Para Adak Olur Mu
kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız[değiştir Sual: Kurban bayramı günü oruç tutacağım diye adakta bulundum. Bayramda oruç tutulmayacağına göre başka gün mü tutmam gerekir?
CEVAP
Evet, başka gün tutması lazım olur.
Sual: Bir kimse, Allahü teâlânın rızası için oruç tutayım dese, kaç gün olduğunu söylemese, oruç tutması gerekir mi?
CEVAP
Evet, bu orucu adak olur ve üç gün oruç tutması gerekir.
Sual: İki ay önce bir erkek çocuğumuz dünyaya geldi. Bu çocuk için ihtiyar babaannesi, çocuk sağ salim doğarsa üç gün oruç tutacağım demiş, şimdi de hastalandığı için oruç tutamıyor, ne yapması lazım?
CEVAP
İyileşinceye kadar bekler. Şayet hiç iyileşme imkanı yoksa yemin kefareti vermesi lazım.
Sual: İki kişinin bir koyunu kurban adaması caiz midir?
CEVAP
İki kişinin bir koyunu adaması caiz olmaz. İki kişi bir koyunu kurban da edemez. Bir kişi bir tavuk veya bir yumurta bile adayabilir. Ama kurban kesecekse, kurbanlık vasfı olan bir hayvan kesmesi gerekir.
Sual: Kalbimden "Annem hastalıktan kurtulursa Allah rızası için bir koyun keseceğim" dedim. Böyle söylemek adak olur mu?
CEVAP
Kalben söylemekle adak olmaz. Dil ile söylemek gerekir.
Sual: Zenginin, hayatının nimetine şükür olarak kesmeyi niyet ettiği hayvanı kesmesi vacib olur mu?
CEVAP
Evet, vacib olur.
Sual: Adağımızı kesmeyip, parasını ablamın oğluna verebilir miyiz?
CEVAP
Adağı kesmek şarttır. Yeğeniniz zengin değilse, etini ona verebilirsiniz. Adağı yerine getirmek vacib olduğu için, bedeli verilmez. Eğer Kurban Bayramında kesilememişse, bedeli tasadduk edilir. Kurban denilmemişse, adak hayvanı her zaman kesilebilir. Gecikse de, yine bedeli verilmez, kesmek gerekir.
Sual: Şu işim olursa sevabını imam-ı Rabbani hazretlerine bağışlamak üzere 3 Yasin-i şerif okumak nezrim olsun, dediğimizde Yasin-i şerifleri üçünü peş peşe, hiç ara vermeden mi okuyacağız yoksa ayrı zamanlarda okusak olur mu?
CEVAP
Peş peşe okumak iyi olur. Ayrı zamanlarda da okumak caizdir.
Sual: Şu işim olursa filana şunu vereceğim diye, yani isim söyleyerek adak yapıldığında o söylediğimiz kişiye değil de başkasına vermek caiz olur mu?
CEVAP
O kişinin fakir olması gerekir. Fakir değiştirilebilirse de, para miktarı ve verilecek şey değiştirilemez.
Sual: Eğer bir daha sigara içersem bir altın bir fakire vermek nezrim, yani adağım olsun dedim. Sigara içersem fakire altın vermek zorunda mıyım?
CEVAP
Adak, murat edilen şey için yapılır. Mesela, (Falanca ile evlenirsem, fakire bir altın vermek nezrim olsun) denirse, evlenince adağını yerine getirmek zorundadır. Sigara içmemek için yemin edilebilir. Mesela (Eğer bir daha sigara içersem bir altın bir fakire vereceğim) diye yemin ederseniz, sigara içtiğiniz zaman bir altını bir fakire vermek zorundasınız.
Sual: On kişi cemaatle nafile namaz kılmayı adadık. Ayrı mı kılınır?
CEVAP
Evet.
Sual: Benim bir nezrim var fakat bu nezrim daha hasıl olmadı. Ben bu nezrimi şimdiden yaparsam, nezrim hasıl olduktan sonra yeniden tekrarlamam gerekir mi?
CEVAP
Nezrin gerçekleşmeden nezir yerine getirilmez. Getirilse bile, tekrar yenilemek gerekir.
Sual: (İyi olursam, zengine şunu vereceğim) dense, adak olur mu?
CEVAP
Olmaz.
Sual: Kurban bayramında fakirin kestiği adak mı olur?
CEVAP
Tam İlmihâl Seadet-i Ebediyye’de buyruluyor ki:
(Hindiyye)de diyor ki, (Bayramdan evvel, Allah rızâsı için bir koyun veyâ şu koyunu kurban edeyim diyen zengin veyâ fakîr kimsenin, kurban bayramında bir koyun kesmesi vâcib olur, nezr olur. Bayram günlerinden evvel nezr yaparken fakîr iken, bayram günlerinde zengin olursa, ayrıca bir de bayram kurbanı kesmesi vâcib olur. Zengin, bunu bayram günlerinde söylerken, bayram kurbanını kesmeği niyyet ederse, bir koyun keser. Bunu bayramdan evvel söyledi ise, muhakkak iki koyun keser. Fakîr mutlaka bir keser. Nezr kurbanını satamazlar. Müsâfirin ve nezri olmayıp kurban niyyeti ile almayan fakîrin bayramda kesdikleri koyun, nâfile kurban olur. Zengin veyâ fakîr, mevcûd koyununu veyâ kurban niyyeti ile satın almadıkları koyunu kurban kesmek niyyet etseler, kesmeleri vâcib olmaz, keserlerse, nâfile olur. Zenginin satın alırken, bayram kurbanı kesmeği niyyet etmeyip, hayâtının ni'metine şükr olarak kesmeği niyyet etdiği kurbanı kesmesi vâcib olur).
Sual: (Orucu Mekke’de tutacağım) diye nezreden, Mekke’de mi tutar?
CEVAP
Hayır. O şarta uymak şart değildir. Dilediği yerde tutar.
Sual: (İşim olursa, tavuk kesip fakire vereceğim) demek adak mı?
CEVAP
Evet.
Sual: Bir koyun adamıştık. Bunun yerine bir inek kessek adağımız yerine gelmiş olur mu?
CEVAP
Evet.
Sual: İki koyun adayan kimse bunun yerine iri bir koç kurban edebilir mi?:
CEVAP
İki orta koyun kurban etmeği adayan kimse, ikisinin değerinde olan bir büyük koç kurban edemez. İki kurban etmesi lâzımdır. Koyun yerine aynı sayıda keçi ve deve yerine aynı sayıda sığır kurban edilir. Semizlikleri, kıymetleri aynı olması lâzım değildir. Fekat iki orta koyun sadaka vermeği adayan, ikisinin değerinde olan bir iri koç sadaka verebilir.
Sual: (İnşallah onun yerine hacca giderim) demek adak olur mu?
CEVAP
Adak değil, temennidir.
Sual: (Yemek var mı, yarın oruç tutacağım) demek adak olur mu?
CEVAP
Haber vermek olur, adak olmaz.
Sual: (Hastam iyi olursa, şu kadar şeftali vereceğim) diye adakta bulunulsa, hasta iyileşince şeftaliyi vermek vacib olur mu?
CEVAP
Elbette.
Sual: Adak hayvanının hepsini fakir misafirlere yedirmek caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: (Şu iş olursa, kellemi keserim) demek adak olur mu?
CEVAP
Olmaz.
Sual: Mevlit okumak adamıştım. Kur'an okusam caiz olur mu?
CEVAP
Kur'an-ı kerim okumak tercih edilir.
Sual: Param yokken, koyun kesmeyi diye nezrettim. Bana bir koyun hediye edildi. Bunu kesmem lazım mı?
CEVAP
Nezr sahih olmamıştır. Sahih olmayan nezri kasten yapmak günahtır. Nezirden önce şartlarını öğrenmek lazımdı.
Sual: Başıma gelecek belalardan kurtulmak niyetiyle, (Bir koyun kesip müslümanlara yedireceğim) demek adak olur mu?
CEVAP
Allah rızası için diye niyet etmişse, adak olur.
Sual: Evimin önüne cami yapılırsa, evdeki halıyı sereceğimi nezrettim. Cami yapıldı. Bu halıyı fakire verebilir miyim?
CEVAP
Caminin ihtiyacı yoksa, fakire verilebilir.
Sual: Nezrimi zekât olarak verebilir miyim?
CEVAP
Kadihanda diyor ki: Bir kimse nezr yapsa sonra bu malı zekât olarak vermek istese, bu zekâtı kabul olmaz. Bu malı nezr olarak vermesi lazımdır.
Sual: (Hastam iyi olursa, bir koyun kesmek veya yüz bin lira tasadduk nezrim olsun) denince, ikisinden birini yapmak kâfi mi?
CEVAP
Veya denince biri kâfidir.
Sual: (Sabah namazını her kaçırışta, üç gün oruç tutmak nezrim olsun) dedim. Nezrimi yerine getirmem gerekir mi?
CEVAP
İmkansız olan şeyi nezretmek yemin olur. Yemin kefareti vermeli ve namazını da kaza etmelidir.
Sual: Parası varken bir hayvan kesmeyi adayanın, sonra parası kalmasa, bunun için ödünç alması gerekir mi?
CEVAP
Hayır. Parası olunca keser.
Sual: Üç sene önce adadığım koyunu, şimdi kessem caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Nezri, birkaç sene geciktirmek, günah mı?
CEVAP
Hayır. Fakat sevabı azalır.
Sual: Adak kesilirken, yanlışlıkla vacib kurban denilse caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: (Bir haftada Kur'anı hatmedeceğim) diye nezredince, bir haftada bitirmek gerekir mi?
CEVAP
Hayır. Daha az veya daha fazla zamanda da bitirilebilir.
Sual: (Şu günahı işlersem, koç keseceğim) demek nezir olur mu?
CEVAP
Hayır. Murad edilen şey için nezir yapılır.
Sual: (Sabah namazına kalkamadığım her sefer için bir gün oruç tutacağım) diye nezretmek caiz mi?
CEVAP
Hayır.
Sual: (İyi oldum şükür. Bir kurban keseyim) dedim. Bu adak mı?
CEVAP
Evet.
Sual: Rüyamda (Kurban kesin) dediler. Uyanınca kocama anlattım. (Peki keselim) dedi. Böyle söylemesi adak olur mu?
CEVAP
Hayır.
Sual: (Oğlum iyi olursa, bin lira sadaka vereceğim) diye nezrettim. Para yerine aynı değerde eşya vermem caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Yarın zengin olacağım. Şimdi mülkümden çok nezr sahih mi?
CEVAP
Sahih olmaz.
Sual: Üç koç adamıştım. Yerine bir inek kesmem caiz mi?
CEVAP
Hayır.
Sual: Koyun adamıştım. Soranlara aynı hayvanı kastedip kurban keseceğim dedim. Hangisi muteberdir?
CEVAP
Satın alırken yaptığı niyeti muteberdir.
Sual: Kurbanlık vasfı olmayan kuzu, sadaka olarak adanır mı?
CEVAP
Evet. Haram olmayan her mal sadaka olarak adanır.
Sual: Bir kimse, beş günah ismini sayıp (Bu günahları işlersem şu parayı tasadduk edeceğim) diye nezretse, o günahlardan birini veya ikisini işlese, nezrini yani adağını yerine getirmesi lazım mıdır?
CEVAP
Bu nezr olmaz. Murad edilen şey için nezr yapılır.
Sual: Annemin adak kurban borcu var. Vakti geçmiş. Değerini nasıl hesaplayabiliriz? Oğluna ya da damadına verebilir mi?
CEVAP
Bugün piyasaya gidilir, ortalama bir kurban kaça alınıyorsa, o değerde altın verilir. Fakirse damadına verebilir. Oğluna veremez.
Sual: Adak kurbanının sakatatları dahil her şeyi dağıtılır değil mi?
CEVAP
Evet dağıtılır.
Sual: Bir kimse bir adak adıyor, şöyle; "Eğer torunum okulunu bitirirse Allah rızası için bir kurbanlık koyun keseceğim" diyor ve torunu okulunu bitiriyor. Kurban adanan kimsenin yani torunun, kurban kesilirken adak kurbanın başında olmasına gerek var mıdır?
CEVAP
Hayır. Ne adayanın ne de torunun başında bulunması gerekmez.
Sual: Adak kurbanının kanını adanan kişinin alnına vuruyorlar. Doğru mudur?
CEVAP
Yanlış. Uygun değil.
Sual: Benim adak borcum var. Ayrıca kurban bana vacib olursa, bu durumda önceliği vacib olan kurbana mı vermeliyim?
CEVAP
Adaklar her zaman kesilir, kurban bayramını beklemek gerekmez. Para elinize geçince kesersiniz. Kurban size vacib oluyorsa bayramda kurbanınızı kesersiniz.
Sual: Benim adak borcum var. (Geçen sene benim bir işim olursa bir kaç kurban kesecektim ve belirli bir yerlere (Çeçenistan ve saire) gönderecektim). Bu işimin olmasını Allahü teâlâ nasip etti. Yalnız, kaç kurban ve nereye olduğunu bir türlü hatırlayamıyorum. Ne yapmam gerekir?
CEVAP
Kurban denilince kurban bayramında kesilmesi gerekirdi. Eğer üzerinden bir kurban bayramı geçmişse, artık kesemezsiniz, bedelini, yani değerini altın olarak bir fakire vermeniz gerekir.
Nereye olması önemli değildir. Yani denilen yere vermek şartı yoktur. Fakat kurbanın adedi önemlidir. Zannınız ne ise ona göre hareket etmeniz gerekir, bir mi dediniz iki mi dediniz, hatırınızda kalan ne ise ona göre hareket edersiniz.
Sual: Eşim, isteğim yerine geldiği an Silsile-i aliyye büyüklerinin ruhlarına, hediye etmek için 3 kurban keseceğini vaad etmiş. Bu adak mıdır, yoksa dilek midir?
CEVAP
Bu adaktır. Yerine geldiği zaman, kurban bayramında kesmeniz veya kestirmeniz gerekir. Adak, fakirin hakkıdır. Eşiniz de yiyemez siz de yiyemezsiniz. Ancak bir fakire verdiğinizde, o fakir, zengin fakir istediğine yedirebilir, o zaman sizler de yiyebilirsiniz.
Sual: Okulu bitirirsem bir hayvan keseceğim dedim. Bu hayvan adak mı olmuş oluyor?
CEVAP
Evet adak oluyor. Etinden sen ve ailen yiyemez. Zenginler de yiyemez. Kardeşiniz yiyebilir.
Sual: Ünye’li bir arkadaşımız var. Seneler önce bir sıkıntısı varmış. Bu giderse bir öküz keseceğim ve Ünye’de bir yemek vereceğim diye adak adamış. Şu anda ise İstanbul’da çalışıyor. İsteği olunca öküzü İstanbul’da kesiyor ve yemeği İstanbul’da veriyor. Şimdi ise aklı başına geliyor bunu Ünye’de mi yapmam gerekirdi diyor. Bu arkadaşın adağı ödenmiş midir?
CEVAP
Ünye’de kesmesi gerekmez, istediği yerde kesebilir. Adağı yerine gelmiştir.
Sual: Kayınbiraderimin her inşaata başlamadan önce kesmeyi âdet haline getirdiği hayvanın etinden zenginlerin yemesi caiz midir?
CEVAP
Zenginler ve hanımı ve çocukları yiyemez. Normal işçiler yesin diye kesmişse, yani kasaptan et alır gibi daha ucuz olur, daha uygun diye almışsa adak olmaz, herkes yiyebilir
Sual: Oğlum askerden gelince kurban kesmeyi adadım. Askerden gelince mi, yoksa kurban bayramında mı kesmem lazım?
CEVAP
Kurban bayramında kesmek lazımdır.
Sual: Arkadaş ev almış, cenab-ı Hakka şükür için acaba kurban mı kessek, yoksa bir kaç fakire bedelini sadaka olarak mı versek daha iyidir. Hangisi daha evladır diye soruyor.
CEVAP
Vacib sevabı nafile sevabından çok büyüktür, mukayese bile kabul etmez. Alınan arabaya, eve şükür için hayvan kesmeye niyet edince adak olur. Adağı da kesmek vacib olur. Etinden kendisi ve zenginler yiyemez.
Kurban lafzı geçerse kurban bayramında kesmesi gerekir, daha önce kesilse adak yerini bulmaz. Kurban lafzı geçmezse istediği zaman kesebilir. Adak ayrı, adak kurbanı ayrıdır.
Bedelini vermek daha kolay olabilir. Onun için üç beş fakire şu kadar para vereceğim diye adar ve verir. Böylece de vacib sevabı alınır.
Sual: Zenginler adak kurbanının etinden yiyemez diye yazılarınız sayesinde yeni öğrendik. Seneler evvelinde, eniştem sağ salim arabayla Türkiye’ye varınca bir koç keseceğim diyerek adak adamış, bunu yerine getirdi, kendisi adak etinden satın alıp yedi, fakat bizler bilmediğimiz için dinen zengin olduğumuz halde, yedik. Şimdi bunu nasıl düzelteceğiz? Vefat etmiş annem için de bunu düzeltebilir miyim?
CEVAP
Yenilen etin parası kadar bir para bir fakire sadaka olarak verilir.
Sual: Annem bir torunum olursa Allah rızası için 2 kurban keseceğim dedi ve bir torunu oldu. Fakat bir kurban bayramı geçti, 1 tanesini kurban bayramından sonra kesti, diğer kurbanını kesemedi bu kurbanda kurbanı kesmesi mi lazım ve ne yapması lazım? Kesilen kurban etinden kimler yiyemez?
CEVAP
Kurban bayramında kesmesi gerekirdi. Öteki de zamanında kesilmemiş oldu. Yani iki tane borcu var. Bu bayramda ikisini de kesse borç yerine gelmez. İki kurban parasını altın olarak fakir birine bu niyetle verirseniz borçtan kurtulursunuz.
Adak etinden kesenin kendisi ana babası ve çocukları ve torunları yiyemez. Bir de zenginler yiyemez. Zengin dediğim de borçlarını çıktıktan sonra, 96 gram altını veya bu değerde parası olan kimse demektir.
Sual: Bizim bir adak kurbanı vardı, fakat zamanı geçti. Yani ilk kurban bayramı geçti. Değerini altın olarak vermek şart mı?
CEVAP
Vacibdir.
Sual: Adak adamak diye bir şey var mı?
CEVAP
Elbette var. Mesela kardeşim, namaz kılmaya başlarsa, yedi Yasin okuyup sevabını Ubeydullah-i Ahrar hazretlerine bağışlayacağım demek bir adak adamak olur.
Yahut falanca ile evlenirsem, Allah için bir kurban keseceğim demek adak adamak olur.
Sual: Büyük miktarda borcu olan bir tanıdığım var. Peyderpey borçlarını ödüyor. İşler de fena değil ve dışardan biraz göz ediyorlarmış. Allah için kan akıtıp etleri işçilerine vermek istiyor. Hem de Allah’ın izniyle nazardan, kazadan beladan korunmuş oluruz diyor. Sorum şu: Borcu olanın sadaka vermesi uygun mu? Kurban parası dokunmaz diyor. Bu tip sadakalardan alacaklının hukukuna girilir mi? Sadaka vermenin de bir derecesi var mı?
CEVAP
Hemen vermesi gereken ödünç borç ile, taksitli borçların hükmü farklıdır. Taksitli borçları olan her sadakayı verir. Adak keser. Ama adak hayvanını sadece fakir olan işçiler yiyebilir, içlerinde nisabı bulan işçi varsa yiyemez. yerse onun parasını da bir fakire vermesi gerekir. Acil verilmesi gereken ödünç borcu olan bile, miktarı az olan sadaka verebilir.
Sual: Amerika’da yaşıyorum. Adak kurbanım var. Vekaletle Türkiye’de kestirebilir miyim? Yoksa bizzat benim mi kesmem gerekiyor?
CEVAP
Evet vekalet verince olur. Bizzat sizin kesmeniz gerekmez. Vekiliniz kesip fakirlere dağıtabilir.
Sual: Allahü teâlânın rızası için kurban keseceğim. Adak değil. Ev aldık, araba aldık bunun için keseceğiz. Kendimiz aile efradı bunun etinden yiyebilir mi?
CEVAP
Aldığımız evden veya arabadan dolayı Allah rızası için hayvan denilince adak olur. Başıma gelecek belalardan kurtulmak niyetiyle, Allah rızası için bir koyun keseceğim demek de adak olur. Kurban denilince hem adak olur hem de bu adağı kurban bayramında kesmek gerekir. Etinden kesenler ve zenginler yiyemez. Eti fakirlere verilir.
Sual: Yeni araba alınca arabanın tekerleği yanında veya temel atılırken temelin içinde kurban kesmek uygun mudur?
CEVAP
Yolcusu veya sevip saydığı kimse gelince, o insan için saygı hayvanı veya şükür hayvanı kesmek caiz değildir. Yolcu gelmeden veya gelince adak edilir ve adak olarak, yani Allahü teâlâ için kesilir ve etleri fakirlere yedirilirse caiz olur.
Allahü teâlânın rızası için olmayıp, yalnız hacdan gelen için ve gelen reisi karşılamak için kesilen hayvan leş olur. Kesmesi ve yemesi haram olur. Gelene ziyafet için kesmekte ise hiç mahzur yoktur.
Bir araba alınca, temel atılırken veya hasta iyi olunca, Allah için hayvan kesmeyi adayıp, etini fakirlere sadaka vermek caizdir.
Bir kimse, kestiği hayvanı Allah için kesiyorsa, ister arabanın tekerleği yanında, ister arabanın üstünde kessin mahzuru olmaz. Adak edilen hayvan yalnız Allah rızası için kesilmelidir. İnsan için, put için kesilenler yenmez.
Fakir olsun, zengin olsun, adak eden, adak edilerek kesilen hayvanın etinden yiyemez ve zekât vermesi caiz olmayanlara yediremez.
Ana-babasına, evlatlarına, karı-koca birbirine, fakir olsalar da yediremez. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere sadaka verir.
Sual: Kurban kesecek misin desek, fakir de evet dese adak olur mu?
CEVAP
Adak olmaz.
Adak kurbana dâhil edilir
Sual: Biri adak, biri akika, biri vacib olan bayram kurbanı, biri nafile, biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için olmak üzere kurban kesmek istense, bir inek kesilebilir mi?
CEVAP
Evet, kesilebilir. Yedi kişiye kadar ortak olmak caizdir.
Sual: Adak etinden süt anne, süt baba ve süt kardeş yiyebilir mi?
CEVAP
Fakir veya zengin, adakta bulunursa, adak hayvanın etinden yiyemez ve zekât verilmesi caiz olmayan anasına, babasına, dedesine, evladına, torununa, kocasına veya karısına, fakir olsalar da, yediremez. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere sadaka verir. Yeniden hayvan kesmek gerekmez.
Akrabasından ve evinde bulunanlardan, zekâtını vermesi caiz olan büyük, küçük herkes yiyebilir. Kardeş, kayınvalide, kayınpeder, gelin, üvey anne, üvey baba, üvey evlat, süt anne, süt baba ve süt kardeş de yiyebilir. Bunların içinde zengin olanlar yiyemez. Yerlerse, adak sahibi, bunların yediklerinin kıymetini fakirlere verir. (Hindiyye)
Sual: Adak orucu arka arkaya mı tutulur?
CEVAP
Nasıl niyet etmişse öyle tutar. Şu kadar gün oruç tutacağım demişse, yani peş peşe tutacağım dememişse, muhayyerdir, dilediği gibi tutar.
Sual: Senelerdir yerine getiremediğimiz bir kurban adağımız vardır. Kesilemeyen bu kurbanın parasını, beyim, fakir ablasına verse olur mu?
CEVAP
Bir kimse, "Bir hayvan keseceğim" diye adakta bulunursa, dilediği zaman dilediği yerde keser. Bedelini vermesi caiz olmaz.
Niyet ederken hayvan demeyip de kurban diyen kimse, kurban bayramında kesmesi gerekir. Bütün kurbanlar, kurban bayramında kesilir. İlk kurban bayramında kesilmeyen kurbanlar, başka zaman veya ondan sonraki kurban bayramında kesilmez. Yani zamanında kesilmeyen kurbanların kazası, kurban olarak değil, bedeli altın olarak bir fakire verilir.
Beyiniz de, kurban bayramını geçirdiği için, bedelini herhangi bir fakire vermesi gerekir. Fakir akrabaya vermek daha iyidir. Zekâtı da yakın akrabaya vermek iyi olur.
Altın olarak vermek zor olursa, bunun da kolayı var. Adak beyinizin ise, ablasına telefon ederek, yahut mektup yazarak veya yakında ise söz ile vekalet alırsınız. Mesela, (Sana verilecek kurban bedelini almak ve kullanmak üzere beni vekil et!) dersiniz. O da (Vekil ettim) derse, beyiniz bir kurban bedeli altını size verir. Siz de altının tutarı kadar parayı beyinizin ablasına verir veya gönderirsiniz. Altın sizin olur.
Sual: "Şu işim olursa Allah rızası için Eyüp sultanda bir koyun adağım olsun" diyen, bu adağını başka yerde kesebilir mi?
CEVAP
İstediğiniz yerde kesmeniz caizdir. Etini siz yiyemezsiniz, fakirlere vermeniz gerekir. (Hidaye)
Sual: Adadığım kırk Yasini başka birine okutmam caiz olur mu?
CEVAP
Caizdir. (Redd-ül muhtar)
Adağın bedelini vermek
Sual: Horoz adayan kimsenin, horozu kesmesi şart mı?
CEVAP
Hayır, kesmesi şart değildir. Horozu diri olarak bir fakire verebilir; çünkü horozdan kurban olmaz. Koyun kesmek adansaydı bedeli verilmez, herhangi bir zamanda kesmek gerekirdi.
Eğer koyun kurban olarak adanırsa, isteği gerçekleşince, ilk kurban bayramının ilk üç gününde kesmek gerekir. Kesilemezse, bedeli altın olarak bir fakire verilir.
İki hayvan adayan
Sual: Bir yaşını doldurmuş iki küçük kuzu adayan, ikisinin değerinde büyük bir koç kesebilir mi?
CEVAP
Hayır, kesemez. İki hayvan kesmesi gerekir.
Koyun yerine keçi
Sual: Koyun adayan, bunun yerine keçi kesebilir mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Şu işim olursa, bir hayvan keseceğim diye adakta bulundum. Fakat şimdi, koyun mu, keçi mi diye, adadığım hayvanın cinsini hatırlamıyorum. Hangi hayvanı, ne zaman kesmem gerekir?
CEVAP
Adakta âdete bakılır. Adaklık hayvan dendi mi, genelde koyun anlaşılır. Hangi zaman keseceğini hatırlamayan kimse, ihtiyaten Kurban bayramında keser.
Sual: Bir kimse, (Bu iş şöyle olmazsa, şunu yapacağım) dese ve o iş öyle olmasa adadığı şeyi yapması gerekir mi?
CEVAP
O iş olmadıktan sonra, yapacağını yapması gerekmez.
Allah rızası için
Sual: Adak adarken, (Allah rızası için) demeden, sadece, namaz kılmayı, oruç tutmayı veya kurban kesmeyi adayanın adağı sahih olur mu?
CEVAP
Evet, sahih olur. Bunlar zaten Allah rızası için yapılır. Allah rızası için denmese de, adak sahih olur.
