Tıp bilimi, vücudu oluşturan farklı sistemler ve bu sistemlerin birer parçası olan organ ve dokuların hastalıklarıyla ilgilenir. Birbirinden farklı özelliklere ve fizyolojilere sahip bu dokuların, organların ve sistemlerin rahatsızlıklarına yönelik etkili bir tedavinin uygulanabilmesi ise her bir doku, organ veya sistem için özelleşmiş ve uzmanlaşmış disiplinler olması ve bu disiplinlerin iş birliği içinde çalışması gerekir. Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı da bu önemli birimlerden bir tanesidir.
Göğüs Hastalıkları Tıbbi Birimi Nedir?
Vücudun sağlıklı olabilmesi için vücudu oluşturan hücrelerin enerji üretmesi gerekir. Hücreler, vücuda alınan besin maddelerinin oksijenle metabolize olması yoluyla enerji elde eder. Oksijen ise vücudun solunum sistemi sayesinde alınan havadan ayrıştırılarak kana ulaştırılır ve ardından dokulara aktarılır. Bu bakımdan solunum sistemi vücut için hayati öneme sahiptir.
Vücudumuzun solunum sistemi temel olarak solunan havanın vücut içinde takip ettiği doku ve organları kapsar. Burun ve ağız, geniz, gırtlak, soluk borusu, bronşlar ve akciğerler solunum sistemini oluşturur. Solunum sistemini meydana getiren ve çevre ile iç içe olan bu dokularda hastalık gelişimi sık görülür. Bu hastalıkların uygun şekilde tanı ve tedavisinin sağlanması için farklı tıp disiplinleri birlikte çalışır.
Solunum sisteminin burun ve ağız yoluyla alınan havayı akciğerlere iletmekle görevli gırtlak dokusuna kadar olan bölgesine ait hastalıkları ilgili branş değerlendirirken nefes borusu, bronşlar ve akciğerlerden oluşan kısmına ait rahatsızlıklar genel olarak Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı tarafından değerlendirilir. Bunun yanında Göğüs Hastalıkları Birimi akciğerlerin çalışma fizyolojisi ile yakın ilişkiye sahip olan kalp, solunum kasları, diyafram, göğüs kafesini oluşturan kas-iskelet sistemi dokuları ile bu bölgeye ait sinir sistemi dokularını da ilgilendiği alana dahil eder.
Göğüs Hastalıkları Birimi, tıbbi disiplinler içinde ayrı bir ana bilim dalıdır, tıp fakültesinden mezun olduktan sonra 4 yıllık eğitim alan uzman hekimler tarafından yürütülür.
Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Hangi Hastalıklarla İlgilenir?
Göğüs Hastalıkları Birimi genel olarak aşağıdaki sağlık sorunlarının teşhis, takip ve tedavisinde hizmet verir:
- Bronşit, bronşiolit, trakeit, pnömoni (zatürre) gibi alt solunum yolu ve akciğer enfeksiyonları
- Astım ve alerjik hastalıklar
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)
- COVID ve bağlı hastalıklar
- Tüberküloz (verem hastalığı)
- Akciğer kanseri ve akciğerin iyi huylu tümörleri, akciğer nodülleri
- Pulmoner tromboemboli
- Pulmoner Hipertansiyon
- Silikozis, asbestozis gibi mesleki akciğer hastalıkları
- İnterstisyel akciğer hastalıkları
- Obstrüktif uyku apne sendromu (OSAS)
- Plevral efüzyon, plörit gibi plevra (akciğer zarı) hastalıkları
Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Hangi Tedavileri Uygular?
Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı yukarıda bahsedilen alt solunum yollarına ait sağlık problemlerinin teşhis, takip ve tedavisi için çalışırken çeşitli girişimsel tanı ve tedavi yöntemlerini de uygulayabilir, Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı’nda aşağıdaki yöntemlerden yararlanılabilir:
Solunum Fonksiyon Testi: Akciğerin hava kapasitesi ve solunum fizyolojisine yönelik sayısal verilerin elde edilmesine olanak veren solunum fonksiyon testi (SFT) Göğüs Hastalıkları Bölümü tarafından yapılan incelemelerin başında gelir.
PPD Testi: Tüberküloz enfeksiyonuna yönelik tarama testi olarak uygulanan PPD testi, cilt altına bırakılan tüberkülin maddesine karşı vücudun verdiği iltihabi yanıtın şiddetini gösterir.
Bronkoskopi: Alt solunum yollarının doğrudan kamera içeren bir ekipman yardımıyla görüntülenmesi işlemine bronkoskopi adı verilir. Hekim ekipman vasıtasıyla soluk borusu, bronşlar ve bronşlara ait dalları doğrudan inceleyebilir; tanıya yönelik biyopsi gibi işlemleri gerçekleştirebilir; lavaş uygulaması gibi tanı ve tedavi açısından yararlı uygulamalarda bulunabilir.
Torasentez: Özellikle akciğere ait zarlar arasında (plevra zarları) normalden fazla miktarda sıvı birikmesi halinde, bu sıvının boşaltılmasına yönelik yapılan girişimsel işlemler Torasentez kapsamında değerlendirilir.
Akciğer ve Plevra Biyopsileri: Akciğer veya plevra dokularında meydana gelen bazı hastalıkların tanısının konulmasında patolojik örneklemenin yapılması elzemdir. Buna yönelik cilt üzerinden (perkütan–transtorasik) veya bronkoskopi ile dokulardan biyopsi alınabilir.
Polisomnografi: Uyku esnasında solunumun geçici durması ile izlenen uyku apnesi sendromlarında tanının konulması için hastanın hastanede uyku esnasında izlenmesi esasına dayanan Polisomnografi tetkiki Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı tarafından değerlendirilebilir.
Göğüs hastalıkları alanında uzman olan hekim, ilgi alanındaki sağlık sorunlarının tanı ve takibinde hastadan aldığı öykü ve fizik muayene bulgularının yanı sıra akciğer radyografisi, toraks bilgisayarlı tomografisi (BT) ve akciğer manyetik rezonans (MR) görüntüleme yöntemlerinden sıklıkla yararlanır. Bunların dışında laboratuvar tetkiklerine de başvurabilir. Gerekli hallerde yukarıda özetlenen özel testler ışığında hastalıkların tanısını koyarak tedavilerini planlayabilir.
Hangi Durumlarda Göğüs Hastalıkları Birimine Müracaat Etmek Gerekir?
Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı’nın ilgi alanına giren hastalıkların gelişmesi durumunda ortaya çıkan belli başlı klinik şikâyetlerin varlığında, en yakın sağlık kuruluşuna müracaat ederek Göğüs Hastalıkları Birimi ile iletişime geçilmesi yararlıdır. Bu durumlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
- Nefes darlığı
- İnatçı öksürük
- Sık balgam çıkarma veya kanlı balgam
- Göğüs ağrısı
- Eforla ortaya çıkan nefes darlığı
- Beklenmedik kilo kaybı