Hayvancılık Teşvikleri 2017

Bu tebliğin uygulama rehberi  tarihinde yayınlanmıştır.

-Yatırım Konularına Göre Hibe Desteği Uygulanacak İller;

1) İnşaat yatırımı ile damızlık koç-teke alımı yatırım konusu Doğu Anadolu Projesi (DAP) kapsamındaki Ağrı, Ardahan, Bingöl, Bitlis, Erzincan, Erzurum, Elazığ, Hakkâri, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Sivas, Tunceli ve Van illeri, Güney Doğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamındaki Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illeri, Konya Ovası Projesi (KOP) kapsamındaki Aksaray, Karaman, Kırıkkale, Kırşehir, Konya, Nevşehir, Niğde ve Yozgat illeri ile Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP) kapsamındaki Artvin, Bayburt, Samsun, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Tokat ve Trabzon illerinde uygulanır.

2) Damızlık boğa alımı yatırım konusu Doğu Anadolu Projesi (DAP) kapsamındaki Ağrı, Ardahan, Bingöl, Bitlis, Erzincan, Erzurum, Elazığ, Hakkâri, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Sivas, Tunceli ve Van illeri, Güney Doğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamındaki Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illeri ile Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP) kapsamındaki Artvin, Bayburt, Samsun, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Tokat ve Trabzon illerinde uygulanır.

-Başvuru Zamanı;

Başvurular her yıl Ocak-Şubat-Mart aylarında alınır. Genel Müdürlük gerekli gördüğü takdirde başvuru süresini uzatabilir, kısaltabilir ya da yıl içerisinde yeniden başvuru çağrısı yapabilir.

-DESTEKLEME KONULARI VE HİBE ORANLARI;

yılları arasında; Doğu Anadolu Projesi, Güney Doğu Anadolu Projesi, Konya Ovası Projesi ve Doğu Karadeniz Projesi Kapsamındaki İllerde mevcut damızlık sığır ve damızlık koyun-keçi işletmelerinin  yeni inşaat veya tadilat ile damızlık erkek materyal temini desteklenmesi yatırımlarına aşağıda belirtilen oranlarda hibe desteği uygulanır.

UYGULANACAK YATIRIM KONULARI                      HİBE ORANI (%)

İNŞAAT

Yeni inşaat veya tadilat                                                                   50

HAYVAN ALIMI    

Damızlık boğa, koç ve teke alımı                                                    80

DOĞU ANADOLU, GÜNEYDOĞU ANADOLU, KONYA OVASI VE DOĞU KARADENİZ PROJELERİ KAPSAMINDAKİ İLLERDE HAYVANCILIK YATIRIMLARININ DESTEKLENMESİNE İLİŞKİN UYGULAMA ESASLARI TEBLİĞİ (TEBLİĞ NO: /2)

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı; Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Konya Ovası ve Doğu Karadeniz Projeleri kapsamındaki illerde hayvancılık yatırımlarının desteklenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, yıllarında Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Konya Ovası ve Doğu Karadeniz Projeleri Kapsamındaki illerde hayvancılık yatırımlarının desteklenmesi amacıyla yapılması gereken hususları kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ; 18/4/ tarihli ve sayılı Tarım Kanununa ve 7/9/ tarihli ve / sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve 17/10/ tarihli ve / sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile değişik 19/3/ tarihli ve / sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Konya Ovası ve Doğu Karadeniz Projeleri Kapsamındaki İllerde Hayvancılık Yatırımlarının Desteklenmesine İlişkin Karara dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Tebliğde geçen;

a) Anaç koyun ve keçi: Müracaat tarihinde en az 12 aylık ( gün) yaşta olan dişi koyun ve keçiyi,

b) Anaç sığır: Müracaat tarihi itibarıyla en az 15 aylık ( gün) yaşta olan dişi sığırı,

c) Aynı yatırım konusu: İnşaat yatırımında ahır veya ağıl yapımı veya bunların tadilatları aynı hibe konusu olarak değerlendirilecek yatırımları,

ç) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,

d) Banka: T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğünü,

e) Basit onarım: Ahır ve ağıl yapılarında derz, iç ve dış sıva, boya, badana, oluk, dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve sıhhi tesisatla ilgili iyileştirmelerle çatı onarımı ve kiremit aktarılması işlemlerini,

f) Damızlık boğa: Teknik ve sağlık şartları Bakanlıkça belirlenen, tabii tohumlamada kullanılacak olan erkek büyükbaş hayvanı,

g) Damızlık koç-teke: Teknik ve sağlık şartları Bakanlıkça belirlenen, tabii tohumlamada kullanılacak olan erkek küçükbaş hayvanı,

ğ) Esaslı onarım: Ahır ve ağıl yapılarında taşıyıcı unsurları etkileyen veya brüt inşaat alanını değiştiren işlemler ile pencere tabanlarının indirilmesi, kapıya dönüştürülmesi, pencere ve kapılar gibi unsurların yerlerinin değiştirilmesi veya ölçülerinin değiştirilmesi gibi bina görünümüne etki eden işlemleri,

h) Genel Müdürlük: Hayvancılık Genel Müdürlüğünü,

ı) Hak ediş: İl proje yürütme birimince hazırlanan ve ödemeye esas olacak raporu,

i) Hak ediş icmali: İl proje yürütme birimince hazırlanarak il proje değerlendirme komisyonunca onaylanan ve il müdürlüğünce Genel Müdürlüğe gönderilen icmal cetvelini,

j) İl müdürlüğü: İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünü,

k) İlçe müdürlüğü: İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünü,

l) İşletme: Hayvanların barındırıldığı, tutulduğu, bakıldığı veya beslendiği kapalı, açık veya yarı açık sistem tesis durumundaki yerleri,

m) Karar: 19/3/ tarihli ve / sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Konya Ovası ve Doğu Karadeniz Projeleri Kapsamındaki İllerde Hayvancılık Yatırımlarının Desteklenmesine İlişkin Kararı,

n) Ön proje: Yapılacak yatırımı kısaca tanıtan ve tadilat yapılacak veya yeniden kurulacak işletmenin ihtiyaçlarını tanımlayan iş ve termin planlarının yanında yerleşimi gösteren yerleşim planı ve kayıt sistemlerinden alınacak hayvan varlığını gösterir projeyi,

o) Taahhütname: Proje sahipleri ile il müdürlüğü arasında imzalanan ve hibeden yararlanma esasları ile yararlanıcının sorumluluklarını düzenleyen taahhütnameyi,

ö) TİGEM: Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünü,

p) Uygulama rehberi: Başvuru formlarının, yatırım projelerinde aranacak idari ve teknik detayların, izleme ve değerlendirme rapor örneklerinin, konu ile ilgili uygulama birimlerince tutulacak cetvellerin içinde yer aldığı Genel Müdürlükçe yayınlanacak olan rehberi,

r) Yatırımcı: Bu Tebliğ kapsamında yatırımı gerçekleştirmek üzere proje hazırlayıp başvuruda bulunan ve başvurusu kabul edilen gerçek ve tüzel kişileri,

s) Yatırım projesi: Başvuru konusu olan tesisin ihtiyaçlarına göre arazi ve zemin araştırmaları yapılmış, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleriyle teknik özelliklerinin belirtildiği, her türlü ayrıntı ile birlikte kapasite raporunu da içeren projeyi,

ş) Yüklenici: Yatırımcılar tarafından hibe desteği ile satın alınacak damızlıkları sağlayan bağımsız gerçek ve tüzel kişi ve kuruluşları,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Uygulama Birimleri ve Görevleri

Uygulama birimleri

MADDE 5 – (1) Bu Tebliğ kapsamındaki iş ve işlemlerin yürütülmesinde görev alacak olan uygulama birimleri şunlardır:

a) İl proje yürütme birimi.

b) İl müdürlüğü.

c) İl proje değerlendirme komisyonu.

ç) Merkez proje değerlendirme komisyonu.

(2) İl proje yürütme biriminin oluşturulmasına ilişkin usul ve esaslar şunlardır:

a) Valilik oluru ile il müdürlüğü bünyesinde; hayvan sağlığı, yetiştiriciliği ve su ürünleri, tarımsal altyapı ve arazi değerlendirme, kırsal kalkınma ve örgütlenme ile koordinasyon ve tarımsal veriler şube müdürlüklerinde görevli ziraat mühendisleri ve veteriner hekimler ile il çevre ve şehircilik müdürlüğü, il özel idareleri, büyükşehir belediyeleri veya il müdürlüğünde görev yapan inşaat, elektrik ve makine mühendisleri ve teknikerlerinin katılımıyla en az beş asıl beş yedek üyeden oluşan il proje yürütme birimi kurulur. Asıl üyelerin görevlerini yerine getiremeyecekleri hallerde bunların yerine, valilik olurunda belirlenen sıraya göre yedek üyeler görev alır.

b) Yatırımın gerçekleştirileceği yerin tespitinin yapılması amacıyla il kadastro müdürlüğü veya il müdürlüğünden konu uzmanı bir teknik eleman, inşaat hakedişlerinin düzenlenmesi amacıyla da il çevre ve şehircilik müdürlüğü, büyükşehir belediyeleri, il özel idareleri veya il müdürlüğünden bir teknik eleman bu birim içerisinde görevlendirilir.

(3) İl proje değerlendirme komisyonunun oluşturulmasına ilişkin usul ve esaslar şunlardır:

a) Valilik oluru ile Vali yardımcısı başkanlığında; il gıda, tarım ve hayvancılık müdürü, hayvan sağlığı, yetiştiriciliği ve su ürünleri, tarımsal altyapı ve arazi değerlendirme, kırsal kalkınma ve örgütlenme ile koordinasyon ve tarımsal veriler şube müdürlerinden oluşan il proje değerlendirme komisyonu kurulur. Her üye için bir yedek üye belirlenir. Komisyon üyelerinin görevlerini yerine getiremeyecekleri hallerde bunların yerine, valilik olurunda belirlenen ilgili yedek üyeler görev alır. Komisyon, toplam üye sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve kararlar oy çokluğuyla alınır. Oyların eşitliği halinde komisyon başkanının oyu yönünde karar alınmış sayılır.

(4) Merkez proje değerlendirme komisyonunun oluşturulmasına ilişkin usul ve esaslar şunlardır:

a) Bakan oluru ile genel müdür veya genel müdür yardımcısı başkanlığında; genel müdür yardımcısı, ilgili daire başkanı ve konu uzmanı teknik elemanlar ile birlikte en az beş üyenin katılımı ile merkez proje değerlendirme komisyonu kurulur. Komisyon başkanının bulunmaması durumunda komisyona ilgili genel müdür yardımcısı veya daire başkanı başkanlık eder.

b) Komisyon, gündem oluşması durumunda ilgili dairenin teklifi üzerine toplam üye sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve kararlar oy çokluğuyla alınır. Oyların eşitliğinde komisyon başkanının oyu yönünde karar alınmış sayılır.

(5) Merkez proje değerlendirme komisyonu, il proje değerlendirme komisyonu ve il proje yürütme biriminin görev süreleri projelerin kontrol sürelerinin bitimine kadar devam eder.

Uygulama birimlerinin görevleri

MADDE 6 – (1) İl proje yürütme biriminin görevleri aşağıda belirtilmiştir:

a) Yatırımların desteklenmesi kapsamında başvuruların; Karar, bu Tebliğ ve uygulama rehberi hükümleri doğrultusunda incelemesini yaparak hazırladığı raporu il proje değerlendirme komisyonuna göndermek.

b) İl düzeyinde proje hazırlanması aşamasında başvuru sahiplerini yatırım konuları ve destekleri hakkında bilgilendirmek.

c) Yatırımların uygulamasını kontrol etmek, izlemek ve değerlendirmek.

ç) Onaylanan inşaat projelerinde, proje tamamlandığında; onaylanan hayvan alımı başvurularında ise hayvan alımı gerçekleştikten ve hayvanlar işletmeye getirildikten sonra uygulama rehberindeki kriterlere göre hak ediş düzenleyerek il proje değerlendirme komisyonunun onayına sunmak.

(2) İl proje değerlendirme komisyonunun görevleri aşağıda belirtilmiştir:

a) Yatırımların desteklenmesi kapsamında il proje yürütme birimi tarafından hazırlanan raporları, uygulama rehberindeki kriterlere göre incelemek, değerlendirmek, yatırıma uygun bulunan listeleri onaylayarak sonuç tablolarını hazırlamak ve bunları Genel Müdürlüğe sunulmak üzere İl müdürlüğüne göndermek.

b) İl proje yürütme biriminin düzenli ve etkin çalışması için her türlü idari ve teknik desteği sağlamak.

c) Ödemeye uygun bulduğu hak edişler için uygulama rehberinde yer alan ödeme icmal cetvelini düzenleyerek onaylamak ve Genel Müdürlüğe göndermek.

(3) İl müdürlüğünün görevleri aşağıda belirtilmiştir:

a) Yatırımların desteklenmesinin, idari, çevresel uygulamalar ve mühendislik uygulamalarıyla uyumlu bir şekilde yürütülmesi ile Karar, bu Tebliğ ve uygulama rehberi kapsamında yapılacak tüm çalışmaların il bazında tanıtılmasını, uygulatılmasını, sekretaryasını ve koordinasyonunu sağlamak.

b) İl proje değerlendirme komisyonu tarafından yatırıma uygun bulunan uygulama projelerini teknik gereklilikler bakımından incelemek, onaylamak ve onaylanan projeler ile hakedişleri Genel Müdürlüğe göndermek.

(4) Merkez proje değerlendirme komisyonunun görevleri aşağıda belirtilmiştir:

a) Yatırımların desteklenmesi kapsamında yürütülecek faaliyetlerin kontrolü ile bu faaliyetlerin idari, çevresel uygulamalar ve mühendislik uygulamalarıyla uyumlu bir şekilde yürütülmesine destek vermek.

b) Yatırımların desteklenmesi ile ilgili olarak il müdürlüklerinden gelen onaylı listeleri ve raporları bütçe imkânlarına göre değerlendirmek suretiyle onaylamak, onayladığı projeleri asil ve yedek olarak listelemek ve bunları ilgili il müdürlüğüne göndermek.

c) Uygulama rehberi ve talimatları hazırlayarak Genel Müdürlük onayı sonrasında illere gönderilmesini, ilgili personele eğitim verilmesini, il ve bölgede Kararın öngördüğü tanıtımların yapılmasını sağlamak.

ç) Hibeye esas yatırım konularına ait tutarların üst sınırlarını belirlemek.

d) İl müdürlüklerinde bu Tebliğin uygulanması ile ilgili olarak ortaya çıkan sorunların çözümünde etkin rol almak.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Yatırımlara Yönelik Destekleme Uygulama Esasları

Yatırım konuları, hibe oranları ve uygulama illeri

MADDE 7 – (1) Bu Tebliğ kapsamında damızlık sığır ve koyun-keçi işletme yatırımlarına aşağıda belirtilen konular ve oranlarda hibe desteği uygulanır:

a) Projede yer alan inşaat yatırımı konusunda, yatırımın merkez proje değerlendirme komisyonunca belirlenen üst sınır dahilinde gerçekleşme tutarının % 50’si oranında hibe desteği uygulanır ve bu destekleme ahır-ağıl tadilatı veya yeni yapılacak kapalı, yarı açık ve açık sistemli ahır ve ağılları kapsar.

b) Projede yer alan damızlık erkek hayvan alımı yatırımı konusunda, merkez proje değerlendirme komisyonunca belirlenen üst sınır dahilinde hayvan alım tutarının % 80’i oranında hibe desteği uygulanır ve bu destekleme damızlık boğa, damızlık koç-teke alımını kapsar.

c) İnşaat yatırımı ile damızlık koç-teke alımı yatırım konusu Doğu Anadolu Projesi (DAP), Güney Doğu Anadolu Projesi (GAP), Konya Ovası Projesi (KOP) ve Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP) kapsamındaki illerde uygulanır.

ç) Damızlık boğa alımı yatırım konusu Doğu Anadolu Projesi (DAP), Güney Doğu Anadolu Projesi (GAP) ile Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP) kapsamındaki illerde uygulanır.

Yatırım süresi

MADDE 8 – (1) Bu Tebliğ kapsamında uygulanacak hibe desteğinden, projesi onaylanan ve projesinde belirtilen süre içinde yatırımı  tamamlanan işletmeler yararlanır. İnşaat işleri ile damızlık boğa, koç ve tekelerin satın alınarak işletmeye konulması, başvurunun onaylanıp yatırımcıya tebliğ edildiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde tamamlanır. Yatırımın belirlenen sürede tamamlanamaması  halinde il proje değerlendirme komisyonunun görüşü doğrultusunda merkez proje değerlendirme komisyonunca yatırımcıya, toplam 6 (altı) ayı geçmemek üzere ek süre verilebilir.

(2) Termin planına göre yükümlülüklerini yerine getirmeyen veya yatırım yapmaktan vazgeçen yatırımcının projesi iptal edilir ve bu yatırımcılar hibe desteğinden yararlandırılmaz.

Desteklemeden yararlanacaklar

MADDE 9 – (1) Bu Tebliğ kapsamındaki hibe desteklemesinden; Bakanlık Türkvet veri tabanına ve Koyun Keçi Kayıt Sistemine kayıtlı  en az 10 en fazla 49 baş anaç sığır veya en az en fazla baş anaç koyun-keçi kapasiteli ve başvuru tarihinden en az 1 yıl önce bu sistemlerde kayıt altına alınmış aktif işletmesi olan gerçek ve tüzel kişiler yararlanır.