Adak kurbanı önceden kesilse
Sual: Adak kurbanını bayramdan önce kesen, daha sonra kurban dediği için Kurban Bayramında kesileceğini öğrense, Kurban Bayramında tekrar kesmesi gerektiği için, şimdi kestiği hayvanın etinden yiyebilir mi?
CEVAP
Evet, adak olmadığı için yiyebilir. Ancak, bayramda keseceği adak olduğu için, kendisi yiyemediği gibi, fakir olsalar da zekât verilmesi caiz olmayan anası, babası, dedesi, çocukları, torunları ve eşi yiyemez. Yabancı da olsa zenginlere veremez.
Koç adamak
Sual: Koç adayan kimsenin, illa koç mu kesmesi gerekir? Başka hayvan kesemez mi?
CEVAP
Koç kesmesi şart değildir. Koyun, keçi, inek de kesebilir; ama inek adayan, bir koç kesemez. Yedi koç kesebilir.
Adağı geciktirmek
Sual: Zengin, (Hastam iyi olursa, bir koç keseceğim) diye bir adakta bulunsa, hastası iyileşse; ama fakirleşip adağını kesemese, maddi durumu düzelene kadar adağını geciktirmesi caiz olur mu?
CEVAP
Evet, caizdir.
Horoz kurban olmaz
Sual: Horozdan kurban olmayacağını bilmeden, (Horoz kurban edeceğim) diye adakta bulunan kimsenin, bir horoz kesmesi gerekir mi?
CEVAP
Horoz kurban olmazsa da, eti sadaka olarak veya diri olarak fakire verilir. Adağını yerine getirmesi lazımdır.
Oruç adamak
Sual: (Hastam iyi olursa Allah rızası için oruç tutacağım) diyenin, hastası iyi olunca, kaç gün tutması gerekir?
CEVAP
Üç gün oruç tutması gerekir. Bir kimse, (Allah rızası için oruç tutayım) dese, kaç gün olduğunu söylemese, bu orucu adak olur ve üç gün oruç tutar. (S. Ebediyye)
Sadaka adayan
Sual: Adadığımız bir para, âkıl baliğ olmayan çocuğa verilebilir mi?
CEVAP
Evet, çocuk ve babası fakirse adak sahih olur.
Adak parası ve zekât
Sual: Şu işim olursa şu kadar parayı şuraya vereceğim, diye adakta bulunmuştum. O işim oldu. Bu parayı zekât olarak versem, adak borcundan kurtulur muyum?
CEVAP
Adak borcundan kurtulmuş olunmaz. Adağı da vermek gerekir. (Kadıhan)
Para yerine değeri
Sual: Şu kadar para vereyim diye adakta bulundum. Para yerine altın veya aynı değerde herhangi bir eşya vermek caiz olur mu?
CEVAP
Evet, caiz olur.
İki kişi bir adak
Sual: İki kişinin bir koyun kurban etmeleri caiz olmadığı gibi, iki kişinin bir koyunu adaması da mı sahih olmaz?
CEVAP
Evet, sahih olmaz.
Sadaka adamak
Sual: Bir kimse lira sadaka adasa, bunu zekât vermesi gereken maldan mı vermesi gerekir?
CEVAP
Evet, zekât malından vermek gerekir. Ticaret malı yoksa, altın verir. Başka maldan veremez. (İhtiyar - İslam Ahlakı)
Kan adamak
Sual: (Şu işim olursa, şu kadar kan vereceğim) diye adakta bulununca, işimiz olunca, adağımızı yerine getirmemiz gerekir mi?
CEVAP
Öyle adak sahih olmadığı, günah olduğu için, adanan kanı vermek gerekmez. Adanan şeyin, farz veya vacib olan bir ibadete benzemesi yahut başlı başına bir ibadet olması gerekir. Kan dahil, insanın hiçbir organı mal olmadığı için, adak yapılamaz. Mesela, (Şu işim olursa, böbreğimin birini bir böbrek hastasına bağışlayacağım) demek sahih olmaz. Mal olmayan şey, bağışlanmaz ve ibadet olmadığı için adak olmaz. Ancak kendisinden kan alınmasına veya bir organın başka hastaya verilmesine izin vermekte mahzur olmaz. İzin vermekle bağışlamayı birbirine karıştırmamalıdır.
Günah olan şeyi adamak
Sual: Günah olan bir şey adansa, onu yapmak gerekir mi? Gerekmezse ne yapılır? Mesela bir kimse Kurban Bayramı'nda oruç tutmayı adasa, ne yapması lazım? On kişi, birlikte nâfile bir namazı, mesela tesbih namazını cemaatle kılmayı adasalar, ne yapmaları gerekir?
CEVAP
Kurban Bayramı günü oruç adamak caiz olur. Çünkü orucun kendi haram değildir. Başka gün tutması lazım olur. Nâfile namaz kılmayı adamak da caizdir, ama cemaatle kılmayıp tek başına kılmaları gerekir. Haram bir şeyi adamak, mesela, (Filanı öldürmek, Allah için nezrim olsun) dense, bu adağı yapmak haram olur, büyük günah olur. Öldürmeyip, yemin kefareti vermesi gerekir.
Sahih olmayan adak
Sual: Hayvan kesecek gücü olmadığı hâlde (Şu işim olursa, Allah rızası için bir koyun kesmek nezrim olsun) diyen kimsenin işi olunca, adağı kesmesi vacib olur mu?
CEVAP
Vacib olmaz. Böyle sahih olmayan nezri kasten yapmak günahtır.
Yitikten adak
Sual: Bir koçum çalındı. Ben de, (Şayet çalınan koçum elime geçerse, o koçu kesip fakirlere yedireceğim) diye adakta bulundum. Tanıdıklar koçu bulup getirdiler. Bu koçu kesmem lazım mıdır?
CEVAP
İnsan, ancak kendi mülkü olan hayvanı adak edebilir. Çalınınca sizin mülkünüzden çıkmış olur. O koçu adamanız sahih olmaz. Sahih olmadığı için de şimdi o koçu kesmeniz gerekmez. Yanlış adak yaptığınız için tevbe istigfar etmeniz yeter.
Adağı önceden yapmak
Sual: (Bir ay sonra bin lira sadaka vereceğim) diye adayan, bir ayı beklemeden hemen verse veya birkaç ay yahut birkaç yıl geciktirse caiz olur mu? Fakirse, bin lirası yoksa, yine yerine getirmesi lazım olur mu?
CEVAP
Şarta bağlı olmayan adağı, tayin ettiği zamandan önce yapmak caizdir. Fakat şarta bağlı, yani (Şu işim olursa…) diyerek adanan adağın ise, şart hâsıl olmadan yerine getirilmesi caiz funduszeue.info getirirse, şart hâsıl olunca, tekrar yapması gerekir.
Şarta bağlı olmayan adağı, yani (Falanca fakire veya filanca vakfa şunu vermeyi adadım) denirse, fakir olsa da, hemen yerine getirmesi lazım olur. Özürsüz geciktirmek caiz olursa da, sevabı azalır. Fakir kimse, gücünün yetmediği şeyi adamamalıdır.
Allah'a su-i zan
Sual: TV baykuşu bir hoca, (İşin olsa da, olmasa da, adadığın koçu hemen kesip Allah'ı borçlandır! Allah, borçtan kurtulmak için isteğini yerine getirir) diyor. Böyle söylemek uygun mu?
CEVAP
Allah’ı borçlandırma tâbiri, hem edeb, hem de ilim bakımından yanlıştır. Bir kul, Allah’ı bir şey yapmaya nasıl mecbur eder ki?
Adak için söylediği şart gerçekleşmeden, adak edilen koç kesilmez. Eğer kesilirse, adak gerçekleşince, yeniden başka bir koç kesmek gerekir.
Zengin fakirleşse
Sual: Zengin bir kimse, (Şu işim olursa, Allah rızası için bir koyun keseceğim) dese, sonra fakirleşse, o işi olunca da fakirliği devam etse, adağını yerine getirmeyi, zengin olana kadar geciktirebilir mi?
CEVAP
Evet, geciktirebilir.
Abdestsiz namaz kılmak
Sual: Abdestsiz namaz kılmak her durumda küfür müdür? (Abdestsiz iki rekât namaz kılacağım) diye adakta bulunan kimsenin, bu namazı abdestsiz mi kılması lazımdır?
CEVAP
Abdestsiz namaz kılmanın, duruma göre küfür olduğunu söyleyen olduğu gibi, küfür olmadığını söyleyen âlimler de vardır. (Berîka)
Sırf namazla alay etmek için abdestsiz namaz kılınırsa küfür olacağı, fakat başka sebeplerle kılınırsa küfür olmayacağı açıklanmıştır. Bu konuda, din kitaplarımızda deniyor ki:
Kasten, hiçbir mazeret olmadan abdestsiz namaz kılan kâfir olur. (Hindiyye)
Abdest almak için su bulamayan ve teyemmüm için toprak da bulamayan kimse, kendini namaz kılanlara benzetir. Bu niyetle kasten abdestsiz namaz kılması küfür olmaz. (Dürr-ül muhtar)
Abdestsiz namaz kılmayı adamak geçersizdir. (Hindiyye)
Abdestsiz olarak iki rekât namaz kılmayı adamak, İmam-ı Muhammed'e göre geçersizse de, İmam-ı Ebu Yusuf'a göre, abdest alarak o namazı kılmak lâzımdır. (Halebî)
Bir rekât namaz kılmayı adayanın, iki rekât, üç rekât adayanın ise, dört rekât kılması gerekir. (İbni Âbidin)
Bu ifadelerden anlaşılıyor ki, yanlış bir şey adayanın, o işin doğrusu ne ise, onu yapması lazımdır. Mesela cemaatle namaz kılmayı adayan kimsenin, o namazı yalnız kılması lazımdır. Çünkü cemaatle namaz kılmayı adamak yanlıştır. Abdestsiz namaz kılmayı adayanın da abdest alarak kılması lazım. Gündüz iki rekât namazı sesli olarak kılmayı adayanın da sessiz olarak kılması lazımdır. Orucunu içkiyle açacağını adayan da içkiyle orucunu açmaz.
Sual: Şu işim olursa, şu kadar Yasin okuyacağım, şu kadar tavaf yapacağım, salevat okuyacağım diye adak yapılabilir mi?
Cevap: Kur’an-ı kerim okumayı ve tavaf etmeyi adamak caizdir. Peygamber efendimize her gün, belli sayıda salevat okumayı mesela, Delâil-i hayrât veya Câliyet-ül ekdâr okumayı adamak caizdir.
Sual: Bir kimse, elinde olandan daha çok bir malı veya parayı adak olarak adayabilir mi?
Cevap: Nezir, adak edilen sadakanın, paranın, eşyanın, kişinin kendi malı olması, mülkündekinden çok olmaması ve başkasının malı olmaması lazımdır. Mesela yüz lirası olan bir kimse, bin lira sadaka vermeyi adasa, elinde, mülkünde sadece yüz lirası olduğu için, bu yüz lirayı vermesi lazım olur. Bir kimse de, belli miktarda altını vermeyi nezretse, adasa, altınlar da helak olsa, nezir, adak sakıt olur yani yerine getirmesi gerekmez.
Sual: Bir kimse, şu işim olursa bir horoz kurban edeceğim diye adakta bulunabilir mi?
Cevap: Allah rızası için horoz kurban edeceğim veya keseceğim diyerek horoz adamak caiz olmaz. Çünkü horoz, kurbanlık hayvan değildir. Horoz adamak isteyen; “Allah rızası için horoz kesip, etini fakirlere vereceğim” demeli ve horozu diri olarak veya kesip, etini fakire vermelidir. Böylece, kurban değil, sadaka nezir, adak edilmiş olur.
Ziyafetiçinhayvankesmek
Sual: Bir misafir geldiğinde veya uzaktan gelen bir yolcu için, ziyafet niyeti ile bir hayvan kesip, pişirip ikram etmenin, yedirmenin mahzuru olur mu?
Cevap: Yolcusu veya sevdiği, saydığı kimse gelince, sevinç veya o insan için saygı hayvanı veya şükür hayvanı kesmek caiz değildir. Yolcu gelmeden veya gelince adak edilir ve adak olarak, yani Allahü teâlâ için kesilir ve etleri fakirlere yedirilir. Zenginler yiyemez. Hayvan kesmeyi adarken, kurban denirse, kurban bayramında kesmesi lazım olur. Gelen misafire veya yolcuya ziyafet çekmek, ikramda bulunmak için hayvan kesmek ise caizdir.
Sual: Şu kadar parayı fakire vereceğim diye adakta bulunan kimse, söylediği miktarı mı vermesi gerekir?
Cevap: Herhangi bir fakire vermek üzere sadaka adayan kimse, vereceği paranın miktarını söylerse, o miktarı verir. Eğer miktarını söylemezse, yemin kefareti, yani on fakire gram buğday veya bunun değerini verir.
Sual: Bir şarta bağlı olarak yapılan adak, şart edilen şey olmadan önce yerine getirilebilir mi?
Cevap: Bir şarta bağlı olmayan nezri, adağı, tayin ettiği zamandan önce yapmak caizdir. Fakat, şarta bağlı olan nezri, adağı ise, istenilen şart hasıl olmadan önce yapmak sahih olmaz.
Sual:Şaban ayında bir ay oruç tutacağım diye adakta bulunan bir kimse, bu ayın tamamını mı oruçlu geçirir?
Cevap: Adı belli bir ayın orucunu adak eden kimse, o ay her gün oruç tutar. Bozduğu günleri ise, kaza eder. Ayın adını söylemedi ise, çeşitli aylarda, bir ay, otuz gün oruç tutar.
Sual: Bir şeyi sadaka olarak adayan bir kimse, adadığı şeyin değerinde başka bir şey de verebilir mi?
Cevap: Sadaka vermek için bir şey adayan kimse, aynı değerde başka şeyi veya kıymetini de verebilir.
Sual: Hasta olan bir kimse, bir ay oruç tutmayı adasa, sonra da vefat etse, ne yapılması gerekir?
Cevap: Hasta olan bir kimse, Allah için bir ay oruç tutayım dese, iyi olmadan da ölse, bir şey lazım gelmez. Bir gün bile iyi olup tutmaz ise, hepsi için iskat yapılmasını vasiyet eder.
Sual: Adakta bulunan kimse, adağını yerine getirmezse günaha girmiş olur mu?
Cevap: Nezir, adak, bir ibadettir. Çünkü namaz, oruç, hacca gitmek ve başka ibadetler nezir olunur. Nezrin, adağın, yerine getirilmesini İslâmiyet emretmektedir. Yerine getirilmezse, günah olur.
kaynağı değiştir]
Sual: Kurban bayramı günü oruç tutacağım diye adakta bulundum. Bayramda oruç tutulmayacağına göre başka gün mü tutmam gerekir?
CEVAP
Evet, başka gün tutması lazım olur.
Sual: Bir kimse, Allahü teâlânın rızası için oruç tutayım dese, kaç gün olduğunu söylemese, oruç tutması gerekir mi?
CEVAP
Evet, bu orucu adak olur ve üç gün oruç tutması gerekir.
Sual: İki ay önce bir erkek çocuğumuz dünyaya geldi. Bu çocuk için ihtiyar babaannesi, çocuk sağ salim doğarsa üç gün oruç tutacağım demiş, şimdi de hastalandığı için oruç tutamıyor, ne yapması lazım?
CEVAP
İyileşinceye kadar bekler. Şayet hiç iyileşme imkanı yoksa yemin kefareti vermesi lazım.
Sual: İki kişinin bir koyunu kurban adaması caiz midir?
CEVAP
İki kişinin bir koyunu adaması caiz olmaz. İki kişi bir koyunu kurban da edemez. Bir kişi bir tavuk veya bir yumurta bile adayabilir. Ama kurban kesecekse, kurbanlık vasfı olan bir hayvan kesmesi gerekir.
Sual: Kalbimden "Annem hastalıktan kurtulursa Allah rızası için bir koyun keseceğim" dedim. Böyle söylemek adak olur mu?
CEVAP
Kalben söylemekle adak olmaz. Dil ile söylemek gerekir.
Sual: Zenginin, hayatının nimetine şükür olarak kesmeyi niyet ettiği hayvanı kesmesi vacib olur mu?
CEVAP
Evet, vacib olur.
Sual: Adağımızı kesmeyip, parasını ablamın oğluna verebilir miyiz?
CEVAP
Adağı kesmek şarttır. Yeğeniniz zengin değilse, etini ona verebilirsiniz. Adağı yerine getirmek vacib olduğu için, bedeli verilmez. Eğer Kurban Bayramında kesilememişse, bedeli tasadduk edilir. Kurban denilmemişse, adak hayvanı her zaman kesilebilir. Gecikse de, yine bedeli verilmez, kesmek gerekir.
Sual: Şu işim olursa sevabını imam-ı Rabbani hazretlerine bağışlamak üzere 3 Yasin-i şerif okumak nezrim olsun, dediğimizde Yasin-i şerifleri üçünü peş peşe, hiç ara vermeden mi okuyacağız yoksa ayrı zamanlarda okusak olur mu?
CEVAP
Peş peşe okumak iyi olur. Ayrı zamanlarda da okumak caizdir.
Sual: Şu işim olursa filana şunu vereceğim diye, yani isim söyleyerek adak yapıldığında o söylediğimiz kişiye değil de başkasına vermek caiz olur mu?
CEVAP
O kişinin fakir olması gerekir. Fakir değiştirilebilirse de, para miktarı ve verilecek şey değiştirilemez.
Sual: Eğer bir daha sigara içersem bir altın bir fakire vermek nezrim, yani adağım olsun dedim. Sigara içersem fakire altın vermek zorunda mıyım?
CEVAP
Adak, murat edilen şey için yapılır. Mesela, (Falanca ile evlenirsem, fakire bir altın vermek nezrim olsun) denirse, evlenince adağını yerine getirmek zorundadır. Sigara içmemek için yemin edilebilir. Mesela (Eğer bir daha sigara içersem bir altın bir fakire vereceğim) diye yemin ederseniz, sigara içtiğiniz zaman bir altını bir fakire vermek zorundasınız.
Sual: On kişi cemaatle nafile namaz kılmayı adadık. Ayrı mı kılınır?
CEVAP
Evet.
Sual: Benim bir nezrim var fakat bu nezrim daha hasıl olmadı. Ben bu nezrimi şimdiden yaparsam, nezrim hasıl olduktan sonra yeniden tekrarlamam gerekir mi?
CEVAP
Nezrin gerçekleşmeden nezir yerine getirilmez. Getirilse bile, tekrar yenilemek gerekir.
Sual: (İyi olursam, zengine şunu vereceğim) dense, adak olur mu?
CEVAP
Olmaz.
Sual: Kurban bayramında fakirin kestiği adak mı olur?
CEVAP
Tam İlmihâl Seadet-i Ebediyye’de buyruluyor ki:
(Hindiyye)de diyor ki, (Bayramdan evvel, Allah rızâsı için bir koyun veyâ şu koyunu kurban edeyim diyen zengin veyâ fakîr kimsenin, kurban bayramında bir koyun kesmesi vâcib olur, nezr olur. Bayram günlerinden evvel nezr yaparken fakîr iken, bayram günlerinde zengin olursa, ayrıca bir de bayram kurbanı kesmesi vâcib olur. Zengin, bunu bayram günlerinde söylerken, bayram kurbanını kesmeği niyyet ederse, bir koyun keser. Bunu bayramdan evvel söyledi ise, muhakkak iki koyun keser. Fakîr mutlaka bir keser. Nezr kurbanını satamazlar. Müsâfirin ve nezri olmayıp kurban niyyeti ile almayan fakîrin bayramda kesdikleri koyun, nâfile kurban olur. Zengin veyâ fakîr, mevcûd koyununu veyâ kurban niyyeti ile satın almadıkları koyunu kurban kesmek niyyet etseler, kesmeleri vâcib olmaz, keserlerse, nâfile olur. Zenginin satın alırken, bayram kurbanı kesmeği niyyet etmeyip, hayâtının ni'metine şükr olarak kesmeği niyyet etdiği kurbanı kesmesi vâcib olur).
Sual: (Orucu Mekke’de tutacağım) diye nezreden, Mekke’de mi tutar?
CEVAP
Hayır. O şarta uymak şart değildir. Dilediği yerde tutar.
Sual: (İşim olursa, tavuk kesip fakire vereceğim) demek adak mı?
CEVAP
Evet.
Sual: Bir koyun adamıştık. Bunun yerine bir inek kessek adağımız yerine gelmiş olur mu?
CEVAP
Evet.
Sual: İki koyun adayan kimse bunun yerine iri bir koç kurban edebilir mi?:
CEVAP
İki orta koyun kurban etmeği adayan kimse, ikisinin değerinde olan bir büyük koç kurban edemez. İki kurban etmesi lâzımdır. Koyun yerine aynı sayıda keçi ve deve yerine aynı sayıda sığır kurban edilir. Semizlikleri, kıymetleri aynı olması lâzım değildir. Fekat iki orta koyun sadaka vermeği adayan, ikisinin değerinde olan bir iri koç sadaka verebilir.
Sual: (İnşallah onun yerine hacca giderim) demek adak olur mu?
CEVAP
Adak değil, temennidir.
Sual: (Yemek var mı, yarın oruç tutacağım) demek adak olur mu?
CEVAP
Haber vermek olur, adak olmaz.
Sual: (Hastam iyi olursa, şu kadar şeftali vereceğim) diye adakta bulunulsa, hasta iyileşince şeftaliyi vermek vacib olur mu?
CEVAP
Elbette.
Sual: Adak hayvanının hepsini fakir misafirlere yedirmek caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: (Şu iş olursa, kellemi keserim) demek adak olur mu?
CEVAP
Olmaz.
Sual: Mevlit okumak adamıştım. Kur'an okusam caiz olur mu?
CEVAP
Kur'an-ı kerim okumak tercih edilir.
Sual: Param yokken, koyun kesmeyi diye nezrettim. Bana bir koyun hediye edildi. Bunu kesmem lazım mı?
CEVAP
Nezr sahih olmamıştır. Sahih olmayan nezri kasten yapmak günahtır. Nezirden önce şartlarını öğrenmek lazımdı.
Sual: Başıma gelecek belalardan kurtulmak niyetiyle, (Bir koyun kesip müslümanlara yedireceğim) demek adak olur mu?
CEVAP
Allah rızası için diye niyet etmişse, adak olur.
Sual: Evimin önüne cami yapılırsa, evdeki halıyı sereceğimi nezrettim. Cami yapıldı. Bu halıyı fakire verebilir miyim?
CEVAP
Caminin ihtiyacı yoksa, fakire verilebilir.
Sual: Nezrimi zekât olarak verebilir miyim?
CEVAP
Kadihanda diyor ki: Bir kimse nezr yapsa sonra bu malı zekât olarak vermek istese, bu zekâtı kabul olmaz. Bu malı nezr olarak vermesi lazımdır.
Sual: (Hastam iyi olursa, bir koyun kesmek veya yüz bin lira tasadduk nezrim olsun) denince, ikisinden birini yapmak kâfi mi?
CEVAP
Veya denince biri kâfidir.
Sual: (Sabah namazını her kaçırışta, üç gün oruç tutmak nezrim olsun) dedim. Nezrimi yerine getirmem gerekir mi?
CEVAP
İmkansız olan şeyi nezretmek yemin olur. Yemin kefareti vermeli ve namazını da kaza etmelidir.
Sual: Parası varken bir hayvan kesmeyi adayanın, sonra parası kalmasa, bunun için ödünç alması gerekir mi?
CEVAP
Hayır. Parası olunca keser.
Sual: Üç sene önce adadığım koyunu, şimdi kessem caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Nezri, birkaç sene geciktirmek, günah mı?
CEVAP
Hayır. Fakat sevabı azalır.
Sual: Adak kesilirken, yanlışlıkla vacib kurban denilse caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: (Bir haftada Kur'anı hatmedeceğim) diye nezredince, bir haftada bitirmek gerekir mi?
CEVAP
Hayır. Daha az veya daha fazla zamanda da bitirilebilir.
Sual: (Şu günahı işlersem, koç keseceğim) demek nezir olur mu?
CEVAP
Hayır. Murad edilen şey için nezir yapılır.
Sual: (Sabah namazına kalkamadığım her sefer için bir gün oruç tutacağım) diye nezretmek caiz mi?
CEVAP
Hayır.
Sual: (İyi oldum şükür. Bir kurban keseyim) dedim. Bu adak mı?
CEVAP
Evet.
Sual: Rüyamda (Kurban kesin) dediler. Uyanınca kocama anlattım. (Peki keselim) dedi. Böyle söylemesi adak olur mu?
CEVAP
Hayır.
Sual: (Oğlum iyi olursa, bin lira sadaka vereceğim) diye nezrettim. Para yerine aynı değerde eşya vermem caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Yarın zengin olacağım. Şimdi mülkümden çok nezr sahih mi?
CEVAP
Sahih olmaz.
Sual: Üç koç adamıştım. Yerine bir inek kesmem caiz mi?
CEVAP
Hayır.
Sual: Koyun adamıştım. Soranlara aynı hayvanı kastedip kurban keseceğim dedim. Hangisi muteberdir?
CEVAP
Satın alırken yaptığı niyeti muteberdir.
Sual: Kurbanlık vasfı olmayan kuzu, sadaka olarak adanır mı?
CEVAP
Evet. Haram olmayan her mal sadaka olarak adanır.
Sual: Bir kimse, beş günah ismini sayıp (Bu günahları işlersem şu parayı tasadduk edeceğim) diye nezretse, o günahlardan birini veya ikisini işlese, nezrini yani adağını yerine getirmesi lazım mıdır?
CEVAP
Bu nezr olmaz. Murad edilen şey için nezr yapılır.
Sual: Annemin adak kurban borcu var. Vakti geçmiş. Değerini nasıl hesaplayabiliriz? Oğluna ya da damadına verebilir mi?
CEVAP
Bugün piyasaya gidilir, ortalama bir kurban kaça alınıyorsa, o değerde altın verilir. Fakirse damadına verebilir. Oğluna veremez.
Sual: Adak kurbanının sakatatları dahil her şeyi dağıtılır değil mi?
CEVAP
Evet dağıtılır.
Sual: Bir kimse bir adak adıyor, şöyle; "Eğer torunum okulunu bitirirse Allah rızası için bir kurbanlık koyun keseceğim" diyor ve torunu okulunu bitiriyor. Kurban adanan kimsenin yani torunun, kurban kesilirken adak kurbanın başında olmasına gerek var mıdır?
CEVAP
Hayır. Ne adayanın ne de torunun başında bulunması gerekmez.
Sual: Adak kurbanının kanını adanan kişinin alnına vuruyorlar. Doğru mudur?
CEVAP
Yanlış. Uygun değil.
Sual: Benim adak borcum var. Ayrıca kurban bana vacib olursa, bu durumda önceliği vacib olan kurbana mı vermeliyim?
CEVAP
Adaklar her zaman kesilir, kurban bayramını beklemek gerekmez. Para elinize geçince kesersiniz. Kurban size vacib oluyorsa bayramda kurbanınızı kesersiniz.
Sual: Benim adak borcum var. (Geçen sene benim bir işim olursa bir kaç kurban kesecektim ve belirli bir yerlere (Çeçenistan ve saire) gönderecektim). Bu işimin olmasını Allahü teâlâ nasip etti. Yalnız, kaç kurban ve nereye olduğunu bir türlü hatırlayamıyorum. Ne yapmam gerekir?
CEVAP
Kurban denilince kurban bayramında kesilmesi gerekirdi. Eğer üzerinden bir kurban bayramı geçmişse, artık kesemezsiniz, bedelini, yani değerini altın olarak bir fakire vermeniz gerekir.
Nereye olması önemli değildir. Yani denilen yere vermek şartı yoktur. Fakat kurbanın adedi önemlidir. Zannınız ne ise ona göre hareket etmeniz gerekir, bir mi dediniz iki mi dediniz, hatırınızda kalan ne ise ona göre hareket edersiniz.
Sual: Eşim, isteğim yerine geldiği an Silsile-i aliyye büyüklerinin ruhlarına, hediye etmek için 3 kurban keseceğini vaad etmiş. Bu adak mıdır, yoksa dilek midir?
CEVAP
Bu adaktır. Yerine geldiği zaman, kurban bayramında kesmeniz veya kestirmeniz gerekir. Adak, fakirin hakkıdır. Eşiniz de yiyemez siz de yiyemezsiniz. Ancak bir fakire verdiğinizde, o fakir, zengin fakir istediğine yedirebilir, o zaman sizler de yiyebilirsiniz.
Sual: Okulu bitirirsem bir hayvan keseceğim dedim. Bu hayvan adak mı olmuş oluyor?
CEVAP
Evet adak oluyor. Etinden sen ve ailen yiyemez. Zenginler de yiyemez. Kardeşiniz yiyebilir.
Sual: Ünye’li bir arkadaşımız var. Seneler önce bir sıkıntısı varmış. Bu giderse bir öküz keseceğim ve Ünye’de bir yemek vereceğim diye adak adamış. Şu anda ise İstanbul’da çalışıyor. İsteği olunca öküzü İstanbul’da kesiyor ve yemeği İstanbul’da veriyor. Şimdi ise aklı başına geliyor bunu Ünye’de mi yapmam gerekirdi diyor. Bu arkadaşın adağı ödenmiş midir?
CEVAP
Ünye’de kesmesi gerekmez, istediği yerde kesebilir. Adağı yerine gelmiştir.
Sual: Kayınbiraderimin her inşaata başlamadan önce kesmeyi âdet haline getirdiği hayvanın etinden zenginlerin yemesi caiz midir?
CEVAP
Zenginler ve hanımı ve çocukları yiyemez. Normal işçiler yesin diye kesmişse, yani kasaptan et alır gibi daha ucuz olur, daha uygun diye almışsa adak olmaz, herkes yiyebilir
Sual: Oğlum askerden gelince kurban kesmeyi adadım. Askerden gelince mi, yoksa kurban bayramında mı kesmem lazım?
CEVAP
Kurban bayramında kesmek lazımdır.
Sual: Arkadaş ev almış, cenab-ı Hakka şükür için acaba kurban mı kessek, yoksa bir kaç fakire bedelini sadaka olarak mı versek daha iyidir. Hangisi daha evladır diye soruyor.
CEVAP
Vacib sevabı nafile sevabından çok büyüktür, mukayese bile kabul etmez. Alınan arabaya, eve şükür için hayvan kesmeye niyet edince adak olur. Adağı da kesmek vacib olur. Etinden kendisi ve zenginler yiyemez.
Kurban lafzı geçerse kurban bayramında kesmesi gerekir, daha önce kesilse adak yerini bulmaz. Kurban lafzı geçmezse istediği zaman kesebilir. Adak ayrı, adak kurbanı ayrıdır.
Bedelini vermek daha kolay olabilir. Onun için üç beş fakire şu kadar para vereceğim diye adar ve verir. Böylece de vacib sevabı alınır.
Sual: Zenginler adak kurbanının etinden yiyemez diye yazılarınız sayesinde yeni öğrendik. Seneler evvelinde, eniştem sağ salim arabayla Türkiye’ye varınca bir koç keseceğim diyerek adak adamış, bunu yerine getirdi, kendisi adak etinden satın alıp yedi, fakat bizler bilmediğimiz için dinen zengin olduğumuz halde, yedik. Şimdi bunu nasıl düzelteceğiz? Vefat etmiş annem için de bunu düzeltebilir miyim?
CEVAP
Yenilen etin parası kadar bir para bir fakire sadaka olarak verilir.
Sual: Annem bir torunum olursa Allah rızası için 2 kurban keseceğim dedi ve bir torunu oldu. Fakat bir kurban bayramı geçti, 1 tanesini kurban bayramından sonra kesti, diğer kurbanını kesemedi bu kurbanda kurbanı kesmesi mi lazım ve ne yapması lazım? Kesilen kurban etinden kimler yiyemez?
CEVAP
Kurban bayramında kesmesi gerekirdi. Öteki de zamanında kesilmemiş oldu. Yani iki tane borcu var. Bu bayramda ikisini de kesse borç yerine gelmez. İki kurban parasını altın olarak fakir birine bu niyetle verirseniz borçtan kurtulursunuz.
Adak etinden kesenin kendisi ana babası ve çocukları ve torunları yiyemez. Bir de zenginler yiyemez. Zengin dediğim de borçlarını çıktıktan sonra, 96 gram altını veya bu değerde parası olan kimse demektir.
Sual: Bizim bir adak kurbanı vardı, fakat zamanı geçti. Yani ilk kurban bayramı geçti. Değerini altın olarak vermek şart mı?
CEVAP
Vacibdir.
Sual: Adak adamak diye bir şey var mı?
CEVAP
Elbette var. Mesela kardeşim, namaz kılmaya başlarsa, yedi Yasin okuyup sevabını Ubeydullah-i Ahrar hazretlerine bağışlayacağım demek bir adak adamak olur.
Yahut falanca ile evlenirsem, Allah için bir kurban keseceğim demek adak adamak olur.
Sual: Büyük miktarda borcu olan bir tanıdığım var. Peyderpey borçlarını ödüyor. İşler de fena değil ve dışardan biraz göz ediyorlarmış. Allah için kan akıtıp etleri işçilerine vermek istiyor. Hem de Allah’ın izniyle nazardan, kazadan beladan korunmuş oluruz diyor. Sorum şu: Borcu olanın sadaka vermesi uygun mu? Kurban parası dokunmaz diyor. Bu tip sadakalardan alacaklının hukukuna girilir mi? Sadaka vermenin de bir derecesi var mı?
CEVAP
Hemen vermesi gereken ödünç borç ile, taksitli borçların hükmü farklıdır. Taksitli borçları olan her sadakayı verir. Adak keser. Ama adak hayvanını sadece fakir olan işçiler yiyebilir, içlerinde nisabı bulan işçi varsa yiyemez. yerse onun parasını da bir fakire vermesi gerekir. Acil verilmesi gereken ödünç borcu olan bile, miktarı az olan sadaka verebilir.
Sual: Amerika’da yaşıyorum. Adak kurbanım var. Vekaletle Türkiye’de kestirebilir miyim? Yoksa bizzat benim mi kesmem gerekiyor?
CEVAP
Evet vekalet verince olur. Bizzat sizin kesmeniz gerekmez. Vekiliniz kesip fakirlere dağıtabilir.
Sual: Allahü teâlânın rızası için kurban keseceğim. Adak değil. Ev aldık, araba aldık bunun için keseceğiz. Kendimiz aile efradı bunun etinden yiyebilir mi?
CEVAP
Aldığımız evden veya arabadan dolayı Allah rızası için hayvan denilince adak olur. Başıma gelecek belalardan kurtulmak niyetiyle, Allah rızası için bir koyun keseceğim demek de adak olur. Kurban denilince hem adak olur hem de bu adağı kurban bayramında kesmek gerekir. Etinden kesenler ve zenginler yiyemez. Eti fakirlere verilir.
Sual: Yeni araba alınca arabanın tekerleği yanında veya temel atılırken temelin içinde kurban kesmek uygun mudur?
CEVAP
Yolcusu veya sevip saydığı kimse gelince, o insan için saygı hayvanı veya şükür hayvanı kesmek caiz değildir. Yolcu gelmeden veya gelince adak edilir ve adak olarak, yani Allahü teâlâ için kesilir ve etleri fakirlere yedirilirse caiz olur.
Allahü teâlânın rızası için olmayıp, yalnız hacdan gelen için ve gelen reisi karşılamak için kesilen hayvan leş olur. Kesmesi ve yemesi haram olur. Gelene ziyafet için kesmekte ise hiç mahzur yoktur.
Bir araba alınca, temel atılırken veya hasta iyi olunca, Allah için hayvan kesmeyi adayıp, etini fakirlere sadaka vermek caizdir.
Bir kimse, kestiği hayvanı Allah için kesiyorsa, ister arabanın tekerleği yanında, ister arabanın üstünde kessin mahzuru olmaz. Adak edilen hayvan yalnız Allah rızası için kesilmelidir. İnsan için, put için kesilenler yenmez.
Fakir olsun, zengin olsun, adak eden, adak edilerek kesilen hayvanın etinden yiyemez ve zekât vermesi caiz olmayanlara yediremez.
Ana-babasına, evlatlarına, karı-koca birbirine, fakir olsalar da yediremez. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere sadaka verir.
Sual: Kurban kesecek misin desek, fakir de evet dese adak olur mu?
CEVAP
Adak olmaz.
Adak kurbana dâhil edilir
Sual: Biri adak, biri akika, biri vacib olan bayram kurbanı, biri nafile, biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için olmak üzere kurban kesmek istense, bir inek kesilebilir mi?
CEVAP
Evet, kesilebilir. Yedi kişiye kadar ortak olmak caizdir.
Sual: Adak etinden süt anne, süt baba ve süt kardeş yiyebilir mi?
CEVAP
Fakir veya zengin, adakta bulunursa, adak hayvanın etinden yiyemez ve zekât verilmesi caiz olmayan anasına, babasına, dedesine, evladına, torununa, kocasına veya karısına, fakir olsalar da, yediremez. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere sadaka verir. Yeniden hayvan kesmek gerekmez.
Akrabasından ve evinde bulunanlardan, zekâtını vermesi caiz olan büyük, küçük herkes yiyebilir. Kardeş, kayınvalide, kayınpeder, gelin, üvey anne, üvey baba, üvey evlat, süt anne, süt baba ve süt kardeş de yiyebilir. Bunların içinde zengin olanlar yiyemez. Yerlerse, adak sahibi, bunların yediklerinin kıymetini fakirlere verir. (Hindiyye)
Sual: Adak orucu arka arkaya mı tutulur?
CEVAP
Nasıl niyet etmişse öyle tutar. Şu kadar gün oruç tutacağım demişse, yani peş peşe tutacağım dememişse, muhayyerdir, dilediği gibi tutar.
Sual: Senelerdir yerine getiremediğimiz bir kurban adağımız vardır. Kesilemeyen bu kurbanın parasını, beyim, fakir ablasına verse olur mu?
CEVAP
Bir kimse, "Bir hayvan keseceğim" diye adakta bulunursa, dilediği zaman dilediği yerde keser. Bedelini vermesi caiz olmaz.
Niyet ederken hayvan demeyip de kurban diyen kimse, kurban bayramında kesmesi gerekir. Bütün kurbanlar, kurban bayramında kesilir. İlk kurban bayramında kesilmeyen kurbanlar, başka zaman veya ondan sonraki kurban bayramında kesilmez. Yani zamanında kesilmeyen kurbanların kazası, kurban olarak değil, bedeli altın olarak bir fakire verilir.
Beyiniz de, kurban bayramını geçirdiği için, bedelini herhangi bir fakire vermesi gerekir. Fakir akrabaya vermek daha iyidir. Zekâtı da yakın akrabaya vermek iyi olur.
Altın olarak vermek zor olursa, bunun da kolayı var. Adak beyinizin ise, ablasına telefon ederek, yahut mektup yazarak veya yakında ise söz ile vekalet alırsınız. Mesela, (Sana verilecek kurban bedelini almak ve kullanmak üzere beni vekil et!) dersiniz. O da (Vekil ettim) derse, beyiniz bir kurban bedeli altını size verir. Siz de altının tutarı kadar parayı beyinizin ablasına verir veya gönderirsiniz. Altın sizin olur.
Sual: "Şu işim olursa Allah rızası için Eyüp sultanda bir koyun adağım olsun" diyen, bu adağını başka yerde kesebilir mi?
CEVAP
İstediğiniz yerde kesmeniz caizdir. Etini siz yiyemezsiniz, fakirlere vermeniz gerekir. (Hidaye)
Sual: Adadığım kırk Yasini başka birine okutmam caiz olur mu?
CEVAP
Caizdir. (Redd-ül muhtar)
Adağın bedelini vermek
Sual: Horoz adayan kimsenin, horozu kesmesi şart mı?
CEVAP
Hayır, kesmesi şart değildir. Horozu diri olarak bir fakire verebilir; çünkü horozdan kurban olmaz. Koyun kesmek adansaydı bedeli verilmez, herhangi bir zamanda kesmek gerekirdi.
Eğer koyun kurban olarak adanırsa, isteği gerçekleşince, ilk kurban bayramının ilk üç gününde kesmek gerekir. Kesilemezse, bedeli altın olarak bir fakire verilir.
İki hayvan adayan
Sual: Bir yaşını doldurmuş iki küçük kuzu adayan, ikisinin değerinde büyük bir koç kesebilir mi?
CEVAP
Hayır, kesemez. İki hayvan kesmesi gerekir.
Koyun yerine keçi
Sual: Koyun adayan, bunun yerine keçi kesebilir mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Şu işim olursa, bir hayvan keseceğim diye adakta bulundum. Fakat şimdi, koyun mu, keçi mi diye, adadığım hayvanın cinsini hatırlamıyorum. Hangi hayvanı, ne zaman kesmem gerekir?
CEVAP
Adakta âdete bakılır. Adaklık hayvan dendi mi, genelde koyun anlaşılır. Hangi zaman keseceğini hatırlamayan kimse, ihtiyaten Kurban bayramında keser.
