Kurbanda Kapak Atma

22 Haz

Kurban keserken nelere dikkat edilmelidir:

• Besmelenin akabinde hiçbir şey ile ilgilenmeyip kurbanı hemen boğazlamak şarttır. Hatta, besmeleden sonra bıçağı bilerse (bes­meleyi) tekrar etmek lazımdır. (Bezzâziye)
• “Bismillâhi Allâhü Ekber” dedikten sonra kurban yerinden kalkıverse tekrar yatırılıp ke­serken yeniden besmele çekilir. (Hülâsa)
• Besmeleden sonra elindeki bıçağı bırakıp başka bir bıçak alsa (besmeleyi) tekrar etmek gerekmez. Lakin bir kurban üzerine besmele okuduktan sonra onu bırakıp diğerini kesecek­se besmeleyi tekrarlamak gerekir. (Hindiyye)
• Kurbanı iki kişi kesse, ikisinin de besmele okuması gerekir.
• Bir kimse birkaç kurbanı birbiri ardınca boğazlasa her birinde besmeleyi tekrarlaması gerekir.
• Kurbanın vücudundan yenmesi tahrîmen mekruh (harama yakın derecede uygun görülmeyen) olan organları; Yumurtaları, Bezeleri, Mesanesi, Ödü, Kesilen hayvanın vücudundan akan kanı, Erke­ğin tenasül uzvu, Dişinin tenasül uzvudur. (Dürrü’l-Muhtâr ve hâşiyesi)
• Bıçağı, kurbanı yatırdıktan sonra bilemek mekrûhtur. (Dürrü’l-Muhtâr)
• Kurbanı keskin olmayan bıçak ile kesmek,
• Keskin olmayan bıçağı kurbanın boğazına birkaç defa sürmek
• Kurbanı kesilecek yere bacağın­dan sürüyerek çekmek
• Kurbanı incitmek
• Canı çık­madan derisini yüzmeye başlamak
• Başını birden kesip yüzmek
• Kıbleye çevirmemek
• Hamile olan hayvanı kesmek mekruhtur.

HANGİ HAYVANLAR KURBAN EDİLİR?

• Kurban edilebilen hayvanlar; koyun, keçi, sığır(dana, tosun, inek) , câmûs (manda) ve devedir. Koyun ve keçi bir yaşında, sığır ve câmûs iki yaşında, deve beş yaşında kurban olunur. Lâkin kuzu büyük olup bir senelik koyundan fark olunamazsa altı ayı tamam edince kurban olur. (Vahdetî)
• Kurban vahşi (yabani) olmamalıdır.
• Koyun ve keçi hisse kabul etmez. Bir ko­yun, bir keçi bir kimse için kurban olur.
• Bir sığır(dana, tosun, inek), bir câmûs, bir deve yedi kimse için kurban olur. Yani yedi kişi, ortak olarak bir sığırı veya deveyi kurban edebilirler. Ortak­lar tek, çift veya yediden az olabilir. (Hindiyye)
• Bir kimse iki koyun kurban kesebilir. Hazret-i Resûl-i Ekrem sallallâhü aleyhi ve sellem Efen­dimiz her sene iki koyun kurban ederdi. Vedâ haccında yüz deve kurban eylediler. (Hindiyye)
• Ortak olarak inek, öküz, tosun, deve veya câ­mûs kurban etmekte güzel olan, ortakla­rın kurbanı hepsinin birlikte almaları veyahut içlerinden birine vekâlet verip aldırmalarıdır. (Dürrü’l-Muhtâr)
• Bütün ortakların kurbanda ibâdete, se­vap ve fedâ-i nefse niyet etmeleri, hisseleri eşit ve hepsinin Müslüman olmaları şarttır. Ortakların hep­si kurbanı ibâdet niyetiyle kestiği halde, bazısı kazâ, nezir veya nâfi­le olarak kesmiş olsalar zarar vermez. (Red­dü’l-Muhtâr, Vahdetî, Dürer)
• Ortakların bazısı vâcib kurbanına diğer­leri sünnet, nâfile, nezir ve akîka kurbanına niyet etseler yahut ortakların bazısı ölü yahut çocuk veya bunamış olsa câiz olur. (Kâzîhân)

KAPAK ATMAK NEDİR?

Özellikle büyükbaş kurbanlarda 2 yaş sınırı olduğu için çok dikkat etmek gerekir. Dana, tosun ve ineğin 2 yaşını doldurduğunu anlamak için dişlerine bakmak gerekir. Halk arasında kapak atma denen husustur. İki ön süt dişlerinin yetişkin dişleriyle değişmiş olması dananın kapak attığı anlamına gelir.

HANGİ KURBAN DAHA FAZİLETLİDİR?

• Eti çok ve bedeli yüksek olan kurban eti az ve bedeli düşük olan kurbana göre daha makbuldür.
• Kurban edilecek koyun veya keçinin eti, yedi ortağın kestiği büyük baş kurbanın bir hissesine eşit olursa, koyun yahut keçi kesmek daha faziletlidir.
• Aksi halde yedi hisseden bir hisseye ortak olmak daha faziletlidir.
• Koç koyundan, keçi tekeden, eti ve kıymeti çok olan az olandan daha makbuldür. Kurbanın yağlı, güzel ve büyük olması güzel ve makbuldür. (Münye ve Hindiyye)
• Koyunun gözleri, karnı, ayakları ve göğsü kara olanı makbuldür. (İbn-i Âbidîn) Resûl-i Ek­rem sallallâhü aleyhi ve sellem Efendimiz gözü kara, karnı kara, ayakları kara, diğer âzâları beyaz olan koç kurban eylediler. (Şerh-i Şir’a)
• Kurban edilecek bir inek ile öküzün kıy­metleri ve etleri müsâvi (eşit) olursa -eti güzel olduğundan- inek efdaldir. (Hindiyye)

HANGİ HAYVANLAR KURBAN OLMAZ?

• Bir veya iki gözü kör hayvanları kurban et­mek câiz olmaz.
• Zayıflıktan ilikleri erimiş hayvanı kurban etmek câiz olmaz.
• Kesileceği yere gitmeye gücü yetmeyen, yâni hiç yürüyemeyen hayvanı kurban etmek câiz olmaz.
• Kulaklarından biri olmayan hayvanı kurban etmek câiz olmaz. (Kuhistânî, Reddü’l-Muhtâr)
• Burnu kesik hayvanı kurban etmek câiz ol­maz. (Şurunbulâlî)
• Sığır, koyun veya keçinin, bir memesi git­miş veya kurumuş ise câiz olmaz. Lâkin yavru­sunu emzirebiliyorsa câiz olur. (Hülâsa)
• Deli hayvan karnını doyuramazsa kurban etmek câiz olmaz. (Dürrü’l-Muhtâr)
• Dişsiz hayvanı kurban etmek câiz değildir. (Nimet-i İslâm)
• Eğer dişlerinin çoğu var ise kerâhetle câiz­dir. (İbn-i Âbidîn)
• Dişsiz hayvan dişli hayvan gibi yayılıp karnı­nı doyurur ise câiz olur. (Fetavâyı Hindiye)
• Ölmek üzere olan hayvanı kurban etmek câiz olmaz.
• Kulak ve kuyruğu çok kısalmış, gözünün görmesi çok azalmış hayvanı kurban etmek câiz olmaz.
• Kulağının biri dibinden kesilen yahut doğ­duğunda bir kulağı olmayan hayvanı kurban etmek câiz olmaz. (Hindiyye)
• Bir kimsenin Emânet olarak almış olduğu hayvanı kendisi için kurban etmesi câiz olmaz.
• Almaya vekil olduğu hayvanı kendisi için kesse câiz olmaz. Kocası, karısının veyâhut ka­rısı kocasının kurbanını izni olmayarak ken­disi için kesse câiz olmaz. Kıymetini vererek râzı etse de câiz olmaz. (Hülâsa, Hâdimî)

KURBAN VE DİĞER HAYVANLARI KESMESİ HELÂL OLMAYAN KİMSELER

• Mecûsî’nin (ateşperestin) kestiği yenmez. (Dâmad)
• Mürtedin yani (maazallah) İslâm’dan çıkmış olan kimsenin kestiği yenmez. (Reddü’l-Muhtâr)
• Besmeleyi kasten terk edenin kestiği haram­dır. (İbn-i Âbidîn)
• Besmeleyi hata ile terk etmek zarar etmez. (Mültekâ)
• Besmele ile kesilenin helâl olacağını bil­meyenin besmeleyi terketmesi zarar vermez. (Red­dü’l-Muhtâr)

KURBAN NAMAZI NASIL KILINIYOR? KURBAN KESİLDİKTEN SONRA KILINAN NAMAZA NASIL NİYET EDİLİR? KURBAN KESİLDİKTEN SONRA NASIL NAMAZ KILINIR?

• Kurban sahibi kurbanını kestikten veya baş­ka birine kestirdikten sonra “Kurbanınızı kestiğinizde elinizdeki bıçağı bırakın. Sonra iki rek’at namaz kılın. Müslümanlardan han­gi kimse bu iki rek’at namazı kılar da Allahü Teâlâ hazretlerinden bir şey isterse Allahü Teâlâ hazretleri elbette o kimseye istediği şeyi verir.” hadîs-i şerîfine uyarak iki rek’at namaz(*) kılmak müstehaptır. Bu namazdan sonra:
• “Allâhümme hâze’l-kebşu, (ev hâze’l-baka­ru, ev hâze’l-ma‘zü)(8) minke ve leke ve ileyke. Fete­kabbel minnî bilutfike ve keramike kemâ tekabbelte min İbrâhîme Halîlike ve İsmâîle Zebîhıke ve Muhammedin Habîbike bifazlike ve cûdike ve keramike yâ ekrame’l-ekramîn”(9) duâsını okuyup dinî ve dünyevî hâcetler istenir. (Ziyâ-i Ma’nevî)
• (7) Namazın birinci rek’atinde Fatiha’dan sonra “İnnâ a’taynâ..”, ikinci rek’atinde “Kul hüvellahü ehad…” sûresi okunur. (Duâ ve İbâdetler, Fazilet Neşriyat)
• Koç ise duaya “Allâhümme hâze’l-kebşu..”, sığır ise “Allâhümme hâze’l-bakaru..”, keçi ise “Allâhümme hâze’l-ma‘ zü..” diye başlar.
• (9)Yâ Rabbi, bu koyun (veya sığır veya keçi) sendendir ve senin rızân için sanadır. Lütfunla ve kereminle Halîlin İbrâhim (a.s.) ve zebîhin (kurbanın) İsmâîl (a.s.)’dan ve Habîbin Muhammed (s.a.v.)’den kabul ettiğin gibi kabul et. Fazlın, lütfun ve kereminle ey Ekrame’l-ekramîn.

Kurban Olarak Kesilebilecek Hayvanların Nitelikleri Nelerdir?

Üniversitemiz Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Serkan Erat kurbanlık seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar ve büyükbaş hayvanlarda uygulanabilecek yatırma teknikleri hakkında detaylı bilgiler verdi.

Bayramların insanları bir araya getiren, dini ve milli duyguları pekiştiren özel günler olduğunu belirten Doç. Dr. Serkan Erat, “Karşılamaya hazırlandığımız Kurban Bayramı’nda, kurbanlarımızın insancıl ve hijyenik koşullarda kesilmesini temin ederek, kendimizin ve paylaşımda bulunduğumuz kişilerin sağlığını riske atmamak, en az dini vazifelerimizi yerine getirmek kadar önemlidir. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın da web sitesinde belirttiği şekilde ‘Kurban edilecek hayvana acıçektirilmemeli ve eziyet verilmemelidir. Hayvanlar ehil kişiler tarafından kesilmeli ve kesimişlemi süratli bir şekilde yerine getirilmelidir. Ayrıca, çevre temizliği için gerekli tedbirleralınmalıdır. Kesim esnasında hayvanların, birbirlerinin kesimini görecek şekilde yan yanabulundurulmamalarına özen gösterilmelidir’ dedi.

Koyun, keçi, sığır, manda ve devenin kurban olarak kesilebileceğini ifade eden Doç. Dr. Erat,  kurbanlık hayvanın sağlıklı, uzuvlarının tam ve besili olmasının gerektiğini belirtti.

Kurbanlık Hayvanda Sağlık Kriterleri Nelerdir?

Kurbanlık hayvanda aranması gereken sağlık kriterlerini sıralayan Doç. Dr. Erat, “Kurbanlık hayvanın davranış, yürüyüş, vücut yapısı ve şekli normal, tüyleri düzgün ve parlak, gözlerinde canlı bir bakış olması, geviş getirmesi ve solunumunun düzgün olması gerekir. Kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memesi kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlar kurban edilemez. Hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı olması, topal olması, hafif hasta olması, bir kulağın delik veya yırtılmış olması hayvanların kurban olarak kesilmesine mani değildir. Gelişmesini tamamlamamış veya etleri olgunlaşmamış çok gençhayvanlar, gebe hayvanlar, bir hafta önce doğum yapmış hayvanlar, vücut sıcaklığı çok yüksek olan hayvanların (sığır ve koyunda 40,5° ve üzeri) yasal olarak kesilmeleri yasaktır” dedi.

Kurbanlık Hayvanlarda Yaş Kriterleri

Doç. Dr. Erat,  kurbanlık hayvanların belirli bir yaşa sahip olmaları gerektiğini belirterek, “Devenin 5, sığır ve mandanın 2 (24 ay), koyun ve keçinin 1 yaşını doldurmuş olması gerekir. İki yaşını bitirdikleri kesin olarak bilinen büyükbaş hayvanların kapak atmamaları kurban olmalarına engel olmaz. Yine kapak attığı halde iki yaşını doldurmamış olurlarsa kurban olarak kesilemezler. Ancak doğumu kesin olarak bilinmeyen büyükbaş hayvanlar için kapak atma, bir ölçü olarak kabul edilebilir. Kurban olacak hayvanların bilgileri, kulak küpe numaraları funduszeue.infoadresine girilerek öğrenilebilir. Altı ayını tamamlayan koyun bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olursa kurban edilebilir. Keçilerin kurban edilebilmesi için bir yaşını doldurmuş olması gerekir. Sığırlarda olduğu gibi keçilerde de yaş tayini, ön kesici süt dişlerinin çıkıp yerlerini kalıcı dişlerinin alması esasına dayanmaktadır. Keçilerde ilk kesici ön süt dişlerinin değişimi 15 - 18 aylıkken gerçekleşmektedir” dedi.

Sığırda Dişlerden Yaş Tayini

Ergin bir sığırın ağzında 32 diş bulunduğunu ifade eden Doç. Dr. Serkan Erat, “Sığırlarda üst çenede 12 azı diş vardır,  kesici diş bulunmaz. Sığırlarda alt çenede 12 azı diş ve 8 kesici diş olmak üzere toplam 20 diş vardır. Sığırların alt çenede bulunan kesici dişlerinin durumu incelenerek yaş tayini yapılabilir. Sığırlarda dişlere göre yaş tayini kesici süt dişlerinin yerine kesici kalıcı dişlerin alması ve aşınma süreleri dikkate alınarak yapılır. (Resim 1 ve 2). Kesici dişler alt çenenin önünde sağ ve solda dörder tane olmak üzere 8 adettir (2 adet ön kesici, 2 adet orta kesici ve 2 adet son kesici).Süt dişleri kalıcı dişlere göre daha beyaz ve küçük olup, parmakla dokunulduğunda oynarlar yani çeneye gevşek bağlıdır ve şekil olarak mantara benzerler. Kalıcı dişler sarımtırak renklidir, çene kaidesine sıkı sıkıya bağlıdır. Şekilleri daha düzgün ve çeneye bağlanma noktaları daha kalındır. Genelde enleri boylarına yakın olduğu için süt dişlerinden farklı oldukları kolaylıkla anlaşılır. Besleme ve ırk özelliklerine bağlı olarak bazı değişiklikler gösterebilir. Sığır ve mandada iki yaşını tamamlayıp tamamlamadığını ve üç yaşına girdiğini anlamak için iki ön kesici süt dişlerinin yerini kalıcı dişlerin alması gerekir ki halk arasında buna “kapak atma” denir. Dolayısı ile sığır veya mandanın alt çenesinin önünde gelişimini tamamlamış iki kalıcı kesici dişin bulunması o hayvanın iki yaşını doldurduğunu göstermektedir” şeklinde konuştu. (Resim 3 ve 4).

Resim 1. Kesici süt ve kalıcı dişler

Resim 2. Kesici kalıcı dişler

Resim 3. Kesici dişlerin konumu ve iki yaşındaki bir sığırın alt çene diş yapısı

Resim 4. Üç ve dört yaşındaki bir sığırın alt çene diş yapısı

Resim 5. Üç-üç buçuk yaşları arasında bir sığır.

Sığırlarda Yatırma Teknikleri

Aşağıda verilen bazı şekillerde sığırlarda yatırma teknikleri gösterilmiştir:

Kurbanlık alışverişinde karşılıklı güven, doğruluk ve dürüstlüğün esas olması gerektiğinin altını çizen İkra Hayvancılık Genel Müdürü Murat Çalık “Hayvan satıcıları, Allah’tan korkan, dürüst, sağlam karakterli, ahlaklı kişiler olmalı. “Kurbanlık alacak kişiler ise kurbanlıkta sadece fiyata değil, 24 ayını doldurup doldurmadığına da araştırmalı. Kasaba verilen bir hayvan ile kurbanlık şartını tamamlayan hayvan arasında en az + % 29 fiyat farkı vardır. Aynı hayvan bir başka yerde 2 - 3 bin TL ucuzsa kesinlikle hile vardır. Dünyamız için araba alırken satıcıya güvenmeyip nasıl ki her seferinde expertize götürüyorsak, yılda bir defa üzerimize vacip olan ahiretimiz içinde araştırmalıyız. Bilmiyorsak bir bilenle gitmeliyiz oda yoksa fotoğrafını çekip teknoloji üzerinden bir bilenden onay almadan asla alışverişi bitirmemeliyiz. Unutmayınız ki; alan da satıcı kadar mesuldür. Allah bizden et değil, ibadet istiyor. Ben bilmem, satıcıya güveniyorum, sorumlu odur demek asla doğru değildir. Dünya malı için araştırıyorsak, öğreniyorsak, ahiretimiz içinde aynı davranmalıyız. Hayvan satıcılarını kurban satışı konusunda daha dürüst davranmaya ve vatandaşlara doğru kurbanlık satmaya davet ediyorum” dedi.

Murat Çalık, kurban Bayramına az bir zaman kala hayvan satıcılarının büyükbaş hayvanlarını yaşını doldurmamasına rağmen öndeki dişini söküp, kurbanlık olarak satışı sunmasına “kapak attı” hilesi deniliyor. Halk arasında ergenleşen hayvanın öndeki dişinin döküldüğü zaman kurban olmaya ehil olduğu bilinerek, kurbanlık satın alınıyor. Bazı satıcılar ise kurbanlık almak isteyen vatandaşlara, hayvanların öndeki dişini telle, kerpeten ile sökerek hayvanları 2 yaşını tamamlamış gibi kandırıyorlar. Halk arasında kapak atma olayı olarak tarif edilen büyükbaş hayvanın önde bulunan süt dişi ilk 24 ayı doldurduğu zaman dökülür ve o hayvan kurban olmaya hak kazanır. Ve daha sonra yerine diğer dişlerden farklı daha büyük diş çıkar. Vatandaşlar hayvanın önde bulunan süt dişi dökülmüşse, yerinde yoksa veya dişi diğer dişlerinden daha büyükse 24 ayı doldurduğunu anlayabilirler. Satıcılar maddi olarak para kazanacağım derken manevi yönden ve Allah’ın katında kaybediyor. Böyle satıcıların üç beş kuruş kazanacağım diye ahiret hayatlarını berbat etmemesi gerekir” açıklamasında bulundu.

Kurban kesecekler için, kurbanlık büyükbaş hayvan ve kurbanlık küçükbaş hayvan için kurbanlık şartları önemlidir. Özellikle kurbanlık büyükbaş hayvan için kapak atma işlemi gerçekleşmiş olması gerekir.

Kurbanlık büyükbaş hayvanlarda kapak atma işlemi 24 aylık olunca gerçekleşmektedir. Dolayısıyla 2 yaşını dolduran büyükbaş hayvan kurbanlık olabilir anlamı çıkmaktadır. Bu durum kurbanlık küçükbaşta 1 yaşını dolduran kurbanlık şartına uygundur.

Büyükbaşlarda kapak atma işlemi diş çıkarma olayından ibarettir. Diş çıkarma işlemini tamamlaması başlangıcı “kapak atma” olarak tabir edilmektedir.

Büyükbaş Hayvanlarda 2 Yaşında Diş Yapısı

Bu konu ile ilgili olarak Hürriyet Gazetesinde çıkan “Kurbanlıkta Diş Kriteri” başlığındaki haber aynen şöyledir;

&#;KURBANLIKTA ‘DİŞ’ KRİTERİ

İzmit’in Körfez ilçesinde besicilik yapan Bedir Çiftliği&#;nin dördüncü kuşak temsilcisi İlhan Usanmaz, yüksek yem fiyatları nedeni ile besicinin kurbana hazır olmayan hayvanları da pazara getireceğini ifade ederek şunları kaydetti: “Kurbana henüz hazır olmayan, yeterice beslenemeyen hayvanlar da kurbanlık olarak satılacak. Bu durum önümüzdeki yıl çok daha ciddi bir darboğaza yol açar.

Ayrıca kurbanlık hayvanlarda dinen aranan diş atma, yaygın deyimle kapak atma konusu önemli&#; Kurbanlık olarak ithal edilen aylık danaların diş atması mümkün değil. Eğer Diyanet İşleri Başkanlığı ‘Hayvanın diş atması önemli değil’ derse sorun olmaz. Aksi durumda ithal edilen hayvanların tamamı dinen uygun düşmeyecekler. Çünkü diş açmaları için en az ayın geçmesi gerekir” dedi.&#;

Kurbanlık şartları, kurbanlık büyükbaş hayvan ve kurbanlık küçükbaş hayvan için değişiklikler gösterir. Büyükbaş hayvanlarda kapak atma olayı gerçekleşmesi yani 2 yaşına girmesi gerekirken, kurbanlık küçükbaş hayvan için bir yaşını doldurması yeterlidir.