(2) Ancak Bakanlık bölgesel farklılıkları dikkate almak kaydıyla bu şartlarda değişiklik yapabilir.

Yatırım konuları hakkında genel esaslar

MADDE 10 – (1) Bu Tebliğ kapsamındaki esaslar çerçevesinde başvurusu onaylanarak yeni inşaat yapımı, tadilatı, damızlık boğa alımı ve damızlık koç-teke alımını gerçekleştiren yatırımcılara destekleme ödemesi yapılır.

(2) Yatırımcı, uygulanacak her bir hibe destek konusundan bir kez yararlandırılır.

(3) Yatırım tutarı  üst sınırı,  her yılın başında bütçe imkânları dikkate alınarak merkez proje değerlendirme komisyonunca belirlenip Genel Müdürlük tarafından il müdürlüklerine bildirilir. Merkez proje değerlendirme komisyonu, gerek duyduğunda belirlenen üst sınırı aynı yıl içerisinde değiştirebilir. Değişiklik kararı da aynı usulle il müdürlüklerine bildirilir.

(4) Onaylanan yatırım proje tutarının, belirlenen üst sınırı aşan kısmı, aynî katkı olarak yatırımcı tarafından karşılanır.

(5) Her bir yatırımcı, inşaat ve hayvan alımı yatırım konuları için birlikte ya da ayrı  ayrı  sadece bir defa hibe desteğinden yararlanabilir. Projeden şirket ortağı olarak yararlanan yatırımcı, şirket ortaklığından ayrılsa dahi aynı konudaki yatırımdan bir daha yararlanamaz.

(6) Yatırımcılar, kredi ve vergi teşviklerinden yararlanabilirler.

(7) İnşaat yatırımları hakkında uygulanacak genel esaslar şunlardır:

a) Yatırımcı, proje gereğince yapacağı yapı  ve tesislerle ilgili her türlü izinleri yetkili mercilerden almak ve yürürlükteki mevzuat hükümlerine uymak zorundadır. İnşaat izni ve yapı kullanım ruhsatının alınması süreci, terminplanında belirtilenden daha uzun sürecekse, ilgili birimlerden olumlu görüş ve yatırımcıdan taahhütname alınmak koşulu ile ilgili yatırımcılar bu bent kapsamı dışında tutulur.

b) Yeni yapılacak ahırlar, DAP ve DOKAP bölgelerinde kapalı veya yarı açık sistem, GAP ve KOP bölgesinde ise açık veya yarı açık sistem olacaktır. Ağıllarda ise ağıl tipi seçimi hususunda il müdürlükleri yetkilidir.

c) İnşaat gider kalemleri; kapasiteye uygun yeni ahır/ağıl, gübre çukuru ve ekipmanları, yem deposu, silaj çukuru, süt sağım odası, soğutma sistem odası ve küçükbaş yıkama ünitesi inşaatları veya bunlardan herhangi birini ve/veya esaslı onarım inşaatlarını kapsar.

ç) İdari binalar, bakıcı evi, bekçi kulübesi, buzağı kulübesi, basit onarım, arazi düzeltme ve çevre yapıları, destekleme kapsamında değerlendirilmez.

d) İnşaat yatırımları için yapılacak hibe desteği ödemelerinde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca merkez proje değerlendirme komisyonu tarafından projenin onaylandığı yılda yayınlanan “İnşaat ve Tesisat Analiz ve Birim Fiyatları” üzerinden poz numaralarına göre hazırlanan maliyet cetvelleri kullanılır.

(8) Damızlık boğalar ile koç ve tekeler hakkında uygulanacak genel esaslar şunlardır:

a) Damızlık erkek hayvan alımı yatırımı konusunda, büyükbaş işletmeleri 1 (bir) baş damızlık boğa, küçükbaş işletmeleri ise mevcut anaç koyun-keçi sayısının % 5’ini aşmayacak miktarda damızlık koç-teke alımı için uygulanacak hibe desteklemesinden faydalandırılır.

b) Damızlık boğalar ile koç ve tekeler, Bakanlıkça belirlenen teknik şartları ve sağlık şartlarını taşır. Desteğe konu damızlık boğa ve koç-teke ırkları Bakanlıkça belirlenir.

c) Damızlık boğalar Bakanlık, TİGEM veya hastalıktan ari işletmelerden temin edilir. TİGEM, projeden yararlanacak işletmeler için damızlık boğalar ile koç ve tekeleri gerek kendi yetiştirdiklerinden gerekse yurt içi ve yurt dışından temin eder.

ç) Damızlık koç ve tekeler TİGEM ve/veya halk elinde ıslah projesi kapsamında olan işletmelerden bireysel olarak veya yatırımcıların bağlı  bulundukları  Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği vasıtası ile temin edilir.

d) Düzenlenecek fatura, müstahsil makbuzu veya eşdeğer alım satım belgesindeki tutarın Bakanlıkça belirlenen fiyatlardan fazla olması halinde, fazla olan kısım yatırımcı tarafından karşılanır.

e) Hibe kapsamında satın alınacak erkek materyalin seçimi, il müdürlüğünce görevlendirilen bir ziraat mühendisi (zooteknist) ve bir veteriner hekimden oluşan seçim heyetince Bakanlıkça belirlenen teknik şartlar ve sağlık şartları doğrultusunda yapılır.

f) Hibe kapsamında satın alınan damızlık erkek materyalin  iki  yıl süre ile satılmayacağına, ahır/ağıl yapımı hibelerinde ise işletmenin 3 yıl boyunca aktif olacağına dair yatırımcıdan taahhütname alınır. Taahhütname, il müdürlüğü ile yatırımcı arasında imzalanır.

g) Anne ve baba ile çocuklar, eşler ve kardeşler arasında yapılan alım ve satımlar destekleme kapsamı dışındadır.

ğ) Damızlık boğa ve koç-teke alımlarında desteklemeye esas birim fiyatları her yıl Bakanlıkça belirlenir. Bakanlık gerek duyduğunda belirlenen rakamları yıl içerisinde değiştirebilir.

(9) Yatırım tamamlanana kadar oluşabilecek sorunlardan yatırımcı sorumludur.

Başvuru yeri, zamanı ve istenecek belgeler

MADDE 11 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yatırım yapmak isteyenlerin başvurularında uyacakları usul ve esaslar şunlardır:

a) İnşaat yatırımı  yapmak isteyen yatırımcılar, yatırımı  yapacağı  yerdeki il müdürlüğüne; damızlık boğa ve koç-teke alımı  hibe desteğinden yararlanmak isteyen yatırımcılar il/ilçe müdürlüklerine, her iki yatırımı da yapmak isteyen yatırımcılar ise il müdürlüğüne başvurur.

b) Başvurular her yıl Ocak-Şubat-Mart aylarında alınır. Genel Müdürlük gerekli gördüğü takdirde merkez proje değerlendirme komisyonu kararı ve Bakan onayı ile başvuru süresini uzatabilir, kısaltabilir ya da yıl içerisinde yeniden başvuru çağrısı yapabilir.

(2) Başvurular, yılı için geçerli olup, yatırıma alınamadığı takdirde sonraki yıllar için yeniden başvuru yapılması gerekir.

(3) Yatırımcı ile il müdürlüğü arasında, yatırımcının aynı yatırım konusunda Bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca uygulanan faiz indirimi veya hibe desteği programlarından yararlanmadığına, yararlanmış ise Karar kapsamındaki hibe desteğinin iptal edileceğini kabul ettiğine dair taahhütname imzalanır.

(4) İnşaat yatırımları  ile damızlık boğa ve koç-teke alımı başvurularında istenecek belgeler her yıl Bakanlıkça belirlenir ve uygulama rehberi ile yayımlanır.

Yatırım başvurularının incelenmesi ve değerlendirilmesi

MADDE 12 – (1) Yatırımcı inşaat ve hayvan alımı yatırım konuları için ayrı ayrı veya birlikte başvurur.

(2) Yapılan başvurular, il proje yürütme birimince incelenir ve rapor olarak, il proje değerlendirme komisyonuna gönderilir. İl proje değerlendirme komisyonunca incelenen başvurulardan uygun olanlar, uygulama rehberinde yayınlanacak olan kriterlere göre puan sıralaması esas alınarak listelenir ve Genel Müdürlüğe sunulmak üzere il müdürlüğüne gönderilir.

(3) İl müdürlüğü tarafından teknik gerekliliklere göre incelenerek  yatırıma uygun bulunan veya gerekçeli olmak şartıyla reddedilen başvurular, geliş sırası  esas alınarak yatırım konularına göre inşaat, damızlık boğa ve damızlık koç-teke alımı  başvuruları şeklinde listelenip, Genel Müdürlüğe gönderilir.

(4) Merkez proje değerlendirme komisyonu, il müdürlükleri tarafından gönderilen rapor ve listeleri geliş sıraları esas alınarak bütçe imkanları dahilinde inceler ve onayladığı projeleri asil ve yedek olarak listeleyerek ilgili il müdürlüğüne gönderir.

(5) İl müdürlüğü, Genel Müdürlükten gelen asıl listelerde yer alan yatırımcılara, uygulama rehberinde yer alan temel kriterlere göre inşaat yatırım projesinin hazırlanmasını ve onaya sunulmasını, damızlık boğa ve koç-teke alımlarının ise bir yıllık süre içerisinde gerçekleştirilmesini yazı ile bildirir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Hak Edişler

Destekleme hak edişine başvuru ve hak ediş belgelerinin hazırlanması

MADDE 13 – (1) Yatırımcı, tamamlanan yatırımları için dilekçe ile il müdürlüğüne başvurur.

(2) Hak edişler, il proje yürütme birimince yerinde incelenerek hazırlanır.

(3) Onaylanan inşaat projelerinde, proje tamamlandığında; onaylanan hayvan alımı başvurularında ise hayvan alımı gerçekleştikten ve hayvanlar işletmeye getirildikten sonra hak ediş düzenlenir.

(4) Hayvan alımları için düzenlenecek hak edişlerde bir ziraat mühendisi (zooteknist) ve bir veteriner hekimin işletmede yapacağı  tespit sonrasında verilecek raporun esas alınması zorunludur.

(5) İnşaat hak edişlerinde konu uzmanı en az bir teknik elemanın (mühendis/tekniker) imzası ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yayımlanan İnşaat ve Tesisat Analiz ve Birim Fiyatları üzerinden poz numaralarına bağlı olarak gerçekleşen keşif özetlerinin bulunması zorunludur.

(6) Yatırımcı,  hibe alacağını  başkasına devredemez. Ancak hayvan alımlarının  Bakanlık veya TİGEM tarafından karşılandığı hallerde yatırımcıya hibe edilecek tutar yatırımcı adına TİGEM’e ya da yükleniciye aktarılır.

Hak ediş icmallerinin düzenlenmesi ve destekleme ödemesine esas çalışmalar

MADDE 14 – (1) Hak ediş icmallerinin düzenlenmesi ve destekleme ödemesi, damızlık hayvanın teslim edildiği ve inşaatın tamamlandığı tarihteki, merkez proje değerlendirme komisyonunca belirlenmiş ve Genel Müdürlük tarafından ilan edilmiş damızlık fiyatları üzerinden yapılır.

(2) İl proje yürütme birimince uygulama rehberindeki kriterlere göre hazırlanan hak edişler il proje değerlendirme komisyonu onayına sunulur.

(3) İl proje değerlendirme komisyonunca ödemeye uygun bulunan hak edişler için uygulama rehberinde yer alan ödeme icmal cetveli düzenlenerek onaylanır ve Genel Müdürlüğe gönderilir.

(4) Proje için öngörülen bütçe miktarını aşmamak şartıyla, gelen icmaller Genel Müdürlükçe değerlendirilerek yatırımcıya ödeme yapılmak üzere bankaya gönderilir. Hayvan alımı  Bakanlık ya da TİGEM tarafından karşılanan yatırımcılara ödenecek hibe tutarı yatırımcı adına yükleniciye veya TİGEM’e ödenmek üzere bankaya gönderilir.

(5) Projenin tamamlanması  sonucu yatırımcıya  ödenecek hak ediş, yatırımcı tarafından üçüncü kişilere devredilemez ve temlik konulamaz.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Finansman ve ödemeler

MADDE 15 – (1) Karar uyarınca yapılacak ödemeler için gerekli kaynak, Bakanlığın ilgili bütçesine tahsis edilen ödeneklerden karşılanır.

(2) Ödemeler Banka aracılığıyla yapılır. Uygulama ile ilgili olarak Bankaya destekleme tutarının % 0,2’si oranında hizmet komisyonu ödenir.

Desteklerden yararlanamayacak olanlar

MADDE 16 – (1) Bu Tebliğ kapsamındaki hibe desteklerinden kamu kurum ve kuruluşları ile ortaklıkları yararlanamaz.

(2) Devlet memurları, kamu işçileri ve Devlet üniversitelerinde görevli öğretim elemanları hibe desteğinden yararlanamaz ve başvuru yapamazlar.

(3) Yatırımcılar, aynı yatırım için Bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca uygulanan faiz indirimi veya hibe desteği programlarından yararlanamaz, yararlanmış ise Karar kapsamında yararlanılan destekler, ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınır.

Denetim, haksız ödemelerin geri alınması ve hak mahrumiyeti

MADDE 17 – (1) Onaylanan yatırımın termin planına uygun olarak yapılıp yapılmadığı il müdürlüğünce denetlenir. Yatırımın tamamlanması ve hak edişlerin ödenmesi sonrasında inşaat yatırımlarında üç yıl, erkek materyal yatırımları için iki yıl olmak üzere yılda en az bir defa il müdürlüklerince işletmeler denetlenir. Yapılacak kontrol ve denetimler sonucunda tespit edilen hata veya noksanlıkların, il müdürlüğünce belirlenecek süre içerisinde yatırımcı tarafından giderilmesinin zorunlu olduğu yazı ile yatırımcıya bildirilir.

(2) Bu Tebliğde yer almayan teknik konularda uygulama rehberi, genelgeler ve talimatlar uygulanır. Ancak bu Tebliğde, uygulama rehberinde, genelgelerde ve talimatlarda yer almayan hususlarda taşrada oluşacak problemlerin çözümünde, yürürlükteki mevzuat çerçevesinde kalmak koşulu ile il müdürlükleri yetkilidir.

(3) Destekleme ödemeleri ile ilgili hususlarda denetimi sağlayacak tedbirleri Bakanlık alır.

(4) Kararla belirlenen destekleme ödemelerinden, idari hata sonucu düzenlenen belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen yatırımcıya sayılı Tarım Kanununun 23 üncü maddesi hükümleri uygulanır.

Yürürlükten kaldırılan tebliğ

MADDE 18 – (1) 30/1/ tarihli ve sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Konya Ovası ve Doğu Karadeniz Projeleri Kapsamındaki  İllerde Hayvancılık Yatırımlarının Desteklenmesine  İlişkin Uygulama Esasları Tebliği (Tebliğ No: /4) yürürlükten kaldırılmıştır.

Tamamlanamayan işlemler

MADDE 19 – (1) 18 inci madde ile yürürlükten kaldırılan Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Konya Ovası ve Doğu Karadeniz Projeleri Kapsamındaki İllerde Hayvancılık Yatırımlarının Desteklenmesine İlişkin Uygulama Esasları Tebliği (Tebliğ No: /4) hükümlerine göre başvuruları yapılmış ve sonuçlandırılmamış işlemler bu Tebliğ hükümlerine göre sonuçlandırılır.

Yürürlük

MADDE 20 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 21 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.

Ali Ekber YILDIRIM

Üreticinin merakla bekledi&#;i tar&#;m destekleri belli oldu. Destekler, bitkisel üretimde havzaya göre, hayvanc&#;l&#;kta bölgeye göre farkl&#;la&#;t&#;r&#;ld&#;. desteklerinde bitkisel üretimde pamuk öne ç&#;karken,hayvanc&#;l&#;kta hastal&#;klardan ari i&#;letmelere verilen desteklerin art&#;r&#;lmas&#; dikkat çekiyor.

Son 10 y&#;l&#;n 8'inde tar&#;m desteklerini Resmi Gazete'de yay&#;nlanmadan ve G&#;da, Tar&#;m ve Hayvanc&#;l&#;k Bakanl&#;&#;&#;ndan önce aç&#;klayan gazeteniz DÜNYA, bu y&#;l da gelene&#;i bozmad&#;. Tar&#;m sektöründe merakla beklenen destekleri ilk kez DÜNYA'da yay&#;nlan&#;yor.

Geçen y&#;la göre bir çok destek kaleminde art&#;&#; yap&#;lmazken, ürün ve havza dikkate al&#;narak mazot ve gübre deste&#;i belirlendi.

Ba&#;bakan Binali Y&#;ld&#;r&#;m ‘Milli Tar&#;m Politikas&#;’n&#; aç&#;klarken çiftçinin kulland&#;&#;&#; mazotun yar&#;s&#;n&#;n devlet taraf&#;ndan kar&#;&#;lanaca&#;&#;n&#; bildirmi&#;ti. G&#;da,Tar&#;m ve Hayvanc&#;l&#;k Bakan&#; Faruk Çelik ise ilk kez DÜNYA'ya ‘girdi odakl&#;’ bir destekleme modeline geçilece&#;ini mazotta yüzde 50, gübre ve tohumda yüzde 40 destek sa&#;lanaca&#;&#;n&#; söylemi&#;ti. Bu aç&#;klamalar çerçevesinde mazot ve gübre deste&#;i alan bazl&#;, ürüne göre farkl&#;la&#;t&#;r&#;larak çiftçiye ödenecek. üretim y&#;l&#;nda belirlenen desteklerin büyük bölümü çiftçilere 'de verilecek.

