Pendname Nedir

İslam, tasavvuf, gelenek ve görenekleri temel alarak hemen her konuda ahlaki öğütlerin verildiği manzum (şiir) veya mensur (düz yazı) eserlere pend-name adı verilir.

Pend-name türünün şekillenip yaygınlık kazanmasında özellikle Feridüddin Attar&#;ın “Pend-name” adlı eserinin önemli bir etkisi vardır.

• Sadi’nin “Bostan” ve “Gülistan” adlı eserleri;
• Genceli Nizami’nin “Mahzenü’l Esrar” adlı eseri;
• Emir Keykavus’un (oğlu Geylanşah için yazdığı) “Kabus-name”si

nasihat-name türünün gelişiminde önemli katkıları olmuştur. Örneğin, Kabus-name bir delikanlının hayata dair bilmesi gereken birçok konu ile ilgili öğütler içermektedir.

Hükümdarlara hikmet dersi vermek için yazılmış Beydaba&#;nın Kelile ve Dimne adlı hayvan hikâyeleri de nasihat-nameleri besleyen eserler arasındadır.

Nasihatnamelerde ayet, hadis iktibaslarına, atasözlerine, kıssa ve hikâyelere, yer verilebilir.

Atasözü ve kıssalardan yararlanma konusunda özellikle Güvahi’nin Pend-name adlı eseri önemli bir örnektir.

Pend-name türündeki eserlerle ilişkili diğer türler: Siyasetname, Mevize, Fütüvvet-name.

Mevize Nedir?

Vaaz konularının ayet, hadis ve menkıbelerle süslenerek sıralandığı vaaz ve öğüt kitaplarıdır.

Güvahi’nin Pend-name adlı eserinden alınan aşağıdaki bölümler, atasözlerinin ışığında sosyal bir konu (giyim kuşam) ile ilgili şairin ve toplumun görüşleri akatarılır:

El-Mevize

Libas ile yüce safdan inilmez
Deve çökdük deyir bulur dinilmez

Tonandukda veli fikr it gerisin
Libasının özüne düşerisin

Bilen mikdarını haddinden aşmaz
Yolın tut olma gevdügi yaraşmaz

Utan kendüne böyle söz didürme
Görenlere kalaylı koz didürme

Sakın andan ki halka buluşuban
Seni utanduralar gülişüben

Anadolu sahasındaki ilk pend-name örneğiYunus Emre’nin Risaletü’n Nushiyye adlı eseridir.

Çocuklara yönelik olarak yazılan pend-name örnekleri:

• Ahmed-i Dai ⇒ Vasiyyet-i Nuşirevan
• Nabi ⇒ Hayriyye (Hayri-name)
• Sünbülzade Vehbi ⇒ Lutfiyye

Türk edebiyatında pend-name türünün üç önemli ismi: Şem’i, Güvâhi, Edirneli Nazmi.

Klâsik edebiyatımızda asırlar boyunca kaleme alınan eserler arasında pendnameler ve benzer nitelikli öğüt kitaplarının ayrı bir yeri ve önemi vardır. Bu tür eserlerin hemen hepsinin netice itibariyle etkilendiği veya model olarak benimsediği eser, Feridüddin Attar'ın Pendnamesidir.

Pendname kelimesi Fars kökenli olup, öğüt, nasihat kitabı anlamlarına gelir. İfade formu olarak mesnevi nazım şeklini kullanan pendnameler veya bu isim altında görülmese bile pendname niteliğindeki bu eserlerin en önemli vasıfları dinî, tasavvufî ve ahlâkî-didaktik karakter arzetmesidir. Klişe bir yapının görüldüğü mesnevilerle genellikle başta tevhid, sonra münâcât ve nât ile zamanın padişahına övgü bulunur. Bunun yanında öğretici eserlerde küçük bir başlangıçtan sonra konuya girildiği de olur. Çoğu zaman şâir, eserini küçük başlıklar altında bölümlere ayırır. Şayet eserde, öğretme ve telkin etme amaçlanmışsa bu takdirde anlatılanlar, ilgili Kur'an âyetleri ve hadislerle desteklenmeye ve belgelendirilmeye çalışılır. Kanaatimizce, gerek geniş halk kitlelerini ve gerekse devleti yönetenleri ahlâkî yönden olgunlaştırmayı, erdemli kılmayı amaçlayan pendnâme» nitelikli öğüt kitaplarının 'kaynaklarını islâm, tasavvuf, eski Yunan, Iran mitolojisi ve Türk geleneği şeklinde sınıflama hatalı olmayacaktır.

ALANINDA İLK VE ORİJİNAL PENDNÂME

Pendnâme tarzındaki öğüt kitaplarının yazılması Tanzimat yıllarına kadar devam eder. Bu çerçevede yüzyılda Ömer Fuâdî Efendi ile Askerî'nin Pendnâmeleri, yüzyılda Rusçuk'lu Zarîfî Ömer Efendi ile Naim'in Pendnâmeleri, bu arada yine aynı asırda Osmanzâde Tâib'in Hülâsatü'l-Ahlâk, Nahifi Süleyman'ın Nasihatü'l-Vüzerâ ve asrın sonunda Sünbülzâde Vehbî'nin Lütfiyye'si ile yüzyılda Vak'anüvis Esad Mehmed Efendi'nin Pendnâme'si kayda değer önemli eserlerdir…

Sahadaki ilk ve orijinal eser olması bakımından Attar ve Pendnâmesi üzerinde kısaca duralım: Kaynakların hicrî tarihinde Nişabur civarındaki köylerden birinde doğduğunu belirttikleri Mehmed Feridüddin Attar'ın hayâtına dâir birçok rivayet vardır. Bizi ilgilendiren Pendnâme adlı eseridir.

Attar'ın Pendnâmesi asırlar boyunca şark İslam ülkelerinde hemen her sınıf halk tabakası arasında geniş ve derin bir etki yaratmış, birçok parçaları islâmî ve tasavvufi bir görüşe dayanan pratik ahlâk kurallarını, muaşeret usûllerini hatta en basit yaşayış tarzlarını kuvvetli ve ahenkli bir mesnevi kalıbı içinde vecizelendirmiştir. Kendi nev'inin en mükemmel örneği sayılan Attar'ın Pendnâmesi, itinalı bir şekil ve üslûpla yazılmıştır. Eser bize, sekiz asır önce şark-islâm klâsiklerinin şekil ve öz bakımından ulaştığı noktayı göstermesi bakımından da ayrıca önem taşımaktadır.

M. Nuri Gençosman'ın dilimize kazandırdığı çeviriden anladığımıza göre beyit kadar tutan eserden bir pasaj:

"… Oğlum : Düşün ki neden var oldun? Herkes kendi gamını çeker yavrum. Tanrı seni yoktan var etti ki, Hak'kâ tapasın diye. Madem ki varsın, Tanrı kulu ol. Hayâlı, vergili cömert ol. Günlerini yemek ve uyumakla geçirme. Sabah ve akşamlarım Tanrı zikriyle yaşat! Hele sabah aydınlığında çok uyuma yavrum. Nefsini oburluğa alıştırma yavrum!

Sana gün batarken uyumak iyi gelmez. Akşam olmadan yatmak haramdır. Hikmet ehlince gölge ile güneş arasında uyumak doğru sayılmaz. Yavrum : Sakın yalnız başına yolculuk yapma. Tek başına yolculuk sana tehlike getirir. Elini "yüzüne koymak . uğursuzdur uğursuz. Bilgi erenlerinden ilim dersi al. ()

Evin ıssız ve loş ise yanında bir yoldaş bulundurmalısın. Elini çenenin altına koyma. Bu hareket hâl ehli katında buz gibi soğuk düşer." (Pendnâme - F. Attar, Çev.: funduszeue.info Gençosman, İstanbul , s. ).

Attar'ın Pendnâmesi, kendi devrinden sonra da yüzyıllarca gerek Fars ve gerekse Türk kültürünü derinden etkilemiş, bu milletlerin edebiyatları üzerinde tesirleri görülmüştür. Eserin Türk edebiyatı üzerindeki etkileri, çeşitli asırlarda yapılan tercüme ve şerhleri dikkate alınırsa kendiliğinden ortaya çıkacaktır.

EDEBİYATIMIZDA ÖRNEKLERİ

Türk edebiyatında dînî, ahlâkî-didaktik karakterli eserlerin başlangıcını onbirinci yüzyıla kadar götürmek mümkündür. Yusuf Has Hâcib'in, tertip şekli bakımından farklı bir özellik arzetmeyen Kutadgu Bilig () adlı eserinde, başta tevhid, nât, dört halifeye övgü, zamanın padişahına kaside yer almaktadır.

Ayrıca edebiyatımızda bu tarz eserlere aynı ölçüde tesir etmesi bakımından Molla Câmî'nin Bahâristan'ını, Sadî'nin Bostan ve Gülistan adlı eseriyle Kelile ve Dimne (Beydeba)'yi de belirtmek gerekir.

Türk kültürü ile islâm ruhunu birleştirmeyi başaran Edib Ahmed de bu yönüyle islâmî Türk terbiyesinin ilk kurucuları arasındadır. Atabetü'l-Hakâyık Türkistan'da, Harzem'de ve Anadolu'da yazılan dînî didaktik karakterli eserlerin ilk merhalesi olması bakımından ayrıca dikkate değer bir eserdir.

TveK'dan satın almak içi tıklayın

Hoca Ahmed Yasevî'ninDivan-ı Hikmet ( yüzyıl)i de içinde dînî didaktik şiirleri bulundurması ve tasavvufa ağırlık vermesi ile tanınır. Anadolu sahasında yüzyıldan itibaren bu tarz eserlerin önemli ölçüde artış gösterdiğine şahit oluyoruz. Pendnâme niteliğindeki eserlerin, özellikle toplumların geçiş dönemlerinde yoğunluk kazanması dikkate değer bir hâdisedir.

İlhamını Kur'an'dan ve Peygamberin sözlerinden alan bu eserler, kolayca geniş bir yayılma sahası bulurlar. Prof. Dr. Annemarie Schimmel bir yazısında şöyle diyor:

"Avrupa'da Ortaçağ ve Barock şiirinin büyük bir kısmının ilhamını Tevrat, Zebur ve İncil'den alıp bu mukaddes kitaplara telmih ettiği gibi, divan edebiyatında da Kur'an'ın ve hadislerin tesirlerine hemen her şiirde rastlayabiliriz."

ETKİLERİ GÜNÜMÜZE KADAR UZANIR

yüzyılın başında Çarhnâme yazarı Hoca Ahmed Fakih, hemen bütün eserleriyle Mevlânâ, daha sonra fıkralarında hayatı ve psikolojisi ile bütün bir toplumun hatta bütün bir insanlığın saklı olduğu Türk milletinin mizahi dehası Nasreddin Hoca, hiç şüphe yok ki güldürücü olduğu kadar düşündürücü, ders verici ve yetiştiricidir.

Etkilerinin günümüze kadar uzandığında herkesin hemfikir olduğu bir diğer önemli şahsiyet Yunus Emre'dir. Biz, Risâletü'n-Nushiyye'sini hatırlatmakla yetiniyoruz. yüzyılın ikinci yarısında Bahtiyarnâme adlı eserin yazarı Emir Oğlu Pîr Mahmud, Attar'ın en yakın takipçisi olarak bilinen Gülşehrî (Mantıku't-Tayr) ve meşhur Garipnâme yazarı Âşık Paşa, Kelile ve Dimne Tercümesi ile Kul Mesud pendnâme geleneğini devam ettiren şahsiyetler olarak göze çarpar.

Yunus Emre ile ilgili tüm eserleri TveK'dan satın almak için tıklayın

GÜVAHİ VE ATTAR KARŞILAŞTIRMASI

Özellikle üzerinde durulması gereken bir başka eser Güvâhî'nin Pendnâme'sidir. Güvâhî'nin Pendnâme'si, içinde bulunan atasözleri, deyimler, fıkralar ve masallarla öteki pendnâmelerden ayrılan tamamen yerli özelliklere sahiptir. Güvâhî, Yavuz'un Mısır Seferi'ne katılmış, Anadolu'da duyduğu bütün atasözü, deyim, fıkra ve masalları Pendnâme'sine aktarmıştır. Özellikle hikâye, fıkra ve masalların sonunda öğüt verirken de doğrudan doğruya Türk atasözlerinden yararlanmıştır. Bu nedenle eskiden beri Güvâhî'nin Pendnâmesi atasözleri hazinesi olarak kabul edilmiştir.

Attar'ın Pendnâmesinde ahlâkî konular tasavvufî bakış açısıyla ele alınır; Güvâhî ise daha çok çevresinde gördüğü, duyduğu ve kendi başından geçen olayları realist bir yaklaşımla ele alır. Bunları kısa hikâye, latife ve fıkralar biçiminde anlatarak sonunda atasözleriyle öğütler verir. Attar'da bunlara benzer hikâye ve fıkra biçiminde anlatımlar yoktur. Öğütler doğrudan doğruya konuyu ilgilendiren başlıklar altında verilmiştir. (Pendnâmeler Ve Türk Edebiyatında Benzer Nitelikli Kitapları, Rıdvan Canım)

DİVAN EDEBİYATI NAZIM TÜRLERİ, PENDNAME NEDİR?

  PENDNAME:

Pend-name ise insanlara öğüt vermek amacıyla yazıl­mış manzum ve mensur eserlere denmektedir. Pendnamelerin en meşhuru Feridüddin Attar’ın Pendname’sidir.

Bu eserin Türkçeye manzum, mensur birçok çevirisi yapılmıştır.

Güvahi’nin ’de kaleme aldığı beyitlik manzum Pend-name’de Attar’ın etkisi pek görülmemektedir. Pendname türü kaside, gazel, terci-i bend, mesnevi nazım şekilleriyle kaleme alınmıştır.

Klâsik edebiyatımızda asırlar boyunca kaleme alınan eserler arasında pendnameler ve benzer nitelikli öğüt kitaplarının ayrı bir yeri ve önemi vardır. Bu tür eserlerin hemen hepsinin netice itibariyle etkilendiği veya model olarak benimsediği eser, Feridüddin Attar'ın Pendnamesidir.

PENDNAME NEDİR, ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

Pendname kelimesi Fars kökenli olup, öğüt, nasihat kitabı anlamlarına gelir. İfade formu olarak mesnevi nazım şeklini kullanan pendnameler veya bu isim altında görülmese bile pendname niteliğindeki bu eserlerin en önemli vasıfları dinî, tasavvufî ve ahlâkî-didaktik karakter arzetmesidir. Klişe bir yapının görüldüğü mesnevilerle genellikle başta tevhid, sonra münâcât ve nât ile zamanın padişahına övgü bulunur. Bunun yanında öğretici eserlerde küçük bir başlangıçtan sonra konuya girildiği de olur. Çoğu zaman şâir, eserini küçük başlıklar altında bölümlere ayırır. Şayet eserde, öğretme ve telkin etme amaçlanmışsa bu takdirde anlatılanlar, ilgili Kur'an âyetleri ve hadislerle desteklenmeye ve belgelendirilmeye çalışılır. Kanaatimizce, gerek geniş halk kitlelerini ve gerekse devleti yönetenleri ahlâkî yönden olgunlaştırmayı, erdemli kılmayı amaçlayan pendnâme» nitelikli öğüt kitaplarının 'kaynaklarını islâm, tasavvuf, eski Yunan, Iran mitolojisi ve Türk geleneği şeklinde sınıflama hatalı olmayacaktır.

FUAT SEZGİN’İN ESİR KÜTÜPHANESİ

ALANINDA İLK VE ORİJİNAL PENDNÂME

Pendnâme tarzındaki öğüt kitaplarının yazılması Tanzimat yıllarına kadar devam eder. Bu çerçevede yüzyılda Ömer Fuâdî Efendi ile Askerî'nin Pendnâmeleri, yüzyılda Rusçuk'lu Zarîfî Ömer Efendi ile Naim'in Pendnâmeleri, bu arada yine aynı asırda Osmanzâde Tâib'in Hülâsatü'l-Ahlâk, Nahifi Süleyman'ın Nasihatü'l-Vüzerâ ve asrın sonunda Sünbülzâde Vehbî'nin Lütfiyye'si ile yüzyılda Vak'anüvis Esad Mehmed Efendi'nin Pendnâme'si kayda değer önemli eserlerdir…

Sahadaki ilk ve orijinal eser olması bakımından Attar ve Pendnâmesi üzerinde kısaca duralım: Kaynakların hicrî tarihinde Nişabur civarındaki köylerden birinde doğduğunu belirttikleri Mehmed Feridüddin Attar'ın hayâtına dâir birçok rivayet vardır. Bizi ilgilendiren Pendnâme adlı eseridir.

ÜÇ İSTANBUL VE İNSAN MANZARALARI

Attar'ın Pendnâmesi asırlar boyunca şark İslam ülkelerinde hemen her sınıf halk tabakası arasında geniş ve derin bir etki yaratmış, birçok parçaları islâmî ve tasavvufi bir görüşe dayanan pratik ahlâk kurallarını, muaşeret usûllerini hatta en basit yaşayış tarzlarını kuvvetli ve ahenkli bir mesnevi kalıbı içinde vecizelendirmiştir. Kendi nev'inin en mükemmel örneği sayılan Attar'ın Pendnâmesi, itinalı bir şekil ve üslûpla yazılmıştır. Eser bize, sekiz asır önce şark-islâm klâsiklerinin şekil ve öz bakımından ulaştığı noktayı göstermesi bakımından da ayrıca önem taşımaktadır.

M. Nuri Gençosman'ın dilimize kazandırdığı çeviriden anladığımıza göre beyit kadar tutan eserden bir pasaj:

"… Oğlum : Düşün ki neden var oldun? Herkes kendi gamını çeker yavrum. Tanrı seni yoktan var etti ki, Hak'kâ tapasın diye. Madem ki varsın, Tanrı kulu ol. Hayâlı, vergili cömert ol. Günlerini yemek ve uyumakla geçirme. Sabah ve akşamlarım Tanrı zikriyle yaşat! Hele sabah aydınlığında çok uyuma yavrum. Nefsini oburluğa alıştırma yavrum!

Sana gün batarken uyumak iyi gelmez. Akşam olmadan yatmak haramdır. Hikmet ehlince gölge ile güneş arasında uyumak doğru sayılmaz. Yavrum : Sakın yalnız başına yolculuk yapma. Tek başına yolculuk sana tehlike getirir. Elini "yüzüne koymak . uğursuzdur uğursuz. Bilgi erenlerinden ilim dersi al. ()

Evin ıssız ve loş ise yanında bir yoldaş bulundurmalısın. Elini çenenin altına koyma. Bu hareket hâl ehli katında buz gibi soğuk düşer." (Pendnâme - F. Attar, Çev.: funduszeue.info Gençosman, İstanbul , s. ).

Attar'ın Pendnâmesi, kendi devrinden sonra da yüzyıllarca gerek Fars ve gerekse Türk kültürünü derinden etkilemiş, bu milletlerin edebiyatları üzerinde tesirleri görülmüştür. Eserin Türk edebiyatı üzerindeki etkileri, çeşitli asırlarda yapılan tercüme ve şerhleri dikkate alınırsa kendiliğinden ortaya çıkacaktır.

1. Kasidenin nesib bölümünden methiye bölümüne geçerken söylenen beyit ya da beyitlere —- denir. —- iki bölümü birleştiren bir basamak görevindedir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Teşbib

B) Fahriye

C) Tevhit

D) Giriş (girizgâh)

E) Dua

2. Aşağıdakilerden hangisi kasidenin bölümlerinden biri değildir?

A) Fahriye

B) Tegazzül

C) Girizgâh

D) Methiye

E) Hicviye

3. Yuğ adı verilen ölüm törenlerinde söylenir. Ölen kişinin iyilikleri, yiğitlikleri anlatılır.

Yukarıda özellikleri verilen tür aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sav

B) Destan

C) Sagu

D) Varsağı

E) Koşuk

4. Hece sayısı koşmayla eşit olan Divan edebiyatı nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tuyuğ

B) Rubai

C) Şarkı

D) Gazel

E) Kıt'a

5. Ölen kişinin iyiliklerini, yiğitliklerini anlatan şiirlere İslam öncesi Türk edebiyatında —-, Halk edebiyatında —- Divan edebiyatında —- denir.

Yukarıdaki parçada sözü edilen nazım türleri sırasıyla hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

A) Koşuk, koşma, gazel

B) Ağıt, sagu, koşuk

C) Mersiye, ağıt, semai

D) Sagu, ağıt, tuyuğ

E) Sagu, ağıt, mersiye

6. Aşağıdakilerin hangisinde tek dörtlükten oluşan nazım şekilleri bir arada verilmiştir?

A) Mani, şarkı, rubai

B) Rubai, ağıt, tuyuğ

C) Mani, sagu, murabba

D) Rubai, tuyuğ, mani

E) Tuyuğ, murabba, rubai

7. Tasavvuf edebiyatı nazım türlerinden hangi ikisi "Alevi, Bektaşi" şairleri tarafından kullanılmıştır?

A) Şathiye – ilahi

B) Deme – şathiye

C) Nefes – nutuk

D) Nefes – deme

E) Nutuk – ilahi

8. Aruzun kısa kalıbıyla yazılır. Beş —- yazan şairlere hamse sahibi derler. Her beyit kendi arasında uyaklıdır.

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdaki nazım şekillerinden hangisi getirilmelidir?

A) Kaside

B) Gazel

C) Terci-i bent

D) Müstezat

E) Mesnevi

Aşını tattırandı

Kötü düşmanı kaçırandı

"Oğrak" askerini çevirendi

Bastı ölüm, aktardı

9. Yukarıdaki dörtlük aşağıdaki nazım şekillerinden hangisine örnek olabilir?

A) Sagu

B) Mani

C) Koşuk

D) Semai

E) Varsağı

Bari kapıdan kaçmasan

Göçküncü gibi göçmesen

Ölüm şarabın içmesen

Ah nideyim ömrüm seni

Yukarıdaki dörtlük aşağıdaki nazım şekillerinden hangisine örnek olabilir?

A) Semai

B) Varsağı

C) İlahi

D) Ağıt

E) Tuyuğ

Ölen kişinin iyiliklerini anlatan şiirlere —-, kopuz eşliğinde aşk ve tabiat güzelliklerini anlatan şiirlere —- denir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki nazım şekillerinden hangileri getirilmelidir?

A) Sav – sagu

B) Sagu – koşuk

C) Koşuk – destan

D) Sagu – destan

E) Koşuk – sagu

Aşağıdakilerden hangisi Türklere ait nazım şekilleridir?

A) İlahi, tuyuğ, şarkı

B) Kıt'a, şarkı, türkü

C) Rubai, şarkı, sone

D) Koşma, destan, kıt'a

E) Nefes, semai, sone

Yedili hece ölçüsüyle söylenir. Eğlencelerde, sevgililer arasında haberleşmelerde, törenlerde öğüt ve ders vermek amacıyla sıkça kullanılmıştır. Anonim Halk edebiyatının önemli bir türüdür. Asıl söylenmek istenen üçüncü ve dördüncü dizede verilir.

Yukarıda sözü edilen nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mani

B) Koşuk

C) Sav

D) Ağıt

E) Türkü

Av törenlerinde ve zaferle biten savaşlardan sonra okunur, yiğitlik ve tabiat sevgisi, aşk gibi konuları işler.

Yukarıda sözü edilen sözlü edebiyat nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Destan

B) Semai

C) Koşuk

D) Varsağı

E) Mani

Aşağıda "Koşuk'la ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Hece ölçüsüyle söylenir.

B) Aşk, tabiat ve yiğitlik gibi konular işlenir.

C) Kopuz eşliğinde söylenir.

D) Zengin uyak kullanılmıştır.

E) Dörtlükler şeklinde söylenmiştir.

Aşağıdaki nazım şekillerinden hangisi İslam öncesi Türk edebiyatına aittir?

A) Mersiye

B) Koçaklama

C) Ağıt

D) Sagu

E) Şathiye

Aşağıdaki cümlelerin hangisi "gazel" ile "kaside"nin ortak özelliği değildir?

A) Beyitlerden oluşmaları

B) İlk beyitlerine matla, son beyitlerine makta denilmesi

C) Uyak örgüsünün benzer olmaları

D) Şairlerinin takma adlarının (mahlas) kullanılması

E) Eğlence ve doğa güzelliklerini işlemeleri

Aşağıdaki nazım şekillerinden hangisinin ölçüsü diğerlerinden farklıdır?

A) Varsağı

B) Güzelleme

C) Koçaklama

D) Taşlama

E) Ağıt

Aşağıdaki nazım şekillerinden hangisi aruz ölçüsüyle yazılmaz?

A) Rubai

B) Tuyuğ

C) İlahi

D) Şarkı

E) Kıta

—- özel bir ezgiyle söylenir ve yörelere göre adlandırılır. —- söyleyeni (yakıcısı) belli olan ve belli olmayan olmak üzere ikiye ayrılır. Asıl —- yakıcısı belli olmayanlardır.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere aşağıdaki nazım şekillerinden hangisi getirilmelidir?

A) Koşma

B) Türkü

C) Mani

D) Destan

E) Şarkı

Aşağıdaki nazım şekillerinden hangisi hem Anonim Halk edebiyatı hem Aşık edebiyatı nazım şeklidir?

A) Semai

B) Türkü

C) Koşma

D) Nefes

E) Varsağı

CEVAP ANAHTARI

1-D 2-E 3-C 4-A 5-E 6-D 7-D 8-E 9-C A B A A C D D E A C B B

Pendname konusuna gelindiği zaman ismi dolayısıyla ilk anda zihinlerde pek bir şey canlanmayabilir. Fakat Pendname nedir? Dendiğinde kelimenin etimolojik olarak kökenine inilir inilmez pendnamenin genel amacı kolayca anlaşılır. Türk edebiyatında ve Anadolu sahasında yazılan pendname örnekleri ve şairleri Divan edebiyatı içerisinde sağlam bir yer tutarlar. Peki ya pendname nedir?

Pendname Nedir?

Pendname, insanlara öğüt vermek adına yazılmış olan manzum ve mensur metinlere verilen isimdir. Geniş halk kitlelerini ve gerektiğinde de devlet yöneticilerini ahlaki olarak geliştirip daha kabiliyetli kişiler haline getirmeyi amaç türe pendname adı verilir.

Pendname Örnekleri ve Özellikleri

Yüzyıl divan edebiyatının en bilinen türlerinden biri de Pendnamedir. Bir ahlak kitabı olarak pendname daha çok fabl ağırlıklı metinlerden oluşur. Eserde beş yüz civarı atasözü ve deyim bulunmaktadır. Pendnameler arasında en meşhur olanı ise Feridüddin Attar'a ait olan Pendnamedir. Bu ünlü eserin Türkçeye hem manzum hem de mensur olarak birçok çevirisi söz konusudur.

Bir diğer pendname de senesinde kaleme alınmıştır. Bu pend-namede Feridüddin Attar'dan pek etkilenildiği söylenemez, beyitlik manzum bir eser olan Güvahi'nin pendnamesi özgün bir yapıdadır. Bu pendname kaside, mesnevi, gazel ve terc-i bend nazım biçimleriyle yazılmıştır.

Pendname Konusu

Pendnameler insanlara öğüt vermek amacı ile yazılmış olan eserlere verilen genel isimdir. Bu metinler hem manzum hem de mensur olarak yazılabilmektedirler. Pendnameler arasında en ünlü pendname olan Feridüddin Attar'ın pendnamesi tasavvufi bir şekilde ilim, görgü ve genel ahlak konusunda birçok tavsiye ve uyarı mesajı vermektedir.

Pendname Ne Demek?

Pendname kelime kökenine inildiği zaman Farsça pend kökünden geldiğini görürüz. Pend Farsça'da "vaaz, nasihat ve öğüt" anlamlarını taşımaktadır. Name kelimesi ise anlam olarak yazı, kitapçık ve mektup anlamlarını niteler. Türkçeye tam olarak çevirisi yapıldığında ise pendname kelimesinin anlamı "Öğütler barındıran kitapçık" olarak söylenebilir.