Sual: Bir kimse, (Bu iş şöyle olmazsa, şunu yapacağım) dese ve o iş öyle olmasa adadığı şeyi yapması gerekir mi?
CEVAP
O iş olmadıktan sonra, yapacağını yapması gerekmez.
Allah rızası için
Sual: Adak adarken, (Allah rızası için) demeden, sadece, namaz kılmayı, oruç tutmayı veya kurban kesmeyi adayanın adağı sahih olur mu?
CEVAP
Evet, sahih olur. Bunlar zaten Allah rızası için yapılır. Allah rızası için denmese de, adak sahih olur.
Adak kurbanı önceden kesilse
Sual: Adak kurbanını bayramdan önce kesen, daha sonra kurban dediği için Kurban Bayramında kesileceğini öğrense, Kurban Bayramında tekrar kesmesi gerektiği için, şimdi kestiği hayvanın etinden yiyebilir mi?
CEVAP
Evet, adak olmadığı için yiyebilir. Ancak, bayramda keseceği adak olduğu için, kendisi yiyemediği gibi, fakir olsalar da zekât verilmesi caiz olmayan anası, babası, dedesi, çocukları, torunları ve eşi yiyemez. Yabancı da olsa zenginlere veremez.
Koç adamak
Sual: Koç adayan kimsenin, illa koç mu kesmesi gerekir? Başka hayvan kesemez mi?
CEVAP
Koç kesmesi şart değildir. Koyun, keçi, inek de kesebilir; ama inek adayan, bir koç kesemez. Yedi koç kesebilir.
Adağı geciktirmek
Sual: Zengin, (Hastam iyi olursa, bir koç keseceğim) diye bir adakta bulunsa, hastası iyileşse; ama fakirleşip adağını kesemese, maddi durumu düzelene kadar adağını geciktirmesi caiz olur mu?
CEVAP
Evet, caizdir.
Horoz kurban olmaz
Sual: Horozdan kurban olmayacağını bilmeden, (Horoz kurban edeceğim) diye adakta bulunan kimsenin, bir horoz kesmesi gerekir mi?
CEVAP
Horoz kurban olmazsa da, eti sadaka olarak veya diri olarak fakire verilir. Adağını yerine getirmesi lazımdır.
Oruç adamak
Sual: (Hastam iyi olursa Allah rızası için oruç tutacağım) diyenin, hastası iyi olunca, kaç gün tutması gerekir?
CEVAP
Üç gün oruç tutması gerekir. Bir kimse, (Allah rızası için oruç tutayım) dese, kaç gün olduğunu söylemese, bu orucu adak olur ve üç gün oruç tutar. (S. Ebediyye)
Sadaka adayan
Sual: Adadığımız bir para, âkıl baliğ olmayan çocuğa verilebilir mi?
CEVAP
Evet, çocuk ve babası fakirse adak sahih olur.
Adak parası ve zekât
Sual: Şu işim olursa şu kadar parayı şuraya vereceğim, diye adakta bulunmuştum. O işim oldu. Bu parayı zekât olarak versem, adak borcundan kurtulur muyum?
CEVAP
Adak borcundan kurtulmuş olunmaz. Adağı da vermek gerekir. (Kadıhan)
Para yerine değeri
Sual: Şu kadar para vereyim diye adakta bulundum. Para yerine altın veya aynı değerde herhangi bir eşya vermek caiz olur mu?
CEVAP
Evet, caiz olur.
İki kişi bir adak
Sual: İki kişinin bir koyun kurban etmeleri caiz olmadığı gibi, iki kişinin bir koyunu adaması da mı sahih olmaz?
CEVAP
Evet, sahih olmaz.
Sadaka adamak
Sual: Bir kimse lira sadaka adasa, bunu zekât vermesi gereken maldan mı vermesi gerekir?
CEVAP
Evet, zekât malından vermek gerekir. Ticaret malı yoksa, altın verir. Başka maldan veremez. (İhtiyar - İslam Ahlakı)
Kan adamak
Sual: (Şu işim olursa, şu kadar kan vereceğim) diye adakta bulununca, işimiz olunca, adağımızı yerine getirmemiz gerekir mi?
CEVAP
Öyle adak sahih olmadığı, günah olduğu için, adanan kanı vermek gerekmez. Adanan şeyin, farz veya vacib olan bir ibadete benzemesi yahut başlı başına bir ibadet olması gerekir. Kan dahil, insanın hiçbir organı mal olmadığı için, adak yapılamaz. Mesela, (Şu işim olursa, böbreğimin birini bir böbrek hastasına bağışlayacağım) demek sahih olmaz. Mal olmayan şey, bağışlanmaz ve ibadet olmadığı için adak olmaz. Ancak kendisinden kan alınmasına veya bir organın başka hastaya verilmesine izin vermekte mahzur olmaz. İzin vermekle bağışlamayı birbirine karıştırmamalıdır.
Günah olan şeyi adamak
Sual: Günah olan bir şey adansa, onu yapmak gerekir mi? Gerekmezse ne yapılır? Mesela bir kimse Kurban Bayramı'nda oruç tutmayı adasa, ne yapması lazım? On kişi, birlikte nâfile bir namazı, mesela tesbih namazını cemaatle kılmayı adasalar, ne yapmaları gerekir?
CEVAP
Kurban Bayramı günü oruç adamak caiz olur. Çünkü orucun kendi haram değildir. Başka gün tutması lazım olur. Nâfile namaz kılmayı adamak da caizdir, ama cemaatle kılmayıp tek başına kılmaları gerekir. Haram bir şeyi adamak, mesela, (Filanı öldürmek, Allah için nezrim olsun) dense, bu adağı yapmak haram olur, büyük günah olur. Öldürmeyip, yemin kefareti vermesi gerekir.
Sahih olmayan adak
Sual: Hayvan kesecek gücü olmadığı hâlde (Şu işim olursa, Allah rızası için bir koyun kesmek nezrim olsun) diyen kimsenin işi olunca, adağı kesmesi vacib olur mu?
CEVAP
Vacib olmaz. Böyle sahih olmayan nezri kasten yapmak günahtır.
Yitikten adak
Sual: Bir koçum çalındı. Ben de, (Şayet çalınan koçum elime geçerse, o koçu kesip fakirlere yedireceğim) diye adakta bulundum. Tanıdıklar koçu bulup getirdiler. Bu koçu kesmem lazım mıdır?
CEVAP
İnsan, ancak kendi mülkü olan hayvanı adak edebilir. Çalınınca sizin mülkünüzden çıkmış olur. O koçu adamanız sahih olmaz. Sahih olmadığı için de şimdi o koçu kesmeniz gerekmez. Yanlış adak yaptığınız için tevbe istigfar etmeniz yeter.
Adağı önceden yapmak
Sual: (Bir ay sonra bin lira sadaka vereceğim) diye adayan, bir ayı beklemeden hemen verse veya birkaç ay yahut birkaç yıl geciktirse caiz olur mu? Fakirse, bin lirası yoksa, yine yerine getirmesi lazım olur mu?
CEVAP
Şarta bağlı olmayan adağı, tayin ettiği zamandan önce yapmak caizdir. Fakat şarta bağlı, yani (Şu işim olursa…) diyerek adanan adağın ise, şart hâsıl olmadan yerine getirilmesi caiz funduszeue.info getirirse, şart hâsıl olunca, tekrar yapması gerekir.
Şarta bağlı olmayan adağı, yani (Falanca fakire veya filanca vakfa şunu vermeyi adadım) denirse, fakir olsa da, hemen yerine getirmesi lazım olur. Özürsüz geciktirmek caiz olursa da, sevabı azalır. Fakir kimse, gücünün yetmediği şeyi adamamalıdır.
Allah'a su-i zan
Sual: TV baykuşu bir hoca, (İşin olsa da, olmasa da, adadığın koçu hemen kesip Allah'ı borçlandır! Allah, borçtan kurtulmak için isteğini yerine getirir) diyor. Böyle söylemek uygun mu?
CEVAP
Allah’ı borçlandırma tâbiri, hem edeb, hem de ilim bakımından yanlıştır. Bir kul, Allah’ı bir şey yapmaya nasıl mecbur eder ki?
Adak için söylediği şart gerçekleşmeden, adak edilen koç kesilmez. Eğer kesilirse, adak gerçekleşince, yeniden başka bir koç kesmek gerekir.
Zengin fakirleşse
Sual: Zengin bir kimse, (Şu işim olursa, Allah rızası için bir koyun keseceğim) dese, sonra fakirleşse, o işi olunca da fakirliği devam etse, adağını yerine getirmeyi, zengin olana kadar geciktirebilir mi?
CEVAP
Evet, geciktirebilir.
Abdestsiz namaz kılmak
Sual: Abdestsiz namaz kılmak her durumda küfür müdür? (Abdestsiz iki rekât namaz kılacağım) diye adakta bulunan kimsenin, bu namazı abdestsiz mi kılması lazımdır?
CEVAP
Abdestsiz namaz kılmanın, duruma göre küfür olduğunu söyleyen olduğu gibi, küfür olmadığını söyleyen âlimler de vardır. (Berîka)
Sırf namazla alay etmek için abdestsiz namaz kılınırsa küfür olacağı, fakat başka sebeplerle kılınırsa küfür olmayacağı açıklanmıştır. Bu konuda, din kitaplarımızda deniyor ki:
Kasten, hiçbir mazeret olmadan abdestsiz namaz kılan kâfir olur. (Hindiyye)
Abdest almak için su bulamayan ve teyemmüm için toprak da bulamayan kimse, kendini namaz kılanlara benzetir. Bu niyetle kasten abdestsiz namaz kılması küfür olmaz. (Dürr-ül muhtar)
Abdestsiz namaz kılmayı adamak geçersizdir. (Hindiyye)
Abdestsiz olarak iki rekât namaz kılmayı adamak, İmam-ı Muhammed'e göre geçersizse de, İmam-ı Ebu Yusuf'a göre, abdest alarak o namazı kılmak lâzımdır. (Halebî)
Bir rekât namaz kılmayı adayanın, iki rekât, üç rekât adayanın ise, dört rekât kılması gerekir. (İbni Âbidin)
Bu ifadelerden anlaşılıyor ki, yanlış bir şey adayanın, o işin doğrusu ne ise, onu yapması lazımdır. Mesela cemaatle namaz kılmayı adayan kimsenin, o namazı yalnız kılması lazımdır. Çünkü cemaatle namaz kılmayı adamak yanlıştır. Abdestsiz namaz kılmayı adayanın da abdest alarak kılması lazım. Gündüz iki rekât namazı sesli olarak kılmayı adayanın da sessiz olarak kılması lazımdır. Orucunu içkiyle açacağını adayan da içkiyle orucunu açmaz.
Sual: Şu işim olursa, şu kadar Yasin okuyacağım, şu kadar tavaf yapacağım, salevat okuyacağım diye adak yapılabilir mi?
Cevap: Kur’an-ı kerim okumayı ve tavaf etmeyi adamak caizdir. Peygamber efendimize her gün, belli sayıda salevat okumayı mesela, Delâil-i hayrât veya Câliyet-ül ekdâr okumayı adamak caizdir.
Sual: Bir kimse, elinde olandan daha çok bir malı veya parayı adak olarak adayabilir mi?
Cevap: Nezir, adak edilen sadakanın, paranın, eşyanın, kişinin kendi malı olması, mülkündekinden çok olmaması ve başkasının malı olmaması lazımdır. Mesela yüz lirası olan bir kimse, bin lira sadaka vermeyi adasa, elinde, mülkünde sadece yüz lirası olduğu için, bu yüz lirayı vermesi lazım olur. Bir kimse de, belli miktarda altını vermeyi nezretse, adasa, altınlar da helak olsa, nezir, adak sakıt olur yani yerine getirmesi gerekmez.
Sual: Bir kimse, şu işim olursa bir horoz kurban edeceğim diye adakta bulunabilir mi?
Cevap: Allah rızası için horoz kurban edeceğim veya keseceğim diyerek horoz adamak caiz olmaz. Çünkü horoz, kurbanlık hayvan değildir. Horoz adamak isteyen; “Allah rızası için horoz kesip, etini fakirlere vereceğim” demeli ve horozu diri olarak veya kesip, etini fakire vermelidir. Böylece, kurban değil, sadaka nezir, adak edilmiş olur.
Ziyafetiçinhayvankesmek
Sual: Bir misafir geldiğinde veya uzaktan gelen bir yolcu için, ziyafet niyeti ile bir hayvan kesip, pişirip ikram etmenin, yedirmenin mahzuru olur mu?
Cevap: Yolcusu veya sevdiği, saydığı kimse gelince, sevinç veya o insan için saygı hayvanı veya şükür hayvanı kesmek caiz değildir. Yolcu gelmeden veya gelince adak edilir ve adak olarak, yani Allahü teâlâ için kesilir ve etleri fakirlere yedirilir. Zenginler yiyemez. Hayvan kesmeyi adarken, kurban denirse, kurban bayramında kesmesi lazım olur. Gelen misafire veya yolcuya ziyafet çekmek, ikramda bulunmak için hayvan kesmek ise caizdir.
Sual: Şu kadar parayı fakire vereceğim diye adakta bulunan kimse, söylediği miktarı mı vermesi gerekir?
Cevap: Herhangi bir fakire vermek üzere sadaka adayan kimse, vereceği paranın miktarını söylerse, o miktarı verir. Eğer miktarını söylemezse, yemin kefareti, yani on fakire gram buğday veya bunun değerini verir.
Sual: Bir şarta bağlı olarak yapılan adak, şart edilen şey olmadan önce yerine getirilebilir mi?
Cevap: Bir şarta bağlı olmayan nezri, adağı, tayin ettiği zamandan önce yapmak caizdir. Fakat, şarta bağlı olan nezri, adağı ise, istenilen şart hasıl olmadan önce yapmak sahih olmaz.
Sual:Şaban ayında bir ay oruç tutacağım diye adakta bulunan bir kimse, bu ayın tamamını mı oruçlu geçirir?
Cevap: Adı belli bir ayın orucunu adak eden kimse, o ay her gün oruç tutar. Bozduğu günleri ise, kaza eder. Ayın adını söylemedi ise, çeşitli aylarda, bir ay, otuz gün oruç tutar.
Sual: Bir şeyi sadaka olarak adayan bir kimse, adadığı şeyin değerinde başka bir şey de verebilir mi?
Cevap: Sadaka vermek için bir şey adayan kimse, aynı değerde başka şeyi veya kıymetini de verebilir.
Sual: Hasta olan bir kimse, bir ay oruç tutmayı adasa, sonra da vefat etse, ne yapılması gerekir?
Cevap: Hasta olan bir kimse, Allah için bir ay oruç tutayım dese, iyi olmadan da ölse, bir şey lazım gelmez. Bir gün bile iyi olup tutmaz ise, hepsi için iskat yapılmasını vasiyet eder.
Sual: Adakta bulunan kimse, adağını yerine getirmezse günaha girmiş olur mu?
Cevap: Nezir, adak, bir ibadettir. Çünkü namaz, oruç, hacca gitmek ve başka ibadetler nezir olunur. Nezrin, adağın, yerine getirilmesini İslâmiyet emretmektedir. Yerine getirilmezse, günah olur.
Adağı kim kesiyorsa o kişinin anne, babası, dedesi, ninesi, eşi, çocukları ve torunları adak kurbanından et yiyemez. Bir şekilde bu kişilerden birisi kurbandan yerse adak kurbanı kesen kişi, yenilen etin tutarı ne kadarsa o kadar miktarı fukaraya sadaka vermesi gerekir. Et bu kişilerin dışındaki yoksul, ihtiyacı olanlara dağıtılır. Bölgede et dağıtılacak hiç yoksul kişiler yoksa adak kabul olmaz.
Kurbanda kesilen hayvanın farkı[değiştir Adak Çeşitleri Nelerdir?
Adak nedir, ne için adanır? Adak ne olabilir? İslam’da adak adamanın hükmü ve şartları.
Arapça’da nezir (nezr) diye ifade edilen adak fıkıh dilinde, “bir kimsenin dinen yükümlü olmadığı ibadet cinsinden bir şeyi kendisi için vâcip kılması”nı ifade eder.
ADAĞIN MÂHİYETİ
Adak; Allah Teâlâ’ya ibadet amacıyla, mükellef olmadığı halde mübah olan bir işi yapmayı kararlaştırmak, böyle bir işi kendisine vacip kılmak ve bu konuda Allah’a söz vermek demektir. Arapça’da adağın karşılığı “nezir” olup, çoğulu “nüzür” dür.
Allah rızası için ibadet sayılan bazı şeyleri adamak sevaba vesiledir. “Adağım olsun ki Allah rızası için yarın oruç tutayım” veya “yoksullara şu kadar para vereyim” denilmesi gibi.
Dünyaya ait bir amaç için yapılacak adaklar makbul değildir. “Filan işim yoluna girerse üç gün oruç tutayım” veya “yoksullara şu kadar para vereyim” denilmesi gibi.
Bu şekilde dünyevî bir gaye için yapılacak bir ibadet ve taat yüce bir maksada değil dünyalık isteğine dayanmış olur. Bu ise ibadetlerde bulunması gereken ihlâsla bağdaşmaz. Zaten böyle bir adak kaderi değiştiremez. Kaderde yazılı olan ne ise o meydana gelir.
Belki dünyada bir takım nimetlere kavuşma veya bir takım sıkıntılardan kurtulma halinde Allah’a şükür için fazla ibadet ve taat, hayır ve hasenât yapmak daha uygun olur.
Bununla birlikte aşağıda şartlarını belirleyeceğimiz ölçüler içinde yapılacak adakları yerine getirmek vacip olur.
Adak önceki semâvî dinlerde de yer almış bulunan bir ibadettir. Kur’an-ı Kerim’de Hz. Meryem ile ilgili kıssada adaktan şu şekilde söz edilir: “Hani İmran’ın karısı şöyle demişti: Rabbim! Karnımdakini yalnız sana hizmet etmesi için adadım. Bunu benden kabul buyur. Allah’ım! Sen her şeyi çok iyi işiten ve çok iyi bilensin.”[1] Ve yine Hz. Meryem’e şöyle hitap edilmişti: “İnsanlardan birini görürsen; ‘Rahman olan Allah’a konuşmama orucu adadım, bugün kimse ile konuşmayacağım’ de”[2]
Allah Teâlâ şöyle buyurur: “Onlar, adaklarını yerine getirsinler”[3]“Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyi niçin söylüyorsunuz?”[4] Hz. Peygamber (s.a.s.) de meşru konulardaki adakla ilgili olarak şöyle buyurmuştur: “Her kim Allah’a itaat edeceğini adarsa itaat etsin, her kim de Allah’a ısyan edeceğini adarsa, Allah’a âsi olmasın.”[5]
ADAĞIN ŞARTLARI
Adağın İslâmî hükümlere göre geçerli olabilmesi için şu şartların bulunması gerekir:
1) Adanan şeyin cinsinden bir farz veya vacibin bulunması gerekir. Bir kimse, “üç gün oruç tutayım”, “on rekât namaz kılayım” veya “bir kurban keseyim” diye adakta bulunsa bunları yerine getirmesi vacip olur. Çünkü bunların cinsinden farz veya vacip ibadetler vardır. Fakat, “hasta ziyaret edeyim” veya “mevlit okutayım” diye yapılacak adağın yerine getirilmesi gerekmez. Çünkü bunların cinsinden farz veya vacip yoktur.
2) Adayanın akıllı ve ergen olması gerekir. Küçüğün veya akıl hastasının yaptığı adağın yerine getirilmesi zorunlu değildir.
3) Adanan şeyin cinsinden olan farz veya vacip, başkasına bağlı olarak değil, kendi başına bir ibâdet olmalıdır. Meselâ, “iki rekat namaz kılayım” diye yapılan adak geçerli iken “abdest alayım” veya “tilâvet secdesinde bulunayım” diye yapılacak bir adak geçerli olmaz. Çünkü abdest ve tilâvet secdesi kendi başına bir ibadet amacıyla yapılmaz. Belki asıl ibadetlere birer vesiledir.
4) Adanan şey o anda veya gelecekte zaten yapılması gereken bir farz veya vacip olmamalıdır.
“Yarın sabah namazını kılayım” veya “vitir namazını kılayım” yahut zengin mukim kimsenin “bu yıl kurban bayramında kurban keseyim” diye yapacağı adaklar geçerli olmaz.
5) Adanan şey, temelde Allah’a ve Peygamber’ine isyan niteliğinde olmamalıdır. Meselâ, “ şu işim olursa kendimi Allah yolunda kurban edeyim ” diye yapılacak adak geçerli olmaz.
Ancak temelde meşru iken, başka bir sebepten ötürü yasaklanmış olan bir şeyi adamak geçerlidir. Meselâ; bir kimse Ramazan bayramının birinci gününde veya kurban bayramının dört gününde oruç tutmayı adasa bu geçerli olur. Ancak o günlerde oruç yasaklandığı için tutmayıp sonra kaza eder. Bununla birlikte o günlerde orucunu tutsa adağını yerine getirmiş olur.
“Şu işim olursa Allah için oğlumu kurban edeceğim ” diye yapılan adak, Ebû Yûsuf ve İmam Şâfiî’ ye göre geçerli olmaz. Çünkü bu caiz olmayan bir adaktır. Ebû Hanife ve İmam Muhammed’e göre bu durumda bir koyun kurban edilmesi gerekir. Çünkü İbrahim (a.s), oğlu İsmail’in yerine böyle bir kurban ile emrolunmuştur.
6) Adanan şeyin yerine getirilmesi imkânsız olmamalıdır. Meselâ; “Allah için dünkü günü veya geçen falanca günü oruç tutayım” diye adak yapılsa bir şey gerekmez. Çünkü böyle bir ibadetin yerine getirilmesi imkânsızdır.
“Filân zatın geleceği gün oruç tutayım” diye yapılan adakta, bu zat gece gelse veya gündüz zevalden sonra gelse artık oruç tutma imkânı olmaz. Sabahtan oruca engel bir hal olmaksızın gelmişse zevalden önce niyet edilerek oruç tutmak mümkün olur.
7) Adanan şey bir malın sadaka olarak verilmesi ise, mal adayanın mülkünden fazla olmamalı veya başkasına ait bulunmamalıdır. Çünkü adağı yapan kimse ancak mal varlığı kadar bir tasaddukta bulunabilecektir. Diğer yandan başkasının malını tasaddukta bulunmayı adamak da geçerli değildir.
ADAK ÇEŞİTLERİ
Adak genel olarak şarta bağlı olan ve şarta bağlı olmayan diye ikiye ayrılır.
1. Şarta Bağlı Olan Adaklar:
Bunlara “ muallak adaklar ” da denir. İkiye ayrılır:
a) Gerçekleşmesi istenen bir şarta bağlanan adaklar. Meselâ, “hastalığım iyileşirse şu kadar oruç tutayım” veya “kurban keseyim” diye yapılan adak şartlıdır. Bu hastalık iyileşirse adağı yerine getirmek vacip Ancak meşrû olmayan şifa dileğine dayalı adak yapılamaz. Meselâ, “Ey mübarek zat! Sen hastama şifa verirsen veya şu işimi yoluna koyarsan veya bana çocuk verirsen ya da kaybolan şu malımı iade edersen, türben için şu kadar harcayayım” diye yapılacak bir adak geçersiz olur. Böyle bir şifâ Allah’tan istenerek yapılırsa, buna bağlanacak adak geçerli olur.
b) Gerçekleşmesi istenmeyen bir şarta bağlanan adaklar. Meselâ; bir kimse kendisini sigara içmekten men etmek için, “eğer bundan sonra sigara içersem bir ay oruç tutayım” diye adakta bulunduktan sonra yine sigara içse, bu kimse muhayyer olur. İsterse bu adağını yerine getirir, yani bir ay oruç tutar veya isterse yemin kefâretini uygular. Çünkü sigara içmeme şartı, kendisince istenen bir şey değildir. Bu adak bir çeşit yemin niteliğindedir.
Bir şarta bağlanan adak, bu şartın gerçekleşmesinden önce yapılmaz. Meselâ, “oğlum askerden gelince üç gün oruç tutacağım” diye yapılan bir adakta, daha oğlu gelmeden oruç tutulsa adak yerine gelmiş olmaz. Oğlu gelince yeniden oruç tutması gerekir.
2. Şarta Bağlı Olmayan Adaklar:
Bunlara mutlak adak adı verilir. İkiye ayrılır:
a) Muayyen adak. Şarta bağlı olmaksızın belirli bir zamanda yapılması adanan adaktır. “Bu ayın son günü oruç tutayım ” diye adamak gibi.
Adak kurbanı için bir tarih belirlenmişse o tarihte kesilmelidir. Böyle bir tarih yoksa, uygun zamanda kesilebilir. Ancak adak kurbanının arefe günü kesilmesi, normal kurbanların da bir gün önceden kesilebileceği gibi, halkın yanlış bir anlayışa düşmesine yol açmaktadır. Bu yüzden adak kurbanı, diğer kurbanlarla birlikte kesilecekse, kurban bayramı günlerinde kesilmesi tercih edilmelidir.
İmam Züfer dışındaki Hanefî fakihlerine göre, mutlak adakta yer, zaman, belli para ve yoksulu belirlemek boş ve geçersizdir. Bunlara uyulması gerekmez. Meselâ, “Cuma günü oruç tutayım”, “Kâbe’de şu kadar namaz kılayım”, “şu parayı falanca beldede filanca yoksula vereyim” diye yapılan adaklarda, bunun aksine, başka bir günde oruç tutsa veya başka bir mescitte o kadar rekât namaz kılsa veya o miktarda başka bir parayı başka bir beldede başka bir yoksula verse adağını yerine getirmiş olur.
Kısaca yer, kişi, zaman ve benzeri sınırlayıcı şartlar sıkıcı ve yerine getirilmesi güçlük doğurabilen şartlar olup, bunlara uyulması gerekmez. Bunların bazıları anlamsız şartlardır. Belirli bir parayı vermeye zorlanmak ve uzun süre bu parayı adak amacıyla saklamak anlamsızdır. Onun yerine, aynı değerdeki başka bir para da bu işi görebilecektir.
b) Gayri muayyen adak: Bunlar herhangi bir şart veya zaman söz konusu olmaksızın yapılan mutlak adaklardır. “Üç gün oruç tutayım” veya “bir kurban keseyim” diye yapılan adak gibi.
Bir şarta bağlı olmayan adakların da yerine getirilmesi gerekir. Belirli bir zamanda yapılması adanan adak, başka günde kaza edilebilir. Belirlenen yer ve kişi de değiştirilebilir.
Adak konusu kurban ise, bunun kurban edilmesi meşru olan hayvanlardan seçilmesi gerekir. Koç, sığır, deve gibi. Ancak tavuk, horoz, hindi, tavşan, geyik vb. hayvanlar normalde kurban olmadıkları gibi adak konusu da yapılmamalıdır.
“Üzerime oruç vacip olsun” diye adayan kimseye yalnız bir gün oruç tutmak gerekir. Miktarını belirlemeksizin, “bir çok günler oruç tutayım” diye adayan kimsenin, Ebû Hanife’ye göre on, Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed’e göre yedi gün oruç tutması gerekir.
“Filan kimseye şu kadar para adadım”, “filan türbeye şu mumu adadım ” veya “ filan zatın gelmesi için kurban keseceğim ” gibi sözler caiz değildir.
Adak kurbanının etini adayan, kendisi yiyemeyeceği gibi, eşi, usûl ve fürûu , yani annesi, babası, dede ve nineleri ile çocuk ve torunları da yiyemez. Bunu yoksullara tasadduk etmesi gerekir. Eğer yiyecek olurlarsa yediklerinin kıymetini tasadduk etmeleri gerekir.
Yapılan bir adak veya yemin kefâreti yerine getirilmezse hâkim tarafından yapılmasına zorlanamaz. Çünkü bunlar sırf diyanetle ilgili olup, yükümlünün kendisine yönelik bir vecibedir.[6]
Dipnotlar:
[1]Âl-i İmrân, 3/ [2]Meryem, 19/ [3]Hac, 22/ [4]Saf, 61/2. [5]Buhârî, Eymân, 28, 31; Ebû Dâvud, Eymân, 19, Tirmizî, 2; Nesâî, Eymân, 27, 28; İbn Mâce, Keffârât, [6]Şürünbülâlî, Merâkî’l-Felâh, s. vd.; Zühaylî, age, II, vd.; Bilmen, age, s. vd.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
PAYLAŞ:
nest...
Adak Çeşitleri Nelerdir?
Adak nedir, ne için adanır? Adak ne olabilir? İslam’da adak adamanın hükmü ve şartları.
Arapça’da nezir (nezr) diye ifade edilen adak fıkıh dilinde, “bir kimsenin dinen yükümlü olmadığı ibadet cinsinden bir şeyi kendisi için vâcip kılması”nı ifade eder.
ADAĞIN MÂHİYETİ
Adak; Allah Teâlâ’ya ibadet amacıyla, mükellef olmadığı halde mübah olan bir işi yapmayı kararlaştırmak, böyle bir işi kendisine vacip kılmak ve bu konuda Allah’a söz vermek demektir. Arapça’da adağın karşılığı “nezir” olup, çoğulu “nüzür” dür.
Allah rızası için ibadet sayılan bazı şeyleri adamak sevaba vesiledir. “Adağım olsun ki Allah rızası için yarın oruç tutayım” veya “yoksullara şu kadar para vereyim” denilmesi gibi.
Dünyaya ait bir amaç için yapılacak adaklar makbul değildir. “Filan işim yoluna girerse üç gün oruç tutayım” veya “yoksullara şu kadar para vereyim” denilmesi gibi.
Bu şekilde dünyevî bir gaye için yapılacak bir ibadet ve taat yüce bir maksada değil dünyalık isteğine dayanmış olur. Bu ise ibadetlerde bulunması gereken ihlâsla bağdaşmaz. Zaten böyle bir adak kaderi değiştiremez. Kaderde yazılı olan ne ise o meydana gelir.
Belki dünyada bir takım nimetlere kavuşma veya bir takım sıkıntılardan kurtulma halinde Allah’a şükür için fazla ibadet ve taat, hayır ve hasenât yapmak daha uygun olur.
Bununla birlikte aşağıda şartlarını belirleyeceğimiz ölçüler içinde yapılacak adakları yerine getirmek vacip olur.
Adak önceki semâvî dinlerde de yer almış bulunan bir ibadettir. Kur’an-ı Kerim’de Hz. Meryem ile ilgili kıssada adaktan şu şekilde söz edilir: “Hani İmran’ın karısı şöyle demişti: Rabbim! Karnımdakini yalnız sana hizmet etmesi için adadım. Bunu benden kabul buyur. Allah’ım! Sen her şeyi çok iyi işiten ve çok iyi bilensin.”[1] Ve yine Hz. Meryem’e şöyle hitap edilmişti: “İnsanlardan birini görürsen; ‘Rahman olan Allah’a konuşmama orucu adadım, bugün kimse ile konuşmayacağım’ de”[2]
Allah Teâlâ şöyle buyurur: “Onlar, adaklarını yerine getirsinler”[3]“Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyi niçin söylüyorsunuz?”[4] Hz. Peygamber (s.a.s.) de meşru konulardaki adakla ilgili olarak şöyle buyurmuştur: “Her kim Allah’a itaat edeceğini adarsa itaat etsin, her kim de Allah’a ısyan edeceğini adarsa, Allah’a âsi olmasın.”[5]
ADAĞIN ŞARTLARI
Adağın İslâmî hükümlere göre geçerli olabilmesi için şu şartların bulunması gerekir:
1) Adanan şeyin cinsinden bir farz veya vacibin bulunması gerekir. Bir kimse, “üç gün oruç tutayım”, “on rekât namaz kılayım” veya “bir kurban keseyim” diye adakta bulunsa bunları yerine getirmesi vacip olur. Çünkü bunların cinsinden farz veya vacip ibadetler vardır. Fakat, “hasta ziyaret edeyim” veya “mevlit okutayım” diye yapılacak adağın yerine getirilmesi gerekmez. Çünkü bunların cinsinden farz veya vacip yoktur.
2) Adayanın akıllı ve ergen olması gerekir. Küçüğün veya akıl hastasının yaptığı adağın yerine getirilmesi zorunlu değildir.
3) Adanan şeyin cinsinden olan farz veya vacip, başkasına bağlı olarak değil, kendi başına bir ibâdet olmalıdır. Meselâ, “iki rekat namaz kılayım” diye yapılan adak geçerli iken “abdest alayım” veya “tilâvet secdesinde bulunayım” diye yapılacak bir adak geçerli olmaz. Çünkü abdest ve tilâvet secdesi kendi başına bir ibadet amacıyla yapılmaz. Belki asıl ibadetlere birer vesiledir.
4) Adanan şey o anda veya gelecekte zaten yapılması gereken bir farz veya vacip olmamalıdır.
“Yarın sabah namazını kılayım” veya “vitir namazını kılayım” yahut zengin mukim kimsenin “bu yıl kurban bayramında kurban keseyim” diye yapacağı adaklar geçerli olmaz.
5) Adanan şey, temelde Allah’a ve Peygamber’ine isyan niteliğinde olmamalıdır. Meselâ, “ şu işim olursa kendimi Allah yolunda kurban edeyim ” diye yapılacak adak geçerli olmaz.
Ancak temelde meşru iken, başka bir sebepten ötürü yasaklanmış olan bir şeyi adamak geçerlidir. Meselâ; bir kimse Ramazan bayramının birinci gününde veya kurban bayramının dört gününde oruç tutmayı adasa bu geçerli olur. Ancak o günlerde oruç yasaklandığı için tutmayıp sonra kaza eder. Bununla birlikte o günlerde orucunu tutsa adağını yerine getirmiş olur.
“Şu işim olursa Allah için oğlumu kurban edeceğim ” diye yapılan adak, Ebû Yûsuf ve İmam Şâfiî’ ye göre geçerli olmaz. Çünkü bu caiz olmayan bir adaktır. Ebû Hanife ve İmam Muhammed’e göre bu durumda bir koyun kurban edilmesi gerekir. Çünkü İbrahim (a.s), oğlu İsmail’in yerine böyle bir kurban ile emrolunmuştur.
6) Adanan şeyin yerine getirilmesi imkânsız olmamalıdır. Meselâ; “Allah için dünkü günü veya geçen falanca günü oruç tutayım” diye adak yapılsa bir şey gerekmez. Çünkü böyle bir ibadetin yerine getirilmesi imkânsızdır.
“Filân zatın geleceği gün oruç tutayım” diye yapılan adakta, bu zat gece gelse veya gündüz zevalden sonra gelse artık oruç tutma imkânı olmaz. Sabahtan oruca engel bir hal olmaksızın gelmişse zevalden önce niyet edilerek oruç tutmak mümkün olur.
7) Adanan şey bir malın sadaka olarak verilmesi ise, mal adayanın mülkünden fazla olmamalı veya başkasına ait bulunmamalıdır. Çünkü adağı yapan kimse ancak mal varlığı kadar bir tasaddukta bulunabilecektir. Diğer yandan başkasının malını tasaddukta bulunmayı adamak da geçerli değildir.
ADAK ÇEŞİTLERİ
Adak genel olarak şarta bağlı olan ve şarta bağlı olmayan diye ikiye ayrılır.
1. Şarta Bağlı Olan Adaklar:
Bunlara “ muallak adaklar ” da denir. İkiye ayrılır:
a) Gerçekleşmesi istenen bir şarta bağlanan adaklar. Meselâ, “hastalığım iyileşirse şu kadar oruç tutayım” veya “kurban keseyim” diye yapılan adak şartlıdır. Bu hastalık iyileşirse adağı yerine getirmek vacip Ancak meşrû olmayan şifa dileğine dayalı adak yapılamaz. Meselâ, “Ey mübarek zat! Sen hastama şifa verirsen veya şu işimi yoluna koyarsan veya bana çocuk verirsen ya da kaybolan şu malımı iade edersen, türben için şu kadar harcayayım” diye yapılacak bir adak geçersiz olur. Böyle bir şifâ Allah’tan istenerek yapılırsa, buna bağlanacak adak geçerli olur.
b) Gerçekleşmesi istenmeyen bir şarta bağlanan adaklar. Meselâ; bir kimse kendisini sigara içmekten men etmek için, “eğer bundan sonra sigara içersem bir ay oruç tutayım” diye adakta bulunduktan sonra yine sigara içse, bu kimse muhayyer olur. İsterse bu adağını yerine getirir, yani bir ay oruç tutar veya isterse yemin kefâretini uygular. Çünkü sigara içmeme şartı, kendisince istenen bir şey değildir. Bu adak bir çeşit yemin niteliğindedir.
Bir şarta bağlanan adak, bu şartın gerçekleşmesinden önce yapılmaz. Meselâ, “oğlum askerden gelince üç gün oruç tutacağım” diye yapılan bir adakta, daha oğlu gelmeden oruç tutulsa adak yerine gelmiş olmaz. Oğlu gelince yeniden oruç tutması gerekir.
2. Şarta Bağlı Olmayan Adaklar:
Bunlara mutlak adak adı verilir. İkiye ayrılır:
a) Muayyen adak. Şarta bağlı olmaksızın belirli bir zamanda yapılması adanan adaktır. “Bu ayın son günü oruç tutayım ” diye adamak gibi.
Adak kurbanı için bir tarih belirlenmişse o tarihte kesilmelidir. Böyle bir tarih yoksa, uygun zamanda kesilebilir. Ancak adak kurbanının arefe günü kesilmesi, normal kurbanların da bir gün önceden kesilebileceği gibi, halkın yanlış bir anlayışa düşmesine yol açmaktadır. Bu yüzden adak kurbanı, diğer kurbanlarla birlikte kesilecekse, kurban bayramı günlerinde kesilmesi tercih edilmelidir.
İmam Züfer dışındaki Hanefî fakihlerine göre, mutlak adakta yer, zaman, belli para ve yoksulu belirlemek boş ve geçersizdir. Bunlara uyulması gerekmez. Meselâ, “Cuma günü oruç tutayım”, “Kâbe’de şu kadar namaz kılayım”, “şu parayı falanca beldede filanca yoksula vereyim” diye yapılan adaklarda, bunun aksine, başka bir günde oruç tutsa veya başka bir mescitte o kadar rekât namaz kılsa veya o miktarda başka bir parayı başka bir beldede başka bir yoksula verse adağını yerine getirmiş olur.
Kısaca yer, kişi, zaman ve benzeri sınırlayıcı şartlar sıkıcı ve yerine getirilmesi güçlük doğurabilen şartlar olup, bunlara uyulması gerekmez. Bunların bazıları anlamsız şartlardır. Belirli bir parayı vermeye zorlanmak ve uzun süre bu parayı adak amacıyla saklamak anlamsızdır. Onun yerine, aynı değerdeki başka bir para da bu işi görebilecektir.
b) Gayri muayyen adak: Bunlar herhangi bir şart veya zaman söz konusu olmaksızın yapılan mutlak adaklardır. “Üç gün oruç tutayım” veya “bir kurban keseyim” diye yapılan adak gibi.
Bir şarta bağlı olmayan adakların da yerine getirilmesi gerekir. Belirli bir zamanda yapılması adanan adak, başka günde kaza edilebilir. Belirlenen yer ve kişi de değiştirilebilir.
Adak konusu kurban ise, bunun kurban edilmesi meşru olan hayvanlardan seçilmesi gerekir. Koç, sığır, deve gibi. Ancak tavuk, horoz, hindi, tavşan, geyik vb. hayvanlar normalde kurban olmadıkları gibi adak konusu da yapılmamalıdır.
“Üzerime oruç vacip olsun” diye adayan kimseye yalnız bir gün oruç tutmak gerekir. Miktarını belirlemeksizin, “bir çok günler oruç tutayım” diye adayan kimsenin, Ebû Hanife’ye göre on, Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed’e göre yedi gün oruç tutması gerekir.
“Filan kimseye şu kadar para adadım”, “filan türbeye şu mumu adadım ” veya “ filan zatın gelmesi için kurban keseceğim ” gibi sözler caiz değildir.
Adak kurbanının etini adayan, kendisi yiyemeyeceği gibi, eşi, usûl ve fürûu , yani annesi, babası, dede ve nineleri ile çocuk ve torunları da yiyemez. Bunu yoksullara tasadduk etmesi gerekir. Eğer yiyecek olurlarsa yediklerinin kıymetini tasadduk etmeleri gerekir.
Yapılan bir adak veya yemin kefâreti yerine getirilmezse hâkim tarafından yapılmasına zorlanamaz. Çünkü bunlar sırf diyanetle ilgili olup, yükümlünün kendisine yönelik bir vecibedir.[6]
Dipnotlar:
[1]Âl-i İmrân, 3/ [2]Meryem, 19/ [3]Hac, 22/ [4]Saf, 61/2. [5]Buhârî, Eymân, 28, 31; Ebû Dâvud, Eymân, 19, Tirmizî, 2; Nesâî, Eymân, 27, 28; İbn Mâce, Keffârât, [6]Şürünbülâlî, Merâkî’l-Felâh, s. vd.; Zühaylî, age, II, vd.; Bilmen, age, s. vd.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası