Formasyon Kalktimi

Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanı Burhanettin Dönmez, formasyon kalktı, bundan sonra Öğretmenlik meslek bilgisi tezsiz yüksek lisans (ÖMB-TZYL) programları açılacak. Adaylardan bu belgeler istenecek.

Milli Eğitim Bakanlığı'nın Pedagojik formasyon uygulamasını kaldırdığını ilk olarak memurlar.net duyurmuştu.

Formasyonun kaldırılmasının ardından MEB, yaptığı ikinci açıklamayla, formasyon belgesi olanların hak kaybına uğramayacağı açıklanmıştı.

Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanı Burhanettin Dönmez, Hürriyet Gazetesi'nden Nuran Çakçakçı'ya formasyonun kaldırılmasının ardından yeni dönemde nasıl bir yol izleneceğini açıkladı.

Pedagojik formasyonu niçin kaldırdınız?

Pedagojik formasyon eğitimi kazanç kapısı olarak görülüyordu. Öğrencilerin paralarının ve umutlarının sömürülmesine 'dur' demek için kaldırdık. Her yıl formasyon belgesine sahip öğretmen adaylarının sayısı katlanarak artıyor ve çoğunluğunun atanma imkanı yok. Çünkü ülkemizde öğretmen ihtiyacı neredeyse doyum noktasında. Ama çeşitli nedenlerle ayrılanların yerine, çok başarılı adayları seçerek alabiliriz. Bu da puanların giderek daha fazla yükseleceği anlamına geliyor. Bu nedenle bu gidişe bir dur demek gerekiyordu.

Her yıl kaç öğretmene ihtiyacınız olacak?

Önümüzdeki yıllarda büyük ihtimalle biz sadece emekli olanların yerine atama yapabileceğiz. Hatta önümüzdeki yıllarda emekli olacaklara bakarsak mevcut öğretmenlerin yüzde 87.71'i, 50 yaşın altında. 60 yaşın üzerindekilerin oranı sadece yüzde 1.48. Bu nedenle yıllık atanacak öğretmen sayısı giderek azalacak. 10 bin civarında olabilir.

650 BİN ÖĞRENCİDE FORMASYON VAR

Yılda kaç kişi pedagojik formasyon alıyordu?

Bu konuda tam sayı vermek mümkün değil. Kontenjanlar farklı olmakla birlikte hemen bütün eğitim fakülteleri pedagojik formasyon veriyordu. Buna ilahiyat fakültelerini de eklemek gerekir. Ülkemizde 95 eğitim fakültesi, 98 ilahiyat fakültesi var. Halihazırda 650 bin civarında öğrencinin formasyon aldığı biliniyor. Bu gidişe müdahale edilmediği takdirde, 2023 yılında öğretmen olmak için bekleyenlerin sayısı mevcut öğretmen sayısını geçecek. Bu durum sürdürülebilir değil.

Formasyon belgeleri olanların durumu ne olacak?

2020 sonuna kadar alınan pedagojik formasyon belgeleri geçerli olacak, yeni formasyon programı açılmayacak. 1 Ocak 2021'den itibaren yüksek lisans şartı aranacak. Kimse mağdur olmayacak, aksine devam eden öğrencilerin mezun olabilmeleri için 2020 yılı sonuna kadar zaman verildi.

Pedagojik formasyon nasıl alınıyordu? Kimler alabiliyordu?

Eğitim fakültelerinin lisans programının içinde formasyon dersleri var. Asıl amacı öğretmen yetiştirmek olmayan diğer bütün fakültelerden mezun olanlar, önceleri mezun olduktan sonra formasyon alabiliyorlardı, daha sonra çeşitli nedenlerle ikinci sınıftan itibaren formasyon dersleri verilmeye başlandı. Ancak YÖK'ün konuya ilişkin düzenlemesine göre formasyon programlarının iki dönemden az olmaması gerekiyordu. Üniversiteler buna rağmen yaz aylarında hızlandırılmış, yoğunlaştırılmış ya da başka adlarla çeşitli programlar düzenlediler.

Bugüne kadar neden bu yöntem denendi?

Geçmişten günümüze kadar Milli Eğitim bakanları zaman zaman bu kadar öğretmene ihtiyaç olmadığını, işsiz üniversite mezunlarının kendilerine bir başka yol çizmeleri gerektiğini söylese de üniversitelerin hala formasyon belgesi veriyor olmaları nedeni ile adaylar bu söylemi çok inandırıcı bulmadı. Adaylar bir seçim döneminde ilan edilecek yüksek sayıdaki kontenjana girebileceklerini, Türkiye'de ne olacağının belli olmadığını, hazırlıklı olmak gerektiğini, bu nedenle talebin hala yüksek olduğunu ifade ediyor. YÖK ise konuya farklı bir açıdan bakıyor. Önceleri ihtiyaç kadar formasyon programı açılmasını savunurken, baskılara dayanamadı ve kontenjanların belirlenmesi yetkisini üniversitelere devretti. Bu karar işin çığırından çıkmasına yol açtı. YÖK tarafından belirlenen ilkelere uyulmadı, birçok üniversitede nitelik hiç önemsenmedi.

Bundan böyle izlenecek yol nedir?

Amacımız kaliteyi arttırıp artan birikim nedeniyle öğrencilerin mağdur olmasını, sömürülmesini önlemek, sistem üzerindeki sosyal ve politik baskıyı azaltmak. MEB ve YÖK ortak kararla lise düzeyinde öğretmen yetiştirme işini lisansüstü düzeye çekti. Öğretmenlik meslek bilgisi tezsiz yüksek lisans (ÖMB-TZYL) programları açılacak. Daha önce alınan formasyon belgeleri geçerli olmakla birlikte, yeni mezun olanlardan bundan sonra başvurularda ÖMB-TZYL belgesi istenecek. Bu tür bir uygulama giriş denetimi yoluyla hem kaliteyi artıracak hem de sayıyı azaltacak.