Mazot deste&#;inde aslan pay&#; pamuk ve çelti&#;e

Bu y&#;l farkl&#;la&#;t&#;r&#;larak uygulanan mazot deste&#;inde aslan pay&#;n&#; pamuk ve çeltik alacak. Pamuk ve çeltikte çiftçilere dekar ba&#;&#;na 36 lira mazot deste&#;i verilecek. Dekar ba&#;&#;na 4 lira gübre deste&#;i ile birlikte pamuk ve çeltik üreticisine dekar ba&#;&#;na toplam 40 lira destek ödenecek.

Ayçiçe&#;i, soya, dane m&#;s&#;r ve patates için çiftçilere dekar ba&#;&#;na 17 lira mazot ve 4 lira gübre deste&#;i ödemesi yap&#;lacak. Bu&#;day, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale üretenlere dekar ba&#;&#;na 13 lira mazot,4 lira gübre olmak üzere 17 lira destek verilecek. Aspir, nohut, mercimek ve kuru fasulye'de dekar ba&#;&#;na 11 lira mazot 4 lira gübre, f&#;nd&#;k,yem bitkileri, çay, so&#;an, kanola ve havza modeli kapsam&#;ndaki 21 ürünün d&#;&#;&#;ndaki di&#;er ürünlere ise dekar ba&#;&#;na 9 lira mazot 4 lira gübre olmak üzere 13 lira ödeme yap&#;lacak. Tarlas&#;n&#; ekmeyip nadasa b&#;rakanlara ise dekar ba&#;&#;na 5 lira mazot deste&#;i ödenecek.

Toprak deste&#;i 40 lira

Alan bazl&#; destek kapsam&#;nda geçen y&#;l önce kald&#;r&#;lan sonra tekrar uygulanan toprak analiz deste&#;inde de farkl&#; bir uygulama olacak. Asgari 50 dekar ve üzeri tar&#;m arazilerinde her 50 dekar araziye kadar bir toprak analizi için toprak analiz laboratuarlar&#;na 40 lira ödeme yap&#;lacak.

F&#;nd&#;&#;a dekar ba&#;&#;na lira

Alan bazl&#; destekler kapsam&#;nda f&#;nd&#;k üreticilerine yap&#;lan alan bazl&#;k destek tutar&#; art&#;r&#;lmad&#;. Geçen y&#;l oldu&#;u gibi üretim y&#;l&#; için dekar ba&#;&#;na lira ödeme yap&#;lacak.

Bitkisel üretim yapan küçük aile i&#;letmelerine ise geçen y&#;l oldu&#;u gibi dekar ba&#;&#;na lira destek verilecek.

17 üründen sadece 2'sinde destek primi artt&#;

Mazot deste&#;inde oldu&#;u gibi primde de pamuk öne ç&#;k&#;yor. Tar&#;m Havzalar&#; Üretim ve Destekleme Modeli kapsam&#;nda fark ödemesi (prim) yap&#;lan 17 ürün var. Bu ürünlerin 15'inde destek miktar&#; geçen y&#;lla ayn&#; kal&#;rken, sadece pamukta 5 kuru&#;, m&#;s&#;rda ise 1 kuru&#;luk art&#;&#; sa&#;land&#;. Pamuk primi kilogram ba&#;&#;na 75 kuru&#;tan 80 kuru&#;a, dane m&#;s&#;r&#;n destekleme primi ise, 2 kuru&#;tan 3 kuru&#;a ç&#;kar&#;ld&#;. Ya&#;l&#;k ayçiçe&#;i deste&#;i kilogram ba&#;&#;na geçen y&#;l oldu&#;u gibi 40 kuru&#;, soya fasulyesine 60, kanolaya 50, aspire 55, bu&#;day, arpa, yulaf, çavdar, tritikaleye 5, çeltikte 10, kuru fasulye, nohut, mercime&#;e 30, çaya 13 ve zeytinya&#;&#;na da kilogram ba&#;&#;na 80 kuru&#; destekleme primi ödenecek. Pamuk deste&#;i almak için yurt içinde üretilip sertifikaland&#;r&#;lan tohum kullanma &#;art&#; aranacak.

Su ve havzaya göre destek verilecek

Yeralt&#; sular&#;n&#;n yetersiz seviyede ve su k&#;s&#;t&#; oldu&#;u Bakanl&#;kça tespit edilen havzalarda sulu tar&#;m parsellerinde y&#;l&#;nda ekilen nohut, mercimek ürünlerine ilave yüzde 50 destek ödenecek. Damlama sulama ile sulanan alanlar hariç dane m&#;s&#;ra destekleme ödemesi yap&#;lmayacak. Tar&#;m Havzalar&#; Üretim ve Destekleme Modeli kapsam&#;nda desteklenen ürünlerin havzas&#; d&#;&#;&#;nda yeti&#;tirilmesi durumunda bu ürünlere mazot.gübre ve fark ödemesi deste&#;i ödenmeyecek.

Hayvanc&#;l&#;k destekleri

Bu y&#;l hayvanc&#;l&#;k desteklerinde de önemli de&#;i&#;ikliklere gidildi. Geçen y&#;l programl&#; a&#;&#;lar&#; tamamlanmak kayd&#;yla 4 ay ve üzeri buza&#;&#;lara ve malaklara lira destek verilirken, bu y&#;l buza&#;&#;lara lira destek verilecek. Fakat, malak deste&#;i lira olarak uygulanacak. Malak ba&#;&#;na lira dü&#;ü&#; olacak. Soy kütü&#;üne kay&#;tl&#; buza&#;&#;lara lira, soy kütü&#;üne kay&#;tl&#; malaklara lira, yurt içinde üretilen ve döl kontrolü kapsam&#;nda testlerini tamamlam&#;&#; bo&#;alar&#;n buza&#;&#;lar&#; ile Bakanl&#;ktan izinli olarak üretilen embriyolardan do&#;an buza&#;&#;lara ilave 50 lira ödenecek.

Anaç mandalara lira, soy kütü&#;üne kay&#;tl&#; anaç mandalara lira, Bakanl&#;kça Yeti&#;tirici Bölgesi olarak belirlenen A&#;r&#;, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Çank&#;r&#;, Çorum, Elaz&#;&#;, Erzincan, Erzurum, Giresun, Gümü&#;hane, I&#;d&#;r, Kars, Kastamonu, Kayseri, K&#;r&#;ehir, Malatya. Mu&#;, Ordu, Rize, Samsun, Sivas, &#;&#;rnak, Tokat, Trabzon, Tunceli, Van, Yozgat'taki yeti&#;tiricilere buza&#;&#; ve malak ba&#;&#;na ilave destek ödenecek. Bu illerde buza&#;&#; ba&#;&#;na lira destek verilmi&#; olacak.

Süt deste&#;i Bakanl&#;kça belirlenecek

&#;nek, koyun, keçi ve manda yeti&#;tiricili&#;i yaparak çi&#; süt üretenlere yap&#;lacak destekleme primi G&#;da, Tar&#;m ve Hayvanc&#;l&#;k Bakanl&#;&#;&#; taraf&#;ndan belirlenecek. Yine, üretti&#;i çi&#; sütü üretici örgütleri arac&#;l&#;&#;&#;yla süt tozu üretiminde de&#;erlendiren yeti&#;tiriciler de desteklemeden yararland&#;r&#;lacak. Süt kalitesinin desteklenmesi amac&#;yla süt içeri&#;inin tespiti analizine bakanl&#;kça belirlenecek birim ve faaliyet üzerinden ödeme yap&#;lacak. Et ve Süt Kurumu sütte regülasyon görevini sürdürecek.

Koyun-keçi ve çoban deste&#;i artmad&#;

Dam&#;zl&#;k koyun keçi yeti&#;tiricili&#;i yapan ve yeti&#;tirici birliklerine üye olan ve hayvanlar&#; bakanl&#;k kay&#;t sistemlerine kay&#;tl&#; olan yeti&#;tiricilere anaç hayvan ba&#;&#;na 25 lira destek verilecek. Mardin, Siirt ve &#;&#;rnak'ta anaç tiftik keçilerine ilave 20 lira ödeme yap&#;lacak. Tiftik keçisi yeti&#;tiricili&#;ini desteklemek amac&#;yla tiftik üreten ve bunu Tiftik Birlik'e satanlara kilogram ba&#;&#;na 27 lira destek ödenecek. Çoban istihdam&#; kapsam&#;nda küçükba&#; ve üzeri anaç hayvan varl&#;&#;&#;na sahip i&#;letmelere y&#;lda bir kez 5 bin lira destek ödemesi yap&#;lacak.

Ar&#;c&#;l&#;k destekleri

Çiftçi Kay&#;t Sistemi ve Örtüalt&#; Kay&#;t Sistemine kay&#;tl&#; alanlarda kullan&#;lan Bombus ar&#;s&#; için koloni ba&#;&#;na geçen y&#;l oldu&#;u gibi 60 lira destek öfunduszeue.info&#; yeti&#;tiricili&#;i yapan ve Merkez Birli&#;i düzeyinde örgütlenmi&#;,bakanl&#;k kay&#;t sistemlerine kay&#;tl&#; üreticilere ar&#;l&#; kovan ba&#;&#;na 10 lira,ana ar&#; için 15 lira ve dam&#;zl&#;k ana ar&#; için 40 lira destek ödemesi yap&#;lacak.

Düve al&#;m deste&#;i

Bakanl&#;kça "Yeti&#;tirici Bölgesi" olarak belirlenen illerde ve Bakanl&#;kça belirlenecek (mera, iklim yap&#;s&#;, yeti&#;tirici kültürü ve bölge yeti&#;tiricili&#;ine uygun &#;rklarla yap&#;lacak) di&#;er illerde ba&#;a kadar düve al&#;m&#;na. Bakanl&#;kça belirlenecek düve bedelinin yüzde 30’u kadar destekleme ödemesi yap&#;lacak

Çiftçi örgütlerini güçlendirme kesintisi

Önceki y&#;llarda hayvanc&#;l&#;k destekleri üretici örgütleri üzerinden verilirken ilk kez 'da üreticilere do&#;rudan destek ödemesi yap&#;larak üretici örgütlerine toplam destek üzerinden pay verilmeye ba&#;land&#;. üretim y&#;l&#;nda da bu uygulama devam edecek. Hayvanc&#;l&#;k desteklerinden "çiftçi örgütlerini güçlendirme" ad&#; alt&#;nda kesinti yap&#;larak birliklere verilecek. Buna göre koyun keçi deste&#;inin yüzde 8'i kesilerek il birliklerine verilecek. &#;l birlikleri için yap&#;lan kesintinin yüzde 10'u Merkez Birli&#;i'ne öfunduszeue.info&#;&#; malak,- manda deste&#;inin yüzde 3'ü il-ilçe birliklerine, bu bedelin içinden yüzde 5'i merkez birli&#;ine ödenecek.

Ar&#;c&#;l&#;k deste&#;inin yüzde 2'si il 7 ilçe birliklerine, bu bedelin içinden yüzde 60'&#; Merkez Birli&#;i'ne ödenecek. Süt primi ödemesinde üretici veya yeti&#;tirici birli&#;i üzerinden yap&#;lan desteklemelerde yüzde 3'ü il/ilçe üretici, il yeti&#;tirici birliklerine bu bedelin içinden yüzde 5'i Merkez Birli&#;ine aktar&#;lacak. Süt primi ödemesinde kooperatifl er üzerinden yap&#;lan desteklemede ise, deste&#;in yüzde 3'ü kooperatif üst birli&#;i veya bölge birli&#;ine, bu bedelin içinden yüzde 25'i merkez birli&#;ine ödenecek.