kaynağı değiştir]
Enflasyonlar, hız ve şiddet derecelerine göre bir takım sınıflara ayrılabilir:
Enflasyon, alım gücünü etkileyen faktörlerin başında gelir. Dolayısıyla firmaların finans departmanlarında görev yapan kişilerden emeklilere kadar birçok kişi tarafından yakından takip edilen bir konudur. Peki, enflasyon nedir ya da türleri nelerdir? Bu yazımızın devamında enflasyon ile ilgili bilinmesi gereken tüm konular hakkında detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
Enflasyon, en temel tanımıyla, günlük hayatta çokça kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki genel artışı ifade eder. Bu kavram dahilinde ifade edilen fiyat artışı, süreklidir ve hissedilebilir. Belirli bir malın ya da hizmetin fiyatındaki artış, enflasyon olarak nitelendirilemez. Fiyat bazındaki tek seferlik düşüşler veya yükselişler de benzer biçimde enflasyon oranı ile ilgili değişime işaret etmez.
Enflasyon oranındaki değişimin en önemli nedenlerinin başında talepteki artış gelir. Para arzındaki artış da talep enflasyonu olarak adlandırılan bu durumun oluşmasında en önemli etken konumundadır. Artan para arzı ile birlikte bankaların borç verebilecekleri miktarda da yükselme meydana gelir. Bunun doğal bir sonucu olarak tüketici konumundaki kişiler daha fazla borç alıp tüketim düzeylerini artırma yoluna giderler. Ancak arz, bir anda artan talebi karşılamak konusunda yetersiz kalır ve sonuç olarak enflasyon yükselir.
Üretim yapan firmalar, artan talebi karşılamak için çoğu zaman daha fazla ham madde ve iş gücü alımı yapar. Bu yönelim gerek ham madde gerekse işçi maliyetlerinde yükselmeye yol açar. Ekonomide maliyet enflasyonu olarak isimlendirilen bu durumu dengelemek için ise ürün ve hizmet fiyatlarında artış yapılır. Artan fiyatlar, tüketicinin alım gücünü de olumsuz yönde etkileyerek enflasyonun artmasına sebep olur. Yükselen hizmet ve mal fiyatları karşısında kişilerin alım güçlerini korumak için yapılan zamlar ise genel kanının aksine enflasyon oranının daha da artmasıyla sonuçlanır.
Enflasyon denildiğinde, çoğu zaman akla mal ve hizmet fiyatlarında yukarı yönlü ivmelenmeye yol açan nedenler, yani talep ve maliyet enflasyonu kavramları gelir. Ancak enflasyon çeşitleri yalnızca bu iki kavram ile sınırlı değildir. Enflasyon, fiyatların artış oranına göre de farklı türlere ayrılır. İşte enflasyon türleri:
Ilımlı enflasyon, fiyat artışlarının düşük düzeylerde gerçekleştiğini belirtmek için kullanılan bir ekonomi terimidir. Bu terim, aynı zamanda enflasyon rakamları özelinde beklenen değişimlerin meydana gelmediği durumları da ifade eder. Ülkelerin kendi iç dinamiklerine göre normal sayılabilecek oran ifade edilirken ılım enflasyon verilerinden faydalanılır. Bir diğer adı sürünen enflasyon olan bu kavram dahilinde kesin bir orandan söz etmek mümkün değildir. Üstelik zamana ve mekana bağlı olarak şiddeti de değişebilir. Genel olarak ılımlı enflasyon oranı, gelişmekte olan ülkeler için yıllık %6’nın ve gelişmiş ülkeler içinse %4’ün altındaki fiyat artışlarını temsil eder.
Yüksek ya da diğer adıyla dörtnala enflasyon, ekonomiyi zarara uğratan ve piyasaların işleyişini bozan etkilere sebep olur. Yüksek enflasyon yaşanan bir ülkede, ekonomik açıdan geleceğe dair belirsizlik sürekli olarak artma eğilimi göstermektedir. Bu olumsuz tabloya ek olarak yerel para biriminin değeri ve bir tasarruf aracı olma özelliği giderek zayıflar. Yüksek enflasyondan söz edilebilmesi için aylık fiyat artışlarının %5 ila %10 arasında seyretmesi gerekir. Aylık bazdaki fiyat artışlarının bu seviyelerde gerçekleşmesi halinde gerek hane halkı gerekse işletmeler, paradaki değer kaybına karşı kendilerini koruyabilmek için büyük mücadeleler vermek zorunda kalır. Haliyle yaşam kalitesinde de dramatik düşüşler meydana gelir.
Savaş gibi nedenlerden dolayı ülkelerin ekonomilerinde ciddi anlamda çöküşler meydana gelebilir. Bu tarz durumlarda fiyat artışları yıllık %’i, aylık bazda ise %50’yi aşabilir. Paranın tüm fonksiyonlarını yitirmesine sebep olan ekonomik çöküşe hiperenflasyon adı verilir. Hiperenflasyon durumu söz konusu olduğunda, ulusal para sisteminin çökmesinden dolayı tüm piyasa işlemlerinde döviz kullanılmaya başlanır. Her ne kadar piyasaları rahatlatmak için atılmış bir adım olsa da para ikamesi nedeniyle ulusal sistem onarılamayacak kadar zarar görür. Haliyle yeni para birimine geçilmesi kaçınılmaz bir gereksinime dönüşür.
Türkiye’de enflasyon hesaplama işlemi yapılırken TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verilerinden faydalanılır. TÜİK enflasyon hesaplamasında kullanılacak verileri toplamak için aylık periyotlar halinde önceden belirlenen mal ve hizmetleri içeren bir listeye bağlı kalarak fiyat değişimlerini gözlemler. Bunun için marketlerden hizmet sağlayıcılara, benzin istasyonlarından muayenehanelere kadar birçok işletmede incelemeler yapılır. Gözlem esnasında kullanılan liste, TÜİK tarafından gerekli hallerde güncellenebilir.
Kurum yetkilileri tarafından yapılan incelemeler sonucunda TÜFE-CPI (Tüketici Fiyat Endeksi) ve Yİ-ÜFE-D-PPI (Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi) olmak üzere hesaplamada kullanılacak iki farklı endeks oluşturulur. TÜFE; gıda, giyim gibi hane halklarının tüketimine yönelik mal ve hizmet fiyatlarındaki fiyat değişimlerinin hesaplanmasının yanı sıra kira artış oranı belirlenmesini de sağlar. Yİ-ÜFE ise üretici fiyatlarındaki değişimlerin hesaplanabilmesini mümkün kılar. Endeksler yardımıyla yapılan hesaplamalar, mayıs ayı enflasyon oranları gibi belirli döneme dair ya da yıllık raporlar halinde yayımlanır.
Bir ülkeye dair enflasyon beklentisi gerek yabancı yatırımcıların gerekse yerli halkın çeşitli nedenlerden dolayı yakından takip ettiği bir olgudur. Eğer açıklanan rakamlar beklentinin üzerinde gerçekleşirse, çeşitli sorunlar baş gösterebilir. Örneğin, yüksek enflasyon sonucunda gelir dağılımındaki adaletsizlik çok daha ciddi boyutlara çıkabilir. Borçlanma maliyetlerinde yükseliş meydana gelirken, reel gelirlerde gerileme gözlemlenir.
Enflasyonun beklentilerin üzerinde yükselmesi, halkın tasarruf etme eğiliminde azalmaya yol açar. Üstelik iş belirsizliği çok daha net biçimde hissedilir hale gelir. Bu olumsuzluğa paralel olarak her türlü iç ve dış yatırım durma noktasına gelir. Enflasyonun etkilerini sıralarken sigorta primlerinde yükselmeye sebep olabildiği de unutulmamalıdır. Zira konut sigortası, kasko sigortası ve sağlık sigortası gibi ürünlerin prim ve tazminat oranları hesaplanırken enflasyon verileri göz önünde bulundurulur.
Ana madde: Türkiye'de enflasyon
En temel düzeyde enflasyon, ekonomi genelinde fiyatlarda meydana gelen genel bir arttr. Bu artn farkl sebepleri olabilir ve bu sebeplere bal olarak düük seviyede salkl denebilecek ya da ekonomi için tehlikeli arz etmesi mümkün enflasyon yaanabilir.
Enflasyon, mal ve hizmetlerin fiyatlar arttnda ortaya çkar. Derecelerine göre snflandrlm dört ana enflasyon türü vardr. Nedenlerine göre enflasyon türleri ise ikiye ayrlr.
Derecelerine göre snflandrlm dört ana enflasyon türü vardr. Bunlar:
Bunun dnda belirli varlk enflasyonu türleri ve ayrca ücret enflasyonu vardr.
Nedenlerine göre enflasyon türleri ise ikiye ayrlr. Bunlar;
Yukarda da bahsettiimiz gibi fiyatlarn art oranna göre enflasyon türleri 4'e ayrlr.
Fiyatlar ylda %3 veya daha az arttnda sürünen veya hafif enflasyon meydana gelir. Bu tür lml enflasyon, tüketicilerin fiyatlarn artmaya devam edeceini beklemelerine neden olur. Bu da talebin artmasna sebebiyet verir. Tüketiciler, gelecekteki daha yüksek fiyatlar ile alm yapmamak için erkenden satn alm yapar. Böylece sürünen enflasyon ekonominin normal bir hzda büyümesine olanak tanr.
Yürüyen enflasyon, yllk olarak %3 ila %10 arasnda yaanr. Yürüyen enflasyon ekonomiye zararldr, çünkü ekonomik büyümeyi çok hzl ateler. nsanlar yarnn çok daha yüksek fiyatlarndan kaçnmak için ihtiyaç duyduklarndan fazlasn almaya balarlar. Bu artan satn alma talebine tedarikçiler ayak uyduramaz. Daha da önemlisi, ücretler de ayn oranda artmaz. Sonuç olarak, ortak mal ve hizmetler çou insann eriemeyecei ekilde fiyatlandrlr.
Enflasyon %10 veya daha fazla yükseldiinde dört nala koan enflasyondan söz edilir. Bu, ekonomide mutlak hasara yol açar. Para o kadar hzl deer kaybeder ki iletme ve çalan geliri maliyetlere ve fiyatlara ayak uyduramaz. Yabanc yatrmclar da bunun gerçekletii ülkeden kaçnarak, gerekli sermayeden mahrum kalrlar. Ekonomi istikrarsz hale gelir. Artan enflasyon her ne pahasna olursa olsun önlenmelidir.
Hiperenflasyon, fiyatlar ayda %50'den fazla arttnda ortaya çkar. Bu genellikle sava durumunda ya da ykc olaylarda gerçekleir.
Enflasyon konut, gda, tbbi bakm ve kamu hizmetleri gibi ihtiyaca dayal harcamalarn yan sra kozmetik, otomobil ve mücevher gibi ihtiyaç giderleri ile birlikte hemen hemen her ürün veya hizmette ortaya çkabilir. Enflasyon bir kez ekonominin tamamnda yaygnlatnda, daha fazla enflasyon beklentisi, tüketicilerin ve iletmelerin bilincinde her eyden önemli bir endie haline gelir.
Enflasyon endie kayna olabilir. Çünkü bugün tasarruf edilen paray yarn daha az deerli hale getirir. Enflasyon, bir tüketicinin satn alma gücünü azaltr ve hatta emekli olma durumunu bile negatif etkileyebilir. Maliyet enflasyonunun iaretlerinden biri, ana üretim girdileri olduklar için petrol ve metaller gibi yükselen emtia fiyatlarnda görülebilir.
Ücretler ayrca üretim maliyetini de etkiler ve genellikle iletmeler için en büyük gider kalemidir. Ekonomi iyi performans gösterdiinde ve isizlik oran düük olduunda, i gücü veya içi sknts meydana gelebilir. irketler de nitelikli adaylar çekmek için ücretleri artrarak irket için üretim maliyetlerinin artmasna neden olur. irket, çalan ücretlerindeki art nedeniyle fiyatlar artrrsa, maliyet art enflasyon oluur. Doal afetler de fiyatlar yükseltebilir ve enflasyona sebebiyet verebilir.
Talep enflasyonu, bir ürün veya hizmet için güçlü tüketici talebinden kaynaklanabilir. Bir ekonomide bir mal türüne yönelik talepte art olduunda, fiyatlar yükselme eilimindedir. Bu genellikle ksa vadeli arz ve talep dengesizlikleri için bir endie olmasa da sürekli yaanan talep ekonomide büyük bir etki yaratabilir ve dier mallar için maliyetleri artrabilir.
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası