlar. Bu moleküllerin başlıcaları TNF alfa, CD20, CTLA4, IL-6 gibi sitokin ve reseptörlerdir.
TNF alfa: Herhangi bir nedenle vücutta meydana gelen iltihabi olayda Makrofajlar ve Lenfositlerden salgılanan çok önemli bir iltihap molekülüdür. Bu molekülün direkt kendisi ya da reseptörünün bloke edilmesi romatizmal hastalık nedeni ile oluşan inflamasyonu (iltihap) belirgin şekilde baskılar. Remicade, Enbrel, HumiraÜlkemizde de bulunan başlıca temsilcileridir.
Bu ilaçları kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar vardır. Öncelikle hekiminiz tarafından vücudunuzda herhangi bir gizli tüberküloz odağının ya da kanser odağının olmadığının tetkik edilmesi gereklidir. Çünkü bu ilaçlar gizli bir tüberküloz gibi infeksyon odağını alevlendirebilirler. Öte yandan bu ilaçları kullanan olgularda bazı kanser türlerinde artış bildirilmiş ise de bunların ilaçlardan mı yoksa hastalığın doğal seyri esnasında mı oluştuğu tartışmalıdır. Bu nedenlerle hastanın mutlaka periyodik olarak takibi ve kontrolü gereklidir.
CD20 Blokerleri: CD20, B lenfositler denen bağışıklık sistemi hücrelerinin öncelikle antikor üreten hücrelerinin yüzeyinde bulunan bir moleküldür. Bu molekülün bloke edilmesi B hücrelerinde ölmeye neden olur. Rituximab CD20’ yi bloke eden ilaç olup Ülkemizde de bulunmaktadır. Öncelikle B lenfosit kökenli lenfomaların tedavisinde kullanılmaktadır. Dirençli Romatoid Artrit ve vaskülit, Sitemik Lupus Eritematozus olgularında işe yaramaktadır.
IL-6 Blokerleri: Özellikle romatoid artrite bağlı iltihabın oluşmasında önemli rolü olan bir moleküldür. IL-6’nın bloke edilmesi romatid artrit başta olmak üzere bazı romatizmaları belirgin olarak baskılamaktadır. Diğer tedavilere dirençli olgularda tercih edilir. Ayrıca birçok nedenle ve bu arada Koronavirüs seyrinde ortaya çıkan sitokin fırtınası denen tablonun tedavisinde işe yaramaktadır.
IL-1 Blokerleri: İnterlökin-1 denen sitokinin baskılanması da bazı hastalıklarda işe yaramaktadır. Ailesel Akdeniz Ateşi (FMF) olgularında kolşişine dirençli –çok iyi elenerek seçilmiş olgulara verilebilir. Deri altına enjeksiyon şeklinde uygulanır. Bu ilaç için de enfeksiyon riskinde artış nedeni ile dikkat edilmelidir. Bu ilaç ta sitokin fırtınasının tedavisinde işe yaramaktadır.
Abatacept: Abatacept CLTA-4 blokeri olarak görev yapar ve dirençli Romatoid artrit ve juvenil romatoid artrit olgularında kullanılmaktadır. CTLA-4, T Lenfosit denen bağışıklık sisteminin en önemli hücrelerinin uyarılması esnasında görev yapan bir moleküldür. Bu molekülün engellenmesi ile T hücre aktivasyonu ve onun neticesinde oluşacak iltihap engellenebilmektedir. Bu ilaç ta kontrolsüz kullanılamaz ancak hekiminizin önerisi ile ve yakın takip ile kullanılabilir.
Artrit, oldukça yaygın bir hastalıktır ancak iyi anlaşılamamıştır. Aslında “artrit” tek bir hastalığın adı değildir; eklem ağrısı veya eklem hastalıklarını adlandırmanın gayri resmi yoludur.