Uzun zamandır tartışma konusu olan ‘pedagojik formasyon’ yargıya taşındı. Geçen sene Yükseköğretim Kurulu, Millî Eğitim Bakanlığı ile yapılan protokol çerçevesinde pedagojik formasyon eğitimine ilişkin usul ve esasların güncellendiğini duyuruldu.

PEDAGOJİK FORMASYON KALKTI MI? 

Eğitim Fakültesi mezunu olmayan kişilerin öğretmen olabilmesini sağlayan belge olan formasyon alabilmek için öğrenciler üniversitelerde eğitim için başvurdu ve kontenjanlar açıldı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği, atılan adımın yanlış olduğunu söyleyerek yürütmenin durdurulması için geçen ekim ayında Danıştay’a başvurdu. Danıştay 8’inci Daire’den dikkat çeken bir çıkış geldi ve yürütmeyi durdurma kararı verdi.

Alınan karar ile halen süren pedagojik formasyon eğitimi ve sonraki uygulamaların hukuki etkisine binaen yasal dayanağı ortadan kalktı. Kararda “Pedagojik eğitim sertifika programı açılış izni verilen üniversitelerin, ‘Başvuru ve Yerleştirme’ başlıklı 5. maddesinin 2. fıkrasında hukuka uyarlık bulunmamakta. ‘Rehberlik Alanına’ yapılacak atamalarda ‘Psikoloji Bölümü’ mezunları yönünden dava konusu düzenlemenin yürütmesinin durdurulması gerekmektedir” ifadeleri kullanıldı.

“FORMASYON EĞİTİMİNDE DOĞRU DÜRÜST DERS YOK”

Türkiye Gazetesi’nden Mahmut Özay’a konuşan Türk PDR Derneği ve Eğitim ve Bilim Gücü Dayanışma Sendikası Genel Başkanı Oğuz Özat “İptal olacağını herkes biliyordu. Limitsiz, oransız kontenjanlar açıldığı ve hatta birçok fakültede staj için fiziki ortam imkânı olmadığı hâlde şartlar gözetilmeden açıldığı ortadaydı. 700 bine yakın öğretmen MEB’e atama beklerken ve özel okullarda asgari ücrete dahi iş bulamazken yeni işsiz öğretmenler oluşturulmasının önüne geçildi. ‘Hiçbir şey olamıyorum bari öğretmen olayım’ mantığı doğru değil. Eğitim, 7-8 dersle öğretmen yapılarak sunulacak kadar ucuz bir hizmet değil. Kaldı ki verilen pedagojik formasyon eğitiminde, öğretmenlik meslek yetkinliğini sağlayacak doğru dürüst ders de bulunmamaktadır” dedi.

Formasyon, eğitim fakültesi mezunu olmayan kişiler için ayriyeten verilen bir eğitim sürecidir. Eğitim sonunda gerçekleşen bir sınav ile yeterlilik belgesi verilmektedir. Özellikle öğretmenlik yapmak isteyen kişilerin mutlaka bu eğitimi alarak belgeye sahip olması gerekmektedir.

FORMASYON NEDİR?

Formasyon, Fransız formation sözcüğünden dilimize geçmiştir. Formasyonun anlamı, eğitim fakültesi mezunu olmayan ancak öğretmenlik yapmak isteyen kişilerin öğretmen olabilmesi için aldıkları eğitimdir. Formasyon eğitimi, yalnız mezunlar için değil üniversite öğrencilik döneminde de alınabilmektedir.

Bu eğitim sayesinde kişiler bitirmiş oldukları bölümün öğretmenliğini yapabilirler. Genellikle Fen ve Edebiyat fakültesi öğrencileri tarafından formasyon eğitimi talep görmektedir.

FORMASYON NASIL ALINIR?

Eğitim fakültesi dışında farklı bir fakülteden mezun olan yada olacak kişiler formasyon eğitimi alarak öğretmenlik yapabilirler. Formasyon almak için öncelikle bazı şartları yerine getirmek, bazı belgeleri toplamak ve belirli bir ücret ödemek gerekmektedir. Formasyon ücreti alınacağı fakülteye göre değişebilse de kabul edilen ortak ücret 5010 TL'dir. Formasyon eğitimi için ücret dekontu dışında;

Başvuru formu

Öğrenci ya da mezuniyet belgesi

İki adet vesikalık

Onaylı lisans not durum belgesi

Nüfus cüzdanın kendisi ve fotokopisi gerekmektedir. Her üniversite farklı belgelerde talep etme hakkına sahiptir.

Bu belgelerin üniversiteye teslim edilmesinin ardından belirtilen tarihlerde eğitim süreci başlar. Formasyon eğitimi alabilmek için sağlanması gereken en önemli şart lisans mezunu olmaktır. Ayrıca not durumu da yine formasyon eğitimini etkilemektedir.

FORMASYON KALKTI MI?

Formasyon hakkında en çok merak edilen sorulardan biri formasyon eğitiminin kalkıp kalkmadığıdır. Formasyon eğitimi halen verilmektedir ve öğretmenlik mesleğini yapabilmek için şart tutulmaktadır.

Sadece eğitim fakültesi mezunları ve bölümleri öğretmenlik olarak geçen kişilerden ekstra olarak formasyon eğitimi istenmemektedir. Çünkü eğitim mezunu kişiler üniversite dönemi içerisinde formasyon eğitimlerini almaktadır. Onun dışında formasyon eğitimi kalkmamıştır.