Güvercin Tuzağı Yapımı

Geçmişle ilişki kurma, insanın yaşadığı ânı anlamlı ve değerli kılmasının bir yoludur. Tarihî dönemlerden beri insanlar bir şekilde içinde bulundukları ânı geçmişle şekillendirme ihtiyacı duymuşlardır. Bu sebeple tarihî belgeler ve edebî metinler ilgili ilişkiyi kurmak için her zaman bir araç olmuştur. Bir toplumun karakterini belirleyen en temel faktörü şüphesiz sahip olduğu kültür belleğidir. Bu bellek, söz ve dilin bir şekilde vasıta olarak kullanılmasıyla ürün oluşturur. Destanlar da oluşan bu ürünlerin en önemli örneklerinden birini teşkil eder. Başkurt destanları, tarihî ve sosyal hayatı konu almalarına göre iki başlık altında ele alınır. Kuzıykürpes Mĕnen Mayanhılıv destanı Başkurt Türklerine ait sosyal hayatı anlatan en önemli destanlardan biridir. Bu makalede, performans teoriden hareketle geliştirilmiş bir araştırma modeline göre Kuzıykürpes Mĕnen Mayanhılıv destanında yer alan aşk hikâyesinin yanında kahramanlık motifleri de ele alınmıştır. Bu destandaki kahraman tipi çeşitli yönlerden Türk destanlarında yer alan kahraman tipleriyle bir uyumluluk gösterir. Çalışmanın sonunda elde edilen verilerde, Başkurt destanlarında çoğunlukla yer alan kahramanlık motiflerinde kahramanın atı, idealize edilmiş bir eş ve kahramanın silahlarına dair epizotların Başkurt Türklerinin hayatında ne kadar etkili olduğu görülmüştür. Bıraktıkları bu epik yadigârlar, Başkurt Türklerinin ayrıca hayatlarını, kültürlerini ve uğraşlarını ortaya koyması açısından özelde Başkurt edebiyatı, genelde Türk dünyası edebiyatları için önemli bir yere sahiptir.

ÖZET “Türkiye Türkçesiyle Yazılan Makalelerdeki Etimolojiler” adlı çalışmamızda, ’ten günümüze kadar yayınlanmış ve dağınık bir biçimde bulunan etimoloji makalelerini derleyip herkesin faydalanabileceği sözlük şeklinde bir kitap oluşturmaya çalıştık. Çalışmamızın giriş bölümünde etimoloji biliminin dünyadaki ve Türkiye’deki tarihçesi hakkında kısaca bilgi verdik. Etimolojinin ne olduğu, faydaları, etimoloji çalışmalarında uyulması gereken kanunları izah ettik. Ayrıca etimolojinin dalları hakkında bir takım verileri sıraladık. Dünya çapında yapılmış etimoloji çalışmalarına kısaca değindik. Daha sonra dünyada ve Türkiye’de Türk dili ile ilgili yapılmış etimoloji çalışmalarını ana hatlarıyla tanıtmaya, bu çalışmaların eksik yönlerini göstermeye çalıştık. Tezimizin inceleme bölümünü iki başlık altında değerlendirdik. Birinci bölümde kelimelerle ilgili etimoloji makalelerini, ikinci bölümde ise eklerle ilgili etimoloji makalelerini açıkladık. Yazılarda yer alan öğeleri alfabetik sıraya göre dizdik. Bu değerlendirme sırasında konuyla alakalı bütün görüşleri aktarmaya, ayrıca kelimelerin ve eklerin tarihî Türk lehçelerindeki, çağdaş Türk lehçelerindeki ve Anadolu ağızlarındaki biçimlerini, anlamlarını belirtmeye çalıştık. Çalışmamızın sonuç bölümünde Türkiye’de yapılmış etimoloji çalışmalarının künyelerini ayrıntılı bir biçimde verdik. ANAHTAR SÖZCÜKLER: etimoloji, sözcük, ek. ABSTRACT In this study, by compiling the etymologic articles which have been published since and dispersed forms we have tried to constitute a book as a form dictionary that everyone can benefit from it. We have given a little information about the history of etymology science in Turkiye and around the World in introdoction part, and explained what etymology is, its benefits, and the rules to be obeyed in etymologic studies. Furthermore, we have tried to give some sort of data about the branches of etymology. We have mentioned the studies carried out in the world shortly. After that, we have tried to introduce the etymologic studies on Turkish language carried out in the world and in Turkiye, and tried to show the incomplete parts of these studies. We have evaluated our research part under two titles. We have explained the etymology articles on words in the first section, and have explained the etymology articles on affixes in the second section. We have put the components placed in articles in an alphabetical order. We have tried to reassign all views about this subject and have tried to clarify the meanings and forms of words and affixes in old Turkish dialects, modern Turkish dialects, and Anatolian dialects during the evaluation. In the conclusion part of our study, we have given place to the identifications of etymologic studies carried out in Turkiye in a detailed way. KEY WORDS: Etymology, word, affixes.