Bedelli askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılan işçiye işverenlik kıdem tazminatı ödemek zorunda mıdır? Ayrıca bedelli askerlik hizmeti biten işçi yeniden aynı işyerinde çalışmak istemesi halinde işverenlikçe işe başlatılmak zorunda mıdır?
yılında çıkan ilk bedelli askerlik kanununa ( sayılı kanun) göre “bedelli askerlik hükümlerinden yararlananların temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılacaklarını” hükme bağlamıştır. Burada iş sözleşmesinin “kanundan kaynaklı olarak askıda kalması” ve işçinin iş görme borcunun, işverenin de ücret ödeme borcunun askıda kalması söz konusudur. Bu anlamıyla kıdem tazminatı bozucu yenilik doğuran bir hak olduğu için ve kanunen burada işçinin ücretsiz izinde sayılacağı hüküm altına alındığı için ve bu dönemde konuya ilişkin herhangi bir Yargıtay kararı olmadığından bedelli askerlik nedeniyle kıdem tazminatına hak kazanılmayacağı yönünde ağırlıklı görüş bulunmaktaydı.
tarihinde yürürlüğe giren sayılı kanunun madde 9 da bedelli askerlik kanunu güncellemiştir. Bu düzenlemeyle temel askerlik süresi bir ay olarak belirlenmiştir. Dönemsel olarak belirlenecek askerlik bedelini peşin olarak ödeyen ve bir aylık temel askerlik hizmetini yerine getirenlerin askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılacakları belirtilmiştir. Bu kanunda önceki kanunu aksine “askerlik hizmetini bedelli olarak yerine getirenlerin ücretsiz izinli sayılacağına dair” düzenleme bulunmamaktadır. Bu haliyle önceki kanunun aksine “işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı” görüşünün ağırlık kazanmasına yol açmıştır.
sayılı eski iş kanununun halen yürürlükte olan Madde’ sine göre işçinin iş sözleşmesinin “muvazzaf askerlik” hizmeti dolayısıyla feshedilmesi halinde, işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir. Burada dikkat edilecek husus işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılıp ayrılmadığıdır. Bedelli askerlik uygulamasında, işçi 1 gün bile olsa askere alınıyorsa kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Bunun dışındaki fiilen askerlik hizmeti yapmayan işçiler kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.
Ayrıca Ankara BAM H.D nin vermiş olduğu gün ve / E, / K sayılı kararında bedelli askerli nedeniyle fesih halinde dahi kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği yönünde karar vermiştir.
Muvazzaf askerlik ödevi dışında silahaltına alınanlar için sayılı iş kanunun “Askerlik ve Kanundan Doğan Çalışma” başlıklı 31 inci maddesinde düzenlenmiştir.
sayılı iş kanunu Maddesi: – Muvazzaf askerlik ödevi dı¬şında manevra veya herhangi bir sebeple silah altına alınan veyahut herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi yüzünden işinden ayrılan işçinin iş sözleş¬mesi işinden ayrıldığı günden başlayarak iki ay sonra işverence feshedilmiş sayılır. İşçinin bu haktan faydalanabilmesi için o işte en az bir yıl çalışmış olması şarttır. Bir yıldan çok çalışmaya karşılık her fazla yıl için, ayrıca iki gün ekle¬nir. Şu kadar ki bu sürenin tamamı doksan günü geçemez. İş sözleşmesinin feshedilmiş sayılabilmesi için beklenilmesi gereken süre için¬de işçinin ücreti işlemez. Ancak özel kanunların bu husustaki hükümleri saklıdır. Bu süre içinde iş sözleşmesinin Kanundan doğan başka bir sebebe dayanılarak işveren veya işçi tarafından feshedildiği öteki tarafa bildirilmiş olsa bile, fesih için Kanunun gösterdiği süre bu sürenin bitiminden sonra işlemeye başlar. Ancak iş sözleşmesi belirli süreli olarak yapılmış ve sözleşme yukarıda yazılı süre içinde kendiliğinden sona eriyorsa bu madde hükümleri uygulanmaz.
Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdir¬de işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yü¬kümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.”
Bu madde ile işverenlere askerden dönen ve eski işinde çalışmak isteyen işçiyi işe alma konusunda zorunluluk getirilmiştir.
Özetle fiilen 1 gün bile askerli yapmış olması kaydıyla ister uzun dönem muvazzaf ister kısa dönem bedelli şeklinde yapılan askerlik nedeniyle iş akdi sona eren işçi kıdem tazminatına hak kazanır. İşçi eski işine dönmek isterse işveren o işçiyi işe almak zorundadır. Aksi halde işçiye 3 aylık ücreti tutarında tazminat ödemesi gerekmektedir.
sayılı Askeralma Kanununun 3. Maddesinde muvazzaf kelimesi "askerlik hizmetini yerine getirmek üzere silahaltına alınanlar" olarak tanımlanmıÅ.
Kanun bedelli olan olmayan ayrımı yapmıyor. Askerlik görevi için silah altına alınanların hepsine muvazzaf diyor.
sayılı Kanun:
"Askerlik çaÄı ve hizmet süresi
MADDE 5- (1) Askerlik çaÄı; yoklama, muvazzaflık ve yedeklik olmak üzere üç döneme ayrılır.
Bedelli askerlik
MADDE 9- (1) Ä°stekli olanlardan Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacı dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenecek sayıda yükümlü, gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak bedel tutarını silahaltına alınmadan önce Bakanlıkça belirlenecek sürede peÅin ödemeleri ve bir aylık temel askerlik eÄitimini tamamlamaları halinde askerlik hizmetini yerine getirmiÅ sayılırlar."
Kanuna göre bedelli askerlikten faydalananlar da zorunlu askerlik hizmetini yapmıŠsayılıyor.
sayılı İŠKanununda da zorunlu askerlik hizmeti "muvazzaf askerlik" olarak geçiyor.
Sonuç olarak 21 gün silah altına alınarak bedelli yapılan askerlik de "muvazzaf" askerlik hizmeti sayılmalıdır.
tarih ve sayl Resmî Gazete'de yaymlanmak suretiyle yürürlüe giren sayl Askeralma Kanunu ile bedelli askerlik sürekli hale gelmitir. Deien mevzuat ile beraber bedelli askerlik nedeniyle içilerin ücretsiz izne çkmas, i sözlemesini feshetmesi hâlinde kdem tazminatna hak kazanp kazanmayaca, ihbar tazminatna etkisinin ne olaca, bedelli askerlikte geçen sürenin içinin yllk ücretli izin hakediinin hesabnda esas alnacak olan kdeme etkisinin ne olaca ve içinin askerlik dönüünde ie balatlmas bakmndan uygulamada soru iaretleri olumutur. Bu nedenle söz konusu durumlar aada incelenmitir.
Anahtar Kelimeler: Bedelli Askerlik, Askeralma Kanunu, veren, çi, Kdem.
tarih ve sayl Askerlik Kanunu ile Dier Baz Kanunlarda ve Sayl Kanun Hükmünde Kararnamede Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun'un 2. maddesi ile sayl Askerlik Kanunu'na geçici madde eklenmi ve bu suretle bedelli askerlik uygulamas ülkemizde bir kez daha yürürlüe konmutur. Akabinde, tarih ve sayl Resmî Gazete'de yaymlanmak suretiyle yürürlüe giren sayl Askeralma Kanunu ile bedelli askerlik uygulamas sürekli hale getirilmitir. Yürürlükteki mevzuat kapsamnda bedelli askerlik uygulamasna ilikin genel ilke ve esaslar, Askeralma Kanunu'nda yer almaktadr.
sayl Askerlik Kanunu'nun geçici maddesinde, bedelli askerlik yükümlülerinin çaltklar iyeri, kurum ve kurulular tarafndan ücretsiz izinli saylaca belirtilmitir. Ancak ylnda yürürlüe giren sayl Askeralma Kanunu ile bedelli askerlik hizmetinden yararlanan içilerin temel askerlik eitim süresi boyunca ücretsiz izinli saylp saylmayacana ilikin bir düzenleme getirilmediinden bedelli askerlik süresince i sözlemesinin askya alnma durumu olaan ücretsiz izin prosedürü çerçevesinde iletilecektir.
Mezkûr duruma binaen, muvazzaf askerlik hizmetini, bedelli askerlik ile yerine getirecek olan içi açsndan iverenin ücretsiz izin verme zorunluluu bulunmamaktadr. Bu nedenle içinin ücretsiz izin kullanmas, iveren ile içinin karlkl mutabakatna baldr. Dolaysyla iverenin teklifi üzerine içinin onay vermesi veya iverenin içinin talebini uygun bulmas hâlinde, içi bedelli aslerlik süresince ücretsiz izin kullanabilecektir.
verenin içiyi bedelli askerlik süresince ücretsiz izne çkarmak istemesi hâlinde, sayl Kanunu'nun maddesinde belirtilen esasl deiiklik sürecini iletmesi ve ilgili içiden yazl onay almas gerekecektir. Zira içinin ücretsiz izinde olduu süre zarfnda içinin i görme ve iverenin ücret ödeme borcu geçici bir süre askda olacandan ücretsiz izin uygulamas çalma koullarnda içi aleyhine esasl deiiklik oluturmaktadr. Bu kapsamda iveren ücretsiz izin teklifini yazl olarak içiye bildirmeli ve 6 i günü içerisinde içiden yazl olarak onay almaldr. Yazl biçimde bildirilmeyen veya içi tarafndan 6 i günü içerisinde kabul edilmeyen deiiklikler içiyi balamayacaktr. Ücretsiz iznin uygulanabilmesi için içinin ücretsiz izin önerisini kabul etmesi gerekmektedir. Buna karn, içi rzas alnmadan ücretsiz izne çkmaya zorlanrsa Kanunu'nun maddesi uyarnca "çalma koullarnn uygulanmamas" nedeniyle hakl feshe bavurabilecek ve iyerinde bir yl ve üzeri kdeme sahipse kdem tazminatna hak kazanabilecektir.
sayl Kanunu'nun hâlen yürürlükte olan maddesinde, bir yl ve üzeri kdeme sahip içilerin muvazzaf askerlik hizmeti dolaysyla i sözlemelerini sonlandrmalar hâlinde kdem tazminatna hak kazanacaklar hüküm altna alnmtr. Bu dorultuda, bir yl ve üzeri kdeme sahip içi, i sözlemesini muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle sona erdirdii takdirde kdem tazminatna hak kazanacaktr. Kdem tazminatna hak kazanma noktasnda muvazzaf askerlik hizmetinin bedelli olup olmamasnn bir önemi bulunmamaktadr. Konuya ilikin stanbul Bölge Adliye Mahkemesi ("BAM") Hukuk Dairesi ("HD") kararnda, "Kdem tazminatna hak kazanma bakmndan içinin i sözlemesini muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle feshetmesi yeterli olup, askerliin ksa süreli ya da bedelli olmas önem tamaz. sayl Kanunun maddesi "Muvazzaf askerlik hizmeti dolaysyla" iten ayrlanlarn kdem tazminatna hak kazanacan düzenlemekle yetinmi, muvazzaf askerlik hizmetinin ne ekilde yaplaca, dier bir ifade ile fiilen mi yoksa bedel ödemek suretiyle mi yaplaca konusunda bir ayrm yapmamtr. Bu balamda bedelli askerlik suretiyle muvazzaf askerlik hizmetini yapm saylmak için iyerinden ayrlan içinin de kdem tazminatna hak kazanmas gerekir."1eklinde hüküm kurmutur. Paralel olarak, Konya BAM 8. HD de vermi olduu kararnda," sayl Kanunu'nun 14/3. maddesinde muvazzaf askerlik hizmeti dolaysyla i sözlemesini fesheden içinin kdem tazminatna hak kazanaca düzenlenmitir. Bu durumda içi belirtilen bu hükümden yararlanarak bedelli için dahi olsa i sözlemesini feshettiinde kdem tazminat talep hakkna sahiptir."2 eklinde hüküm kurarak ayn yönde görü bildirmitir.
Sonuç olarak, yarg kararlarnda da kabul edildii üzere, bedelli askerlik nedeniyle i sözlemesini sona erdiren ve bir yln üzerinde hizmet süresine sahip olan içi kdem tazminatna hak kazanacaktr. Bu açdan, bedelli askerlik olgusunun teyit edilmesinin ardndan gerekli artlar salayan içiye iten çk hâlinde kdem tazminatnn ödenmesi gerekir.
hbar tazminat, i sözlemesini fesheden tarafn ihbar süresine uymamas nedeniyle kar tarafa ödemesi gereken tazminattr. çinin sayl Kanunu'nun hâlen yürürlükte olan maddesi uyarnca, muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle i sözlemesini sonlandrd durumlarda ihbar süresine uyma yükümlülüü ve ihbar tazminat talep hakk bulunmamaktadr. Nitekim deerlendirmemize paralel olarak Yargtay Hukuk Genel Kurulu kararnda "hbar tazminat, i sözlemesini fesheden tarafn kar tarafa ödemesi gereken bir tazminat olmas nedeniyle, i sözlemesini fesheden tarafn feshi hakl bir nedene dayansa dahi, ihbar tazminatna hak kazanmas mümkün olmaz. çinin muvazzaf askerlik, evlilik gibi sebeplerle i sözlemesini feshetmesi durumunda ihbar tazminat talep hakk bulunmamaktadr."3 eklinde hüküm kurmutur.
hbar süresi ve ihbar tazminat noktasnda, muvazzaf askerlik hizmetinin bedelli askerlik eklinde ifa edilip edilmediinin bir önemi bulunmamaktadr. Dolaysyla bedelli askerlik nedeniyle i sözlemesini sonlandran içi, ihbar süresinin bitimini beklemeksizin i sözlemesini sonlandrabilecek ancak ihbar tazminatna hak kazanamayacaktr.
Anayasa'nn maddesinde, çalanlarn dinlenme hakk güvence altna alnm ve Kanunu'nun maddesinde ise, yllk ücretli izin hükme balanmtr. Bu noktada, içilere yllk ücretli izin kullandrlmas gerektiine ilikin hüküm emredici hüküm niteliini tamaktadr. Nitekim içinin yllk ücretli izinde bulunduu süre zarfnda dinlenmesi esastr. Bu dorultuda, içinin yllk ücretli izinde bulunduu süre zarfnda askerlik hizmetini ifa ediyor olmas yllk ücretli iznin doasna aykrlk tekil edeceinden içinin askerlik hizmetini ifa ettii süreçte yllk ücretli izinde gösterilmesi hukuken uygun bir uygulama olmayacaktr.
çinin yeniden ie balatlmas Kanunu'nun maddesinin son fkrasnda, "Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolaysyla iinden ayrlan içiler bu ödevin sona ermesinden balayarak iki ay içinde ie girmek istedikleri takdirde iveren bunlar eski ileri veya benzeri ilerde bo yer varsa derhal, yoksa boalacak ilk ie baka isteklilere tercih ederek, o andaki artlarla ie almak zorundadr. Aranan artlar bulunduu halde iveren i sözlemesi yapma yükümlülüünü yerine getirmezse, ie alnma isteinde bulunan eski içiye üç aylk ücret tutarnda tazminat öder." eklinde hükme balanmtr. Bu kapsamda kanun, iverene, askerlik sebebiyle i sözlemesini sona erdiren içinin askerliini tamamladktan sonra iki ay içerisinde ie alnma talebiyle kendisine bavurduu takdirde, bu içiyi eski ii veya benzeri bir ite bo yer varsa derhal; yoksa boalacak ilk ie alma yükümlülüünü yüklemitir. Aksi takdirde, ibu yükümlülüüne aykr davranan iveren tazminat ödemek zorunda kalacaktr.
Nitekim Konya BAM kararnda, " sayl Kanunla 01/01/ tarihinden (bu tarih dahil) önce domu olup, henüz askerliini yapmam ve 03/08/ tarihi itibaryla fiili askerlik hizmetine balamam olanlara askerliini bedelli olarak yapma imkân getirilmitir. sayl kanuna tabi olarak çalanlardan zorunlu (muvazzaf) askerliini yapanlarn askerlikten kaynaklanan kdem tazminat ve askerlik dönüü ise balama eklinde iki önemli hakk vardr. Askerlik nedeniyle iten ayrlan içinin kdem tazminat alabileceine dair düzenleme sayl Kanunu'nun maddesinde yer almakta olup, bu maddede herhangi bir deiiklik yaplmamtr. sayl Kanunda, temel askerlik süresince çalann iyeri tarafndan ücretsiz izinli saylacana yer verildiinden, bedelli askerlik nedeniyle iine ara verecek içinin askere gideceini belirterek i akdini feshetmemise dönüsünde ayn yerde çalma hakkna da sahiptir. Ancak bunun yerine ücretsiz izin talep edebilir. Bu durumda ise ortada bir feshi olmadndan feshe bal alacak olan kdem tazminat talebinden söz edilemez. Yani içinin seçimlik hakk vardr."4 ifadeleriyle içinin muvazzaf askerlik hizmetini tamamlamasnn akabinde ie devam etme talebi varsa, iverenin içiyi ie almakla yükümlü olduu yönünde hüküm kurmutur.
Bedelli askerlik nedeniyle i sözlemesini sonlandran içi bedelli askerlik süresince ücretsiz izne çkabilir. Ancak yllk izin süresince içinin dinlendirilmesi asl olduundan bedelli askerlik süresince söz konusu içiye yllk izin kullandrlmamaldr. Yarg kararlar nda, bedelli askerlik nedeniyle i sözlemesini sona erdiren içi bir yl ve üzeri kdeme sahipse kdem tazminatna hak kazanr ancak bu noktada içinin ihbar tazminatna hak kazanmas mümkün deildir. Bununla birlikte, bedelli askerlik dönüü içi iki ay içerisinde ie alnma talebiyle kendisine bavurduu takdirde, iveren bu içiyi eski ii veya benzeri bir ite bo yer varsa derhal, yoksa boalacak ilk ie almakla yükümlüdür; aksi takdirde, içiye üç aylk ücret tutarnda tazminat ödemek zorunda kalabilecektir.
Footnotes
1. stanbul BAM HD'nin tarih ve E/, K/ sayl karar.
2. Konya BAM 8. HD'nin tarih ve E/,K/ sayl karar.
3. Yargtay Hukuk Genel Kurulu tarih ve E. / K. / sayl karar.
4. Konya Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi'nin tarih ve E. / K. / sayl karar.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
AUTHOR(S)
POPULAR ARTICLES ON: Employment and HR from Turkey
Richmond Chambers Immigration Barristers
When sponsoring a worker for a particular role, employers need to understand how to apply for a sponsor licence and that the worker is sponsored for a job in an eligible standard occupational classification (‘SOC')
Herrington Carmichael
Several long-awaited pieces of legislation aimed at creating a more family friendly workplace received Royal Assent last week and once in force, these will extend the current period of redundancy protection for parents
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası