Engelli Raporu Olan Askere Gider Mi
I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı ÖNSÖZ Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Projesi kapsamında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi ile Milli Eğitim Bakanlığı, YTB (Yurt Dışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığı), TİKA (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Başkanlığı Ajansı), Eskişehir Valiliği, Eskişehir İl Millî Eğitim Müdürlüğü, TÜRKSOY, Uluslararası Türk Akademisi, TRT Avaz işbirliği ve PEGEM Akademi, Nobel, Eğiten Kitap sponsorluğunda gerçekleştirilen 1. Uluslararası Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı’na katılımınızla onurlandırdığınız için teşekkür ediyoruz. Türk Dünyası adına 36 ülke/bölgeden katılımın gerçekleşmesiyle Türk Dünyasının buluştuğu büyük bir uluslararası kurultay olmuştur. Bu kurultayda, bu projenin önemi nedir ve neden Türk Dünyası çocuk oyun ve oyuncakları sorularının cevapları, sizin adınıza sorulmuş ve cevaplanmaya çalışılmıştır. Avrupa ve Amerika’da uygulanmakta olan eğitim programları bilim insanlarımız tarafından incelenmekte ve bu programlar doğrultusunda çocuklarımızın gelişimine ve öğrenimine en fazla katkı sağlayabilecek eğitim programları oluşturulmaya çalışılmaktadır. Bugün eğitim programlarımız oluşturulurken çağın gerektirdiği donanım öngörülmekte ve çocuklarımızın üst düzey düşünme becerileri ile desteklenmesi hedef alınmaktadır. Ancak unutulan bir husus vardır ki bu husus toplumsal düzeni, toplum içerisinde kimlik kazanmayı ve toplumun devamlılığını sağlamayı öngören kültürün aktarımıdır. Toplum, oluşturduğu kültür ile bir arada olabilme ve sürekliliğini sağlayabilme başarısını göstermektedir. Toplum olarak Türk Toplumuna baktığımızda 3000 yıllık bir geçmişin olduğu zengin bir kültürün varlığı görülmektedir. Türk toplumu, Asya’nın Ata toprağı olduğu, buradan diğer kıtalara dağılımın gerçekleştiği ve gittiği her bölgeye kültürünü taşıdığı bir toplumdur. Modern eğitim anlayışları içerisinde var olan bu kültürün aktarımı ne kadar gerçekleştirilmekte ve çocuklarımız kültürünü ne kadar anlayabilmektedir? Bu soru gerçekten önemli bir soru ve sorundur. Tabi ki kültür sadece eğitim ortamlarında aktarılmamakta, ailelerin ve toplumsal yaşantıların da bu aktarımda rolü yer almaktadır. Ancak bu aktarım tesadüflere, ihtimallere bırakılamayacak kadar mühimdir ve toplumların eğitim felsefesi o toplumun millî ve manevi menfaatlerini içermelidir. İşte bu nedenlerdendir ki 3000 yıllık Türk Dünyası kültürü eğitimle gelecek nesillerimize kazandırılmalı ve kültürel aktarımın devamlılığı sağlanmalıdır. İkinci sorumuz olan neden oyun ve oyuncaklar sorusunun iki cevabı bulunmaktadır. Çocuk oyun ve oyuncakları, çocukların yaşadıkları toplum içerisinde gelecekteki yaşantılarının deneyimini kazandıkları roller, yemeklerimiz, giysilerimiz gibi kültürün içerisinde yer alan önemli bir unsurdur. Üstelik oyun ve oyuncaklar çocukların içerisinde aktif olarak yer almaları ve kurallarını, tekerlemelerini, oyuncağını toplumun kültürüne göre kendilerinin geliştirmeleri sebebiyle, kültür ile çocuğun en etkili şekilde bir araya geldiği bir unsurdur. İşte burada ikinci önemli cevap karşımıza çıkmaktadır. Kültürel aktarımın eğitim içerisinde hangi yollarla kazandırılacağı, diğer bir ifade ile etkin olan yöntemi bize oyun ve oyuncaklar sunmaktadır. Çocukların içerisinde eğlenerek ve isteyerek yer aldıkları oyunlar ve I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı kullandıkları oyuncaklar eğitimcilerin kültürü nasıl aktarabiliriz sorusunun cevabını verdikleri anahtar olacaktır. İşte bu anahtarın kullanımı için, Atalarımızın bize bıraktıkları mirasımız olan oyun ve oyuncaklarımız Türk Dünyası olarak pedagojik tartışmalara açılmıştır. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesinin ev sahipliğini yaptığı, çocuklarımız ve geleceğimiz için bu kadar önemli bir düzenleme içerisinde yer alan katılımcılara ve emeği geçen herkese teşekkür ederiz. Yrd. Doç.Dr. Yalçın Bay Yrd. Doç.Dr. D. Neslihan Bay TUDÇOOK Düzenleme Kurulu Eş Başkanları I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı DÜZENLEME KURULU Kurultay Eş Başkanları Prof. Dr. M. Bahaddin ACAT Prof. Dr. Selahattin TURAN Düzenleme Kurulu Eş Başkanları Yrd. Doç. Dr. Yalçın BAY Yrd. Doç. Dr. D. Neslihan BAY Düzenleme Kurulu Üyeleri Doç. Dr. Pınar GİRMEN Doç. Dr. Cavide DEMİRCİ Doç. Dr. Esra DERELİ Yrd. Doç. Dr. Abdulkadir ÖZTÜRK Yrd. Doç. Dr. Burcu ANILAN Yrd. Doç. Dr. Emre Ev ÇİMEN Yrd. Doç. Dr. Ersin KARADEMİR Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ANILAN Yrd. Doç. Dr. Mehmet ERSOY Yrd. Doç. Dr. Semra KIRANLI GÜNGÖR Yrd. Doç. Dr. Ümmügülsüm KORKMAZ Yrd. Doç. Dr. Zeynep YURTSEVEN Arş. Gör. Ayşe DÖNMEZ Arş. Gör. Burak Yasin YILMAZ Arş. Gör. Candaş UYGAN Arş. Gör. Dilara YAYA Arş. Gör. Eren Can AYBEK Arş. Gör. İsmail KAŞARCI Arş. Gör. Mikail YALÇIN Arş. Gör. Muhammed ÖZ Arş. Gör. Özge ÖZTEKİN Arş. Gör. Özge Sultan BALIKÇI Arş. Gör. Sabiha İŞÇİ Arş. Gör. Serdar KÖRÜK Arş. Gör. Şule Betül TOSUNTAŞ Arş. Gör. Yasir ARMAĞAN Arş. Gör. Yusuf AY Arş. Gör. Zeynep KILIÇ Arş. Gör. Z. Melis DEMİR Uzm. Muhammed AYDIN Uzm. Ömer Faruk BAYRAKÇI Okt. Madina YÖRÜK I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı BİLİM KURULU 1 Prof.Dr. Abdurrahman KILIÇ Düzce Üniversitesi 2 Prof.Dr. Ahmet AYPAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 3 Prof.Dr. Akmatali ALİMBEKOV Kırgızistan Manas Üniversitesi 4 Prof.Dr. Alexey GOLIKOV Rusya Federasyonu Federasyonu Yakutistan (Saha) Cumhuriyeti Eğitim Bilimleri Enstitüsü 5 Prof.Dr. Alimcan İNAYET Ege Üniversitesi 6 Prof.Dr. Almas SHAYKHULOV Rusya Federasyonu Başkurtistan Cumhuriyeti Başkurtistan Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesi 7 Prof.Dr. Asuman Seda SARACALIOĞLU Adnan Menderes Üniversitesi 8 Prof.Dr. Ayhan AYDIN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 9 Prof.Dr. Baljir BALDULMAA Mongolian State University of Education 10 Prof.Dr. Basangova Tamara GORYAEVNA Rusya Federasyonu Kalmuk Cumhuriyeti 11 Prof.Dr. Cabbar IŞANKUL Özbekistan Bilimler Akademisi Alişir Nevai Dil ve Edebiyat Enstitüsü 12 Prof.Dr. Cemil YÜCEL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 13 Prof.Dr. Damir İSHAKOV Rusya Federasyonu Tataristan Cumhuriyeti Tataristan Bilimler Akademisi 14 Prof.Dr. Darhan HIDIRALİ Türk Akademisi 15 Prof.Dr. Dilshod RAHİMOV Tacikistan Bilim Akademisi 16 Prof.Dr. Douslas K. HARTMAN ABD Michigan State University 17 Prof.Dr. Esma ŞİMŞEK Fırat Üniversitesi 18 Prof.Dr. Fatma ALISINANOĞLU Gelişim Üniversitesi 19 Prof.Dr. Firdevs GÜNEŞ Bartın Üniversitesi 20 Prof.Dr. Grigori TOMSKİ Académie Internationale CONCORDE 21 Prof.Dr. Gülay MİRZAOĞLU Hacettepe Üniversitesi 22 Prof.Dr. Handan Asude BAŞAL Uludağ Üniversitesi 23 Prof.Dr. Hayati AKYOL Gazi Üniversitesi 24 Prof.Dr. İsa HABBİBAYLİ Azerbaycan Milli İlimler Akademisi 25 Prof.Dr. Jodene FINE ABD Michigan State University 26 Prof.Dr. Kamoludin ABDULLAEV Tacikistan Central Asia: Study and Teaching 27 Prof.Dr. M. Bahaddin ACAT Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 28 Prof.Dr. Mehmet ŞİŞMAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 29 Prof.Dr. Mustafa ERGÜN Afyon Kocatepe Üniversitesi 30 Prof.Dr. Mustafa SAFRAN Gazi Üniversitesi 31 Prof.Dr. Mübeccel GÖNEN Hacettepe Üniversitesi 32 Prof.Dr. Nebi ÖZDEMİR Hacettepe Üniversitesi 33 Prof.Dr. Nilüfer ÖZABACI Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 34 Prof.Dr. Nurbubu ASIPOVAN Kırgızistan Manas Üniversitesi 35 Prof.Dr. Ondar ERGELEER Rusya Federasyonu Tuva Cumhuriyeti (Çüvürekovich) Tuva Devlet Üniversitesi 36 Prof.Dr. Özden TEZEL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 37 Prof.Dr. Özkul ÇOBANOĞLU Hacettepe Üniversitesi I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı 38 Prof.Dr. Raxmonov NASIMXON Özbekistan Bilimler Akademisi 39 Prof.Dr. Selahattin TURAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 40 Prof.Dr. Sultan TULU Muğla Üniversitesi 41 Prof.Dr. Tamara BİTTİROVA Rusya Federasyonu Kabardey-‐Balkar Cumhuriyeti Rusya Akademisi 42 Prof.Dr. Timur KOCAOĞLU ABD Michigan State University 43 Prof.Dr. Victor BUTANAEV Rusya Federasyonu Hakasya Cumhuriyeti Hakasya Milli Üniversitesi 44 Prof.Dr. Zarema KIPKEEVA Rusya Federasyonu Karaçay – Çerkes Cumhuriyeti Karaçayevsk Umar Aliyev Üniversitesi 45 Doç.Dr. Gülnara Yusuf qızı SEİTVANİ Kırım Tatar ve Şarq Filologiyası Fakülteti 46 Doç.Dr. Ali Fuat ARICI Yıldız Teknik Üniversitesi 47 Doç.Dr. Ayfer ŞAHİN Ahi Evran Üniversitesi 48 Doç.Dr. İlkin Rüstemzade FARİZOĞLU Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi 49 Doç.Dr. Suat UNGAN Karadeniz Teknik Üniversitesi 50 Doç.Dr. Svetlana TÜBEEVA Rusya Federasyonu Kabardey Balkar Devlet Üniversitesi 51 Doç.Dr. Akedil TOİSHANULY Kazakistan Türk Akademisi 52 Doç.Dr. Ali ERYILMAZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 53 Doç.Dr. Asım ARI Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 54 Doç.Dr. Ayşe AYPAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 55 Doç.Dr. Aytaç KURTULUŞ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 56 Doç.Dr. Baisheva Maria İVANOVNA Rusya Federasyonu Federasyonu Federasyonu Yakutistan (Saha) Cumhuriyeti Eğitim Bilimleri Enstitüsü 57 Doç.Dr. Cansu Filik İŞÇEN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 58 Doç.Dr. Cavide DEMİRCİ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 59 Doç.Dr. Cengiz GÖKŞEN Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi 60 Doç.Dr. Emine KOLAÇ Anadolu Üniversitesi 61 Doç.Dr. Engin KARADAĞ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 62 Doç.Dr. Erkin EMET Ankara Üniversitesi 63 Doç.Dr. Esra DERELİ İMAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 64 Doç.Dr. Eyüp ARTVİNLİ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 65 Doç.Dr. Habibe YAZICI ERSOY Gazi Üniversitesi 66 Doç.Dr. İsmail ACUN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 67 Doç.Dr. Kürşat YENİLMEZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 68 Doç.Dr. Lena TROEVA-‐LUGINOVA Rusya Federasyonu Yakutistan (Saha) Cumhuriyeti Eğitim Bilimleri Enstitüsü 69 Doç.Dr. Leyla ÜLMEZOVA Rusya Federasyonu Kaberdey – Balkar Cumhuriyeti Sen Petersburg Devler Üniversitesi 70 Doç.Dr. M.Zafer BALBAĞ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 71 Doç.Dr. Macid A. MELEKOĞLU Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 72 Doç.Dr. Mızrap POLAT Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 73 Doç.Dr. Mohammad Yalim YARQIN Kabil Devlet Üniversitesi, General Manager at Star Radio and TV I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı 74 Doç.Dr. Pınar ANAPA Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 75 Doç.Dr. Pınar GİRMEN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 76 Doç.Dr. S. Deniz KORKMAZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 77 Doç.Dr. Suzan D.CANHASİ Kosova Priştine Üniversitesi 78 Doç.Dr. Şengül S. ANAGÜN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 79 Doç.Dr. Zekiya MAHMUTOVANIN Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesi 80 Doç.Dr. Zühal ÇUBUKÇU Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 81 Yrd.Doç.Dr. Nuran Malta-‐MUHAXERİ Kosova Priştine Üniversitesi 82 Yrd.Doç. Dr. Derya YILMAZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 83 Yrd.Doç.Dr. Abdulkadir ÖZTÜRK Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 84 Yrd.Doç.Dr. Asiye BERBER Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 85 Yrd.Doç.Dr. Burcu ANILAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 86 Yrd.Doç.Dr. C. Murat KANDEMİR Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 87 Yrd.Doç.Dr. Çiğdem KARA Anadolu Üniversitesi 88 Yrd.Doç.Dr. D. Neslihan BAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 89 Yrd.Doç.Dr. Dilek TÜRKYILMAZ Gazi Üniversitesi 90 Yrd.Doç.Dr. Doğan KAYA Cumhuriyet Üniversitesi 91 Yrd.Doç.Dr. Emre EV ÇİMEN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 92 Yrd.Doç.Dr. Ersin KARADEMİR Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 93 Yrd.Doç.Dr. Esra EREN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 94 Yrd.Doç.Dr. Fatih BEKTAŞ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 95 Yrd.Doç.Dr. H. Adnan ARSLANTAŞ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 96 Yrd.Doç.Dr. Hilmi DEMİRAL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 97 Yrd.Doç.Dr. Hüseyin ANILAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 98 Yrd.Doç.Dr. İlknur YÜKSEL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 99 Yrd.Doç.Dr. İsmail YÜKSEL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 100 Yrd.Doç.Dr. Mehmet ERSOY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 101 Yrd.Doç.Dr. Melih TURĞUT Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 102 Yrd.Doç.Dr. Mine SÖNMEZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 103 Yrd.Doç.Dr. Munise SEÇKİN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 104 Yrd.Doç.Dr. Nevin Güner YILDIZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 105 Yrd.Doç.Dr. Özlem Şimşek ÇETİN Kırıkkale Üniversitesi 106 Yrd. Doç. Dr. Sakine GAYBELİYEVA Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi 107 Yrd.Doç.Dr. Semra Kıranlı GÜNGÖR Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 108 Yrd.Doç.Dr. Ümit ÖZKANAL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 109 Yrd.Doç.Dr. Ümmügülsüm KORKMAZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 110 Yrd.Doç.Dr. Yalçın BAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 111 Yrd.Doç.Dr. Zeynep YURTSEVEN AVCI Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 112 Dr. Firuz FEVZİ Kabil Devlet University 113 Dr. Güllü KARANFİL Moldova İMBL, South Russian Üniversity 114 Dr. Kadiyan BOOBEKOVA Kırgızistan Manas Üniversitesi 115 Dr. Temirbulatova Enegiz ASHİROVNA Rusya Federasyonu Karaçay-‐Çerkes Cumhuriyeti I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı Rusya Federasyonu Dagıstan Cumhuriyeti Mahakale Devlet Üniversitesi 116 Dr. Yusup İDRİSOV 117 Öğrt. Gör. Intımakgül NURMAGOMBETOVA Kazakistan Ahmet Yesevi Üniversitesi 118 Öğrt. Gör. Menent SHUKRİYEVA Bulgaristan Şumnu Üniversitesi 119 Öğr. Gör. M. Tekin KOÇKAR ESOGÜ Halkbilim Araştırma ve Uygulama Merkezi 120 Uzm. Aidash BARYNMANA Rusya Federasyonu Tuva Cumhuriyeti Tuva Kültür Merkezi Sanat Müdürü 121 Uzm. Aişe MEMETOVA Kırım Tatar İslam Medeniyeti (kültürü) Bölümü Müdürü 122 Uzm. Erzhan TOLEK Kazakistan Türk Akademisi 123 Uzm. István VIDAK Macaristan Türkolog, Kece Uzmanı 124 Uzm. İbrahim YILDIRIM Kazakistan Yunus Emre Türk Kültürü Merkezi 125 Uzm. Mari NAGY Macaristan Türkolog, Kece Uzmanı 126 Uzm. Maya SAPAROWA İran Türkolog / Yazar 127 Uzm. Mongush ANDREY Rusya Federasyonu Tuva Cumhuriyeti Tuva Kültür Merkezi Sanat Müdürü 128 Uzm. Musemma RASİMOVA Kırım Sakovi Lisesi Türkolog 129 Uzm. Nadirbek JORAKOZİYEV Özbekistan Bilimler Akademisi 130 Uzm. Nadya TIDIKOVA Rusya Federasyonu Altay Cumhuriyeti Altay Bilimler Akademisi 131 Uzm. Osman TURDİ Nevşehir Üniversitesi 132 Uzm. Tumen ULZİİ Mogolistan ( Munkh Itgelt) International İntellectual Museum Sahibi 133 Uzm. Zülfiya TADİKOVNA Rusya Federasyonu Hakasya Cumhuriyeti Hakasya Kültür Merkezi 134 Mansur KURYAZOV Özbekistan Oyuncak Ustası 135 Marina KARYAGİNA Rusya Federasyonu Çuvaşistan Devlet Televizyonu 136 Müfettiş Vildan BORMAMBET Romanya Eğitim Bakanlığı 137 Valeri TURGAY Rusya Federasyonu Çuvaşistan Mihail Sespelya Vakfı Müdürü 138 Vasiliy PETROV Rusya Federasyonu Yakutistan (Saha) Cumhuriyeti Eğitim Bakan Yardımcısı 139 Yazar Gülnara HALFİTDİNOVA Rusya Federasyonu Başkurtistan Cumhuriyeti “Bashkortostan kizi”nda – aile ve kadınlar” Dergisi 140 Yazar Küller TEPUKOV Rusya Federasyonu Altay Cumhuriyeti Çocuk kitabı yazarı 141 Yazar Rabit BATULLA Rusya Federasyonu Tataristan Cumhuriyeti Yazar 142 Yazar Yücel FEVZİOĞLU Almanya Türk Dünyası Masal ve Hikayeleri Yazarı I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı İÇİNDEKİLER • Geleneksel Çocuk Oyunlarının Anadili Eğitimine Etkisi .............................................................. 1 • Çocukların Problem Çözme Becerisi ve Dil Gelişiminde Bilmece ve Tekerlemelerin Önemi ...... 3 • Göçebe Kırgızların Çocukları Sosyalleştirme Kültüründeki Halk Oyunlarının Yeri ...................... 5 • Çocuk Oyunlarının Çocuklara Milli Kültürel Değerlerin Aşılanmasında, Onların Ahlak ve Eğitiminin Gelişmesinde Rolü .................................................................................................... 6 • Değerler Eğitiminin Müzikli Oyunlar Aracılığı ile Kazandırılması ................................................ 7 • Okul Öncesi Eğitiminde Şarkılı Oyunlar Yoluyla Değerler Eğitimi: Nitel Örnek Bir Çalışma ....... 8 • İlkokulda Derslerde Oynatılan Oyunların Değerler Eğitimi Verilmesindeki Katkısı .................... 9 • Türkiye’de Oynanan Geleneksel Çocuk Oyunlarının Değerler Eğitimindeki Rolü Açısından İncelenmesi .............................................................................................................................. 10 • Ramazan Ayını Sevdirmek İçin Düzenlenmiş Geleneksel Çocuk Oyunları ................................ 12 • Milli ve Manevi Değerlere Dayalı Kültürel Miraslarımızın Okul Öncesi Dönemde Geleneksel Oyunlar ile Tanıtımı ve Aktarımı .............................................................................................. 13 • Saha Bölgesi Masa Oyunları ve Çocukların Zihinsel Gelişimi Üzerinde Etkileri? / Настольные Игры Народа Саха И Их Влияние На Интеллектуальное Развитие Детей .......................... 14 • Çocukların Hayallerindeki Oyuncaklar ..................................................................................... 15 • Halk Oyunlarında “Karı” (Kadın) Karakteri ............................................................................... 17 • Okul Öncesi Dönemde Ebeveynlerin Çocuklarına Oyuncak Seçimi Tercih Nedenlerinin İncelenmesi .............................................................................................................................. 18 • Koleksiyoner Kutu Oyunu ........................................................................................................ 19 • ‘Kentleşmede Çocuğa Görelik’ İlkesinin Oluşturulması ve Bu Çerçevede Çocukluğumuzdaki Oyunların Önemi ...................................................................................................................... 20 • Ailelerin 0-‐6 Yaş Çocuklara Yönelik Oyuncak Seçimlerindeki Kriterlerin İncelenmesi ............. 21 • Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Zekâ Oyunları ile İlgili Bilgi Düzeyleri ve Oyunların Eğitimde Kullanılabilirliğine Yönelik Görüşleri ........................................................................................ 22 • Adölesanların Oynadıkları Bilgisayar Oyunları ve Oyuna Ayırdıkları Zamanın Değerlendirilmesi: Kalitatif Çalışma ....................................................................................................................... 23 • Okul Öncesi ve Birinci Sınıf Öğrencilerinin Oyun/Oyuncak Hakkındaki Görüşlerinin Karşılaştırılması ........................................................................................................................ 24 • Zeka Oyunları Dersi Öğretim Programı'nın Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi ... 24 • Zeka Oyunları Arayıcılığıyla İnternetin ve Telefonun Zararlı Kullanımının Azaltılması ............. 25 • Geleneksel Kültür ve Modern Bilimin Sentezi Bir Oyun: Jipto ................................................. 26 • Okul Öncesi Eğitiminde Oyun ve Oyuncak Materyallerine İlişkin Yönetici ve Öğretmen Görüşleri .................................................................................................................................. 28 • Türk Kültürüne Ait Oyun ve Oyuncakların Okul Öncesinde Yapılandırılmış Origami Materyalleri ile Kullanımı ......................................................................................................... 29 • Dramatik Oyun, Sosyodramatik Oyun ve Öz-‐Düzenleme ........................................................ 30 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Ailemin ve Benim Oyun ve Oyuncaklarım ................................................................................ 31 • Elazığ’ın Geleneksel Çocuk Oyunları ........................................................................................ 32 • Dedeler Çocukken Neler Yapar Neler Oynarlardı ..................................................................... 33 • Orta Asya’da Oynanan Geleneksel Oyunların Eğitsel Oyuna Dönüştürülmesinin Akademik Başarıya ve Matematik Dersine Yönelik Tutuma Etkisi ............................................................ 34 • Malazgirt Buka Baran Çocuk Oyunu ......................................................................................... 35 • Malazgirt Lap Oyunu ................................................................................................................ 36 • Malazgirt Kosageli Oyunu ....................................................................................................... 36 • Isparta-‐ Çandır Çocuk Oyunları ................................................................................................ 37 • Kazak Çocuklarının Asık Oyunu ve Asık ile İlgili Ulusal, Kültürel Değerler ................................ 39 • Arkeolojik Veriler Işığında Antik Dönemde Oyun ve Oyuncakalar ........................................... 40 • Tüm Yönleriyle Dokuztaş ......................................................................................................... 41 • Özbek Çocuk Oyunlarındaki Tekerlemelerin Yeri ve Önemi .................................................... 42 • Kırımın Sosyokültürel Yapısında Çocuk Oyunları: Kırım Tatar Oyunlarının Analizi / Детские Игры В Социокультурном Пространстве Крыма: Анализ Развития Крымскотатарских Игр. ................................................................................................................................................. 44 • Kırım Tatar Dergisi "ARMANÇIK" Örneğinde Bir Kişinin Kimliğinin Oluşumunda Çocuk Eğitsel Oyunlarının Rolü / Роль Детских Развивающих Игр В Формировании Личности Человека На Примере Крымскотатарского Журнала «Арманчыкъ» ................................................. 44 • Karabağ Çocuk Oyunlarının Özellikleri ..................................................................................... 45 • Ermenistan Türklerinin Çocuk Oyun ve Oyuncaklari Üzerine (Sisyan İli, Desdegerd Kasabasi Örneğinde) ............................................................................................................................... 46 • Geleneksel Çocuk Oyun ve Oyuncakları Projesi ‘Üç Nesil Oyunda Buluştu’ ............................ 47 • Bizim Çocuk Oyunları ............................................................................................................... 48 • Türkçede Çocuk Oyun ve Oyuncak Dünyasına Ait Sözcükler ................................................... 51 • Çocuk Oyunları ve Oyuncak Kültürü: Ula Örneği ..................................................................... 52 • Kosova’da Unutulmaya Yüz Tutan Çocuk Oyunları ve Türkiye’deki Oyunlarla Karşılaştırılmaları ................................................................................................................................................. 53 • Anamur ve Çevresi Yörüklerinde Tarih Boyu Oyun Oyuncak İlişkisi ......................................... 54 • Unutulmaya Yüz Tutmuş Emirdağ Yöresi Çocuk Oyunları ve Bu Oyunların Eğitimsel Değeri .. 55 • Kıbrıs Çocuk Oyun ve Oyuncaklarının Elektronik Ortamda Tanıtımına Yönelik Bir Çalışma ..... 57 • Annelerimizin Çocukken Oynadıkları Oyunlar: Kalitatif Çalışma .............................................. 58 • Kazak Çocuklarının Geleneksel Aşık Oyunu ............................................................................. 59 • Türk Halklarındaki Zeka ve Mantık Oyunlarının Tanıtımı ve Onlar Hakkında Tarihi Bilgiler ..... 60 • Batılılaşma Dönemi Osmanlı Saraylarında Oyuncak ................................................................ 61 • "Aşık Oyunu: Kars Yöresinde Eski Bir Türk Çocuk Oyunu ve Günümüzdeki Süreklilikleri" ....... 62 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Türk Ninnilerinde Yaşayan Oyun Kültürünün Felsefi Özellikleri ve Sürdürülebilir Eğitim Uygulamaları ............................................................................................................................ 63 • Çocukken Oynadığımız Oyunlar: Fethiye Örneği ...................................................................... 64 • Ebeveynlerimiz Eski ve Yeni Oyunları Değerlendiriyor: Kalitatif Çalışma ................................. 65 • Kırklareli'nde Oyun ve Oyuncak ............................................................................................... 66 • 1980-‐1990 Yıllarında Eskişehir'de Oynanan Sokak Oyunlarının Tanıtılarak Yaşatılması .......... 67 • Dede ve Ninelerin Çocukken Oynadığı Oyunlar ile Aynı Cinsiyetteki Torunlarının Oynadığı Oyunların Karşılaştırılması ....................................................................................................... 68 • 7-‐11 Yaş Arası Çocukların Oynadığı Oyunlar ............................................................................ 69 • Halkbilimi Çalışmalarında Çocuk Oyun ve Oyuncak Araştırma Eğilimleri Doğrultusunda Türk Dünyası Çocuk Folkloru Nasıl Çalışılmalıdır? ............................................................................ 70 • Anadolu Türkmen Oyunlarında Çağırgan Örneği ..................................................................... 71 • Eğitim Tarihimizde Çocuk Oyunları: Ahmed Edib’in Terbiyevi Çocuk Oyunları Eseri Üzerine Bir İnceleme .................................................................................................................................. 72 • Kırgız Seyirlik Çocuk Eğlence Oyunu: Tak Teke ........................................................................ 73 • Başkurt Halk Oyunları .............................................................................................................. 74 • En Eski Oyun: Masal ................................................................................................................. 77 • Özbek Çocuk Oyunlarının İncelenmesi, Mitolojik Temelleri ve «Döndıraq» Oyunu ................ 78 • Bir Türk Zekâ Oyunu Olarak Satranç ........................................................................................ 80 • Türk Devletlerinde Ortak Çocuk Oyunları ................................................................................ 80 • Bel Omurgasının Sekiz Özelliği (Türk-‐Moğol Halklarının Bulmaca Oyunu) .............................. 81 • Karaçay ve Balkarlılarda Çocuk Oyunları / Детские Игры У Карачаевцев И Балкарцев ...... 83 • Karaçay ve Balkarya’da Milli Çocuk Oyunları / Детские Национальные Игры В Карачае И Балкарии ................................................................................................................................. 85 • Шатра -‐ Интеллектуальная Игра Алтайцев ........................................................................... 87 • Dünden Bu Güne Kültürel Çocuk Oyun ve Oyuncakları .......................................................... 88 • Anadolu Sahası Çocuk Oyunları Kataloğunun Hazırlanması Yolunda Bir Tecrübe: Trabzon Yöresi Çocuk Oyunları .............................................................................................................. 88 • Azeri, Kırgız, Başkırt, Gagauz ve Kazak Çocuk Oyunlarının İçerik ve Yapı Bakımından Seferihisar-‐Türkiye Örnekleriyle Karşılaştırılması .................................................................... 89 • Çocukların Dünyasından Gerçek Dünyaya: Oyun ve Oyuncak ................................................. 90 • Geleneksel Çocuk Oyunları İçin Sokak Temelli Geleneksel Oyun Alanlarının Yeniden Keşfi ... 92 • Rus Çizgi Filmlerindeki Oyuncak Kahramanların Çocukların Okul Öncesi Eğitimindeki Önemi 93 • Türk Dünyasında Çocuk Oyuncakları: Bir Saha Çalışması ......................................................... 94 • Türk Dünyasında Çocuk Oyunları: Bir Saha Çalışması .............................................................. 97 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Ulusal Kimlik Gelişiminde Cocuk Oyun ve Oyuncaklarının Yeri ve Önemi / Место И Важность Национальных Игр И Игрушек В Усилении (Стимулировании) Национального Самосознания И В Становлении Национальной Идентичности ........................................ 99 • Fiziksel Eğitim Tarihimizden ................................................................................................... 100 • Geçmişten Günümüze Aşık Oyunları ..................................................................................... 102 • Deliorman Türklerinin Halk Kültüründeki Çocuk Oyunları .................................................... 102 • Qırımtatar Oyuncağının Geçmişi ve Zemaneviy Ömürdeki Yeri / Прошлое Крымскотатарской Игрушки И Место В Современной Жизни .......................................................................... 103 • Kırım Tatarlarının Oyunları ve Oyuncaklarının Etnik-‐Kültürolojik Özellikleri ......................... 105 • Afganistan Özbek Çocukların Oyun ve Oyuncakları ............................................................... 106 • Geleneksel Çocuk Oyunları Tacikler Sınıflandırılması ............................................................ 109 • Özbek Çocuk Edebiyatında Oyun Şarkıları ............................................................................. 111 • Mongolian National Toys and Games .................................................................................... 112 • Tuva Çocuk Oyunu Sayzanak / Тувинская Детская Игра Сайзанак ..................................... 115 • Tuva Ulusal ‘Tevekteeri’ Oyununun Günümüzdeki Durumu / Современное Состояние Тувинской Национальной Игры Тевектээри ...................................................................... 117 • Nevruz Bayramı ile İlgili Özbek Halk Oyunları ve Çocuk Oyuncakları ..................................... 119 • Çocuk Eğitimi İçin Milli Oyunların Önemi ............................................................................... 120 • Türkiye ve Terek Kumuklarının Oyunları ................................................................................ 123 • Çocuk Oyunları ve Çocukalrın Sözel Dünyaları (Karaçay-‐Malkar Folklor Temelinde) / Детские Игры И Вербальный Мир Малыша (На Материале Карачаево-‐Балкарского Фольклора) ............................................................................................................................................... 124 • Çuvaş Halkının Parmak Oyunları ........................................................................................... 124 • Türk -‐ Alman Çocuk Oyunların Karşılaştırılması ..................................................................... 125 • Çocuk Oyunlarında Mitolojik İzler Aranabilir Mi? .................................................................. 126 • Ahıska Türklerinde Çocuk Oyunları ........................................................................................ 127 • Geleneksel Kültür Ürünlerinin Eğitim Materyaline Dönüştürülmesi ...................................... 128 • Kırım Tatarların Çocuk Oyunları. Kırım Tatar Geleneksel Oyunlar ve Oyuncaklar Konuda Bügüne Kadar Yapılan Araştırmalar Tarihinden / Аннотация Детские Игры Крымских Татар. История Изучения Крымскотатарских Игрушек И Традиционных Игр ............................ 129 • Kültürel Süreklilik Sözlü İletişim ve Eğitim Bağlamında Türk Dünyası Çocuk Oyunları ........... 131 • Halk Biliminin Önemli Bir Alanı Olarak Çocuk Oyunları .......................................................... 132 • Türk Dünyasındaki Tekerlemeli Geleneksel El Çırpma Oyunlarıyla, Bilimsel Gerçeklerin Öğretilmesinin Akademik Başarıya ve Tutuma Etkisi ............................................................. 133 • Özbek Halk Oyunları ve Oyuncaklarının Araştırılma Meselesi ............................................... 135 • Türk Dünyası ile Amerika Yerlilerinin Geleneksel Çocuk Oyunları ve Oyuncakları Arasında Bir Karşılaştırma .......................................................................................................................... 137 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Anadolu Türkmen Oyunlarında Balçıkhisar Örneği ................................................................ 139 • Türkmeneli Çocuk Oyunları .................................................................................................... 140 • Oyuncağımı Paylaşıyorum ...................................................................................................... 141 • Çuvaş Halk Çocuk Oyun ve Oyuncakları / Чувашские Народные Игрушки И Детские Игры ............................................................................................................................................... 142 • Karabağ`Da Padişah Oyunu / «Padshah Game Of King)» İn Karabax ..................................... 143 • The Use of the Mongolıan Folk Tasks for Ingenuıty In Teachıng Mathematıcs (6-‐7 Years Old) ............................................................................................................................................... 145 • ‘Kazıktaar’ Tuva Halk Oyunu ‘Aşık’ / Тувинская Народная Игра «Кажыктаар» .................. 147 • Çocuk ve Oyun ....................................................................................................................... 149 • Geleneksel Çocuk Oyunları Derneği / Ankara ........................................................................ 150 • Türk Dünyasında Aşık Oyunları .............................................................................................. 152 • Kazak Milli Oyunların Eğitimde Uygulanması ......................................................................... 154 • Somut Olmayan Kültürün Gelecek Kuşaklara Aktarılmasında Oyunun Önemi/ Bir Örneklem Olarak Çankırı’da Çocukların ve Yetişkinlerin Oynadığı Ortak Geleneksel Oyunlar ............... 155 • Geldi Aldı Götürdü Oynadı Oynadı Getirdi ............................................................................. 156 • Okulöncesi Dönemdeki Çocukların Kültürel Oyuncaklara ve Oyunlara Dair Algılamaları ...... 157 • Yabancı Dil Eğitiminde Çizgi Filmlerin Yeri ve Önemi ............................................................. 158 • Geçmişten Geleceğe, Tüketimden Üretime Oyun ve Oyuncak .............................................. 159 • Okul Öncesi Öğretmenlerinin Oyuncak Kavramına İlişkin Metaforik Algıları ......................... 160 • Mangala’sız Sen, Sen Değilsin! ............................................................................................... 162 • İlk Okuma Yazma Öğretiminde Oyun ve Oyuncakların Rolü .................................................. 164 • Özel Gereksinimi Olan Çocuklarda Kültür Temelli Oyunlar .................................................... 165 • Demokrasi Eğitiminde Oyunun Yeri ve Önemi ....................................................................... 166 • Geleneksel Türk Çocuk Oyunlarının Eğitsel İşlevleri Üzerine Bir İnceleme ............................ 167 • Geleneksel Çocuk Oyunları’nın Eğitimdeki Önemi ile Okullarda Oynanma Oranının Karşılaştırılması Hakkında Okul Müdürlerinin Görüşleri; Balıkesir Örneği ............................. 168 • Geleneksel Kültür Ürünlerinin Okul Öncesi Eğitim Materyaline Dönüştürülmesi ve Örnek Uygulamalar ........................................................................................................................... 169 • Kültürel Çocuk Oyunlarının Müzik Dersi Öğretim Programlarındaki Yeri ve Önemi .............. 170 • Aşık’a İlgisiz Kalma Değerlerinden Olma… ............................................................................. 171 • Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Eğitici Oyuncak Algısının Değerlendirilmesi ................... 173 • Geleneksel Oyunların Derslerde Kullanılmasına Yönelik Öğretmen Görüşlerinin Belirlenmesi ............................................................................................................................................... 174 • Oyun ve Oyuncağın Eğitsel Değeri ......................................................................................... 175 • Yöresel Çocuk Oyunlarının Çocuk Gelişimine Yansımaları: Kuşadası Örneklemi ................... 176 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Kırgızlarda Aşık Kemiği Oyunlarının Türleri ve Çocukların Gelişimi Açısından Önemi ............ 177 • Erken Çocukluk Eğitimi Kurumlarında Yürütülen Oyun Etkinliklerindeki Kültürel Faktörlerin İncelenmesi ............................................................................................................................ 178 • Başkurt Oyunu Ustu Ustu (Uçtu Uçtu)’Nun Eğitimsel Öğeler Açısından İncelenmesi ............ 178 • Kırım Türklerinin Kültürel Çocuk Oyun ve Oyuncaklarının Eğitim Ortamlarında Kullanımı .... 179 • Cultural Games As An Instructional Tool: Pre-‐Service Teachers’ Opinions ............................ 181 • Whether Children Prefer Cultural Turkish Games with Solid Materials or Using Technology? ............................................................................................................................................... 182 • Fen Eğitimini Zenginleştirmede Geleneksel Oyunların Yeri ................................................... 183 • En Güzel Elementler Bunlar ................................................................................................... 184 • Fen ve Teknoloji Dersinin Öğretiminde Hacivat Karagöz Oyununun Öğrenci Başarısına Etkisi ............................................................................................................................................... 185 • Maddenin Halleri ve Isı Ünitesinin Öğretiminde Oyun Etkinliklerinin Kullanılmasına İlişkin Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi .......................................................................................... 187 • The Child, the Curriculum, and Computer Games: The Digital Gamification of Education İn The U.S. .................................................................................................................................. 188 • Ata Yurttan Anayurda Yaşayan Geleneksel Çocuk Oyunları ................................................... 188 • Dünya Animasyon Edebiyatı ve Sanatında Türk (Özbek) Çocuk Oyunları ve Oyuncaklarının Yeri ............................................................................................................................................... 189 • Kültürel Birlik Yolunda Çocuk Oyunlarının Rolü ..................................................................... 191 • Azerbaycan ve Anadolu Folklorunda Gelenek ve Görenekle Bağlı Çocuk Oyunlarımız .......... 191 • Özbekistan`Daki Çocuk Oyunlarının Bazı Özellikleri ............................................................... 192 • Türk Dünyası Cocuk Oyunlarının Kıyaslamalı İncelenmesi (Azerbaycan, Türkiye, Başkurt Türklerinin Örneklerine Dayanarak) ...................................................................................... 194 • Türk ve Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Çocukluklarında Oynadıkları Oyun ve Oyuncaklar ..... 195 • Türkiye (Maraş) ve Azerbaycan (Ordubad) Çocuk Oyunlarının Karşılaştırmalı İncelenmesi .. 196 • Kosova'da Çocuk Oyunları ..................................................................................................... 197 • Türk ve Akraba Topluluklarındaki Çocuk Oyun ve Oyuncaklarının Ortaklıkları Üzerine Bir Deneme ................................................................................................................................. 198 • Kazakistan’da Dokuzkumalak Kütahya’da Dokuztaş .............................................................. 200 • Türk Dünyasından Çocuk Oyunları Örnekleri ......................................................................... 201 • Türkmenistan’ın Millî Çocuk Oyunları .................................................................................... 202 • Çocuk Oyunlarının Evrenselliği Üzerine ................................................................................. 203 • Dünyanın Keşfine Giden Yol Arkadaşları: Oyuncaklar ............................................................ 204 • Kazak Çocuklarının Milli Oyunları ve Oyuncakları: Türk Halkları ile Benzer Yönleri ve Farkları ............................................................................................................................................... 205 • İran Horasan/Halaç Türklerinden Çocuk Oyunları ................................................................ 206 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Afganistan Etnik Grupları Arasındaki Çocuk Oyunlarına Kültürel Bir Bakış ............................ 207 • Tuva ve Türk Halklarında Çocuk Oyunlarının Karşılaştırması ................................................. 208 • İlkokul Öğrencilerinin Günlük Yaşantılarında Oyun Algılarının Resim Yoluyla İncelenmesi ... 210 • Oyun ve Oyuncakların Çocuk Kitaplarındaki Yeri ................................................................... 211 • Kazakh Traditional Musical Toy Orteke: Genesis of Genre .................................................... 212 • Kazanımlarla Zenginleştirilmiş Çocuk Tiyatrolarının Akademik Başarıya Etkisi ...................... 214 • Mongolian Traditional Game Culture (In Case: Shagay Game) ............................................. 216 • Ezize Ceferzade`Nin Romanlarında Oyun ve Oyuncaklar ....................................................... 217 • Çocuk Oyunlarında Ritüel-‐Mitolojik Öğeler ........................................................................... 218 • Azerbaycan ve Türkiye Folklorunda Müziksel Çocuk Oyunları Üzerıne ................................ 219 • Duygu Çemberim ................................................................................................................... 220 • Milli Değer Olarak Kazak Milli Oyunlarının Eğitim ve Terbiyedeki Yeri .................................. 222 • Sözlü Kültür Ürünlerinde Oyun ve Oyuncak ........................................................................... 223 • Jipto Sanatı ve Sanat Eğitiminde Jipto ................................................................................... 224 • Somut Olmayan Kültürel Miras, Türk Sineması ve Çocuk Oyunları İlişkisi ............................. 226 • Popüler Bilgisayar Oyunlarında Yer Alan Propaganda Unsurlarının, Geleneksel Çocuk Oyunları ve Eğitim Açısından İncelenmesi ............................................................................................ 228 • Nevruz Bayramı ile İlgili Özbek Halk Oyunları ve Çocuk Oyuncakları ..................................... 229 • Geleneksel Giysi Kültürünün Porselen Bebekler ile Yaşatılması ............................................ 230 • Türk Dünyasını Oyunlarla Öğrenmek ..................................................................................... 231 • Matematik Öğretiminde Oyunun Akademik Başarıya ve Öğrenci Görüşlerine Etkisi ............ 232 • Orta Düzey Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilere Maltuka Oyunu ile Matematik Eğitimi Verilmesi ................................................................................................................................ 233 • Geometrik Şekiller Arasındaki İlişkiyi Tangram ile Öğrenme ................................................. 234 • Mangala Öğretiminin İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin Rutin Olmayan Problemleri Çözme Başarısı Üzerine Etkisi ............................................................................................................ 235 • The Use of the Mongolıan Folk Tasks for Ingenuıty in Teachıng Mathematıcs ..................... 236 • Sek Sek Oyunu ile Çizge Kuramına Giriş Yapalım .................................................................. 238 • Türk Dünyası’nda Somut Olmayan Kültürel Mirasın Matematik Öğretiminde Kullanılması .. 239 • Türkiye’de Dijital Kültür Ürünleri Olarak Oyunlar ve Gelenek Unsurlarının Aktarımı: Facebook Örneği .................................................................................................................................... 240 • Oyuncak Reklamlarının Retoriği ............................................................................................. 241 • The Child, the Curriculum, and Computer Games: The Digital Gamification of Education in the U.S. ......................................................................................................................................... 242 • Çocukların Fiziksel ve Zihinsel Gelişiminde Meydan Oyunlarının Önemi ............................... 243 • Ceddimizin Mirasından,Neslimize Akan Zeka: Akıl Oyunları .................................................. 245 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Folk Games as Part of the Process of Upbringing and Education of Preschool Institutions .. 247 • Natıonal Sports as a Factor of Mutual Enrıchment Cultures ................................................. 247 • Millî Bilincin Kazandırılmasında, Millî Kimliğin İnşasında Kültürel Oyun ve Oyuncakların Yeri ve Önemi ................................................................................................................................ 248 • Çocuk Oyununda “Oyuna Gelmeyelim” Как Не Стать «Игрушкой» Детских Игр ................ 250 • Türkiye Oyuncak Müzelerinin Ulusal Kimliğin İnşasındaki İşlevsizliği .................................... 253 • Kırgızların Milli Oyunlarının Eğitim Yönü ................................................................................ 254 • Kırgız Çocuk Oyunlarının Eğitim Açısından İncelenmesi ......................................................... 255 • Okul Öncesi Eğitimde Kültürel Oyunların Kazandırılması: Örnek Bir Drama Çalışması .......... 256 • Macaristan'da Cocuk Oyunlari ............................................................................................... 257 • Kültürel Ekonomik ve Endüstriyel Bir Alan Olarak Oyun ve Oyuncak Sektörü ...................... 258 • Daha Çok Oyun İçin Oyuncak Kütüphanesi: Hollanda Örneklemi .......................................... 259 • Bilgisayar Oyunlarının Çocuklar Üzerindeki Etkisi .................................................................. 260 • Muhteşem Osmanlı ............................................................................................................... 261 • Fetih 1453 .............................................................................................................................. 262 • Çocukların Kişilik Gelişiminde Saha Halkının Ulusal Oyun ve Oyuncaklarının Rolü / Роль Национальных Игр И Игрушек Народа Саха В Становлении И Развитии Личности Детей ............................................................................................................................................... 263 • 7 – 15 Yaş Arası Delikanlıların Oyun ve Eğlenceleri (Boz Bala Oyunları) / Игры И Развлечения Юношей От 7 До 15 Лет (Боз Бала Оюндары ..................................................................... 264 • Türk Dünyası Geleneksel Çocuk Oyun ve Oyuncaklarının Psikoterapi İşlevi Üzerine Değerlendirmeler ................................................................................................................... 265 • Çocukken Oynadığımız Oyunlar ............................................................................................. 265 • Kültürel Oyun ve Oyuncakların Hastanede Yatan Çocuklar Tarafından Kullanımı ................. 266 • Çocuk Oyuncaklarının Doğal Boyarmaddelerle Boyanması ................................................... 267 • Hasta Çocuk, Terapötik Oyun ve Hemşire .............................................................................. 268 • Hastane Ortamında Oyun ...................................................................................................... 269 • İnsan Yetiştirmede Milli Oyunların Sosyal ve Eğitim Yönü ..................................................... 270 • Bilgisayar Oyunlarının 4, 5 ve 6. Sınıf Öğrencilerinin Şiddet Eğilimlerine Etkileri .................. 271 • Organik Oyunlar ve Organik Oyun Alanları ............................................................................ 272 • Hareketli Kırgız Milli Oyunlarının İlköğretim Öğrencilerinin Çok Yönlü Gelişimindeki Rolü ... 274 • Oyunlarla Yalnızlaşan Çocuklar .............................................................................................. 275 • Öğretmen Adaylarına Mangala Öğretiyorum ........................................................................ 277 • Türkiye’de Oyuncak Kütüphaneleri ve Gezici Eğitimli Oyuncak Kütüphanesi Projesi ............ 280 • Gurup Oyunlarında Öğrenci Etkileşimlerinin İncelenmesi: "Kim Biliyor? Oyunu" Örneği ...... 282 • Bir Oyunun Evrimi (Toguz Korgool Oyunu Örneği) ................................................................ 283 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Tebriz ve Karabağ Halk Biliminde Çocuk Oyunlarının Sınıflandırılması Üzerine Bir İnceleme 284 • Mongolian National Games and Toys .................................................................................... 285 • Kıbrıs Türk Kültüründe Geleneksel Çocuk Oyun ve Oyuncakları ............................................ 287 • About Social Researches of Education İn The Cultural Game "Togyzkumalak" ..................... 288 • Oyun, Oyuncak Her Öğrenci Tarihini Öğrenecek ................................................................... 289 • Beraber Yapar, Beraber Oynardık .......................................................................................... 290 • Oyun ve Oyuncağın Çocuğun Yaşamındaki Önemi ................................................................ 292 • Depremle Mücadele Etmede Disiplinler Arası İşbirliği ve Oyunların Kullanımı ...................... 294 • Dünyada ve Türkiye'de Değişen Çocukluk, Oyun ve Oyuncak ............................................... 295 • Çocuğun Oyun, Oyunun Oyuncak İhtiyacı .............................................................................. 296 • Nahçıvanda Çocukların Fiziksel ve Zihinsel Gelişiminde Taş Oyunlarının Rolü ...................... 297 • Halk Kültürünün Bir İfade Aracı Olarak Altayların Geleneksel Milli Oyunları ........................ 298 • Çocukların Oyunları Esnasında Öğretmenin Üstlendiği Roller ile Öğretmenin Oyun Tanımı Arasındaki İlişki Üzerine Nitel Bir Çalışma .............................................................................. 300 • Toplumsal Cinsiyet Açısından Çocuk Oyun ve Oyuncakları .................................................... 300 • Denizli Yatağan'da Çocuk Oyunları ve Oyuncakları ................................................................ 301 • Çocuk ,Oyunlar ve Toplum ..................................................................................................... 302 • Bulgaristan’ın Şumnu Bölgesinde Yaşayan Türklerin Halk Kültüründeki Çocuk Oyunları ...... 303 • Türk ve Rus Çocuk Sihirli Masalları (Karşılaştırmalı Araştırma Örneği) .................................. 304 • Kosovada Çocuk Oyunları ..................................................................................................... 304 • Kosova’da Unutulmaya Yüztutan Çocuk Oyunları ve Türkiye’deki Oyunlarla Karşılaştırılmaları ............................................................................................................................................... 305 • Çocuk Oyun Alanlarının Bitkilendirilmesi ............................................................................... 306 • Yurt Dışında Yaşayan Türk Çocuklarına Türkçe ve Türk Kültürü Öğretiminde Geleneksel Çocuk Oyunlarından Yararlanma ...................................................................................................... 307 • Küreselleşme Bağlamında Akıl Oyunları ................................................................................ 308 • Sağlıklı Toplum Kaliteli Oyuncak ............................................................................................ 309 • Growıng a Braın Through Play ............................................................................................... 309 • Barbie Bebeklerin Kız Çocukların Sosyo –Duygusal Gelişimlerine Etkisi ................................ 310 • Kültür Kurumları Olarak Oyuncak Kütüphaneleri: Türkiye’deki Uygulamaların Değerlendirilmesi ve Çözüm Önerileri ................................................................................... 311 • Halk Kültürünün Bir İfade Aracı Olarak Altayların Geleneksel Milli Oyunları ......................... 312 • Altayların Halk Kültürünü İfade Etmelerinde Geleneksel ve Ulusal Oyunlar / О Традиционных Национальных Играх Алтайцев Как О Средствах Выражения Народной Культуры ....... 313 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 1 Geleneksel Çocuk Oyunlarının Anadili Eğitimine Etkisi Ayşe Aydın1, Mustafa Aydın2, Giriş-‐Amaç: İnsan, kelimelerle düşünür. Biz, en önemsiz ihtiyacımızdan en çapraşık duygu ve düşüncelerimize kadar başkalarına açıklamak istediklerimizi ancak kelimelerle anlatabiliriz (Demirel, 1999:26). Çocuklar; anadilleriyle ilgili birçok kelimeyi, deyimi, atasözünü veya anlam olaylarını, çoğu zaman oynadıkları oyunlarda öğrenirler. Çünkü oyunlar çocuğun dünyasındaki yaşam senaryolarıdır. Bu çalışmanın amacı; geleneksel çocuk oyunlarının çocukların okul öncesi dönemde dil eğitimlerine olan katkılarını ortaya koymak, geleneksel çocuk oyunlarının anadili eğitiminde daha fazla kullanılmasına katkıda bulunmaktır. Oyunlara başlarken yapılan sayışmacalar ve bazı oyunların içindeki tekerlemeler çocukların diksiyonlarını düzeltmesi açısından oldukça önemlidir. Bu noktada zengin dil özelliklerine sahip geleneksel çocuk oyunlarının rolü inkâr edilemez. Bu nedenle çocuk okul öncesi dönemde etkileşim içerine girebileceği oyunlar oynamalıdır. Çocuk, etkileşim içinde bulunduğu oyunlarda çok farklı karakterlere hayat verirken bu karakterlerin sahip olduğu dil özelliklerini de gözlem ve taklit yoluyla öğrenir. Bunun yanında çocuk oyun esnasında hakkını ararken, kendini savunurken duygu ve düşüncelerini samimi bir şekilde karşısındakilere anlatmaya çalışır. Bu vesile ile çocukların beden dilini kullanma ve başkaları karşısında veya ortamın durumuna göre nasıl konuşmaları gerektiğine dair konuşma becerileri gelişir. Sonuç olarak; çocukluk döneminde hayatımızda önemli bir yere sahip olan oyunlar, dil gelişimimizde ve anadili eğitimimizde oldukça önemlidir. Geleneksel çocuk oyunlarımız ise kültürümüzün, özellikle dil ve anlatım özelliklerimizin nesilden nesile aktarılması için oldukça gereklidir. Çocuklarımızı, okul öncesi dönemde geleneksel çocuk oyunlarımızla daha fazla buluşturmalıyız. Bu sayede unutulmuş geleneksel çocuk oyunlarımız yeniden hayat bulurken unutulmaya yüz tutmuş birçok geleneksel çocuk oyunumuzu da unutulmaktan kurtarabiliriz. The Effect Of Traditonal Children Games On Mother Tongue Introduction-‐Aim: People think via words.When we want to explain things to others, we can only tell them by using words from the most negligible to the most complicated emotions and thoughts (Demirel, 1999:26). Children mostly learn many words, idioms, proverbs or meaning cases related wıth their mother tongues in games they play. Because games are life scenarios in the worlds of children. The aim of this study is to exhibit the contribution of traditional children games on language education of children in pre-‐school period and contribute to be used of traditional children games in mother tongue education. While starting a game, making a count to decide who will be ‘it’ and nursery rhymes in some games are quite important in terms of correcting elocutions of children. In this point, the role of 1 2 mehmet akif ersoy üniversitesi, [email protected] mehmet akif ersoy üniversitesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 2 traditional children games, which have prosperous language characteristics, can’t be denied. Because of this, children should play games in which they can have interactions in pre-‐school period. While children are animating different characters in games, they also learn language characteristics of these characters by observing and imitating. Besides, while children are demanding justice in games, they try to tell their emotions and thoughts to others sincerely. So, speaking abilities of children in differerent situations and ability of using body language develop. As a result, games which have an important place in childhood are quite important in our language development and mother tongue education. And our traditional children games are quite necessary to be transferred of our culture and specially language and expression characteristics from generation to generation. We should bring our children together with our traditional children games more often in pre-‐school period. Thus, while some forgotten traditional children games are arising again, we can save many of them, which are about to be forgotten, from being forgotten. Key words: Child, traditional games, mother tongue Anahtar Kelimeler: çocuk, geleneksel oyun, anadili I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 3 Çocukların Problem Çözme Becerisi ve Dil Gelişiminde Bilmece ve Tekerlemelerin Önemi Ömer Yavuz1, Oğuzhan Yavuz2, Melek Gül Eyigün3 GİRİŞ: Çocukların herhangi bir materyale destek duymadan oynadığı oyunların başında tekerleme ve bilmeceler gelir. Tekerlemeler aliterasyon, asonans gibi ahenk unsurlarının kullanıldığı, zorlu sözcüklerin tekrarından müteşekkil metinlerdir. Bilmecelerse dinleyenleri hayali bir problem durumuyla karşılaştıran düşünce unsurlarıdır. Çocukların hem dil gelişimlerini hem de sosyal gelişimlerini destekleyecek bu oyunların Türk kültürünün aktarımında önemli bir rolü vardır. GELİŞME: Bu edebi türleri gelişim psikolojisi ekseninde değerlendirecek olursak; bilmecelerin ve tekerlemelerin çocukların bilişsel, duyuşsal ve devinişsel gelişim alanlarına da faydaları olduğu görülür. Tekerlemeler sayesinde çocuklar yeni kelimelerle karşılaşır; kelimelerin nasıl boğumlanması gerektiğini uygulayarak öğrenir. Toplum içinde sırayla konuşulduğundan; birlikte hareket edildiğinden çocuklarda güven duygusunu geliştirir ve çocuklara birlikte hareket etme becerisini kazandırır. Çocuk, bilmeceler sayesinde karşılaştığı problem durumu karşısında çevresindeki arkadaş grubuyla birlikte aynı konu hakkında birçok düşünce üretildiğine şahit olur. Aynı anda sırayla sunulan bilgileri muhakeme eder. Bunlar hakkında düşünür. Demokrasi kültürü edindiği gibi istişarenin önemini de kavrar. Problem çözerken karşılaşılan durumlar, olaylar, kişiler onun için birer tecrübe olur. Bilmeceler ve tekerlemeler aracılığıyla çocukların kelime dağarcıkları ve problem çözme becerileri gelişir; böylece çocuklar olumsuz alışkanlıklardan kurtulmak için başka bir yol edinmiş olurlar. Bu yüzden zihinsel bir similasyon yöntemi de diyebileceğimiz bir düşünce etkinliğiyle ipuçlarını da takip eden çocuklar aktif bir oyun ortamı içinde beraberce bir çözüme ulaşır. Bazen de birbirleriyle yarışarak daha eğlenceli bir oyun ortamı oluştururlar. Tekerleme ve bilmeceler çocukların iletişim ve atılganlık becerilerini de olumlu yönde etkiler. İşte bu çalışmada Divan-‐ı Lügati't Türk'te ilk örneklerini gördüğümüz tekerlemelerin, bilmecelerin Orta Oyunu'ndan, Meddah'a; Masallardan Halk Hikayeleri'ne kadar uzanan sözlü kültürün içindeki yerine de değinilerek toplumun her kesimini ilgilendiren; ama en çok da çocukların oyun sahasında yeri olan türler oldukları anlatılmıştır. Tekerleme çeşitleri, örnekleri; bilmece çeşitleri, örnekleri antoloji mahiyetindeki çeşitli kitaplar da taranarak ortaya konmuş, çocukların gelişim alanlarına olumlu katkıları örnekler verilerek açıklanmıştır. SONUÇ: Çocukların oyun ortamında kullanmış oldukları tekerlemeler ve bilmeceler aracılığıyla konuşma becerileri, sözcük dağarcığı gelişir. Kendini rahat ifade etme ve düşüncelerini açıklama alışkanlığı kazanılır. Bu tip bir ortamda çocuk, yeni kelimeler öğrenir, daha doğru ve kurallı cümleler oluşturmayı öğrenir. Öğrendiği sözcükler vasıtasıyla arkadaşlarına bir şeyler sunmayı, onları dinleyip anlamayı, bütün bu yollarla birlikte dili doğru kullanmayı öğrenir. Bilmeceler ve tekerlemelerin özellikle zihinsel becerilerin geliştirilmesinde de büyük önemi vardır. Bu etkinlikler çocuğun algılama, eleştirel düşünme, sorgulama, yargılama, analiz, sentez, değerlendirme, problem çözme, mukayese yapma, hızlı kavrama, akıl yürütme, ön görüde bulunma gibi üst biliş becerilerini de olumlu anlamda desteklemektedir. 1 Zeytinburnu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] Zeytinburnu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] 3 Zeytinburnu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 4 TARTIŞMA: Türkiye'de çocuk oyunları dünyada olduğu gibi bir modernleşme sürecinden geçmektedir. Geleneksel özellikleri aktaran tekerleme ve bilmecelerin yerini internet, bilgisayar oyunları gibi bireyselliğin ön planda tutulduğu yeni oyunlar almıştır. Bu da çocukların özellikle iletişim becerilerini ve sözcük dağarcıklarını olumsuz etkilemektedir.Yapılacak yeni düzenlemelerle birlikte kültürümüze özgü tekerlemeler ve bilmecelerin yer aldığı oyunların öğretilmesiyle bu sorunların da önüne geçilmiş olacaktır. Anahtar Kelimeler: Çocuk, edebiyat, dil gelişimi, bilmece, tekerleme I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 5 Göçebe Kırgızların Çocukları Sosyalleştirme Kültüründeki Halk Oyunlarının Yeri Akmatali Alimbekov1, Akmatali Alimbekov2, Akmatali Alimbekov3 Halk oyunlarının genelinde ulusal örf adet, gelenekler sık yer almıştır. Çocuk oyunlarında etnokültürel değerler büyüklerin hayatına göre zengin ve doğal kalıbında saklanmıştır. Halk oyunlarının çoğunda hayatsal tecrübeleri büyüklerden küçüklere iletim modeli oluşturulmuştur. Oyunlar ile çocukların etnik yönden kendini özdeşleştirmesi gerçekleştirilmiştir. Çocukların oynarken etnik kültürel çevresi, büyüklerin hayatsal kural gelenekleri ile karıştırılmıştır. Dolayısıyla halk oyunları kırgızların yaşamsal suretini, yaşam koşullarını, çalışma faaliyetlerini, vicdan, kıvanç hakkındaki anlayışlarını, kahramanlığını, sabrını, şenliği, zihni çevik, çetrefil, zafere ulaşmak azminin nesillerde yeniden ortaya çıkmasını, her nesili insan sayısına eklenmesini, toplumun haklı üyesi olarak oluşmasını sağlayıcı etnokültürel sosyalleştirmenin en küvvetli ve etkili görgüsü olarak bakmak mümkündür. Çocukları sosyalleştirme açısından göçebe kırgızların çocuklar çevresinde yaygınlaşan oyunlarını genel olarak aşağıdaki tiplere ayırabiliriz: 1. Çocukları harekete, sıcak ve soğuğa karşı dayanıklı olma, sağlığını iyileştirme, konuşma dilini geliştirme, kendi çevresini öğrenerek konuşma tecrübesini göstermeye yönelik oyunlar. 2. Savaşçılığa, vatan severliği aşılayıcı oyunlar. 3. Çalışkanlığa yöneltici oyunlar. 4. Halk geleneklerini koruyucu, taşıyıcı, geliştirici oyunlar Çocuk beşikten sonra kelime anlamlarını biraz anlamaya başladığında şımartmak anlamındaki ‘Sal, sal bilek’ şarkısıyla çocuğun kollarını ayaklarını değiştirerek avuca alarak şımartarak, hareketli alıştırmaları yaptırmaya başlanır. Her gün tekrarlanan bu tür pedagojik eylem ile çocukta göçebe toplumun her üyesinden talep edilecek cesur, kahraman sıfatları oluşmadan çocuk ile veli arasında doğal yakınlık duyusu oluşturulmuştur. Çocukların kelime hazinesi ile birlikte onların zihinsel yeteneğini, tanım tecrübelerini geliştirmeye yönelik oyunlar da yaygındır.. Sunumun tam metninde söz edilecek olan «Утушуу», «Упай», «Киште», «Тогуз коргоол», «Чатыраш», «Уюм тууду», «Топ таш», «Тап-‐тап кара куш, таба албасаң отко түш», «Топур-‐топур кайра кач, таба албасаң кайра кач», «Учту, учту» oyunlar ve başka oyunlarla dünyayı tanıma, zekasını, yeteneklerini geliştirme görevleri göz önüne alınmıştır. Göçebe kırgızların çocukları biraz büyürken büyüklerin gördüklerinin yardımıyla ağaç budaklarından yay, kılıç yapıp savaşçı, yeteneklerinin bazılarını oyun şeklinde yenileyerek, tekrarlamaya alışmışlardır. Bu tür oyunlar genel olarak hayvancılık ve savaş yeteneğinin öğretmenin en etkili yoludur. Dolayısıyla oyun kuralları çok zor olduğundan çocukların dayanıklılığı, vicdani değerlerini ölçme değerlendirme aleti olarak oyun sürecinde fark etmişlerdir. Anahtar Kelimeler: Göçebe Kırgızlar, Çocuk Oyunları , Halk gelenekleri, Sosyalleşme 1 Kırgızistan-‐Türkiye Manas Üniversitesi., [email protected] Kırgızistan-‐Türkiye Manas Üniversitesi., [email protected] 3 Kırgızistan-‐Türkiye Manas Üniversitesi., [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 6 Çocuk Oyunlarının Çocuklara Milli Kültürel Değerlerin Aşılanmasında, Onların Ahlak ve Eğitiminin Gelişmesinde Rolü Fidan Kasımova1 Çocuk oyunları eskiliği ve çağdaşlığı ile her zaman ilgi odağı olmuştur. Belirtmek isteriz ki, bu oyunlar bir yandan çocuklara estetik zevk verir, diğer yandan onlar serbestliğe öğrenir, pratik harekete geçiyor. Çocuğun entelektüeli de oyun sırasında gelişir. Ancak oyun öyle olmalıdır ki, bunun aracılığıyla o, dünyayı idrak etsin ve kimlik gibi formalaşa bilsin. Çocuk oyunları sanki onu gelecek hayata hazırlar. Oyun bebeğe kendi kimliğini geliştirmesine yardımcı olur. Ona kollektivde çalışmak, başka insanların arzu ve isteklerini dikkate almak yeteneği aşılayar. Çocuğun beyinində çeşitli çocuk oyunları sırasında ona okulda öğretim predmetlərinə ulaşabilmek açısından daha iyi yardımcı olacak ilişkiler oluşur. Ayrıca, oyun çocuğun davranış ve terbiyesinde en etkili yöntemdir. Oyun çocuklar için bir tür bebekliğini rahat yaşamasıdır. Çocukluk zamanını oyunsuz tasavvur etmek olmaz. Oyun sırasında bebek büyük zevk alır. Oyunda çocuklar kendi fikirlerini, hiss, arzu, bağımsızlığını, yaratıcılık yeteneklerini, fantaziyasını sergiliyor. Çocuk oynamayı bilmelidir. Bu arada da yardıma çocuk folkloru gelir. Çocuk folkloru çocuğun yaratıcılık tezahürlerini güçlendirir, fantaziyasını uyandırır. Yaratıcı kişiliği zenginleştiriyor, çocuğun hayatı daha ilginç ve içerikli olur. Çocuk folklorundan yararlanarak biz çocukları çeşitli halk adet ve gelenekleri ile tanıştırıyoruz. Folklordakı oyunlar çocuklara doğma vatanı sevmek, onun kültür ve mirasına saygıyla yaklaşmak hisleri aşılar, onların estetik terbiyesinin önemli bölümünü oluşturmaktadır. Başka halkların oyunları ile tanışma çocukların beynelmilel ruhta terbiyesinin bir parçasıdır. Genellikle, çocuk oyunları oldukça çeşitlidir. Azerbaycan folkloruna bakıldığında çocuklara ilginç olacak eski tarihe sahip oyunlarla karşılaşıyoruz. Bu oyunlar arasında çeşitli eşyalarla oynanılan oyunlar var. Örneğin, "Kirmə", "Mendil ver", "Sultan", "Hendeğe düşme" ve s. Bir kısmı ise eşyalar olmadan oynanmaktadır: "Benövşe", "Şenlik", "Enzeli", "El üste kimin eli" vb. Başka kısım oyunlar da var ki, bunlar daha sonraki dönemin ürünüdür. Bunlar ise sadece söz aracılığıyla oynanmaktadır. Bu tipte oyunların temelini bilmeceler, yanıltmaclar oluşturuyor. Günümüzde de çocuklar internet kaynaklarının kullanımı ile de oyun oynuyor. Onların gelişiminde resim boyama, çeşitli pazıllar kurma da büyük rol oynuyor. Anahtar Kelimeler: folklor, çocuk oyunları, milli kültürel değerler, ahlak, eğitim. 1 Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Folklor Enstitüsü, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 7 Değerler Eğitiminin Müzikli Oyunlar Aracılığı ile Kazandırılması Ömür Bütev Dolğun1 Çağdaş eğitim kuramcılarından biri olan John Dewey’in “yaşayarak öğrenme” anlayışının (Kaya:2012,259), günümüz eğitim anlayışına yön verdiği ve biçimlendirdiği söylenebilir. Dewey’in anlayışının kabul görerek yaygınlaşması sonucunda geleneksel ezberci eğitim anlayışının yerini bu anlayış almaya başlamıştır. Bu açıdan düşünüldüğünde; günlük yaşantıdaki değerlerin eğitim yoluyla bireye kazandırılması ve pekiştirilmesi mümkündür. İnsanoğlunda doğuştan var olan içgüdülerin yanında; sonradan edinilen değerlerin de önemli olduğu bilinmektedir. Toplumsal yaşantıyı oluşturan öğelerden biri olan değerler, bu yaşantıyı belirli bir düzene oturtmak amacıyla insanlar tarafından oluşturulmuştur. Bir bireyin toplum içinde kabul görebilmesi ve toplumun yaşantısına uygun bir duruma gelebilmesi için; toplumda geçerli olan değerlere uyması beklenir. Zamana ve ortama bağlı olarak değişen değerlerin yanında; her zaman ve her ortamda geçerli sayılan değerler de vardır. Çeşitli kültürlere bakıldığında farklı değerlere rastlamak mümkündür ancak genel olarak değerlerin birtakım ortak yönlerinin ve benzerliklerinin olduğu gözlemlenebilir. Eğitimin dayandığı değerlerin yanı sıra; toplumda var olan değerlerin de eğitim aracılığı ile kazandırılması mümkündür. Eğitim anlayışının ve eğitim felsefesinin temelinde; bireyin kendisini ifade edebilmesi, toplumda huzurlu, mutlu ve sağlıklı biçimde var olabilmesinin edindirilebilmesinin yanında, toplumdaki değerlere uyum sağlayabilmesinin kazandırılması da bulunmaktadır. Bu açıdan; küçük birer birey olan çocukların da toplumsal yaşantıya daha kolaylıkla ayak uydurabilmesi açısından çok büyük önem arz eden değerler eğitiminin; müzikli oyunlar aracılığı ile kazandırılması ve pekiştirilmesi mümkündür. Çocuklar bu şekilde verilen bir eğitim ile hem daha kolaylıkla bilgi ve deneyimleri öğrenebilecek, hem de edindikleri bu bilgi ve deneyimler daha kalıcı olabilecektir. Bu çalışmada; değerler eğitiminin çocuklara müzik ve müzikli oyunlar aracılığı yoluyla kazandırılabilmesi için bazı örnek alıştırmalar ile öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Değer, Eğitim, Değerler Eğitimi, Müzikli Oyunlar 1 Artvin Çoruh Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 8 Okul Öncesi Eğitiminde Şarkılı Oyunlar Yoluyla Değerler Eğitimi: Nitel Örnek Bir Çalışma Esra Dereli İman1, Semra Kıranlı Güngör2 Okul öncesi eğitimde değerler eğitimi açısından en önemli eğitim aşamasıdır. Bu aşamada oyun çağındaki çocukların eğitiminde oyunlar önemli bir araçtır. Oyun aşamasındaki okul öncesi dönem çocukların şarkılar eşliğinde oyunlar oynayarak daha kolay ve eğlenceli bir şekilde öğrendikleri dönemdir. Bu araştırmada okul öncesi eğitiminde şarkılı oyun yoluyla değerler eğitiminin nasıl kazandırıldığının örnek bir çalışma ile ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla şarkılı oyunlar örnek alınarak her şarkıda işlenen temalara odaklanarak değerler eğitimi içeren şarkılar seçilmiştir. Araştırma, nitel araştırma yöntemiyle çalışılmıştır. Şarkılı oyunların yazılı hali birer metin olarak kabul edilerek, metin üzerinden analiz yapılmıştır. Değerleri içeren şarkılı oyunlar için içeriğine göre betimsel analiz ve/veya içerik analizine tabii tutulmuştur. Yapılan analizler temalarına göre gruplanmıştır. Analizler nitel analiz alanında ve okul öncesi alanında uzman olan araştırmacılar tarafından önce ayrı ayrı kodlanmıştır. Daha sonra kodlar üzerinde ortak bir birliktelik sağlanmıştır. Araştırmanın sonucunda şarkılı oyunlarda arkadaşlık-‐kardeşlik, paylaşım, birliktelik, sorumluluk…vb. değerlerin değerler eğitiminde faydalı olduğu ve yer bulduğu anlaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Okul öncesi, değerler eğitimi, şarkılı oyunlar, nitel analiz. 1 2 ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ, [email protected] ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 9 İlkokulda Derslerde Oynatılan Oyunların Değerler Eğitimi Verilmesindeki Katkısı Asım Arı1 Eğitimde gelişme sağlamış ülkelerde oyunlar öğrencilere değerler eğitimi kazandırmanın yollarından biri olarak görülmektedir. Beden eğitimi ve diğer derslerde öğrencilerin oyunlar içerisinde değer kazanmalarına önem vermektedirler. Ülkemizde oyunlar aracılığı ile değerler eğitimine ne düzeyde yer ve önem verildiği araştırılmaya değer görülmüş ve bu çalışma desenlenmiştir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, ilkokulda derslerde oynatılan oyunların öğrencilere değerler eğitimi verilmesindeki katkısını belirlemektir. Nitel bir araştırma olan bu çalışma, olgubilim yaklaşımı kullanılarak desenlenmiştir. Araştırma Eskişehir il merkezinde yer alan bir devlet biri de özel olmak üzere iki ilkokullarda gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, ilkokul öğretmenlerinden görüşmeyi kabul eden sınıf öğretmenleri oluşturmuştur. Grubun oluşturulmasında amaçlı örneklem tekniklerinden maksimum çeşitlilik örnekleme tekniği kullanılmıştır. Çalışmada öğretmenlerin cinsiyet farklılıkları, yaş farklılıkları, kıdem farklılıkları, okuttukları sınıf düzeyleri, öğrenim durumu farklılıkları bu çeşitliliğin sağlanmasında dikkate alınacak boyutlar olarak karar verilmiştir. Bu çeşitlilikleri, örnekleme mümkün oluğunca yansıtılmasına çalışılmıştır. Araştırmada veriler, görüşme tekniği kullanılarak elde edilmiş ve görüşmeler Mart 2015 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu, araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Sorular açık uçlu soru ve yarı yapılandırılmış görüşme formuna uygun şekilde tasarlanmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Görüşme formlarından elde edilen veriler kodlanarak ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Analize başlamadan önce temalar çalışmanın amacı ve görüşme soruları dikkate alınarak araştırmacı tarafından belirlenmiştir. Özetin hazırlandığı zaman verilerin dökümü devam ettiğinden araştırmanın bulguları ve sonuçlarına özette yer verilememiştir. Anahtar Kelimeler: Eğitsel oyunlar, oyunların değerler eğitimindeki yeri, değerler eğitimi, oyunların eğitime katkısı, ilkokul 1 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 10 Türkiye’de Oynanan Geleneksel Çocuk Oyunlarının Değerler Eğitimindeki Rolü Açısından İncelenmesi Ayşe Aypay1 Çocuklar adeta oyun oynamaya programlanmış varlıklardır. Oyun çocuğun en önemli işidir. Aynı zamanda oyunlar çocukların en hızlı, en kalıcı ve en etkili öğrenme bağlamlarıdır. Çünkü oyun oynarken çocuklar diğer çocuklarla ya da yetişkinlerle kurdukları eğlenceli etkileşimlerle duygusal, bilişsel, toplumsal, bedensel, cinsel ve ahlaksal gelişim alanlarında sürekli olarak uyarılmaktadırlar. Bu nedenle oyun zamanları çocukların öğrenmeye kapılarını en açık tuttukları zamanlardır. Bu değeri açısından oyunlar çocuklara başka yollarla kazandırmakta zorlanacağımız ya da çok zaman alacak öğrenmeleri hızlı bir biçimde içselleştirerek kazandırmamızda en büyük yardımcımızdır. Şüphesiz oyunlarla kazanılacak olan en değerli öğrenmelerden biri de değerlerdir. Değerler konusunda çalışan Schwartz (1992), evrensel olarak paylaşılan on değerden söz etmektedir. Bunlar: Başarı, cömertlik/iyilikseverlik, uyma/uyumluluk, hazcılık, güç, güvenlik, kendini yönetme, uyarılma, gelenek ve evrenselliktir. Bu çalışmada Türkiye’de oynandığı belirlenmiş geleneksel çocuk oyunlarının Schwartz’un (1992) sözünü ettiği evrensel on değeri kazandırmadaki rolünün belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada Türkiye’de oynandığı belirlenmiş ve bilimsel çalışmalarda yer almış geleneksel oyunlardan ulaşılabilen 196 oyun değerlendirmeye alınmıştır. Oyunlar çocuklara değer eğitimi kazandırmadaki rolü ve değeri açısından nitel olarak analiz edilmiştir. Bu analizlerde her bir oyunun Schwartz’un (1992) sözünü ettiği evrensel on değerden hangisine ya da hangilerine vurgu yaptığı belirlenmeye çalışılmıştır. Analizlerde on değer on analiz kategori olarak kabul edilmiştir. Bu kategorilere yerleştirme işleminde yine Schwartz’un (1992) çalışmasında kullandığı her bir değerin kapsadığı kabul edilen ilişkili kavramlarından yararlanılmıştır. Araştırma kapsamında değerlendirilen 196 oyunun 95’inin sadece erkekler tarafından oynanan oyunlar olduğu; 71 tanesinin günümüzde hem kız ve hem de erkekler tarafından oynanmakla birlikte, 5 tanesinin orjinalinde erkek oyunları olduğu; 3 tanesinin sadece kızlar tarafından oynanan oyunlar olduğu; 26 oyunda da bu oyunların alındığı kaynaklarda oynayanların cinsiyetine dair bilgi bulunmadığı belirlenmiştir. Araştırma kapsamında değerlendirilen 196 oyunun 194’ünde “BAŞARI” değerinin ön plana çıktığı belirlenmiştir. “BAŞARI” değeri biri sadece kızlar (evcilik oyunu) diğeri de hem kızlar hem de erkekler tarafından oynanan (yağmur gelini oyunu) iki oyunda vurgulanmamaktadır ki bu oyunlar ortak biçimde gelenek, iyilikseverlik ve uyma/uyumluluk değerlerinin vurgulandığı oyunlardır. “BAŞARI” değerinin ön plana çıktığı oyunlarda başarılması gereken belirlenmiş hedefler vardır ve oyunun amacı da bu hedefleri gerçekleştirip oyunun galibi olmaktır. Bu oyunlarda becerilerin etkili bir biçimde işe koşulması, rakip oyunculardan daha iyi bir performans sergilenmesi ve oyunun sonunda rakiplerin alt edilmesi önemlidir. Bu tür oyunlar başarmak için oynanmaktadır. Araştırma kapsamında değerlendirilen 196 oyunun 81’inde “GÜÇ” değerinin ön plana çıktığı belirlenmiştir. Ancak bu 81 oyunun tamamında “GÜÇ” değeri “BAŞARI” değeri ile birlikte yer almıştır. “GÜÇ” değerinin vurgulandığı 81 oyunun 57’sinin sadece erkek cinsiyetine özgü oyunlar olduğu, 23 1 ESOGÜ, Eğitim Fakültesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 11 tanesinin kız ve erkekler tarafından oynanan oyunlar olduğu; 1 oyunda da oyuncuların cinsiyetine dair bilginin yer almadığı belirlenmiştir. “GÜÇ” değerinin vurgulandığı oyunlarda oyundan galip ayrılan kişi oyunu kaybedenlere hükmetme hakkını elde etmekte, onlara istediği ya da önceden belirlenmiş cezaları verebilmektedir. Bu oyunlarda ayrıca kazanan oyuncular kaybeden oyuncuların oyuncaklarına ya da daha önceden belirlenmiş bir mülküne el koyabilmektedir. Böylece kazanan ya diğerlerini yönetme gücüne kavuşur ya da mal varlığı itibariyle oyundan güçlü ayrılır. Araştırma kapsamında değerlendirilen 196 oyundan “GELENEK” değerinin ön plana çıktığı 4 oyunun biri sadece kızlar tarafından oynanan bir oyun iken; 3’ü hem kızlar ve hem de erkekler tarafından oynanmaktadır. “İYİLİKSEVERLİK” değerinin ön plana çıktığı 2 oyunun biri sadece kızlar tarafından oynanan bir oyun iken; 1’ide hem kızlar ve hem de erkekler tarafından oynanmaktadır. Benzer biçimde “UYMA/ UYUMLULUK” değerinin ön plana çıktığı 2 oyunun biri sadece kızlar tarafından oynanan bir oyun iken; 1’ide hem kızlar ve hem de erkekler tarafından oynanmaktadır. Bu oyunlarda bir kazanan yoktur. Amaç rakipleri alt etmek değildir çünkü rakip yoktur. Bu oyunlarda oyunların kurgusu işbirliğine, toplumsal rollere, yardımlaşmaya, birlikte hareket ederken herkesin iyiliğine olacak bir işi yapmaya dayalıdır. Bu çalışmada on evrensel değerin kazandırılmasındaki rolü açısından değerlendirilen 196 oyundan elde edilen en önemli bulgulardan biri oyunların ağırlıklı olarak “BAŞARI” değerini kazandırıcı bir rol oynadığıdır. Geleneksel oyunlarımız ikinci sırada “GÜÇ” değerini kazandırmada rol oynamaktadır. Ancak geleneksel oyunların diğer 8 değeri kazandırma açısından bir rol oynamadığı belirlenmiştir. Bu haliyle oyunlar değerler eğitimi açısından kaçırılmış bir fırsat gibi görünmektedir. Çocuklarla oynanacak yeni oyunlar geliştirilirken diğer değerlerinde ön plana çıkacağı ya da kazandırılabileceği oyunların kurgulanması bir gereklilik gibi görünmektedir. Anahtar Kelimeler: değer, eğitim, geleneksel çocuk oyunu I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 12 Ramazan Ayını Sevdirmek İçin Düzenlenmiş Geleneksel Çocuk Oyunları Uzm. Muhammed Aydın1 Anadolu ve İstanbul’da, ramazan ayının coşkunluk içinde karşılanması ve “ihyâ” edilmesi kadim bir toplumsal pratik olarak dikkat çekmektedir. Ay boyunca bu amaçla, hem kamusal alanda hem de evde, bütün bir günlük yaşamı inşa eden çok sayıda etkinlik yapılmaktadır ve bunlar gelenekleşmiştir. Ramazana has bu yeni yaşantı içinde yalnız yetişkinlerin değil çocukların da oruç ve ramazana dair unutulmaz intibalar edinmesi esaslı bir gündem teşkil etmiştir. Bu çalışmanın amacı, genellikle Anadolu ve İstanbul’a has olan, ramazan ayını ve oruç ibadetini çocuklara sevdirmek için büyüklerin icat ettiği; tekne orucu, oruç satma, bir sonraki ramazan ayını iple çekme, sadaka taşı gibi günümüzde artık uygulaması pek görülmeyen kültürel oyunlara dikkat çekmeye çalışmaktır. Çocukların kendi aralarında oynayamadığı, büyükler tarafından çocuklar için hazırlanan ramazan ayına mahsus bu oyunların -‐çocuklara bir değerin sevdirilmesi ya da bir alışkanlığın oyunla kazandırılması adına-‐ gelenekten somut örnekler olabileceği düşünülmüştür. Anahtar Kelimeler: Ramazan, Oruç, Oyun, Tekne Orucu, Oruç Satma 1 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, [email protected] I. ” “İnsan gelişimi biyolojik olgunlaşma ve sosyalleşmedir. Hayat boyu süren sosyalleşme, toplumun bir bireyi olma sürecini içerir.” (Kağıtçıbaşı, 2000: 47) Doğumu ile birlikte eğitim sürecine giren, yaşamının her anını farklı tür, içerik ve düzeyde eğitim ile geçiren insan, bireysel ve toplumsal yaşamdaki tüm etkinlikleri büyük oranda eğitim ile öğrenir. Bu nedenle eğitim, toplumsal yaşamın tüm alanlarını ve kurumlarını etkileyen toplumsal bir olgu durumuna gelmiştir. İnsanı yetiştirmek olarak tanımlanabilecek eğitim, ancak sistemli bir biçimde yapılırsa amacına ulaşabilir. Bu nedenle eğitim sistemlerinin değişen ve gelişen günümüz şartlarına göre yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Okul öncesi eğitiminin yaygınlaşması ile birlikte çocuklar büyüme ve öğrenme zamanlarının önemli bir bölümünü okul öncesi eğitim kurumlarında geçirmektedirler. Bu kurumlar çocuğu ilköğretime başlamadan önce bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal bir bütün olarak desteklemeyi amaçlamaktadır Okul öncesi eğitime sayısız malzeme sağlayacak olan ve Somut Olmayan Kültürel Miras olarak adlandırılan halk bilim materyalleri, çocukların yaş ve gelişim özellikleri göz önünde bulundurularak , çocuğun bilişsel-‐dil, sosyal duygusal alanlarda gelişiminin %70’ini tamamladığı bilinen bu dönemde eğitim kurumlarında uygulanan program ve etkinlikler içerisinde yer verilmesinin ve bir çok değeri çocuğun doğal yollarla öğrenmesinin sağlanması ve kalıcı hale getirilmesi, kültürün kuşaktan kuşağa aktarımına katkı sağlamada çok önemli bir rol oynayacaktır. Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: Okulöncesi, eğitim, kültürel miras 1 ÖZEL ÜMRANİYE İRFAN ANAOKULU, [email protected] ÖZEL ÜMRANİYE İRFAN ANAOKULU, [email protected] 3 ÖZEL ÜMRANİYE İRFAN ANAOKULU, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 14 Saha Bölgesi Masa Oyunları ve Çocukların Zihinsel Gelişimi Üzerinde Etkileri? / Настольные Игры Народа Саха И Их Влияние На Интеллектуальное Развитие Детей 1 Fidan Kasımova / Мария Баишева Во введении доклада обоснуется и подчеркивается, что в философско-‐мировоззренческом учении народа саха прослеживается нетрадиционный взгляд на мир человеческого познания. Основываясь на историко-‐этнографические исследования, автор обращает внимание, что природная сметливость, интеллектуальная незаурядность, находчивость являются важнейшими условиями в выживании и созидании жизни в суровых природно-‐климатических условиях Севера. Потому развитие интеллектуальных способностей детей у народа саха всегда является наиважнейшей задачей в их развитии. Автор описывает множество национальных настольных игр, которые способствуют развитию интеллекта и креативности. В докладе раскрываются: цель, содержание, результаты изучения о влиянии национальных игр на развитие интеллекта и креативности детей. Anahtar Kelimeler: Учение Айыы, народ саха, познание, национальные игры, дети, исследование, интеллект, креативность. 1 Северо-‐Восточный федеральный университет, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 15 Çocukların Hayallerindeki Oyuncaklar Asuman Seda Saracaloğlu1, Nisa Başara Baydilek2, Betül Altay3 Çocuğun etkileşime girdiği kişiler, karakterler, hayvanlar, fiziksel ortam, oyuncaklar ve diğer materyaller çocuğun oyunu üzerinde büyük etki yapmaktadır ve çocukların ilgi alanları kendilerine sağlanan şartlardan ve kendilerinden beklenen davranışlardan oldukça etkilenmektedir. Bunun yanı sıra çocukların oyun oynamak için kullandıkları materyaller onların sağlıklı gelişimlerinin araçlarıdır. Evde yapılmış ya da üretilmiş olsun, her türlü oyuncak çocukların kendi yeteneklerini keşfetmelerini sağlamaktadır. Çünkü çocuklar; “oyuncak” adı altında üretilmiş materyalleri, yakın çevresindeki bireylerin onun için hazırladığı “oyuncak” olarak değerlendirilebilecek materyalleri, kendilerinin “oyuncak” gözüyle görüp bu şekilde değerlendirdikleri materyalleri; oyunlarına “oyuncak” olarak katabilmektedirler. Oyuncaklar günümüzde çok çeşitlidir. Farklı maddelerden yapılmış, farklı renklerde ve farklı özellikte olabilirler. Oyuncakların seri üretimle, çok uygun fiyatlardan çok yüksek fiyatlara kadar olan geniş bir aralıkta çocuklara hazır olarak sunulabilme imkanı artmıştır. Günümüzde yaşamın her alanında giderek artan endüstrileşme ve tüketim kültürünün, çocuk imgesini, çocuk oyun ve oyuncaklarını da şekillendirmekte olduğunu öne sürülmektedir. Bunun yanı sıra en iyi oyuncağın, çocuğun tekrar tekrar oynamak isteyeceği ve her defasında ona daha çok oyun ve daha fazla haz veren oyuncak olduğu da belirtmektedir. Oyuncak çocukta merak uyandırmalı, kasları çalıştırmalı, girişimciliği ve düş gücünü arttırmalı, çocuğu problem çözmeye yönlendirmelidir. Çocuk oyuncaklarına dışardan müdahalelerin seri üretim sonucu yoğunlaştığı düşünülürse, çocukların büyük oranda hazır sunulan oyuncaklar arasından seçim yapma durumunda olduğu ortaya çıkacaktır. Bu da çocukların hayatında önemli bir yere sahip olan oyuncakların çocukların tercih ve isteklerine ne kadar uygun olduğunu tartışılabilir bir konu haline getirebilmektedir. Çocuk oyunları ve oyuncaklarının, tıpkı çocukluk gibi, tarihsel süreçte farklı anlamlar taşımış ve niteliksel olarak değişime uğramış olduğunu öne sürmekte ve bunun sonucu olarak da çocukluğun değişim izlerinin, oyun ve oyuncak dünyasından da izlenebilir olduğu söylenebilir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı anaokulu 3, 4 ve 5 yaş çocuklarının hayallerindeki oyuncaklarla ilgili bilgi toplamak olarak belirlenmiştir. Bunun sonucunda çocukların oyuncağa yükledikleri anlamın, oyuncaktan beklentilerinin ve bunlara paralel olarak da oyuncak tercihlerini etkileyen şartların ortaya çıkarılabileceği düşünülmektedir. Ortaya konulan konunun ve çalışılacak çocukların yaş gruplarının özellikleri göz önüne alınarak araştırma nitel araştırma yöntemiyle desenlenmiştir. Bu doğrultuda çalışma bir olgu bilim çalışmasıdır. Çünkü çalışma dahilinde çocukların oyuncaklara ilişkin düşünce ve beklentileri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Olgu bilim araştırmasında çalışma grubunun ilgilenilen tecrübeyi yaşayan ya da yaşamış olan kişilerden oluşturulması beklenmektedir. Çünkü ilk elden ve sübjektif bilgi toplanması amaçlanmaktadır. Dolayısıyla örnekleme stratejisi amaçlıdır. Bu amaç dahilinde bir anaokuluna devam eden 3, 4 ve 5 yaşlarındaki çocuklardan hayallerindeki oyuncakların resimlerini çizmeleri istenecek ve daha sonra çizdikleri resimler ile ilgili onlarla 1 adnan menderes üniveristesi eğitim fakültesi, [email protected] adnan menderes üniveristesi eğitim fakültesi, [email protected] 3 adnan menderes üniveristesi eğitim fakültesi, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 16 görüşmeler yapılacaktır. Çalışma esnasında karşılaşılabilecek problemlerin tespit edilip en uygun şekilde üstesinden gelebilmek için stratejiler belirleyebilmek için öncelikle pilot çalışma gerçekleştirilecektir. Pilot çalışma dahilinde gene aynı şekilde bir anaokuluna devam eden 3, 4 ve 5 yaş çocuklarıyla planlanan şekilde görüşmeler gerçekleştirilecektir. Hem pilot çalışmada hem esas çalışmada çalışma grubuna çocuklar gönüllülük esasına göre alınacaklardır. Görüşmelerde çocuklara çizimini yaptıkları hayallerindeki oyuncaklarla ilgili düşüncellerini, beklentilerini, isteklerini öğrenmeye yönelik sorular yöneltilecektir. Bu görüşmeler sonucunda elde edilecek veriler içerik analizine tabi tutulacaktır. Böyle bir araştırmanın çocukların oyuncaklardan beklentileri ve çocuklara oyuncaklarla ilgili sunulan fırsatların çocukların isteklerine ne kadar uygun olduğu konusunda bilgi sahibi olunmasına yardımcı olacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: oyuncak, okul öncesi, çocuk I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 17 Halk Oyunlarında “Karı” (Kadın) Karakteri Şebnem Huseynova1 Oyun-‐ insanların belirli beceri ve yeteneklerini geliştiren, eğlence, zevk ihtiyacını karşılayan, stresi atmakta yardımcı olan kültürel faaliyet türüdür. Aslında oyunlar uzun kış gecelerinin olmazsa olmazlarındandır. Halk oyunları mansup olduğu halkın etnosunu temsil eder, kültürünü, tarihi gelişimini gösterir. Günümüzde halk oyunları kültürün önde gelen bileşenlerinden birine dönüşmüştür. Bir zamanlar asırlık tarihi olan halk oyunlarının nesilden-‐ nesile transferinde bir durgunluk yaşandı. Son yıllarda tüm dünyada bu oyunların yoğun araştırma ve tanıtım çalışmasında yoğun bir gelişme gerçekleşir. Halk oyunlarının geliştirilmesi, hem azyaşlılar, hem de yetişkinler arasında tebliğinin büyük önemi var. Çünkü halk oyunları hayatın duygusal parçası olup insan düşüncesini, texeyyülünü zenginleştiren önemli bir araçtır. Her halkın kendisinin geçmişten süzülüp gelen oyun geleneği var ki, bu gelenek diğer halkların geleneğinden ciddi şekilde farklıdır. Mövzuca, içeriği farklı olan halk oyunları hem de kahramanların, imgeler dünyasının zenginliği ile seçilir ve farklıdır. Bildiride işte bu karakterlerden biri hakkında sohbet açılacak. Aynı karakter "karı" karakteridir. Diğer folklor örneklerinde olduğu gibi, halk oyunlarında da karı karakterine rastlıyoruz. "Karı" bazı oyunlarda arsa hattının merkezinde, bazı oyunlarda ise yardımcı karakter olarak görünür. Bu karakterin mitolojik kökü Ulu Anaya dayanıyor. Karı imgesinin Ulu Anadan dönüşümü onaylandı. Bildiğimiz gibi, olumlu imge olan Ulu Anadan sonraları hem olumlu, hem de olumsuz yönleri yansıtan örnekler dönüşümü onaylandı. Bunun içindir ki, diğer folklor örneklerinde olduğu gibi, halk oyunlarında da karı imgesinin fonksiyonu, özelliği farklıdır. Texnokratik bir yüzyılda bile halk oyunları önemini koruyor. Bu örnekleri günümüzde tebliğ etmekte bilgisayar oyunları bedelsiz araçtır. Dünya tecrübesine göre diye biliriz ki, karı karakteri hem de bilgisayar oyunları için uygun imgedir. Anahtar Kelimeler: Oyun, halk, karı, karakter, Ulu ana, örnek 1 AMEA FOLKLOR ENSTİTÜSÜ, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 18 Okul Öncesi Dönemde Ebeveynlerin Çocuklarına Oyuncak Seçimi Tercih Nedenlerinin İncelenmesi Belgin Parlakyıldız1, Vesile Turan2 Oyun oynama her yaştaki çocuğun önemli bir ihtiyacıdır. Oyun çocuğun en önemli işi, oyuncaklar ise en önemli araçtır. Oyun, vakit geçirmeye yarayan belli kuralları olan eğlence olarak tanımlanabilir. Oyuncak ise, çocuğun zihinsel, bedensel ve psiko-‐sosyal gelişimlerinde yardımcı olan, hayal ve yaratıcılığını geliştiren malzemelerdir. Günümüzde farklı renkte, farklı malzeme ve farklı özellikte birçok oyuncak vardır. Oyuncağın en iyisi, çocuğun tekrar tekrar oynamak isteyeceği, her defasında çocuğa zevk veren oyuncaklardır. Oyuncak çocuklarda merak uyandırmalı, kaslarını çalıştırmalı, çocuğu problem çözmeye yönlendirmelidir. Okul öncesi dönemde çocuklar oyun malzemelerine büyük ilgi duymaktadırlar. Bu noktada ebeveynlere düşen büyük görevlerden biri de çocuğa uygun oyuncak sunmalarıdır. Bu araştırmada anasınıfına devam eden altı yaş çocuğuna sahip ebeveynlerin oyuncak seçiminde dikkat ettikleri noktaları belirlemektir. Çalışma grubunu İstanbul ilinde Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde yer alan anasınıflarına devam eden 6 yaş grubu çocuğa sahip (N=50) ebeveyn oluşturmaktadır. Araştırmada nicel ve nitel teknikler birlikte kullanılmıştır. Veriler araştırmacı tarafından geliştirilen anket ve velilerle birebir görüşmelerle elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Okul öncesi, oyun, oyuncak, oyuncak seçimi 1 2 İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, [email protected] İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 19 Koleksiyoner Kutu Oyunu Neriman Özcan1, Meryem İnci Günay2 Oyun ;çocuğun bilişsel ,duyuşsal ve devinişsel gelişimine katkıda bulunan en önemli unsurlardan biridir.Çünkü hayatta kazanılması gereken birçok yeti ,oyun çağında elde edilir.Başka bir ifadeyle oyun ,bireyin gelişiminde belirleyici bir rol oynar. Eğitimin çocukta yaratmaya çalıştığı değişim ve gelişim sadece anlatım yoluyla elde etmeye çalışmak ,çocuktan uzak bir uygulama izlemektir.Oysa kalıcı öğrenmeler ;bilgi ,çocuğun algılayacağı yolla sunulduğunda sağlanır.Bu nedenle oyunla başlayan ve içinde oyun barındıran her türlü öğrenme ortamının verimliliği oldukça yüksektir.Piaget,'Oyun ,özümleme yoluyla gerçekleşen bir çeşit uyumdur,'diyerek oyunu ,çocuğun dış dünyadan aldığı uyaranları özümlediği ve uyum sistemine yerleştirdiği bir yol olarak görmüştü. 5.sınıf öğrencileri ile uygulanan projede öğrencilerin sanat yapıtlarındaki değerleri görmeleri sağlanmış ,simgeleri estetik ve anlatımsal nitelikleriyle algılayabilmeleri için örnekler üzerinde durulmuş ,öğrenciler bu bilgi ve deneyimleri ışığında ,sanat akımları dönem sanatçıları ve eserlerinden oluşan kutu oyunları tasarlanmıştır.Böylece öğrencinin aktif olduğu ve kalıcı öğrenmenin sağlandığı bir öğrenme ortamı oluşturulmuştur.Oyunlarla öğrenmeyi sağlayan ,sanatsal ürünlere olan ilgiyi artıran bu çalışmalarda her grup kendi oyununu ve kutusunu tasarlayıp bunu arkdaşlarıyla paylaşmıştır. Koleksiyoner oyunuyla da öğrencilerin sanat eseri görsel dağarcığı geliştirilip estetik bakış açısı kazandırılarak sanat eğitiminin temeli atılmıştır. Anahtar Kelimeler: sanat akımları ,sanatçılar,oyun 1 2 bursa özel kültür okulları, [email protected] bursa özel kültür okulları, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 20 ‘Kentleşmede Çocuğa Görelik’ İlkesinin Oluşturulması ve Bu Çerçevede Çocukluğumuzdaki Oyunların Önemi Erol Erdoğan1 Seksek, ip atlama, mendil kapmaca, bezirgânbaşı, kutu kutu pense, sek sek, çelik çomak, misket, isim şehir, birdirbir, saklambaç, hımbıl, istop, yakar top, mangala, kör ebe gibi çocukluğumuzun oyunları, modernleşme sürecinde yerini bilgisayar ve internet oyunlarına bıraktı. Dolayısıyla çocukluğumuzun oyunları ‘eski’, ‘geleneksel’, ‘unutulmuş’, ‘kaybolmuş’ gibi negatif anlama sahip kelimelerle ifade edilmeye başlandı. 1998’den itibaren gerçekleştirdiğim araştırmalarım sonucunda gördüm ki, bundan onbeş-‐yirmi sene öncesine kadar Türkiye’de oynanan oyunların sayısı 1000’den fazladır. Geniş perspektiften bakınca ‘oyun’ meselesinin kültür ve medeniyet krizlerimizle doğrudan ilgili olduğunu görürüz. Oyunların yüz yıllar içinde aldığı formda din, kültür, edebiyat, sanat yani medeniyete ve hayata dair her şey var. Bunun yanında, oyunların hayatımızdan kayboluş gerekçeleri kültürel, siyasi, ekonomik ve sosyolojik süreçlerin bir parçası. Daha yakından bakıldığında, oyunların terk edilişinde, kentleşme, köyden şehre göç, geniş aileden çekirdek aileye geçiş, çalışma hayatının değişimi, ebeveyn çocuk ilişkileri gibi güçlü değişim araçlarının varlığını tespit ederiz. Çocukluğumuzun oyunları topluma ve çocuğa yeniden kazandırılabilir. Bunun için öncelikle ‘toplumun oyunlar konusundaki ezberinin bozulması’ gerekir. Oyunların ‘oynanmıyor’ olmasında en büyük suç ‘büyükler’indir. Çünkü oyunları terk eden büyüklerdir. Buna rağmen, büyükler ‘Çocuklar oynamıyor, sokağa çıkmıyor, internetin başından ayrılmıyor, şehirlerde oyun yeri yok.’ diyerek suçu kendisi dışındaki unsurlara yüklüyorlar. Tebliğ planım şöyledir; Birinci bölümde, 1998 yılından itibaren yürüttüğüm çocukluğumuzun oyunları derleme, yazma ve kitaplaştırma çalışmalarım hakkında bilgiler vereceğim. İkinci bölümde, büyüklerin ve toplumun oyunlara yanlış yaklaşımlarımdan örnekler vererek bu yaklaşımların analizini yapacağım. Üçüncü bölümde, oyunların topluma yeniden kazandırılması ve yeniden oynanır hale gelmesinin nasıl sağlanacağına dair önerilerimi paylaşacağım. Dördüncü bölümde ise bir süreden beridir oluşturmaya çalıştığım ‘Şehircilikte çocuğa görelik ilkesi’ üzerinde duracağım. Bu ilke şehirleşmede yeni bir paradigma anlamına geliyor. Çünkü ‘Şehircilikte Çocuğa Görelik’le ilgili bir gündemin başlatılması dahi kentleşme politikalarında entelektüel bir açılıma vesile olacak ve uygulamalarda iyileşmeler sağlayacaktır. ‘Şehircilikte Çocuğa Görelik İlkesi’ şehirde çocuklar için mekân ve etkinlik yapılmasından daha vizyoner ve dominatiftir; paradigmal bir tercihtir. Anahtar Kelimeler: Şehirleşmede Çocuğa Görelik, Çocukluğunuzdaki Oyunlar, Çocuk Oyunları, Kentleşme. 1 Serbest. Çocuk Oyunları Araştırmacısı; İlahiyatçı-‐Sosyolog, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 21 Ailelerin 0-‐6 Yaş Çocuklara Yönelik Oyuncak Seçimlerindeki Kriterlerin İncelenmesi Özlem Cir1 Oyunun ne olduğu ya da ne olmadığı ile ilgili olarak alan yazını incelendiğinde çeşitli tanımlamalar karşımıza çıkmaktadır. Bütün bu tanımlama ve görüşlerin ortak noktası oyunun çocuğun en büyük ve en önemli işi olduğudur. Oyun denildiğinde ilk akla gelen çocuklar için vazgeçilmez olan oyuncaklardır. Oyuncaklar, çocukların gelişim basamakları boyunca çevreleriyle etkileşimlerini sağlayan, hareketlerine düzen ve sınır getiren, bedensel gelişimlerinin yanı sıra, zihinsel, duygusal ve psiko-‐sosyal gelişimlerini destekleyen, yaratıcılık, hayal gücü ve farklı düşünme becerilerini geliştiren tüm oyun araçlarıdır. Özellikle okul öncesi dönemde yani 0-‐6 yaş sürecinde çocukların oyuncak ve oyun materyallerine karşı olan ilgili tutumları, oyuncağa olan ihtiyacı artırmakla beraber oyuncak seçerken işlevsellik, sağlık, kalite gibi niteliklere dikkat etmeyi gerektirmektedir. Bu nedenle anne-‐ babalar çocuklarının tüm gelişim alanlarını destekleyebilmek için çocukların yaş, ilgi, beceri, gelişim düzeyi ve yeteneklerini iyi bilmeli ve bunlara uygun oyuncak seçimleri yapabilmelidirler. Yapılan araştırmalar doğrultusunda ebeveynlerin eğitim ve sosyo-‐ekonomik düzeylerinin çocukları için nitelikli oyuncak seçimlerinde uyulması gereken ölçütlere dikkat etme düzeylerinde etkili olabileceği ortaya konuşulmuştur. 2004 yılında Demir ve Onur’un yaptığı araştırma ile ailelerin çocuklarının gelişim seviyelerini, oyuncakların sağlık ve güvenlilik durumlarını göz önünde bulundurdukları sonucu ortaya çıkarken, 2006 yılında Özyeşer-‐Cinal’ın yaptığı araştırma ebeveynlerin oyuncak seçimi sırasında sağlıklı ve tehlikesiz olma durumlarına dikkat etmedikleri ortaya konmuştur. Bu amaçla, bu çalışmada anne ve babaların çocuklara yönelik oyuncak seçimlerindeki kıstasları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, ilgili alan yazınları doğrultusunda oyuncakların nitelik özelliklerinin belirlenmesini ve yaşlara göre oyuncak tercihlerini içermektedir. İkinci bölüm, literatür taramaları sonucunda, oyuncak seçiminde uyulması gereken ölçütlere değinilmiştir. Üçüncü bölümde, 2006 yılında Özyeşer-‐ Cinal tarafından yapılmış olan “Farklı Sosyo-‐ Ekonomik düzeylerdeki 3-‐6 çocukların sahip oldukları oyuncak ve oyun materyallerinin incelenmesi”, 2012 yılında Sülü-‐Uğurlu, Özet ve Ayçiçek tarafından yapılan “1-‐3 yaş grubu çocuğu olan annelerin oyuncak seçimi konusunda bilgi ve uygulamalarının incelenmesi” ve 2014 yılında Acar, Gülnar, Coşkun ve Aydoğdu tarafından yapılmış olan “Annelerin 0-‐6 yaş çocukları için oyuncak seçiminde uyulması gereken ölçütlere dikkat etme düzeylerinin incelenmesi” isimli üç araştırma incelenmiştir. Bu doğrultuda anne-‐ babalara çocuklarının ve kendilerinin demografik bilgileri, oyuncak seçimlerinde dikkat ettikleri unsurlar ve oyuncak niteliklerine yönelik sorulardan oluşan, nicel tarama yöntemi olarak anket uygulanmıştır ve bu bölümde anket sonuçlarına yönelik bulgulardan bahsedilecektir. Dördüncü bölümde ise edilen bulgulara dayanarak anne-‐babaların oyuncak seçimleri konusundaki bilgi düzeylerini ve farkındalıklarına yönelik yapılabilecek çalışmalar tartışılacaktır. Araştırmanın verileri henüz analiz aşamasında olup, bulgular, sonuç ve değerlendirme kısmına daha sonra tam metin de yer verilecektir. Anahtar Kelimeler: Oyun, Oyuncak, Anne-‐baba farkındalığı, Oyuncak Seçimi 1 Bilfen Eğitim Kurumları, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 22 Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Zekâ Oyunları ile İlgili Bilgi Düzeyleri ve Oyunların Eğitimde Kullanılabilirliğine Yönelik Görüşleri Şahin Oruç1, Genç Osman İlhan2 Bu çalışmanın amacı eğitim fakültesi öğrencilerinin zekâ oyunları ile alakalı bilgi düzeylerini, hangi oyunları bildiklerini, zekâ oyunlarının eğitimdeki işlevini ve ders materyali olarak kullanılabilirliğini, ayrıca alanıyla zeka oyunları arasında nasıl bir bağlantı kurabildiğini belirlemeye yöneliktir. Araştırmamızın örneklemini farklı bölümlerde öğrenim görmekte olan eğitim fakültesi öğrencileri oluşturmaktadır. Bu öğrenciler bölümlerine ve cinsiyetlerine göre kategorize edilerek sınıflandırılmıştır. Verilerin toplanması için beş adet açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Sorular alanında uzman kişilere danışılarak hazırlanmış ve pilot çalışması yapılmıştır. Veriler nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yoluyla incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Eğitim, Zeka Oyunları, Öğretmen Adayları 1 2 Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü, [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 23 Adölesanların Oynadıkları Bilgisayar Oyunları ve Oyuna Ayırdıkları Zamanın Değerlendirilmesi: Kalitatif Çalışma Funda Kardaş Özdemir1, Sevinç Polat2, Birgül Tuncay3 Giriş ve amaç: Günümüzde bilgisayar oyunları, adölesanların günlük yaşamlarının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Bu nedenle adölesanların oynadıkları oyunlar ve oyuna ayırdıkları zaman önemlidir. Bu çalışma adölesanların oynadıkları bilgisayar oyunlarını ve oyuna ayırdıkları zamanı değerlendirmek amacıyla gerçekleştirildi. Yöntem: Çalışma 21 Ocak 2014 tarihinde Kars ilinde bir lisenin öğrencisi olan 14-‐16 yaş arası 10 adölesanla yapıldı. Çalışma için etik kurul izni, adölesanlar ve ailelerinden sözlü onam alındı. Veriler bireysel derinlemesine görüşme yöntemi ve yarı yapılandırılmış soru formuyla 30-‐35 dakikada toplandı. Katılımcılardan izin alınarak ses kaydı yapıldı. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlendi. Bulgular: Çalışma kapsamına alınan adölesanların 6’sının 15 yaşında olduğu, 4’ünün erkek olduğu, 8’inin lise 1. sınıfta okuduğu ve 5’inin ailesinin gelirinin giderinden az olduğu belirlendi. Çalışmada 5 adölesanın 5-‐9 yıldır, 3 adölesanın 6 aydan beri, 2 adölesanın 3 yıldır bilgisayar oyunu oynadığı saptandı. Çalışmada bir adölesanın günde 5-‐6 saat, 2 adölesanın 4-‐5 saat, 3 adölesanın 3-‐4 saat, 4 adölesanın 1-‐2 saat bilgisayar oyunu oynadığı belirlendi. İki adölesanın bilgisayar oyunlarından en çok“Okey, Poker, Batak, Candy Crush”, 2 adölesanın “ Temple Run, Subway Surfes, Hill Climb Racing”, iki adölesanın “Wolfteam, Far Cry, God of War, Pes, Stalwan, Cull of Tudy, Fifa”, bir adölesanın ise” araba yarışı” oynadıkları belirlendi. Çalışmada 4 adölesan bilgisayar oyunlarına arkadaşlarının, 3 adölesan ablası ve arkadaşlarının önerisi ile başladığını ifade etti. “Bilgisayar oyunları sağlığınızı etkiledi mi?” sorusunu 5 adölesan “gözlerime zarar veriyor, bel, boyun, baş ağrısı ve yorgunluk yapıyor”, 4 adölesan “gözlerim, ruh sağlığım bozuldu, asosyal oldum”, bir adölesan “psikolojime iyi geliyor, sağlığımı olumlu etkiliyor” şeklinde cevap verdi. Sonuç: Çalışmada adölesanların yarısının günde 3 saat ve daha fazla süre ile bilgisayar oyunu oynadığı belirlendi. Çalışmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, adölesanların seçtikleri bilgisayar oyunları ile oyunlarının olumlu ve olumsuz etkileri konusunda bilgilendirilmelerini öneriyoruz. Anahtar Kelimeler: Adölesan, Bilgisayar Oyunu, Kalitatif Çalışma 1 Kafkas Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, [email protected] Kafkas Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, [email protected] 3 Bozok Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, birgul-‐[email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 24 Okul Öncesi ve Birinci Sınıf Öğrencilerinin Oyun/Oyuncak Hakkındaki Görüşlerinin Karşılaştırılması Aytül Eliküçük1, Esin Meral Kandemir2 Bu çalışmayla yeni eğitim sisteminin 1. Sınıfa başlama yaşını öne çekmesiyle erken okula başlayan çocukların, okul öncesine devam eden öğrencilere göre oyun/oyuncak faaliyetlerinin neler olduğu, bu faaliyetlerinin ne kadar sürdüğü bu sürenin yeterli olup olmadığı, ebeveynlerin bu süreçteki yeri incelenmiştir. Bu çalışma nitel bir çalışma olup, 40 1. Sınıf velisi ve 40 okul öncesi velisiyle yarı yapılandırılmış görüşme formu ile veriler toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu 2014-‐2015 yılı İzmir ili Bornova İlçesi Kavaklıdere Saliha Hüseyin Özyavuz İlkokulu 1. Sınıf velileri ile Sultanhisar Sabiha Gökçen Anaokulu velileri oluşturmaktadır. Çalışma önce öğrencilerle görüşme yapılarak başlamıştır fakat öğrencilerin zaman kavramı tam gelişmediği için yeterli ve açık cevaplar alınamamıştır. Bu sebeple öğrenci velileriyle görüşme yapılması kararlaştırılmıştır. Araştırmanın verileri betimsel analiz yöntemiyle analiz edilecektir. Anahtar Kelimeler: Oyun, oyuncak, çocuk gelişimi Zeka Oyunları Dersi Öğretim Programı'nın Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi Doç. Dr. Oktay Akbaş3, Nurcan Baki4 Bu çalışmanın amacı; Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından 2013 yılında kabul edilen Zekâ Oyunları Dersi Öğretim Programı’nı öğretmen görüşlerine göre değerlendirmektir. Bu çalışma doğrultusunda, çalışma grubunu oluşturan Zekâ Oyunları Dersi Öğretim Programı’nın uygulandığı Kırıkkale ve Ankara illerindeki 8’i devlet okulu ve 5’i özel okul olmak üzere 13 okulda görev yapan toplam 20 öğretmenle yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Bu görüşmelerin sonucunda elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin bu dersle ilgilenme nedenleri arasında bu dersin öğrenmeyi ilgi çekici ve eğlendirici kılması, öğretmenlerin farklı ve yeni bir alanda kendilerini geliştirmek istemeleri, öğrencilerin muhakeme ve akıl yürütme çalışmalarına imkan tanıması gibi nedenler bulunmaktadır. Öğretmenler derslerinde akıl yürütme ve işlem (Sudoku vb.), sözel (Kelime Avı vb.), geometrik-‐ mekanik (Tangram vb.) hafıza (Resfebe vb.), strateji oyunlarına (Satranç vb.) ve zekâ sorularına yer vermektedirler. Öğretmenler bu dersin zorunlu dersler arasında yer alarak bütün okullarda ilkokuldan itibaren verilmesi gerektiğini düşünmektedirler. Onlara göre bu ders; öğrencilerin dikkatini artırmaları, sosyalleşmeleri, alternatifli düşünebilmeleri, empati kurabilmeleri, oyunla birlikte okulu sevmeleri gibi bir çok beceri kazandırarak öğrenmelerine katkı sağlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Zekâ Oyunları, Akıl Oyunları, Zekâ Oyunları Öğretim Programı 1 SULTANHİSAR SABİHA GÖKÇEN ANAOKULU, [email protected] SULTANHİSAR SABİHA GÖKÇEN ANAOKULU, [email protected] 3 Kırıkkale Üniversitesi, [email protected] 4 Kırıkkale Üniversitesi, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 25 Zeka Oyunları Arayıcılığıyla İnternetin ve Telefonun Zararlı Kullanımının Azaltılması Şahin Oruç1, Merve Aygün2 Bu çalışmanın amacı ortaöğretim öğrencilerinin internet ve cep telefonları kullanırken uğradıkları zararların, zeka oyunları yoluyla ne oranda azaltılabileceğini ortaya koymaktır. Yapılan çalışma TUBİTAK 2209/A “Üniversite öğrencileri Yurtiçi Araştırma Projeleri Destekleme Programı“ kapsamında desteklenmeye değer görülmüş ve başarı ile tamamlanarak ilgili kuruma sunulmuştur. Projenin örneklemini İstanbul ili Esenler ilçesinde yer alan bir lise de 2013-‐2014 eğitim-‐öğretim yılında öğrenim görmekte olan 40 kişilik öğrenci grubu oluşturmaktadır. Çalışmada tutum ölçeği kullanılmıştır. Tutum ölçeğinde; internetsiz yaşayamam, sosyal aktivite sıklığı, telefon kullanma sıklığı, internete çok zaman harcama, zeka oyunlarına ilgi-‐bilgi, arkadaşlarla görüşme, internet kullanım sıklığı, zeka oyunları oynama sıklığı, gibi durumlara cevap aranmıştır. Öntest ve sontest şeklinde uygulanan tutum ölçeğinden elde edilen veriler SPSS kullanılarak analiz elde edilmiştir. Proje sonunda öğrencilerin okula karşı tutumlarında anlamlı bir fark ortaya çıkmış ayrıca gereksiz internet ve telefon kullanımının azaldığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Zeka oyunları, eğitim, teknolojinin zararları 1 2 Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi, [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 26 Geleneksel Kültür ve Modern Bilimin Sentezi Bir Oyun: Jipto Grigori Tomski1, Umay Arslan2 Düşünsel oyunların, yaratıcı imgelem ve iç disiplin oluşumunu, gözlem ve düşünme yeteneğini desteklediği, kişilik ve hafızayı güçlendirdiği, estetik bir haz duygusu verdiği ve çocuğun uyumlu bir gelişim göstermesi açısından yararlı olduğu birçok uzman tarafından dile getirilmektedir. Bu bağlamda, Yakut matematik profesörü ve 1992 yılında UNESCO’da P-‐5 üst düzey uzman olan Grigori Tomski tarafından 1988 yılında keşfedilen JİPTO (Tomski’nin Düşünsel Kovalama Oyunu) özellikle ilginçtir. JİPTO’nun bütün zevklere hitap eden 2500 özel versiyonu bulunmaktadır. Temel versiyon, « Sonor » (Yakutça «Kovalama ») olarak adlandırılır. 1990 yılında, Yakutistan’da ilk JİPTO derneğinin kurulmasının ardından oyun, kısa sürede ülkenin yeni milli düşünsel sporu haline gelir ve anaokulundan üniversiteye kadar eğitim aracı olarak kullanılır. JİPTO’nun gelişimi, kültürel ve pedagojik değeri UNESCO’nun dikkatini çok geçmeden çeker. 1993 yılında, Tomski tarafından, UNESCO’nun desteğiyle kurulan FIDJIP (Uluslararası JİPTO Federasyonu), farklı ülkelerden birçok öğretim elemanını, psikolog, sanatçı, yazar ve matematikçiyi bir araya getirir. Böylece, JİPTO’nun etrafında, yaratıcı, pedagojik, bilimsel uluslararası bir hareket oluşur. EUROTALENT ile FIDJIP ortaklığı 1997 yılında başlar. EUROTALENT, üstün zekalı çocukların eğitiminde, yaratıcılığı geliştiren bir oyun olarak JİPTO’dan yararlanır. JİPTO bir oyundan çok daha fazlasıdır; o, aynı zamanda kültürel bir nesnedir. Yakutistan, Rusya, Fransa, Kazakistan, Amerika, Japonya ve Türkiye’den birçok sanatçı ve fotoğrafçı, JİPTO’nun sayısı 1000’den fazla olan dekoratif, sanatsal ve fotografik kompozisyonlarının yaratılmasında katkıda bulunmuşlardır. UNESCO’da iki kez JİPTO sanatı sergisi gerçekleştirilmiştir. İnsanlar bu kompozisyonlar ile evlerini bezerler, onları duvarlarına tablo gibi asarlar, hediye olarak verirler, koleksiyon nesnesi yaparlar. Avrupalı aydınlar ve medya tarafından JİPTO ilgiyle takip edilmektedir. Sonuç olarak, Yakutistan, Rusya, Kazakistan ve Fransa gibi farklı ülkelerin okullarındaki uygulamalara dayanarak, JİPTO’nun, düşünsel, sanatsal, pedagojik ve matematiksel yaratıcılığı harekete geçirmesinden dolayı, eğitim programlarına konulması ve üstün yetenekli çocukların eğitiminde kullanılması önerilmektedir. Türkiye’de, matematik ve sanat öğrenimi JİPTO ile daha ilginç hale getirilebilir. JİPTO, her Türk’ün evine, hem çağdaşlığın hem de kendi kültürüne ve köklerine bağlılığın simgesi olarak girebilir. JİPTO festivalleri, turnuvaları ya da farklı türden etkinlikler düzenlenerek diğer Türk devletleri ile tarihsel, kültürel bağlarımız güçlendirilebilir. Anahtar Sözcükler: JİPTO, Strateji Oyunu, Yakutistan, UNESCO, FIDJIP, EUROTALENT. РЕЗЮМЕ: Многие эксперты считают, что интеллектуальные игры способствуют формированию логического мышления и внутренней дисциплины, наблюдательности и творческого воображения, укрепляют характер и память, дают огромное эстетическое удовольствие и полезны для гармоничного развития ребенка. В этом контексте особенно интересна игра ЖИПТО / JIPTO (Jeu Intellectuel de Poursuite de Tomski / Интеллектуальная игра преследования Томского), изобретенная в 1988 году якутским профессором математики Григорием Томским, 1 2 Prof. Académie Internationale CONCORDE, [email protected] Dr. [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 27 ставшем в 1992 году экспертом высшей категории Р-‐5 ЮНЕСКО. Игра имеет 2500 версий на любой вкус, базовая версия имеет якутское название «Сонор» («Преследование»). После организации первой ассоциации ЖИПТО в Якутии в 1990 году (имевшей статус добровольного общества и преобразованной в 1994 году в федерацию), игра Сонор быстро стала новым интеллектуальным национальным видом спорта и используется в педагогических целях от детского сада до университета. В 1993 году по инициативе ЮНЕСКО была создана Международная федерация ЖИПТО (ФИДЖИП / FIDJIP), которая объединяет большое количество педагогов, психологов, художников, писателей и математиков из разных стран. С 1997 года началось сотрудничество между ФИДЖИП и Европейской ассоциацией по одаренным детям EUROTALENT с консультативным статусом возле Совета Европы. В 2009 году к международному творческому, образовательному и научному движению, сформированному вокруг ЖИПТО, присоединилась Международная академия КОНКОРД (Académie Internationale CONCORDE). ЖИПТО это больше, чем игра, это и культурный объект, ибо поле для игры представляет собой вертикальный триптих, позволяющий выразить, например, идею преследования цели или мечты. Большое количество художников и фотографов из Якутии, России, Франции, Казахстана, США, Японии и Турции внесли свой вклад в создание декоративных, художественных и фотографических композиций ЖИПТО, число которых составляет более 1000. Мы организовали две выставки JIPTO-‐Art в ЮНЕСКО. ЖИПТО было встречено с большим интересом европейскими СМИ и интеллектуалами. Таким образом, ЖИПТО обладает всеми качествами, чтобы войти в дом каждой турецкой семьи как символ современности и привязанности к своей собственной культуре и ее корням, для интеллектуального и творческого развития подрастающего поколения. Организация фестивалей ЖИПТО, турниров, выставок и других мероприятией будет способствовать укреплению наших культурных связей между тюркскими народами. Ключевые слова: ЖИПТО, интеллектуальные игры, Якутия, ЮНЕСКО, ФИДЖИП, EВРОТАЛАНТ. Anahtar Kelimeler: JİPTO, Strateji Oyunu, Yakutistan, UNESCO, FIDJIP, EUROTALENT. I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 28 Okul Öncesi Eğitiminde Oyun ve Oyuncak Materyallerine İlişkin Yönetici ve Öğretmen Görüşleri Semra Kıranlı Güngör1, Esra Dereli İman2 ÖZET Okul öncesi eğitimde oyun ve oyuncak çocuk gelişimi açısından önemli bir yer tutar. Oyun ve oyuncak konusuna ilişkin okullardaki yönetici ve öğretmenlerin bakış açıları pek çok açıdan okullardaki oyuncak temininde ve oyun üretiminde bir etkiye sahiptir. Bu araştırmada bağımsız anaokulu yöneticileri ile ilköğretim bünyesindeki anasınıfları okul yöneticileri ve okul öncesi öğretmenlerinin oyun ve oyuncak materyallerine ilişkin görüşlerini almak amaçlanmıştır.. Araştırmada, oyun nedir? oyuncak nedir? oyuncak materyali nedir? oyun ve oyuncak ilişkisi nedir? oyuncak temininde okullar farklılıklar içinde midir?...vb. sorulara cevaplar aranmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada yönetici ve öğretmenlerle görüşmeler yapılmıştır. Araştırmaya Eskişehir il merkezindeki bağımsız anaokulları ve ilköğretim bünyesindeki anasınıfları yönetici ve öğretmenleri gönüllülük esası ile katılmışlardır. Görüşme verileri içerik analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Analizler nitel analiz alanında ve okul öncesi alanında uzman olan araştırmacılar tarafından önce ayrı ayrı kodlanmıştır. Daha sonra ortak kodlar üzerinde birliktelik sağlanmıştır. Tema ve alt temalara ilişkin veriler tablolarla gösterilmiş, ilgili cümle alıntılarına yer verilmiştir. Araştırma sonucunda iki ayrı grup arasındaki farklar okul türleri, okul imkanları, finansman kaynakları, yöneticilerin branş alan farklılıklarının etkileri açısından önemli olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Yönetici, okul öncesi, oyun ve oyuncak, materyal temini, nitel analiz, 1 2 ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ, [email protected] ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 29 Türk Kültürüne Ait Oyun ve Oyuncakların Okul Öncesinde Yapılandırılmış Origami Materyalleri ile Kullanımı Gözde Koç1, Belgin Parlakyıldız2 Oyun ve oyuncak, içinde bulunduğu toplumun ve kültürün izlerini yansıtır. İster halk sanatı ürünü olsun, ister endüstriyel olarak üretilmiş olsun oyuncaklar oluşturdukları dönemin yaşam biçimlerinin önemli birer kayıtlarıdırlar. Oyuncak, sözlüklerde oynayıp eğlenmeye yarayan her şey olarak tanımlanmakta, oyun ise vakit geçirmeye yarayan, belli kurallı olan eğlence ile özetlenmektedir. Fakat oyun ve oyuncağın sözlüklerdeki anlamlarının dışında çok derin etkileri vardır. Oyun doğal bir öğrenme ortamı olduğundan, çocuk eğitiminin ayrılmaz bir parçasıdır. Oyun ile çocuk güç durumlara karşı koyabilme gücü, uyum sağlama ve yaratıcılık becerilerini edinir. Oyun aynı zamanda çocuğun kendisini ve dünyayı keşfetmesine yardımcı olmaktadır. Bunun yanı sıra çocuğun sosyal duygusal, dil, psiko motor beceriler hatta öz bakım becerilerinin gelişmesine yardımcı olur. Kültürün mirası olan oyun ve oyuncakları hem çocuklara tanıtmak, hem de çocukların gelişimlerini desteklemek için farklı ve yaratıcı yöntemler geliştirilmelidir. Bu amaçla Türk kültüründeki oyun ve oyuncaklar yapılandırılmış origami materyalleri ile tanıtılabilir. Origami Japonca bir kelime olup ‘katlanmış kağıt’ anlamına gelmektedir. Kağıdı yapıştırıcı ve makas kullanmadan çeşitli figürler elde etme sanatıdır. Origaminin temellerinin Çin’de atıldığı düşülse de gelişimini Japonya’da göstermiştir Bu makale, nitel bir araştırma olup, alan yazın taraması yöntemi kullanılacaktır. Aynı zamanda, oyun ve oyuncakların, yapılandırılmış origami materyalleri ile birlikte nasıl kullanılacağını göstermeyi hedefleyen bir araştırma modelidir. Bu amaç kapsamında Türk kültüründen izler taşıyan oyun ve oyuncakların origami yöntemi kullanılarak yapılandırılması planlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: okul öncesi, oyun, oyuncak, origami 1 2 İSTANBUL SABAHATTİN ZAİM ÜNİVERSİTESİ, [email protected] İSTANBUL SABAHATTİN ZAİM ÜNİVERSİTESİ, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 30 Dramatik Oyun, Sosyodramatik Oyun ve Öz-‐Düzenleme Fatma Alisinanoğlu1, Sadiye Keleş2 Bu çalışmada alanyazında sosyal fantezi oyunları, sosyal –mış gibi oyunlar olarak da ifade edilen sosyodramatik oyunlar ile öz-‐düzenleme arasındaki birliktelik incelenmiştir. Öz-‐düzenleme, çok genel bir ifade ile bireyin duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını kontrol etmesini içermektedir. Öz-‐ düzenleme kavramını farklı kuramsal yapılar çerçevesinde ele alan araştırmacılar, öz-‐düzenlemenin desteklenmesinde farklı pedagojik uygulamaların etkili olabileceğine ilişkin görüşler bildirmektedir. Erken çocukluk döneminde öz-‐düzenlemeyi Kültürel-‐Tarihsel Kuram çerçevesinde inceleyen araştırmacılar iki temel yapının öz-‐düzenleme için belirleyici olduğunu iddia etmektedir. Bunlar; dramatik oyunlar ve kendine yönelik konuşmalardır. Vygotsky’nin yazıları incelendiğinde, oyunu, çocukların sembolleri ve işaretleri üretmesi açısından bütün gelişimsel eğilimlerin yoğunlaştırılmış şekli ve gelişimin ana kaynağı olarak ilettiği görülmektedir. Vygotsky oyunun ilginç bir çelişki içerdiğini savunmaktadır. Çocuklar oyun sırasında yapmaktan en çok hoşlandıkları davranışları sergiliyor gibi görünmektedirler. Bu durum gözlemcilerin oyunu özgür ve kendiliğinden bir eylem olarak algılamasına neden olmaktadır. Oyun sırasında tüm çocuklar, üstlenmiş oldukları rol merak uyandıran bir rol olmasa da, kendi rolleri ile uyumlu davranışlar gerçekleştirmek durumundadır. Bir diğer ifade ile dramatik oyunlar, çocukların kendilerini oyundaki senaryonun kurallarına bağımlı kılması nedeniyle, dürtülerine karşı davranış sergilemelerini gerektirmektedir. Oyuna katılım gösteren tüm çocuklar, oyundaki diğer çocukların davranışlarını katı bir biçimde kontrol etmektedirler. Bunun dışında, oyundaki her rol dolaylı kurallar içermektedir. Bu nedenle çocuklar kendi dürtüselliklerini baskılamayı ve oyundaki kuralları takip etmeyi öğrenmektedir. Bu durum öz-‐düzenleme gelişimi sağlamaktadır. Bu çalışmada, dramatik ve sosyodramatik oyunlar ile öz-‐düzenleme arasındaki nedensel birlikteliği ortaya koymaya yönelik araştırmalar için spesifik birtakım araştırma alanlarını hedefleyen ve pedagojik uygulamalara rehberlik edecek sistemli öğretmen eğitimi programlarını ve sınıf-‐içi çalışmaları hedefleyen öneriler getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: erken çocukluk, öz-‐düzenleme, oyun, Vygotsky, dramatik oyun 1 2 İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ, İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 31 Ailemin ve Benim Oyun ve Oyuncaklarım Belgin Bal İncebacak1, Erdal İncebacak2 Bu araştırmada oyuncakların geçmişten günümüze gelişim ve değişimlerinin nasıl değiştiğini gözlemlemek amacıyla yapılmıştır. Eskiden oynadığımız sokak ve ev oyunları ile el yapımı oyuncaklardan günümüze kadar gelenler ile şimdilerde yerini teknolojinin getirmiş olduğu dijital oyunlara ve oyuncaklara bıraktığı söylenmektedir. Biz de çalışmamız da eski oyunlar ile oyuncakların ve yeni oyunlar ile oyuncakların neler olduğu nasıl değişikliklere uğradığını belirlemeye çalışacağız. Araştırmamızın amacı bir kuşak öncesi ile bir kuşak sonrasındaki gelişimler göz önüne alınarak anne babaların ve çocuklarının oynadıkları oyunlar ve oyuncakların neler olduğunu tespit etmektir. Araştırmamızı Samsun Atakum ilçesine bağlı Milli Eğitim Bakanlığına ait Fahrettin Ulusoy İlkokulunda 2-‐D sınıfındaki 31 öğrenci ile bu öğrencilerin anne ve babaları ile çalışmamız yürütülmüştür. Çalışma grubumuz Ç=31, A=31, B=31 toplamda 93 kişidir. Çalışmada veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından geliştirilen tam yapılandırılmış “geçmişten günümüze oyun ve oyuncak” görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme formunda, öğrenci ve velilere oynadıkları oyun ve oyuncaklar, nasıl bir oyuncaklarının olmasını istedikleri, kız ve erkek oyunları arasındaki farkların neler olduğu sorularak oyun ve oyuncaklar hakkında derinlemesine bilgi elde edilmeye çalışılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmış ve içerik analizi yapılmıştır. Çalışmamızın sonuçları görüşme formları analiz edildikten sonra kongrede tartışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Oyun, oyuncak, kız ve erkek oyunları 1 2 Ondokuz Mayıs Üniversitesi, [email protected] Ondokuz Mayıs Üniversitesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 32 Elazığ’ın Geleneksel Çocuk Oyunları Nihan Karabulut1 Çalışmanın amacı ; geçmişten günümüze kadar Elazığ’da oynanan çocuk oyunlarının gelişimini ve Elazığ’ın unutulmaya yüz tutmuş geleneksel çocuk oyunlarını tekrar gün yüzüne çıkarmaktır. Oyun, çocukların iletişim kurmasında, anlamasında, arkadaşlık kurmasında ,liderlik , paylaşmayı bilme ,zihinsel beceriler, zamanı verimli kullanma , kendi kültürünü tanıma gibi becerileri sağlayan en önemli araçlardan birisidir. Günümüzdeki çocuklar ; eskisi gibi mahallelerinde, sokaklarda çok fazla oynamamaktadırlar. Apartman hayatının artmasıyla beraber gelişen teknoloji de çocukların geleneksel oyunlardan çok bilgisayar , tablet, cep telefonu gibi aletlerle oynayıp vakitlerinin büyük bir kısmını televizyon başında geçirmelerine sebep olmuştur. Bunun yanında sokakların daha az güvenli olması , çocuk kaçırılma olaylarının , çocuk istismarlarının günümüzde artmasıyla birlikte ebeveynlerin de çocuklarının sokağa çıkıp oyun oynamasına çok olumlu bakmamaları çocukların yeni arkadaşlarının ruhsuz ve soğuk ekranlar olmasını sağlamıştır. Oyunlarda kültür faktörü hakimdir. Çocuklar çoğu oyunu bir önceki kuşaktan taklit yoluyla öğrenirler. Geleneksel çocuk oyunları, yer ve zamanı oynayanlara göre değişse de belli kuralları olan, ebe, eş, takım seçimi, sayışma, ödül ve ceza gibi kendisini bütünleyen öğelere yer veren, zaman zaman müzik ve araç gereçten yararlanılan, genellikle grupla gerçekleştirilen eylemlerdir. Elazığ’da oynanan çocuk oyunları çok sayıda olmasına karşılık eskiden oynanan çocuk oyunlarında bugün büyük değişiklikler olmuştur. Geleneksel çocuk oyunlarının başında; mam bekleme , kıllı topuz, Köroğlu , molla potik , kuruşa ceviz , misket (bilye) , elin kıllandı, gelde geç, hakkul -‐ hukul (körebe), donkilo-‐fısto (tahteravalli), mamayak, kıç -‐ kıç (sayışma), çellik çubuk, beştaş, güvercin taklası, mozik (topaç), aşık, kiremit kopu, yakan top, çizgiler gibi oyunlar oynanmaktadır. Elazığ’da geçmişten günümüze kadar oynanan çocuk oyunları ve Elazığ’ın geleneksel çocuk oyunları ilgili bu çalışmanın önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışmanın ileride Elazığ’da oyun ile ilgili yapılacak olan çalışmalara kaynaklık etmesi beklenmektedir. Anahtar Kelimeler: Geleneksel Oyun , Çocuk Oyunları, Elazığ , Çocukluk , Kültürel Oyunlar . 1 , [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 33 Dedeler Çocukken Neler Yapar Neler Oynarlardı Erkan Atalı1 Oyun ve oyuncağa meraklı içimdeki çocuğun oyuncak yapma serüveni çok uzun yıllar önce başladı. 2007 yılında ise çevredeki her tür malzemeyi kullanarak hazırladığım, 1,5 – 18 yaş aralığında çocukların oynayabileceği 85 oyun materyali ile Aydın’da ilk sergimi açtım. Sergi ziyaretçilerinin bu oyuncaklara, oyunlara olan ilgisi, merakı ve soruları bu alana olan ilgimi artırdı. Bu yıldan sonra çeşitli il ve ilçelerde, köylerde, ilkokul, ortaokul ve üniversitelerde, fuarlarda 40’ a yakın sergi açıp, çeşitli yaş gruplarından katılımcılara oyuncaklarla ilgili seminerler verip, atölye çalışmaları yaptım. Aydın ilinde Çocuk Kültür Merkezinde 2011 yılında 116 oyuncaktan oluşan koleksiyonum sergilenmeye başladı. Şuanda 135’e ulaşan oyuncak koleksiyonumla sergi, seminer ve atölye çalışmalarıma devam etmekteyim. Katılımcıların dokunarak, oynayarak zaman geçirdikleri bu sergiler, çocuklara geçmiş yıllara ait oyuncakları öğrenme ve oynama fırsatı sunarken, bugünün büyüklerine çocukluklarına dönme fırsatı sunmaktadır. Bu çalışmada hazırladığım oyuncaklardan bir bölümü tanıtılarak sergilenecektir. Anahtar Kelimeler: Geleneksel oyuncaklar, oyuncak yapımı, çocuk oyunları. 1 , [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 34 Orta Asya’da Oynanan Geleneksel Oyunların Eğitsel Oyuna Dönüştürülmesinin Akademik Başarıya ve Matematik Dersine Yönelik Tutuma Etkisi Seval Orak1, Serkan Bakır2 Amaç: Modern dünya, çocuğu ve çocukluğu taş duvarlar arasına hapsetti. Artık çocuklar çocukluğunu yaşayamıyor, yaratıcılıklarını geliştirecek ortam bulamıyorlar. Çocuklar; sosyal, fiziksel ve zihinsel anlamda bazı becerilerini kaybediyor. İletişim çağında iletişimsiz kalan aile ortamlarında yaşamaya başladık. Çocuklar anne-‐babalarıyla değil elektronik cihazlarla vakit geçiriyor. Bu durumun olumsuz sonuçları toplumumuzda gözlemlenmeye başladı. Çocuklarımızın yaratıcılığını, düşünme becerilerini geliştirmek için, sosyal anlamda iletişimi kuvvetli hayata hazır bireyler yetiştirmek için biz ne yapmalıyız? Zeka oyunları bize bu konuda yardımcı olabilir. Zekâ oyunları sadece planlama, organizasyon, dikkat, odaklanma, ayırt etme, öngörü vb. gibi zihinsel becerileri geliştirmekle kalmaz, işi sonunu kadar devam ettirme, azim, empati, direnme, mücadele etme gibi kişilik gelişimi ile ilgili faktörleri kazanmamızı da sağlar. Zekâ oyunları aile bireylerinin yalnızlaştığı çağımızda aile bağlarının kuvvetlenmesine de yardımcı olabilir. Orta Asya’nın bozkırlarında çobanların oynadığı, 4000 yıllık geçmişi olan bir Türk strateji ve zekâ oyunu olan “Mangala” ’nın, yine Orta Asya’da oynanan “Üçtaş, Cüz, Dokuztaş” gibi zeka oyunlarının ve “Matrak” ve “Tomak” gibi geleneksel oyunların eğitsel oyuna çevrilip, Orta Asya çadırında uygulanması; eğitsel oyun çeşitliliğinin artmasına ve kültürel değerlerimizin nesilden nesile aktarılmasına olanak verecektir. Bu araştırmanın temel amacı; müfredatın öngördüğü hedef ve kazanımlara uygun bir şekilde eğitsel oyuna dönüştürülen Orta Asya’daki geleneksel oyunlardan “Mangala, Üçtaş, Cüz, Dokuztaş, Matrak ve Tomak” gibi geleneksel oyunların, ilköğretim üçüncü sınıf öğrencilerinin Matematik dersindeki başarı ve Matematik dersine yönelik tutumları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Araştırma Yöntemi: Bursa ilinin özel bir ilköğretim okulunda araştırma yapılmıştır. Araştırmada öntest-‐sontest kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma 2014-‐2015 eğitim-‐öğretim yılı sonbahar döneminde yapılmıştır. Bu çalışmaya deney grubunda 20, kontrol grubunda 20 ( 18 kız,22 erkek) olmak üzere toplam 40, ilköğretim 3. sınıf öğrencisi katılmıştır. Araştırmanın uygulaması Matematik Dersindeki “Geometrik Şekiller, Çarpma, Bölme” ünitelerinin öğretiminde gerçekleşmiştir. Deney grubundaki öğrencilere eğitsel oyuna dönüştürülen Orta Asya’daki geleneksel oyunlarla, kontrol grubundaki öğrencilere ise geleneksel öğretim yöntemleri ile öğretim yapılmıştır. Araştırma haftada 3 saat olmak üzere 24 ders saatini kapsayan süre içerisinde gerçekleştirilmiştir. Öğrencilere program öncesinde ve sonrasında Matematik başarı testi öntest-‐sontest olarak uygulanmıştır. Verilerin analizi için t-‐testi ve çift yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) ve ITEMAN (Item and Test Analysis program) programları ile analiz edilmiştir.Yapılan analizlerden elde edilen veriler sonucunda; 1 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Programları ve Öğretim, [email protected] Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Programları ve Öğretim, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 35 Deney ve kontrol grubunun deney öncesi ve deney sonrası öntest ve sontest toplam başarı puanları arasında deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p<,05). Bulgular: Uygulama sonrasında elde edilen veriler analiz edilmiştir. İşlem sonucunda eğitsel oyuna dönüştürülen “Mangala, Üçtaş, Cüz, Dokuztaş, Matrak ve Tomak” gibi geleneksel oyunların, akademik başarı açısından deney grubu lehine anlamlı bir farklılık yarattığı gözlenmiştir. Asuman DUATEPE, Şebnem ÇİLESİZ tarafından geliştirilen tutum ölçeği (Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16-‐17 : 45-‐ 52 [1999J) sonuçları analiz edilmiştir ve öğrencilerin derse yönelik tutumlarında olumlu sonuçlar elde edilmiştir . Sunuş ve Tartışma: Araştırma sonuçlarına göre, eğitsel oyuna dönüştürülen “Mangala, Üçtaş, Cüz, Dokuztaş, Matrak ve Tomak” gibi geleneksel oyunlar ve geleneksel öğretim (düz anlatım, ders kitabı) yöntemlerini uygulamanın öğrencilerin “Geometrik Şekiller, Çarpma, Bölme” ünitelerine ait başarılarını artırmada farklı etkilere sahip olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin “Geometrik Şekiller, Çarpma, Bölme” ünitelerindeki başarılarında gözlenen bu farklılıkların eğitsel oyuna dönüştürülen “Mangala, Üçtaş, Cüz, Dokuztaş, Matrak ve Tomak” gibi geleneksel oyunlardan kaynaklandığı söylenebilir. “Geometrik Şekiller, Çarpma, Bölme” ünite testi puanlarında deney öncesine göre daha fazla artış gözlenen eğitsel oyuna dönüştürülen “Mangala, Üçtaş, Cüz, Dokuztaş, Matrak ve Tomak” gibi geleneksel oyunlara dayalı öğretimin, geleneksel öğretim yöntemine göre öğrencilerin Matematik dersindeki başarılarını artırmada daha etkili olduğu görülmektedir. Bilgisayar oyunlarıyla yarışabilecek nitelikte çocukların eğlenerek öğrendiği görülmüştür. Çoklu zeka ve kinestetik öğrenme desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler: Orta Asya, geleneksel oyun, eğitsel oyun Malazgirt Buka Baran Çocuk Oyunu Burcu Madan1, Fatma Duran2 Sonbaharda yağmur yağsın diye çocuklar bir araya gelir. Bir süpürge ve bir sopa bulur. daha sonra süpürgeye bağlanarak süpürge insana benzetilir. Süpürgenin baş tarafına başörtüsü örtülerek süpürge sembolik olarak gelin haline getirilir. Çocuklar sembolik gelinin kollarından tutarak ev ev gezdirip elma, şeker gibi yiyecek toplar. Bunu yaparken şu sözleri söylerler: "Buka Barane,Buka Barane ,Deri vekin!" Anlamı: Kapıyı açın yağmur gelini geldi Bunu üzerine kapısı çalınan kişi de sembolik gelinin üzerine bir kova su döker. Böylece Allah'a yağmur yağdırması için dua edilir. Daha sonra çocuklara şeker, elma, oyuncak dağıtılır ve oyun son bulur. Anahtar Kelimeler: Buka Baran 1 2 Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 36 Malazgirt Lap Oyunu Burcu Madan1, Fatma Duran2 herkesin kendine ait bir taşı vardır. bu taşa "LAP" adı verilir. Laplar ebe tarafından üst üste dizilir. Belirli mesafeden bir başka taşla üst üste dizilen taşlara atış yapılır. Herhangi bir oyuncu tarafından taşlar devrilince, ebe taşları tekrar üst üste dizmek için devrilen taşların yanına gider. Diğer oyuncularda atış yaptıkları taşları almak için aynı yere gider. Ebe taşları üst üste dizdikten sonra yanına gelen oyuncuları yakalamak zorundadır. Diğer oyuncularda ebeye yakalanmadan taşlarını alıp, geri yerlerine dönmek zorundadırlar. Ebe tarafından yakalanan oyuncu, yeni ebe olarak kabul edilir. Anahtar Kelimeler: Malazgirt Kosageli Oyunu Fatma Duran3, Burcu Madan4 bu oyun yılbaşında oynanan bir oyundur. bir kız çocuğu damat kılığına girerken, oğlan çocuğu da gelin kılığına girer. yanlarına 10 tane çocuk daha alırlar. Bu çocuklarda yüzlerini sobanın isiyle boyarlar ve ev ev gezerler. Evin kapısı çalındıktan sonra, çocuklar türküler söyleyip, halay çekerler. Kapı açılınca halay çeken çocukların üzerine un yada su atılır. Böylece o senenin bereketli geçmesi sağlanır. Daha sonra çocuklara şeker, meyve, para verilir. Bu sayılanlar çocuklara verilmez ise çocuklar kapıdan gitmezler hatta gelin kapının önünde bayılma taklidi yapar. Şeker, meyve ,para alındıktan sonra başka bir eve gidilir. Oyun böyle devam eder. bu oyunu çocukların yanı sıra gençlerde oynar. Anahtar Kelimeler: 1 Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lİsesi, [email protected] Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lİsesi, [email protected] 3 Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] 4 Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 37 Isparta-‐ Çandır Çocuk Oyunları Cem Ayhan1, Muhammed Esad Özkan2 İnsanı diğer canlılardan ayıran şey, duygu ve düşüncelerini sesler aracılığı ile yorum gücünü de kullanarak aktarmasıdır. İnsan, doğumu itibari ile ses çıkarmaya başlar ve bunu gün geçtikçe geliştirerek devam ettirir. Bu seslerin bir zaman sonra yeterli olmadığı anlaşıldığında bu sefer devreye hareketler girer. Bu hareketler belli toplumsal bağlamda kendini gösterir. Hiçbir hareket anlamsız değildir. Huizinga; bu hareketlerin ilk olarak hayvanlarda gözlenmekte olduğunu belirterek, yavru köpeklerdeki kulak ısırma hareketlerini bir oyun olarak algılanması gerektiğini söylemiştir. Bu hareketler ışığında oyunun sadece fiziksel bir durum değil, aynı zamanda duygusal bir tepkime olduğunu da söyleyebiliriz. Çünkü bu durumdaki köpek sadece fiziksel bir aktivite içinde değil, içgüdüsel bir şekilde de davranmaktadır. Özellikle köylerde oynanan oyunlara baktığımız zaman, buralarda oynanan oyunların fizyolojik çevrenin etkisi ile birlikte kültürel bir aktarımında, oyunlar içinde kendisini gösterdiğini belirtebiliriz. Bir dilin diğer dillerden üstünlüğünü, o dilde kullanılan kelimelerin anlam zenginliği belirler. Oyun kelimesine baktığımız zaman farklı lehçelerde farklı anlamlarda da kullanıldığını görmekteyiz. Örneğin Metin And’a göre oyun ’un “şaman” manası da vardır. Veya oyun kelimesine çeşitli fiiller getirerek yeni anlamlar kazandırabilmekteyiz. Oyunun anlamı ile birlikte, aynı oyunun farklı bölgelerde değişik isimlerle anıldığını da biliyoruz. Freud’a göre oyun; kişinin duygularını dışa vurması, iç dünyası ile mücadelesi olarak belirtilmiştir. Özellikle çocukların, oyun ortamlarında yaşadıklarını, hissettiklerini yani duygularını açığa vurdukları, gerçek yaşamda başa çıkamadıkları durumları anlatmaya çalıştıkları bir eylem, olarak adlandırılmıştır. Oyunun çocuğun toplumsal gelişimine katkısı ise; oyunun çocuğa belli davranış kalıpları kazandırması ile açıklanabilir. Çünkü oyunlar gelişigüzel, kuralsız davranışlar değildir. Her oyunun belli kuralları vardır. Ve oyuncular bunlara uymak zorundadır. Uymayanlar cezalandırılır. Kural ve ceza ilişkisi, çocuğa daha küçükken oyun aracılığı ile öğretilebilmektedir. Bu yazıda oyun olgusu, oyunun çocuk üzerindeki etkileri, Çandır yöresinde oynanan oyunların tanıtılması ve bu oyunların diğer bölgelerde nasıl adlandırıldığı üzerinde durulmuştur. Abstract What distinguishes man from other animals, using sounds through the power of review is to transfer the thoughts and feelings. Human beings starts to sound from after the birth and continues to develop it day by day. When this sound isn’t enough understanding, movements highlighted. These movements are manifested in society. No movement can not meaningless. Huizinga; these movements were first observed in animals and indicate that puppy biting ear movements should be perceived as a game. This movement is not only a physical state of the game, we can also say that it is an emotional reaction. Because the dog in this situation not only in a physical activity but also is acting in the instinctive way. Especially in the villages in games played this game with the effect of cultural transmission in a physiological environment, we can state that showed itself in games. 1 2 SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ GÖNEN MESLEK YÜKSEKOKULU, [email protected] SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ GÖNEN MESLEK YÜKSEKOKULU, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 38 The rule of a language from other languages, it determines the meaning of the words used in the language of wealth. Game as the word is used in different meanings in different dialects. For example, there is the game "shaman" meaning. We are bringing new meaning to various acts or gaining word game. With the sense of the game, we know that in different regions of the same game with different names are used. The game by the Freud; people acting out their emotions are expressed in the struggle with the inner world. Especially children, lived in the gaming environment, they feel that they reveal their feelings, they try to explain it in a real life situation that they can not cope action was called. Contribute to the social development of the children of the game; explained by children's games provide certain behavior patterns. Because the games are random, it is not lawless behavior. Each game has certain rules. And players must abide by them. Do not comply will be punished. Rules and penalties relationship, while smaller children can be taught through play. In this paper, the phenomenon of game, the game's impact on children, Çandır region is the introduction of games played in the region and other regions of this game focuses on how it is called. Anahtar Kelimeler: Isparta, Çandır, Çocuk, Oyun, Köy I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 39 Kazak Çocuklarının Asık Oyunu ve Asık ile İlgili Ulusal, Kültürel Değerler Nurbolat Bogenbaye1 Eski Türklerden günümüze ulaşmış “Asıq”, “Asık” ve “Aşık” adlarıyla bilinmekte olan çocuk oyunun aracı, genellikle koyunların ve keçilerin arka bacaklarındaki orta kemikle bağlı en uzun kemikte (kaval kemiğinde) bulunan dört yüzlü küçük bir kemiktir. Asık, eski halkların çoğunluğunun yaşam tarzında çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Özellikle çocuklar oyununda oyuncuk olarak, sihircilik ve falcılıkta yardımcı araç yerine, hatta müzik aletleri olarak ta kullanılmıştır. Müzik aletlerine örnek olarak Eski Türklerden bügünkü Türk halklarına değişiksiz ulaşmış “cetigen” (yedi asık) aletini söyleyebiliriz. Cetigen – yedi dizili, çalarak oynanan eski müzik aletlerinin biridir. Bu aletin düzen vermesi yedi Asığı sırayla dizmekle yapılır. Asık oyunu, çok eski çağlardan oynanan tarihi bir oyundur. Peki, “Asık oyunu ne zaman çıktı ve hangi yüzyıllarda oluştu?” gibi önemli sorulara, arkeoloji biliminin buluntularına dayanarak “Sakaların çağında ortaya çıktı” diye cevaplayabiliriz. Sakalara ait mezarlıklardan bulunmuş Asıkların yüzleri hizalanarak şekillerini kaybetmiş, bu da Asık oyununun Saka çocukları arasında çok oynandığını anlatmaktadır. Bulunmuş Asıkların dağınık şekillerini de gözaltımıza alarak Saka cocuklarının Asık oyunun iyice becerdiklerini ve bu oyunun birkaç türlerinin mevcut olduğunu tahmin edebiliriz. Günümüzdeki Kazak, Kırgız, Altay Türkleri ve Hakas halklarında oynanmakta olan Asık oyunlarının bazı çeşitlerinin çok eski çağlardan itibaren devamlı oynanmakta olduğuna eminiz. Asık ile Asık oyunuyla ilgili malümatlar arkeolojik ve etnografik verilerde, hem de Kazak Türklerinin folklor ürünlerinden masallarında, efsanelerinde ve destanlarında da iyice yansımaktadır. Örneğin, “Altın Saqa” masalının temelini Asık oyunu oluşturmaktadır. Asık oyununun çocuğun fiziksel ve psikolojik sağlığının gelişiminde çok yararlı olduğu modern tıp bilimi araştırmalarının sonucuyla tanınmaktadır. Aynı zamanda Asık oyunu çocuğun sinir sistemini geliştirerek onları atıcılığa (mergen), hassaslığa, sabırlılığa, kıvraklığa eğitir. Gençlerin karakterlerinde dilegetirilen özellikler eksik olduğu zaman yetişkin çağlarında dayanıklılık ta, sabırlılık ta söz konusu olamazdır. Kazak Türklerinde Asık oyunu ile Asık adlarıyla ilgili şunlar gibi oyun türleri mevcuttur: “Han” ya da “Hantalapay”, “Han Atu” (Hanı atma), “Qulca Atu” (Argalını Atma), “Qumar”, “Tört Asıq”, “Bes Asıq”, “Altı Atar”, “Ompa”, “Alşı”, “Bes Taban”, v.s. Bu oyunlardan “Hantalapay”, “Bes Asıq”, “İyirkemil” gibi türleri kış mevsimlerinde evin içinde oynansa, diğerleri ılık mevsimlerde özel alanlarda oynanacaktır. Makalede Asıkların kullanım özelleklerine ve onların şekillerine göre çeşitlenmesi, hem de onların isim ve anlamları hakkındaki bilgiler de irdelenecektir. Anahtar Kelimeler: Kazak çocuklarının oyunu, Asık oyunu, Hantalapay, Cetigen, Alşı 1 L.N.Gümilev Avrasya Milli Üniversitesi, Uluslararası İlişkileri fakültesi Türkoloji Bölümünün doktora öğrencisi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 40 Arkeolojik Veriler Işığında Antik Dönemde Oyun ve Oyuncakalar Tuçe Güngör1 “Arkeolojik Veriler Işığında Antik Dönemde Oyun ve Oyuncaklar” başlıklı sunum; arkeolojik mataryellerden yararlanılarak, günümüz çocuk oyun ve oyuncaklarının antik kökenlerde büründüğü şekilleri, oyun içinde yüklendiği anlamları ve günümüzdeki devamlılığını ortaya koyacaktır. Doğanın sunduğu nesneler, elde yapılan zanaat ürünleri ve basit eşyalardan oluşan ‘yaratı nesnesi’ olan oyuncaklar, kullanım araçlarımızın birçoğu gibi, biçimlerinin ardında bulundukları döneme ait izler taşımaktadırlar. Arkeolojik araştırmalara göre popüler anlamıyla tarihte bilinen ilk oyuncakların eskiden Mısırlılara ait olduğu bilinmekteydi. Ancak, Mardin kazılarında bulunan ve Mardin Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen oyuncak arabanın dünyanın en eski oyuncağı ünvanına sahip olma olasılığını taşımaktadır. Yeni veriler bilgilerimizi değiştirebileceği gibi bildiklerimizin serüveni ve kültürel birikimi hakkında da bilgi vermektedir. M.Ö. 5. yüzyılda Mısırlı çocukların tahta atlarla oynadıklarına dair bilgiler edinilmiş, M.Ö. 2. yüzyılda ise Mısır’da topaç, misket oynandığı kanıtlanmış, yine aynı dönemlere ait Firavun mezarlarında oyuncak bebekler bulunmuştur. Yeraltı mezarlarından çıkarılan Eski Mısır kültürüne ait oyuncaklar, ölülerin oyuncaklarıyla birlikte gömülmesi geleneğine ve birçok kültürde görülen oyuncak ile dinsel nesne ilişkisine örnek oluşturmaktadır. Ayrıca, British Müzesi’nde sergilenen, pişmiş topraktan yapılan iki Mısırlı kızın el vuruşma oyununu gösteren heykelcikler, Metropoliten Müzesi’nde sergilenen pişmiş topraktan yapılmış olan iki kız çocuğun sırtta taşıma oyununu oynarken gösteren heykelcikler ve M.Ö.8 yüzyıla ait sıçrayan çocuklar bu örneklerden sadece birkaçıdır. Topaç çevirmeyi gösteren duvar resimleri, antik Yunan vazoların üzerinde yer alan yo-‐yo, çember, zar oynayan yetişkin ve çocuklar, diğer örnekleri teşkil edip, oyunun antik dönemlerden bu yana insanlar tarafından kendilerine eğlence, çocukları için eğitim ve eğlence amaçlı, kurala bağlı eylemler oluşturup geliştirdiklerinin göstergesidir. Oyunların gelişmesiyle birebir ilerleyen ve aynı hizmeti veren oyun objeleri de tarih boyunca gelişmiştir. Antik dönemde de oyunların sadece çocuklar tarafından oynanmadığı, büyükler için de Petteia, Mankala gibi tabla oyunları, ya da gymnasiumlardaki palestralarda (dört yanı sütunlarla çevrili açık avlu) Episkyros, Ephedrismos gibi top oyunları oynayan genç atletler, Micatio (tahmin oyunu) oynayan kadınlar vazo resimlerinde, kabartmalarda, figürin ve heykellerde tasvir edilmiştir. Tarihsel süreç değerlendirildiğinde, insanlık tarihi kadar eski olan oyuncakların ilk çağlardan beri var olması, bugün oynanan birçok oyuncağın binlerce yıl önce farklı kültürlerde oynanıyor olması oyuncağın evrenselliğini ortaya koymaktadır Oyun objelerinin biçimleri tarihsel süreçte değişime uğramışlarsa da anlam ve işlevleri değişmemiştir. Eski Yunan ve Roma’da oynanan oyun ve oyuncakların birçoğu bazı değişiklikler geçirmiş ya da isimleri farklılaşmış olsa da günümüzde hala varlığını sürdürmektedir. Bu da aynı coğrafyada yaşamış olan kültürler arasındaki alışverişi ve devamlılığı ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler: antik dönem, oyun, oyuncak. 1 , [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 41 Tüm Yönleriyle Dokuztaş Ünal Kalaycı1 Dokuztaş oyunu çok eski dönemlerden beri yediden yetmişe tüm Türkler arasında oynanan bununla birlikte son elli yılda unutulmuşluğa terk edilen bir düşünce oyunudur. Geleneksel dokuztaşı her ortamda oynamak mümkündür. Eskiden düz bir taş üzerine iç içe üç tane dikdörtgen ya da kare çizilir, sonra dikdörtgenler ya da kareler dört orta noktadan çizgi ile birleştirilerek oyun alanı hazırlanırdı. Yerden dokuz tane küçük taşı bir kişi, dokuz tane büyük taşı diğeri alarak oyuna hazır hâle gelirlerdi. Sonra sıra ile taşlar konulur. Konma işlemi bitince bir hamle ilerletme işi başlar. Amaç rakibin taşlarını ikiye indirerek oyunu kazanmaktır. 2011 yılında Macaristan’da “Eğlenceli Anne-‐Babalık” projesinde Türkiye’den bir çocuk oyunu olarak tanıttığım, sonra Türkiye’de AB “Gençlik Girişimleri 1.2” başlığı altında “Dokuztaşla Büyüyorum” adlı projeyi hazırlayıp Proje Koçu olarak görev yaptığım ve “Dokuztaşla Büyüyorum” adlı kitabı hazırlayarak ortaokul çağındaki çocuklara ulaştırmaya çalıştığım bu oyunu bu çalışma ile daha geniş kitlelere ulaştırmak gayesindeyim. Yöntemimiz yazılı eserlerin taranması ve sözlü kaynaklara ulaşılarak elde edilen bilgilerin sistemli hâle getirilmesidir. Yazımızın giriş bölümünde dokuztaş oyununun kökeni hakkında ulaşılabilen kaynaklardan hareketle bilgi verilecektir. Bu bölümde dokuztaş oyununuz Türkler arasında oynandığından bahseden Thomas Hyde’nin 1694 tarihli “ De Ludis Orientalibus” eserinden ve Filippo Argenti’nin 1533 yılında kaleme aldığı “Regola Del Parlare Turcho” adlı eserinden ve diğer eserlerden yararlanılacaktır. Kaynaklarda farklı anlatılan dokuztaşın oynanma şekilleri ve dokuztaş oyunu ile aynı mantıkla oynanan üçtaş, altıtaş, onikitaş adlı türevleri açıklanacak. Dokuztaş oyununun kendine has otuz civarında terimi bulunmaktadır. Dilimize bir zenginlik kattığını düşündüğümüz terimlerine ve oyunun belli başlı taktiklerine yer verilecek. Dokuztaş yarışmalarında uyulması gerektiğini düşündüğüm geleneksel kurallar düzenlenerek yazımızda yer alacak. Kahramanmaraş’ta on iki ortaokulda tanıtımını yaptığımız bu oyunun Türkiye genelinde yarışmalarının yapılması, ortaokullardaki ‘Seçmeli Zekâ Oyunları” dersinde bu oyuna mutlaka yer verilmesi ve oyunun patentinin alınarak UNESCO’nun “Somut Olmayan Kültür Mirası Koruma” çalışması içerisinde Türklere ait olduğunun tescil edilmesi gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Kültürel miras, çocuk oyunları, Dokuztaş, dokuztaş terimleri, dokuztaş taktikleri. 1 MEB(Öğretmen) ve Yıldırım Beyazıt Üniversitesi (Doktora), [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 42 Özbek Çocuk Oyunlarındaki Tekerlemelerin Yeri ve Önemi Abdulmurad Tilavov1 Çocukların kalbi türküye o kadar meyilli ki, onlar hatta yaşamlarının esasını oluşturan oyunlarını da türkü, şarkı, tekerlemelerle süslemektedirler. Nitekim, onlar oyun oynamak için birbirlerini şarkı, türkü, tekerlemeler söyleyerek çağırmaktalar. Örneğin: Bala bolsang kelever, Oynab, oynab ketever. Kel-‐hâ, kel Kel-‐hâ, kel… (Çocuksan, geliver, Oynaya oynaya geliver. Gel hey, gel Gel hey, gel) Bu tekerleme genelde yüksek sesle söylenir. Oyun iki karşı tarafa (gruba) ayrılarak düzenlenecekse («Ak terek mi, gök terek?» gibi oyunlarda çekleşmaçak (sınırlandıran) tekerlemeler söylenmektedir. Bu da, iki çocuğun gizlice anlaşarak, kendilerine takma ad koymalarıyla gerçekleşecektir. Bu durum onların Anabaşı (Oyun başı) ile yapacak soru-‐cevaplarının sırlılığını sağlamaktadır. Çocuklar sınırlandırmayı sağlayan tüm sırlı (gizemli) isimlerin karşılıklı uygunluğuna da ayrıca dikkat ediyorlar ki, bu onların estetik zevkini, karakterini eğtici unsura dönüşmüştür. Çocuklar oyun sırasında sıradaki çocuğu belirtmeye ihtiyaç duyduklarında (örneğin, «Saklambaç» gibi oyunlarda) tekerleme söyleyerek sırada kalıcıyı belirlemektedirler. Özbek çocuk oyunlarında pratik pedagojik, sanat ve beden eğtimi esasıları bütünleşmiştir denilebilir. Ancak buna rağmen onların çoğunluğu söz (kelime) temelinde inşa olmuştur. Bu nedenle Özbek çocuk oyunlarını Haraketli oyunlar ve Manevi (Söz, Kelime) oyunları tarzda iki gruba ayırmak mümkündür. Haraketli oyunlarda herhangi bir nesne (oyuncak) veya kelime (şarkı, mani) halledici rol oynamaktadır. Bunlar tüm oyunu yöneten vasıta görevini üstlenmektedir. «Chillik» oyunda ağaçtan yapılmış kol ve çubuklar, «Çekirdek Gizleme» oyununda ise çekirdek haraketi yönlendirici nesnelerdir. Bunlar olmaksızın oyun gerçekleşemez. «Ak terek (kavak) mi, gök terek?», «Bay (zengin) hatun», «Mihman mısız? (Misafir misiniz?)» ve diğer birçok oyunlarda yöneticilik görevini söz (kelime) üstlenmektedir. 1 Özbekistan Milli Üniversitesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 43 Örneğin, «Mihman mısız?» oyununda iki kız çocuğu katılmaktadır. Oyun şartı gereği, kızlardan birisi iki elinin avucunu arkadaşına doğru uzatıp durur. İkincisi de: Cuba – cuba Ani tuba Dağda lale, Bir kız bale, Sokağa çıkın, Bir kız geliyor Saçı ince, Eli belinde, Vay elim,vay, Vay belim, vay, Nasılsınız, esen misiniz? Bugün bize misafirmisiniz? – diyerek, çok hızlı bir şekilde arkadaşının açık elinin avuçlarına kendi elleriyle dokunarak kaçmaya başlar. Kovalayan kız kaçan kızın elini tutabilirse veye belirlenen yere kadar yakalayabilirse, artık o, şarkıyı (tekerlemeyi) söylemesi gerekecektir. Yakalayamadığı takdirde gene kendisi ellerini açarak kalır. Manevî (kelime) oyunlarında da kelime ön plandadır. Bu tür oyunlarda kelimenin anlamını, ahenkini hissetmek, kelimede gizlenmiş anlamı işaretler ifadesi yardımında bulmak, sözcüklerindeki sesin kelimedeki anlamı değiştirici özelliğini algılaması önem arz etmektedir. Konuşmada birkaç Özbek çocuk oyunları, bu oyunlar sırasında kullanılan sözcük, tekerleme ve maniler metni üzerindeki incelemeler sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Haraketli ve Manevi (Sözcüklü) oyunlar, Oyun ve Pedagoji, Sanama (Sayma), Mihman mısınız? Oyunları ve tekerlemeler I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 44 Kırımın Sosyokültürel Yapısında Çocuk Oyunları: Kırım Tatar Oyunlarının Analizi / Детские Игры В Социокультурном Пространстве Крыма: Анализ Развития Крымскотатарских Игр. 1 Ediye Muslimova / Эдие Муслимова Во многих детских песнях и играх воспроизводятся время и события, давно потерянные памятью народа. Во все времена детские игры несут в себе незаменимую школу физического, умственного и нравственного воспитания подрастающего поколения. И только от взрослых зависит, не пропадет ли из памяти народа тот фундамент под названием «национальные детские игры», на котором растут и развиваются наше поколение. Anahtar Kelimeler: истоки культуры, крымскотатарские детские игры, память народа Kırım Tatar Dergisi "ARMANÇIK" Örneğinde Bir Kişinin Kimliğinin Oluşumunda Çocuk Eğitsel Oyunlarının Rolü / Роль Детских Развивающих Игр В Формировании Личности Человека На Примере Крымскотатарского Журнала «Арманчыкъ» 2 Zera Akimova / Зера Акимова Основная цель детского журнала «АРМАНЧЫКЪ» -‐ приобщение ребенка к родному языку и культуре. Нужно учесть, что крымскотатарские дети живут и обучаются в русскоязычной среде, поэтому редакция прилагает максимум усилий для достижения поставленной цели. Игра развивает воображение, логическое мышление, способность мыслить нестандартно. Игра также помогает ребенку научиться организовывать свою деятельность, не ожидая подсказки, развивает любознательность и самостоятельность. Поэтому игровая форма общения в журнале -‐ главный приоритет. Anahtar Kelimeler: Игра, логическое мышление, детский журнал "Арманчыкъ 1 2 Издательский дом "Тезис", [email protected] художник-‐дизайнер, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 45 Karabağ Çocuk Oyunlarının Özellikleri Aytac Abbasova1 Araştırmada Azerbaycan'ın Karabağ bölgesine ait olan zihinsel güç gerektiren çocuk oyun ve oyuncaklarından bahsedilir. Karabağ'da yılın tüm mevsiminde ve koşullarına bakılmaksızın çeşitli mekanlarda oynanan ilginç çocuk oyunları vardır. Daha çok bayram öncesi oynanan oyunlar tüm çocukların ve gençlerin eğlencesine dönüşmüştür. Zihinsel ve fiziksel güç gerektiren çocuk oyunları Karabağ'ın farklı bölgelerine ait olup kendine has özelliklere sahiptir. Bunlardan biri Kelbecer bölgesinde oynanan "Hacca gitme" oyunudur. Oyun hem fiziksel, hem de zihinsel güç gerektiriyor. Zihinsel güç gerektiren oyunlardan biri de "Ev aktarma" oyunu olmuştur. Bu oyun nerdtahta (tavla) oyununun basit biçimi olup güçlü mantıksal düşünme gerektirir. Kelbecerde kış akşamları evde ocak başında oynanılan "Çorapaltı oyunu" da ilginç oyunlardan biridi. İlk görüntüde basit sayılan oyunda aslında güçlü hafızası olan katılımcı galip sayılır. Bu oyunun Anadolu'da "Çorap saklamaca", "Ayakabı saklama" ve diğer seçenekleri vardır. Araştırmada belirttiğimiz çocuk oyunlarının açıklaması, onların analiz ve türk halklarında bu oyunlara benzer oyunların karşılaştırılması verilmiştir. Çocuk oyunları çocukların ilk ve eğlenceli öğretmeni de olabilmiştir. Öyle ki, birçok çocuk oyunları çocuklara rakamları saymak, kelime öğrenmek ve doğru söylemek gibi becerileri da öğretir. Bunlar içerisinde "Yedi cam", "Renk-‐renk", "Amcamın oğlu", "Alma-‐armut", "Beş kız" ve başka oyunlar vardır ki, bu oyunlar çocukların konuşma yeteneğini ve hafızasını artırır. Çocuk oyuncakları içerisinde daha farklı şekilde süslenmiş gelincik ve daha çok ağaçtan, taştan, topraktan yapılmış oyun için kullanılan eşyalar çoğunluk oluşturur. Şunu da belirtelim ki, yukarıda gösterdiğimiz çocuk oyunları yıllardır düşman işgali altında kalmış Karabağ'ın Azerbaycan'ın çeşitli bölgelerinde yerleşmiş sakinlerinin hafızalarından toplanan örnekler esasında yazılmıştır. Bu oyunlar artık onu yaşatan halkın hafızasından, yaşam tarzından çıkmak üzeredir. Çocuk oyun ve oyuncaklarını kültürel değerlerin korunması, unutulmaması için yeniden topluma ulaştırılması önümüzde duran önemli konulardan biridir. Anahtar Kelimeler: Anahtar kelimeler: çocuk oyunu, oyuncak, Karabağ, folklor, toplama 1 Azerbaycan Milli Bilimler Akademisinin Folklor Enstitüsü, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 46 Ermenistan Türklerinin Çocuk Oyun ve Oyuncaklari Üzerine (Sisyan İli, Desdegerd Kasabasi Örneğinde) Elmira Memmedova-‐Kekeç1 Oyun ve oyuncak, her bir insanın çocukluğunun vazgeçilmez unsurlarından ve kendisinde etnografik, tarihsel, kültürel bilgiler taşıyan değerlerindendir. Bu bağlantıda yöresel farklarla dikkat çeken oyunlar, değişik kültürlerin farklı yanlarını yansıttığı gibi genel olarak ele alındığında ortak yönleriyle de dikkat çekmektedir. Günümüzde bilgisayar oyunlarının ve endüstri oyuncaklarının egemenliği sayesinde giderek özellikle şehir merkezlerinde unutulmaya doğru giden bazı oyunlar artık kaybolmak aşamasındadır. Bundan başka bazı yörelere ve bölgelere özgü çocuk oyunlarının unutulmasının ve ortadan kalkmasının nedenlerinden birisi de göçler ve kentleşme sürecidir. Bu açıdan 1905, 1918-‐ 1920 ve 1948-‐1953`lü yıllarda Ermeni mezalimine maruz kalan, defalarla göçmen durumuna düşen, 1988 yılından itibaren ise Ermenistan Cumhuriyetinden tamamen çıkarılan ve kovulan Türklerin de birçok kültürel değerleriyle birlikte oyun ve oyuncakları da unutulmuştur. Göçler sonucunda genellikle Azerbaycan`ın farklı yerleşim birimlerinde yeniden hayata başlayan mülteciler, yeni geldikleri bölgelerde toplumsal kültürel değerlerini korumak zorluğuyla karşılaşmış ve hem yaşamlarından, hem de hafızalarından gelenek ve görenekleri giderek silinmiş ve unutulmuştur. Böylece Ermenistan Türklerinin sözlü edebiyatları, şive özellikleri ve folklorları giderek asimle olmaya başlamış ve özellikle de genç nesile aktarılmadıkça da unutulmaya doğru gitmiştir. Bildiri konumuzda ele alacağımız Desdegerd kasabasının örneğinde bu bölgede oynanılan oyunlar hem burada Türk kimliğinin varlığını kanıtlamakta, hem de bütün Türk Dünyası oyun örnekleriyle farklı ve aynı özellikleri göstermektedir. Derlediğimiz oyunlardan şunları kaydedebiliriz: Yedi Taş, Yedi Çubug, Azad-‐Azad, Kıh-‐kıh, Eşek Beli, Enzeli, Çiling Ağaç, Baba Kuş, Yoldaş Seni Kim Götürdü, Galstuk, Benövşe, Ortada Kaldı, Gizlengaç, Hala Mala Oyunu vd. Derleme zamanı artık bazı kişilerin aradan geçen 27 senelik sürede bazı oyun detaylarını söylerken ve betimlerken zorlandıklarını gördük. Bildiri çerçevesinde ayrıca çocuk oyuncakları ve ensüstri oyuncaklarından önce nelerle oynanıldığı hakkında da bilgi edinmeye çalıştık. Daha sanayi oyuncakları olmadığı dönemlerde ağaç, tahta, kağız, pamuk, bez, düğme gibi malzemelerle çocuklar için oyunçakların hazırlandığını saptadık ve örnekleme yapmak için bazılarının yapılmasını rica ettik. Böylece bildiride Türk Dünyasının eski yerleşik yerlerinden birisinde 1988 yılına kadar yaşayan insanların çocuk oyun ve oyuncaklarıyla ilgili bilgiler aktarılarak oyunların detayları anlatılacak ve özellikleri incelenecektir. Bu şekilde kültürün devamlılığını sağlama açısından olamasa da, en azından gelecek nesillere aktarmak doğrultusunda Ermenistan`da yaşamış Türklerin çocuk oyun ve oyuncakları ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Oyun, Oyunçak, Türk, Ermenistan, Sisyan, Desdegerd, Mülteci, Ermenistan 1 Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Folklor Enstitüsü, Türk Halkları Folkloru Bölümü, [email protected]
I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı ÖNSÖZ Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Projesi kapsamında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi ile Milli Eğitim Bakanlığı, YTB (Yurt Dışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığı), TİKA (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Başkanlığı Ajansı), Eskişehir Valiliği, Eskişehir İl Millî Eğitim Müdürlüğü, TÜRKSOY, Uluslararası Türk Akademisi, TRT Avaz işbirliği ve PEGEM Akademi, Nobel, Eğiten Kitap sponsorluğunda gerçekleştirilen 1. Uluslararası Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı’na katılımınızla onurlandırdığınız için teşekkür ediyoruz. Türk Dünyası adına 36 ülke/bölgeden katılımın gerçekleşmesiyle Türk Dünyasının buluştuğu büyük bir uluslararası kurultay olmuştur. Bu kurultayda, bu projenin önemi nedir ve neden Türk Dünyası çocuk oyun ve oyuncakları sorularının cevapları, sizin adınıza sorulmuş ve cevaplanmaya çalışılmıştır. Avrupa ve Amerika’da uygulanmakta olan eğitim programları bilim insanlarımız tarafından incelenmekte ve bu programlar doğrultusunda çocuklarımızın gelişimine ve öğrenimine en fazla katkı sağlayabilecek eğitim programları oluşturulmaya çalışılmaktadır. Bugün eğitim programlarımız oluşturulurken çağın gerektirdiği donanım öngörülmekte ve çocuklarımızın üst düzey düşünme becerileri ile desteklenmesi hedef alınmaktadır. Ancak unutulan bir husus vardır ki bu husus toplumsal düzeni, toplum içerisinde kimlik kazanmayı ve toplumun devamlılığını sağlamayı öngören kültürün aktarımıdır. Toplum, oluşturduğu kültür ile bir arada olabilme ve sürekliliğini sağlayabilme başarısını göstermektedir. Toplum olarak Türk Toplumuna baktığımızda 3000 yıllık bir geçmişin olduğu zengin bir kültürün varlığı görülmektedir. Türk toplumu, Asya’nın Ata toprağı olduğu, buradan diğer kıtalara dağılımın gerçekleştiği ve gittiği her bölgeye kültürünü taşıdığı bir toplumdur. Modern eğitim anlayışları içerisinde var olan bu kültürün aktarımı ne kadar gerçekleştirilmekte ve çocuklarımız kültürünü ne kadar anlayabilmektedir? Bu soru gerçekten önemli bir soru ve sorundur. Tabi ki kültür sadece eğitim ortamlarında aktarılmamakta, ailelerin ve toplumsal yaşantıların da bu aktarımda rolü yer almaktadır. Ancak bu aktarım tesadüflere, ihtimallere bırakılamayacak kadar mühimdir ve toplumların eğitim felsefesi o toplumun millî ve manevi menfaatlerini içermelidir. İşte bu nedenlerdendir ki 3000 yıllık Türk Dünyası kültürü eğitimle gelecek nesillerimize kazandırılmalı ve kültürel aktarımın devamlılığı sağlanmalıdır. İkinci sorumuz olan neden oyun ve oyuncaklar sorusunun iki cevabı bulunmaktadır. Çocuk oyun ve oyuncakları, çocukların yaşadıkları toplum içerisinde gelecekteki yaşantılarının deneyimini kazandıkları roller, yemeklerimiz, giysilerimiz gibi kültürün içerisinde yer alan önemli bir unsurdur. Üstelik oyun ve oyuncaklar çocukların içerisinde aktif olarak yer almaları ve kurallarını, tekerlemelerini, oyuncağını toplumun kültürüne göre kendilerinin geliştirmeleri sebebiyle, kültür ile çocuğun en etkili şekilde bir araya geldiği bir unsurdur. İşte burada ikinci önemli cevap karşımıza çıkmaktadır. Kültürel aktarımın eğitim içerisinde hangi yollarla kazandırılacağı, diğer bir ifade ile etkin olan yöntemi bize oyun ve oyuncaklar sunmaktadır. Çocukların içerisinde eğlenerek ve isteyerek yer aldıkları oyunlar ve I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı kullandıkları oyuncaklar eğitimcilerin kültürü nasıl aktarabiliriz sorusunun cevabını verdikleri anahtar olacaktır. İşte bu anahtarın kullanımı için, Atalarımızın bize bıraktıkları mirasımız olan oyun ve oyuncaklarımız Türk Dünyası olarak pedagojik tartışmalara açılmıştır. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesinin ev sahipliğini yaptığı, çocuklarımız ve geleceğimiz için bu kadar önemli bir düzenleme içerisinde yer alan katılımcılara ve emeği geçen herkese teşekkür ederiz. Yrd. Doç.Dr. Yalçın Bay Yrd. Doç.Dr. D. Neslihan Bay TUDÇOOK Düzenleme Kurulu Eş Başkanları I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı DÜZENLEME KURULU Kurultay Eş Başkanları Prof. Dr. M. Bahaddin ACAT Prof. Dr. Selahattin TURAN Düzenleme Kurulu Eş Başkanları Yrd. Doç. Dr. Yalçın BAY Yrd. Doç. Dr. D. Neslihan BAY Düzenleme Kurulu Üyeleri Doç. Dr. Pınar GİRMEN Doç. Dr. Cavide DEMİRCİ Doç. Dr. Esra DERELİ Yrd. Doç. Dr. Abdulkadir ÖZTÜRK Yrd. Doç. Dr. Burcu ANILAN Yrd. Doç. Dr. Emre Ev ÇİMEN Yrd. Doç. Dr. Ersin KARADEMİR Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ANILAN Yrd. Doç. Dr. Mehmet ERSOY Yrd. Doç. Dr. Semra KIRANLI GÜNGÖR Yrd. Doç. Dr. Ümmügülsüm KORKMAZ Yrd. Doç. Dr. Zeynep YURTSEVEN Arş. Gör. Ayşe DÖNMEZ Arş. Gör. Burak Yasin YILMAZ Arş. Gör. Candaş UYGAN Arş. Gör. Dilara YAYA Arş. Gör. Eren Can AYBEK Arş. Gör. İsmail KAŞARCI Arş. Gör. Mikail YALÇIN Arş. Gör. Muhammed ÖZ Arş. Gör. Özge ÖZTEKİN Arş. Gör. Özge Sultan BALIKÇI Arş. Gör. Sabiha İŞÇİ Arş. Gör. Serdar KÖRÜK Arş. Gör. Şule Betül TOSUNTAŞ Arş. Gör. Yasir ARMAĞAN Arş. Gör. Yusuf AY Arş. Gör. Zeynep KILIÇ Arş. Gör. Z. Melis DEMİR Uzm. Muhammed AYDIN Uzm. Ömer Faruk BAYRAKÇI Okt. Madina YÖRÜK I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı BİLİM KURULU 1 Prof.Dr. Abdurrahman KILIÇ Düzce Üniversitesi 2 Prof.Dr. Ahmet AYPAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 3 Prof.Dr. Akmatali ALİMBEKOV Kırgızistan Manas Üniversitesi 4 Prof.Dr. Alexey GOLIKOV Rusya Federasyonu Federasyonu Yakutistan (Saha) Cumhuriyeti Eğitim Bilimleri Enstitüsü 5 Prof.Dr. Alimcan İNAYET Ege Üniversitesi 6 Prof.Dr. Almas SHAYKHULOV Rusya Federasyonu Başkurtistan Cumhuriyeti Başkurtistan Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesi 7 Prof.Dr. Asuman Seda SARACALIOĞLU Adnan Menderes Üniversitesi 8 Prof.Dr. Ayhan AYDIN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 9 Prof.Dr. Baljir BALDULMAA Mongolian State University of Education 10 Prof.Dr. Basangova Tamara GORYAEVNA Rusya Federasyonu Kalmuk Cumhuriyeti 11 Prof.Dr. Cabbar IŞANKUL Özbekistan Bilimler Akademisi Alişir Nevai Dil ve Edebiyat Enstitüsü 12 Prof.Dr. Cemil YÜCEL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 13 Prof.Dr. Damir İSHAKOV Rusya Federasyonu Tataristan Cumhuriyeti Tataristan Bilimler Akademisi 14 Prof.Dr. Darhan HIDIRALİ Türk Akademisi 15 Prof.Dr. Dilshod RAHİMOV Tacikistan Bilim Akademisi 16 Prof.Dr. Douslas K. HARTMAN ABD Michigan State University 17 Prof.Dr. Esma ŞİMŞEK Fırat Üniversitesi 18 Prof.Dr. Fatma ALISINANOĞLU Gelişim Üniversitesi 19 Prof.Dr. Firdevs GÜNEŞ Bartın Üniversitesi 20 Prof.Dr. Grigori TOMSKİ Académie Internationale CONCORDE 21 Prof.Dr. Gülay MİRZAOĞLU Hacettepe Üniversitesi 22 Prof.Dr. Handan Asude BAŞAL Uludağ Üniversitesi 23 Prof.Dr. Hayati AKYOL Gazi Üniversitesi 24 Prof.Dr. İsa HABBİBAYLİ Azerbaycan Milli İlimler Akademisi 25 Prof.Dr. Jodene FINE ABD Michigan State University 26 Prof.Dr. Kamoludin ABDULLAEV Tacikistan Central Asia: Study and Teaching 27 Prof.Dr. M. Bahaddin ACAT Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 28 Prof.Dr. Mehmet ŞİŞMAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 29 Prof.Dr. Mustafa ERGÜN Afyon Kocatepe Üniversitesi 30 Prof.Dr. Mustafa SAFRAN Gazi Üniversitesi 31 Prof.Dr. Mübeccel GÖNEN Hacettepe Üniversitesi 32 Prof.Dr. Nebi ÖZDEMİR Hacettepe Üniversitesi 33 Prof.Dr. Nilüfer ÖZABACI Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 34 Prof.Dr. Nurbubu ASIPOVAN Kırgızistan Manas Üniversitesi 35 Prof.Dr. Ondar ERGELEER Rusya Federasyonu Tuva Cumhuriyeti (Çüvürekovich) Tuva Devlet Üniversitesi 36 Prof.Dr. Özden TEZEL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 37 Prof.Dr. Özkul ÇOBANOĞLU Hacettepe Üniversitesi I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı 38 Prof.Dr. Raxmonov NASIMXON Özbekistan Bilimler Akademisi 39 Prof.Dr. Selahattin TURAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 40 Prof.Dr. Sultan TULU Muğla Üniversitesi 41 Prof.Dr. Tamara BİTTİROVA Rusya Federasyonu Kabardey-‐Balkar Cumhuriyeti Rusya Akademisi 42 Prof.Dr. Timur KOCAOĞLU ABD Michigan State University 43 Prof.Dr. Victor BUTANAEV Rusya Federasyonu Hakasya Cumhuriyeti Hakasya Milli Üniversitesi 44 Prof.Dr. Zarema KIPKEEVA Rusya Federasyonu Karaçay – Çerkes Cumhuriyeti Karaçayevsk Umar Aliyev Üniversitesi 45 Doç.Dr. Gülnara Yusuf qızı SEİTVANİ Kırım Tatar ve Şarq Filologiyası Fakülteti 46 Doç.Dr. Ali Fuat ARICI Yıldız Teknik Üniversitesi 47 Doç.Dr. Ayfer ŞAHİN Ahi Evran Üniversitesi 48 Doç.Dr. İlkin Rüstemzade FARİZOĞLU Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi 49 Doç.Dr. Suat UNGAN Karadeniz Teknik Üniversitesi 50 Doç.Dr. Svetlana TÜBEEVA Rusya Federasyonu Kabardey Balkar Devlet Üniversitesi 51 Doç.Dr. Akedil TOİSHANULY Kazakistan Türk Akademisi 52 Doç.Dr. Ali ERYILMAZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 53 Doç.Dr. Asım ARI Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 54 Doç.Dr. Ayşe AYPAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 55 Doç.Dr. Aytaç KURTULUŞ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 56 Doç.Dr. Baisheva Maria İVANOVNA Rusya Federasyonu Federasyonu Federasyonu Yakutistan (Saha) Cumhuriyeti Eğitim Bilimleri Enstitüsü 57 Doç.Dr. Cansu Filik İŞÇEN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 58 Doç.Dr. Cavide DEMİRCİ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 59 Doç.Dr. Cengiz GÖKŞEN Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi 60 Doç.Dr. Emine KOLAÇ Anadolu Üniversitesi 61 Doç.Dr. Engin KARADAĞ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 62 Doç.Dr. Erkin EMET Ankara Üniversitesi 63 Doç.Dr. Esra DERELİ İMAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 64 Doç.Dr. Eyüp ARTVİNLİ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 65 Doç.Dr. Habibe YAZICI ERSOY Gazi Üniversitesi 66 Doç.Dr. İsmail ACUN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 67 Doç.Dr. Kürşat YENİLMEZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 68 Doç.Dr. Lena TROEVA-‐LUGINOVA Rusya Federasyonu Yakutistan (Saha) Cumhuriyeti Eğitim Bilimleri Enstitüsü 69 Doç.Dr. Leyla ÜLMEZOVA Rusya Federasyonu Kaberdey – Balkar Cumhuriyeti Sen Petersburg Devler Üniversitesi 70 Doç.Dr. M.Zafer BALBAĞ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 71 Doç.Dr. Macid A. MELEKOĞLU Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 72 Doç.Dr. Mızrap POLAT Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 73 Doç.Dr. Mohammad Yalim YARQIN Kabil Devlet Üniversitesi, General Manager at Star Radio and TV I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı 74 Doç.Dr. Pınar ANAPA Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 75 Doç.Dr. Pınar GİRMEN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 76 Doç.Dr. S. Deniz KORKMAZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 77 Doç.Dr. Suzan D.CANHASİ Kosova Priştine Üniversitesi 78 Doç.Dr. Şengül S. ANAGÜN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 79 Doç.Dr. Zekiya MAHMUTOVANIN Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesi 80 Doç.Dr. Zühal ÇUBUKÇU Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 81 Yrd.Doç.Dr. Nuran Malta-‐MUHAXERİ Kosova Priştine Üniversitesi 82 Yrd.Doç. Dr. Derya YILMAZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 83 Yrd.Doç.Dr. Abdulkadir ÖZTÜRK Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 84 Yrd.Doç.Dr. Asiye BERBER Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 85 Yrd.Doç.Dr. Burcu ANILAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 86 Yrd.Doç.Dr. C. Murat KANDEMİR Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 87 Yrd.Doç.Dr. Çiğdem KARA Anadolu Üniversitesi 88 Yrd.Doç.Dr. D. Neslihan BAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 89 Yrd.Doç.Dr. Dilek TÜRKYILMAZ Gazi Üniversitesi 90 Yrd.Doç.Dr. Doğan KAYA Cumhuriyet Üniversitesi 91 Yrd.Doç.Dr. Emre EV ÇİMEN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 92 Yrd.Doç.Dr. Ersin KARADEMİR Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 93 Yrd.Doç.Dr. Esra EREN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 94 Yrd.Doç.Dr. Fatih BEKTAŞ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 95 Yrd.Doç.Dr. H. Adnan ARSLANTAŞ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 96 Yrd.Doç.Dr. Hilmi DEMİRAL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 97 Yrd.Doç.Dr. Hüseyin ANILAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 98 Yrd.Doç.Dr. İlknur YÜKSEL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 99 Yrd.Doç.Dr. İsmail YÜKSEL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 100 Yrd.Doç.Dr. Mehmet ERSOY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 101 Yrd.Doç.Dr. Melih TURĞUT Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 102 Yrd.Doç.Dr. Mine SÖNMEZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 103 Yrd.Doç.Dr. Munise SEÇKİN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 104 Yrd.Doç.Dr. Nevin Güner YILDIZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 105 Yrd.Doç.Dr. Özlem Şimşek ÇETİN Kırıkkale Üniversitesi 106 Yrd. Doç. Dr. Sakine GAYBELİYEVA Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi 107 Yrd.Doç.Dr. Semra Kıranlı GÜNGÖR Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 108 Yrd.Doç.Dr. Ümit ÖZKANAL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 109 Yrd.Doç.Dr. Ümmügülsüm KORKMAZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 110 Yrd.Doç.Dr. Yalçın BAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 111 Yrd.Doç.Dr. Zeynep YURTSEVEN AVCI Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 112 Dr. Firuz FEVZİ Kabil Devlet University 113 Dr. Güllü KARANFİL Moldova İMBL, South Russian Üniversity 114 Dr. Kadiyan BOOBEKOVA Kırgızistan Manas Üniversitesi 115 Dr. Temirbulatova Enegiz ASHİROVNA Rusya Federasyonu Karaçay-‐Çerkes Cumhuriyeti I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı Rusya Federasyonu Dagıstan Cumhuriyeti Mahakale Devlet Üniversitesi 116 Dr. Yusup İDRİSOV 117 Öğrt. Gör. Intımakgül NURMAGOMBETOVA Kazakistan Ahmet Yesevi Üniversitesi 118 Öğrt. Gör. Menent SHUKRİYEVA Bulgaristan Şumnu Üniversitesi 119 Öğr. Gör. M. Tekin KOÇKAR ESOGÜ Halkbilim Araştırma ve Uygulama Merkezi 120 Uzm. Aidash BARYNMANA Rusya Federasyonu Tuva Cumhuriyeti Tuva Kültür Merkezi Sanat Müdürü 121 Uzm. Aişe MEMETOVA Kırım Tatar İslam Medeniyeti (kültürü) Bölümü Müdürü 122 Uzm. Erzhan TOLEK Kazakistan Türk Akademisi 123 Uzm. István VIDAK Macaristan Türkolog, Kece Uzmanı 124 Uzm. İbrahim YILDIRIM Kazakistan Yunus Emre Türk Kültürü Merkezi 125 Uzm. Mari NAGY Macaristan Türkolog, Kece Uzmanı 126 Uzm. Maya SAPAROWA İran Türkolog / Yazar 127 Uzm. Mongush ANDREY Rusya Federasyonu Tuva Cumhuriyeti Tuva Kültür Merkezi Sanat Müdürü 128 Uzm. Musemma RASİMOVA Kırım Sakovi Lisesi Türkolog 129 Uzm. Nadirbek JORAKOZİYEV Özbekistan Bilimler Akademisi 130 Uzm. Nadya TIDIKOVA Rusya Federasyonu Altay Cumhuriyeti Altay Bilimler Akademisi 131 Uzm. Osman TURDİ Nevşehir Üniversitesi 132 Uzm. Tumen ULZİİ Mogolistan ( Munkh Itgelt) International İntellectual Museum Sahibi 133 Uzm. Zülfiya TADİKOVNA Rusya Federasyonu Hakasya Cumhuriyeti Hakasya Kültür Merkezi 134 Mansur KURYAZOV Özbekistan Oyuncak Ustası 135 Marina KARYAGİNA Rusya Federasyonu Çuvaşistan Devlet Televizyonu 136 Müfettiş Vildan BORMAMBET Romanya Eğitim Bakanlığı 137 Valeri TURGAY Rusya Federasyonu Çuvaşistan Mihail Sespelya Vakfı Müdürü 138 Vasiliy PETROV Rusya Federasyonu Yakutistan (Saha) Cumhuriyeti Eğitim Bakan Yardımcısı 139 Yazar Gülnara HALFİTDİNOVA Rusya Federasyonu Başkurtistan Cumhuriyeti “Bashkortostan kizi”nda – aile ve kadınlar” Dergisi 140 Yazar Küller TEPUKOV Rusya Federasyonu Altay Cumhuriyeti Çocuk kitabı yazarı 141 Yazar Rabit BATULLA Rusya Federasyonu Tataristan Cumhuriyeti Yazar 142 Yazar Yücel FEVZİOĞLU Almanya Türk Dünyası Masal ve Hikayeleri Yazarı I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı İÇİNDEKİLER • Geleneksel Çocuk Oyunlarının Anadili Eğitimine Etkisi .............................................................. 1 • Çocukların Problem Çözme Becerisi ve Dil Gelişiminde Bilmece ve Tekerlemelerin Önemi ...... 3 • Göçebe Kırgızların Çocukları Sosyalleştirme Kültüründeki Halk Oyunlarının Yeri ...................... 5 • Çocuk Oyunlarının Çocuklara Milli Kültürel Değerlerin Aşılanmasında, Onların Ahlak ve Eğitiminin Gelişmesinde Rolü .................................................................................................... 6 • Değerler Eğitiminin Müzikli Oyunlar Aracılığı ile Kazandırılması ................................................ 7 • Okul Öncesi Eğitiminde Şarkılı Oyunlar Yoluyla Değerler Eğitimi: Nitel Örnek Bir Çalışma ....... 8 • İlkokulda Derslerde Oynatılan Oyunların Değerler Eğitimi Verilmesindeki Katkısı .................... 9 • Türkiye’de Oynanan Geleneksel Çocuk Oyunlarının Değerler Eğitimindeki Rolü Açısından İncelenmesi .............................................................................................................................. 10 • Ramazan Ayını Sevdirmek İçin Düzenlenmiş Geleneksel Çocuk Oyunları ................................ 12 • Milli ve Manevi Değerlere Dayalı Kültürel Miraslarımızın Okul Öncesi Dönemde Geleneksel Oyunlar ile Tanıtımı ve Aktarımı .............................................................................................. 13 • Saha Bölgesi Masa Oyunları ve Çocukların Zihinsel Gelişimi Üzerinde Etkileri? / Настольные Игры Народа Саха И Их Влияние На Интеллектуальное Развитие Детей .......................... 14 • Çocukların Hayallerindeki Oyuncaklar ..................................................................................... 15 • Halk Oyunlarında “Karı” (Kadın) Karakteri ............................................................................... 17 • Okul Öncesi Dönemde Ebeveynlerin Çocuklarına Oyuncak Seçimi Tercih Nedenlerinin İncelenmesi .............................................................................................................................. 18 • Koleksiyoner Kutu Oyunu ........................................................................................................ 19 • ‘Kentleşmede Çocuğa Görelik’ İlkesinin Oluşturulması ve Bu Çerçevede Çocukluğumuzdaki Oyunların Önemi ...................................................................................................................... 20 • Ailelerin 0-‐6 Yaş Çocuklara Yönelik Oyuncak Seçimlerindeki Kriterlerin İncelenmesi ............. 21 • Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Zekâ Oyunları ile İlgili Bilgi Düzeyleri ve Oyunların Eğitimde Kullanılabilirliğine Yönelik Görüşleri ........................................................................................ 22 • Adölesanların Oynadıkları Bilgisayar Oyunları ve Oyuna Ayırdıkları Zamanın Değerlendirilmesi: Kalitatif Çalışma ....................................................................................................................... 23 • Okul Öncesi ve Birinci Sınıf Öğrencilerinin Oyun/Oyuncak Hakkındaki Görüşlerinin Karşılaştırılması ........................................................................................................................ 24 • Zeka Oyunları Dersi Öğretim Programı'nın Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi ... 24 • Zeka Oyunları Arayıcılığıyla İnternetin ve Telefonun Zararlı Kullanımının Azaltılması ............. 25 • Geleneksel Kültür ve Modern Bilimin Sentezi Bir Oyun: Jipto ................................................. 26 • Okul Öncesi Eğitiminde Oyun ve Oyuncak Materyallerine İlişkin Yönetici ve Öğretmen Görüşleri .................................................................................................................................. 28 • Türk Kültürüne Ait Oyun ve Oyuncakların Okul Öncesinde Yapılandırılmış Origami Materyalleri ile Kullanımı ......................................................................................................... 29 • Dramatik Oyun, Sosyodramatik Oyun ve Öz-‐Düzenleme ........................................................ 30 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Ailemin ve Benim Oyun ve Oyuncaklarım ................................................................................ 31 • Elazığ’ın Geleneksel Çocuk Oyunları ........................................................................................ 32 • Dedeler Çocukken Neler Yapar Neler Oynarlardı ..................................................................... 33 • Orta Asya’da Oynanan Geleneksel Oyunların Eğitsel Oyuna Dönüştürülmesinin Akademik Başarıya ve Matematik Dersine Yönelik Tutuma Etkisi ............................................................ 34 • Malazgirt Buka Baran Çocuk Oyunu ......................................................................................... 35 • Malazgirt Lap Oyunu ................................................................................................................ 36 • Malazgirt Kosageli Oyunu ....................................................................................................... 36 • Isparta-‐ Çandır Çocuk Oyunları ................................................................................................ 37 • Kazak Çocuklarının Asık Oyunu ve Asık ile İlgili Ulusal, Kültürel Değerler ................................ 39 • Arkeolojik Veriler Işığında Antik Dönemde Oyun ve Oyuncakalar ........................................... 40 • Tüm Yönleriyle Dokuztaş ......................................................................................................... 41 • Özbek Çocuk Oyunlarındaki Tekerlemelerin Yeri ve Önemi .................................................... 42 • Kırımın Sosyokültürel Yapısında Çocuk Oyunları: Kırım Tatar Oyunlarının Analizi / Детские Игры В Социокультурном Пространстве Крыма: Анализ Развития Крымскотатарских Игр. ................................................................................................................................................. 44 • Kırım Tatar Dergisi "ARMANÇIK" Örneğinde Bir Kişinin Kimliğinin Oluşumunda Çocuk Eğitsel Oyunlarının Rolü / Роль Детских Развивающих Игр В Формировании Личности Человека На Примере Крымскотатарского Журнала «Арманчыкъ» ................................................. 44 • Karabağ Çocuk Oyunlarının Özellikleri ..................................................................................... 45 • Ermenistan Türklerinin Çocuk Oyun ve Oyuncaklari Üzerine (Sisyan İli, Desdegerd Kasabasi Örneğinde) ............................................................................................................................... 46 • Geleneksel Çocuk Oyun ve Oyuncakları Projesi ‘Üç Nesil Oyunda Buluştu’ ............................ 47 • Bizim Çocuk Oyunları ............................................................................................................... 48 • Türkçede Çocuk Oyun ve Oyuncak Dünyasına Ait Sözcükler ................................................... 51 • Çocuk Oyunları ve Oyuncak Kültürü: Ula Örneği ..................................................................... 52 • Kosova’da Unutulmaya Yüz Tutan Çocuk Oyunları ve Türkiye’deki Oyunlarla Karşılaştırılmaları ................................................................................................................................................. 53 • Anamur ve Çevresi Yörüklerinde Tarih Boyu Oyun Oyuncak İlişkisi ......................................... 54 • Unutulmaya Yüz Tutmuş Emirdağ Yöresi Çocuk Oyunları ve Bu Oyunların Eğitimsel Değeri .. 55 • Kıbrıs Çocuk Oyun ve Oyuncaklarının Elektronik Ortamda Tanıtımına Yönelik Bir Çalışma ..... 57 • Annelerimizin Çocukken Oynadıkları Oyunlar: Kalitatif Çalışma .............................................. 58 • Kazak Çocuklarının Geleneksel Aşık Oyunu ............................................................................. 59 • Türk Halklarındaki Zeka ve Mantık Oyunlarının Tanıtımı ve Onlar Hakkında Tarihi Bilgiler ..... 60 • Batılılaşma Dönemi Osmanlı Saraylarında Oyuncak ................................................................ 61 • "Aşık Oyunu: Kars Yöresinde Eski Bir Türk Çocuk Oyunu ve Günümüzdeki Süreklilikleri" ....... 62 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Türk Ninnilerinde Yaşayan Oyun Kültürünün Felsefi Özellikleri ve Sürdürülebilir Eğitim Uygulamaları ............................................................................................................................ 63 • Çocukken Oynadığımız Oyunlar: Fethiye Örneği ...................................................................... 64 • Ebeveynlerimiz Eski ve Yeni Oyunları Değerlendiriyor: Kalitatif Çalışma ................................. 65 • Kırklareli'nde Oyun ve Oyuncak ............................................................................................... 66 • 1980-‐1990 Yıllarında Eskişehir'de Oynanan Sokak Oyunlarının Tanıtılarak Yaşatılması .......... 67 • Dede ve Ninelerin Çocukken Oynadığı Oyunlar ile Aynı Cinsiyetteki Torunlarının Oynadığı Oyunların Karşılaştırılması ....................................................................................................... 68 • 7-‐11 Yaş Arası Çocukların Oynadığı Oyunlar ............................................................................ 69 • Halkbilimi Çalışmalarında Çocuk Oyun ve Oyuncak Araştırma Eğilimleri Doğrultusunda Türk Dünyası Çocuk Folkloru Nasıl Çalışılmalıdır? ............................................................................ 70 • Anadolu Türkmen Oyunlarında Çağırgan Örneği ..................................................................... 71 • Eğitim Tarihimizde Çocuk Oyunları: Ahmed Edib’in Terbiyevi Çocuk Oyunları Eseri Üzerine Bir İnceleme .................................................................................................................................. 72 • Kırgız Seyirlik Çocuk Eğlence Oyunu: Tak Teke ........................................................................ 73 • Başkurt Halk Oyunları .............................................................................................................. 74 • En Eski Oyun: Masal ................................................................................................................. 77 • Özbek Çocuk Oyunlarının İncelenmesi, Mitolojik Temelleri ve «Döndıraq» Oyunu ................ 78 • Bir Türk Zekâ Oyunu Olarak Satranç ........................................................................................ 80 • Türk Devletlerinde Ortak Çocuk Oyunları ................................................................................ 80 • Bel Omurgasının Sekiz Özelliği (Türk-‐Moğol Halklarının Bulmaca Oyunu) .............................. 81 • Karaçay ve Balkarlılarda Çocuk Oyunları / Детские Игры У Карачаевцев И Балкарцев ...... 83 • Karaçay ve Balkarya’da Milli Çocuk Oyunları / Детские Национальные Игры В Карачае И Балкарии ................................................................................................................................. 85 • Шатра -‐ Интеллектуальная Игра Алтайцев ........................................................................... 87 • Dünden Bu Güne Kültürel Çocuk Oyun ve Oyuncakları .......................................................... 88 • Anadolu Sahası Çocuk Oyunları Kataloğunun Hazırlanması Yolunda Bir Tecrübe: Trabzon Yöresi Çocuk Oyunları .............................................................................................................. 88 • Azeri, Kırgız, Başkırt, Gagauz ve Kazak Çocuk Oyunlarının İçerik ve Yapı Bakımından Seferihisar-‐Türkiye Örnekleriyle Karşılaştırılması .................................................................... 89 • Çocukların Dünyasından Gerçek Dünyaya: Oyun ve Oyuncak ................................................. 90 • Geleneksel Çocuk Oyunları İçin Sokak Temelli Geleneksel Oyun Alanlarının Yeniden Keşfi ... 92 • Rus Çizgi Filmlerindeki Oyuncak Kahramanların Çocukların Okul Öncesi Eğitimindeki Önemi 93 • Türk Dünyasında Çocuk Oyuncakları: Bir Saha Çalışması ......................................................... 94 • Türk Dünyasında Çocuk Oyunları: Bir Saha Çalışması .............................................................. 97 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Ulusal Kimlik Gelişiminde Cocuk Oyun ve Oyuncaklarının Yeri ve Önemi / Место И Важность Национальных Игр И Игрушек В Усилении (Стимулировании) Национального Самосознания И В Становлении Национальной Идентичности ........................................ 99 • Fiziksel Eğitim Tarihimizden ................................................................................................... 100 • Geçmişten Günümüze Aşık Oyunları ..................................................................................... 102 • Deliorman Türklerinin Halk Kültüründeki Çocuk Oyunları .................................................... 102 • Qırımtatar Oyuncağının Geçmişi ve Zemaneviy Ömürdeki Yeri / Прошлое Крымскотатарской Игрушки И Место В Современной Жизни .......................................................................... 103 • Kırım Tatarlarının Oyunları ve Oyuncaklarının Etnik-‐Kültürolojik Özellikleri ......................... 105 • Afganistan Özbek Çocukların Oyun ve Oyuncakları ............................................................... 106 • Geleneksel Çocuk Oyunları Tacikler Sınıflandırılması ............................................................ 109 • Özbek Çocuk Edebiyatında Oyun Şarkıları ............................................................................. 111 • Mongolian National Toys and Games .................................................................................... 112 • Tuva Çocuk Oyunu Sayzanak / Тувинская Детская Игра Сайзанак ..................................... 115 • Tuva Ulusal ‘Tevekteeri’ Oyununun Günümüzdeki Durumu / Современное Состояние Тувинской Национальной Игры Тевектээри ...................................................................... 117 • Nevruz Bayramı ile İlgili Özbek Halk Oyunları ve Çocuk Oyuncakları ..................................... 119 • Çocuk Eğitimi İçin Milli Oyunların Önemi ............................................................................... 120 • Türkiye ve Terek Kumuklarının Oyunları ................................................................................ 123 • Çocuk Oyunları ve Çocukalrın Sözel Dünyaları (Karaçay-‐Malkar Folklor Temelinde) / Детские Игры И Вербальный Мир Малыша (На Материале Карачаево-‐Балкарского Фольклора) ............................................................................................................................................... 124 • Çuvaş Halkının Parmak Oyunları ........................................................................................... 124 • Türk -‐ Alman Çocuk Oyunların Karşılaştırılması ..................................................................... 125 • Çocuk Oyunlarında Mitolojik İzler Aranabilir Mi? .................................................................. 126 • Ahıska Türklerinde Çocuk Oyunları ........................................................................................ 127 • Geleneksel Kültür Ürünlerinin Eğitim Materyaline Dönüştürülmesi ...................................... 128 • Kırım Tatarların Çocuk Oyunları. Kırım Tatar Geleneksel Oyunlar ve Oyuncaklar Konuda Bügüne Kadar Yapılan Araştırmalar Tarihinden / Аннотация Детские Игры Крымских Татар. История Изучения Крымскотатарских Игрушек И Традиционных Игр ............................ 129 • Kültürel Süreklilik Sözlü İletişim ve Eğitim Bağlamında Türk Dünyası Çocuk Oyunları ........... 131 • Halk Biliminin Önemli Bir Alanı Olarak Çocuk Oyunları .......................................................... 132 • Türk Dünyasındaki Tekerlemeli Geleneksel El Çırpma Oyunlarıyla, Bilimsel Gerçeklerin Öğretilmesinin Akademik Başarıya ve Tutuma Etkisi ............................................................. 133 • Özbek Halk Oyunları ve Oyuncaklarının Araştırılma Meselesi ............................................... 135 • Türk Dünyası ile Amerika Yerlilerinin Geleneksel Çocuk Oyunları ve Oyuncakları Arasında Bir Karşılaştırma .......................................................................................................................... 137 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Anadolu Türkmen Oyunlarında Balçıkhisar Örneği ................................................................ 139 • Türkmeneli Çocuk Oyunları .................................................................................................... 140 • Oyuncağımı Paylaşıyorum ...................................................................................................... 141 • Çuvaş Halk Çocuk Oyun ve Oyuncakları / Чувашские Народные Игрушки И Детские Игры ............................................................................................................................................... 142 • Karabağ`Da Padişah Oyunu / «Padshah Game Of King)» İn Karabax ..................................... 143 • The Use of the Mongolıan Folk Tasks for Ingenuıty In Teachıng Mathematıcs (6-‐7 Years Old) ............................................................................................................................................... 145 • ‘Kazıktaar’ Tuva Halk Oyunu ‘Aşık’ / Тувинская Народная Игра «Кажыктаар» .................. 147 • Çocuk ve Oyun ....................................................................................................................... 149 • Geleneksel Çocuk Oyunları Derneği / Ankara ........................................................................ 150 • Türk Dünyasında Aşık Oyunları .............................................................................................. 152 • Kazak Milli Oyunların Eğitimde Uygulanması ......................................................................... 154 • Somut Olmayan Kültürün Gelecek Kuşaklara Aktarılmasında Oyunun Önemi/ Bir Örneklem Olarak Çankırı’da Çocukların ve Yetişkinlerin Oynadığı Ortak Geleneksel Oyunlar ............... 155 • Geldi Aldı Götürdü Oynadı Oynadı Getirdi ............................................................................. 156 • Okulöncesi Dönemdeki Çocukların Kültürel Oyuncaklara ve Oyunlara Dair Algılamaları ...... 157 • Yabancı Dil Eğitiminde Çizgi Filmlerin Yeri ve Önemi ............................................................. 158 • Geçmişten Geleceğe, Tüketimden Üretime Oyun ve Oyuncak .............................................. 159 • Okul Öncesi Öğretmenlerinin Oyuncak Kavramına İlişkin Metaforik Algıları ......................... 160 • Mangala’sız Sen, Sen Değilsin! ............................................................................................... 162 • İlk Okuma Yazma Öğretiminde Oyun ve Oyuncakların Rolü .................................................. 164 • Özel Gereksinimi Olan Çocuklarda Kültür Temelli Oyunlar .................................................... 165 • Demokrasi Eğitiminde Oyunun Yeri ve Önemi ....................................................................... 166 • Geleneksel Türk Çocuk Oyunlarının Eğitsel İşlevleri Üzerine Bir İnceleme ............................ 167 • Geleneksel Çocuk Oyunları’nın Eğitimdeki Önemi ile Okullarda Oynanma Oranının Karşılaştırılması Hakkında Okul Müdürlerinin Görüşleri; Balıkesir Örneği ............................. 168 • Geleneksel Kültür Ürünlerinin Okul Öncesi Eğitim Materyaline Dönüştürülmesi ve Örnek Uygulamalar ........................................................................................................................... 169 • Kültürel Çocuk Oyunlarının Müzik Dersi Öğretim Programlarındaki Yeri ve Önemi .............. 170 • Aşık’a İlgisiz Kalma Değerlerinden Olma… ............................................................................. 171 • Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Eğitici Oyuncak Algısının Değerlendirilmesi ................... 173 • Geleneksel Oyunların Derslerde Kullanılmasına Yönelik Öğretmen Görüşlerinin Belirlenmesi ............................................................................................................................................... 174 • Oyun ve Oyuncağın Eğitsel Değeri ......................................................................................... 175 • Yöresel Çocuk Oyunlarının Çocuk Gelişimine Yansımaları: Kuşadası Örneklemi ................... 176 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Kırgızlarda Aşık Kemiği Oyunlarının Türleri ve Çocukların Gelişimi Açısından Önemi ............ 177 • Erken Çocukluk Eğitimi Kurumlarında Yürütülen Oyun Etkinliklerindeki Kültürel Faktörlerin İncelenmesi ............................................................................................................................ 178 • Başkurt Oyunu Ustu Ustu (Uçtu Uçtu)’Nun Eğitimsel Öğeler Açısından İncelenmesi ............ 178 • Kırım Türklerinin Kültürel Çocuk Oyun ve Oyuncaklarının Eğitim Ortamlarında Kullanımı .... 179 • Cultural Games As An Instructional Tool: Pre-‐Service Teachers’ Opinions ............................ 181 • Whether Children Prefer Cultural Turkish Games with Solid Materials or Using Technology? ............................................................................................................................................... 182 • Fen Eğitimini Zenginleştirmede Geleneksel Oyunların Yeri ................................................... 183 • En Güzel Elementler Bunlar ................................................................................................... 184 • Fen ve Teknoloji Dersinin Öğretiminde Hacivat Karagöz Oyununun Öğrenci Başarısına Etkisi ............................................................................................................................................... 185 • Maddenin Halleri ve Isı Ünitesinin Öğretiminde Oyun Etkinliklerinin Kullanılmasına İlişkin Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi .......................................................................................... 187 • The Child, the Curriculum, and Computer Games: The Digital Gamification of Education İn The U.S. .................................................................................................................................. 188 • Ata Yurttan Anayurda Yaşayan Geleneksel Çocuk Oyunları ................................................... 188 • Dünya Animasyon Edebiyatı ve Sanatında Türk (Özbek) Çocuk Oyunları ve Oyuncaklarının Yeri ............................................................................................................................................... 189 • Kültürel Birlik Yolunda Çocuk Oyunlarının Rolü ..................................................................... 191 • Azerbaycan ve Anadolu Folklorunda Gelenek ve Görenekle Bağlı Çocuk Oyunlarımız .......... 191 • Özbekistan`Daki Çocuk Oyunlarının Bazı Özellikleri ............................................................... 192 • Türk Dünyası Cocuk Oyunlarının Kıyaslamalı İncelenmesi (Azerbaycan, Türkiye, Başkurt Türklerinin Örneklerine Dayanarak) ...................................................................................... 194 • Türk ve Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Çocukluklarında Oynadıkları Oyun ve Oyuncaklar ..... 195 • Türkiye (Maraş) ve Azerbaycan (Ordubad) Çocuk Oyunlarının Karşılaştırmalı İncelenmesi .. 196 • Kosova'da Çocuk Oyunları ..................................................................................................... 197 • Türk ve Akraba Topluluklarındaki Çocuk Oyun ve Oyuncaklarının Ortaklıkları Üzerine Bir Deneme ................................................................................................................................. 198 • Kazakistan’da Dokuzkumalak Kütahya’da Dokuztaş .............................................................. 200 • Türk Dünyasından Çocuk Oyunları Örnekleri ......................................................................... 201 • Türkmenistan’ın Millî Çocuk Oyunları .................................................................................... 202 • Çocuk Oyunlarının Evrenselliği Üzerine ................................................................................. 203 • Dünyanın Keşfine Giden Yol Arkadaşları: Oyuncaklar ............................................................ 204 • Kazak Çocuklarının Milli Oyunları ve Oyuncakları: Türk Halkları ile Benzer Yönleri ve Farkları ............................................................................................................................................... 205 • İran Horasan/Halaç Türklerinden Çocuk Oyunları ................................................................ 206 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Afganistan Etnik Grupları Arasındaki Çocuk Oyunlarına Kültürel Bir Bakış ............................ 207 • Tuva ve Türk Halklarında Çocuk Oyunlarının Karşılaştırması ................................................. 208 • İlkokul Öğrencilerinin Günlük Yaşantılarında Oyun Algılarının Resim Yoluyla İncelenmesi ... 210 • Oyun ve Oyuncakların Çocuk Kitaplarındaki Yeri ................................................................... 211 • Kazakh Traditional Musical Toy Orteke: Genesis of Genre .................................................... 212 • Kazanımlarla Zenginleştirilmiş Çocuk Tiyatrolarının Akademik Başarıya Etkisi ...................... 214 • Mongolian Traditional Game Culture (In Case: Shagay Game) ............................................. 216 • Ezize Ceferzade`Nin Romanlarında Oyun ve Oyuncaklar ....................................................... 217 • Çocuk Oyunlarında Ritüel-‐Mitolojik Öğeler ........................................................................... 218 • Azerbaycan ve Türkiye Folklorunda Müziksel Çocuk Oyunları Üzerıne ................................ 219 • Duygu Çemberim ................................................................................................................... 220 • Milli Değer Olarak Kazak Milli Oyunlarının Eğitim ve Terbiyedeki Yeri .................................. 222 • Sözlü Kültür Ürünlerinde Oyun ve Oyuncak ........................................................................... 223 • Jipto Sanatı ve Sanat Eğitiminde Jipto ................................................................................... 224 • Somut Olmayan Kültürel Miras, Türk Sineması ve Çocuk Oyunları İlişkisi ............................. 226 • Popüler Bilgisayar Oyunlarında Yer Alan Propaganda Unsurlarının, Geleneksel Çocuk Oyunları ve Eğitim Açısından İncelenmesi ............................................................................................ 228 • Nevruz Bayramı ile İlgili Özbek Halk Oyunları ve Çocuk Oyuncakları ..................................... 229 • Geleneksel Giysi Kültürünün Porselen Bebekler ile Yaşatılması ............................................ 230 • Türk Dünyasını Oyunlarla Öğrenmek ..................................................................................... 231 • Matematik Öğretiminde Oyunun Akademik Başarıya ve Öğrenci Görüşlerine Etkisi ............ 232 • Orta Düzey Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilere Maltuka Oyunu ile Matematik Eğitimi Verilmesi ................................................................................................................................ 233 • Geometrik Şekiller Arasındaki İlişkiyi Tangram ile Öğrenme ................................................. 234 • Mangala Öğretiminin İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin Rutin Olmayan Problemleri Çözme Başarısı Üzerine Etkisi ............................................................................................................ 235 • The Use of the Mongolıan Folk Tasks for Ingenuıty in Teachıng Mathematıcs ..................... 236 • Sek Sek Oyunu ile Çizge Kuramına Giriş Yapalım .................................................................. 238 • Türk Dünyası’nda Somut Olmayan Kültürel Mirasın Matematik Öğretiminde Kullanılması .. 239 • Türkiye’de Dijital Kültür Ürünleri Olarak Oyunlar ve Gelenek Unsurlarının Aktarımı: Facebook Örneği .................................................................................................................................... 240 • Oyuncak Reklamlarının Retoriği ............................................................................................. 241 • The Child, the Curriculum, and Computer Games: The Digital Gamification of Education in the U.S. ......................................................................................................................................... 242 • Çocukların Fiziksel ve Zihinsel Gelişiminde Meydan Oyunlarının Önemi ............................... 243 • Ceddimizin Mirasından,Neslimize Akan Zeka: Akıl Oyunları .................................................. 245 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Folk Games as Part of the Process of Upbringing and Education of Preschool Institutions .. 247 • Natıonal Sports as a Factor of Mutual Enrıchment Cultures ................................................. 247 • Millî Bilincin Kazandırılmasında, Millî Kimliğin İnşasında Kültürel Oyun ve Oyuncakların Yeri ve Önemi ................................................................................................................................ 248 • Çocuk Oyununda “Oyuna Gelmeyelim” Как Не Стать «Игрушкой» Детских Игр ................ 250 • Türkiye Oyuncak Müzelerinin Ulusal Kimliğin İnşasındaki İşlevsizliği .................................... 253 • Kırgızların Milli Oyunlarının Eğitim Yönü ................................................................................ 254 • Kırgız Çocuk Oyunlarının Eğitim Açısından İncelenmesi ......................................................... 255 • Okul Öncesi Eğitimde Kültürel Oyunların Kazandırılması: Örnek Bir Drama Çalışması .......... 256 • Macaristan'da Cocuk Oyunlari ............................................................................................... 257 • Kültürel Ekonomik ve Endüstriyel Bir Alan Olarak Oyun ve Oyuncak Sektörü ...................... 258 • Daha Çok Oyun İçin Oyuncak Kütüphanesi: Hollanda Örneklemi .......................................... 259 • Bilgisayar Oyunlarının Çocuklar Üzerindeki Etkisi .................................................................. 260 • Muhteşem Osmanlı ............................................................................................................... 261 • Fetih 1453 .............................................................................................................................. 262 • Çocukların Kişilik Gelişiminde Saha Halkının Ulusal Oyun ve Oyuncaklarının Rolü / Роль Национальных Игр И Игрушек Народа Саха В Становлении И Развитии Личности Детей ............................................................................................................................................... 263 • 7 – 15 Yaş Arası Delikanlıların Oyun ve Eğlenceleri (Boz Bala Oyunları) / Игры И Развлечения Юношей От 7 До 15 Лет (Боз Бала Оюндары ..................................................................... 264 • Türk Dünyası Geleneksel Çocuk Oyun ve Oyuncaklarının Psikoterapi İşlevi Üzerine Değerlendirmeler ................................................................................................................... 265 • Çocukken Oynadığımız Oyunlar ............................................................................................. 265 • Kültürel Oyun ve Oyuncakların Hastanede Yatan Çocuklar Tarafından Kullanımı ................. 266 • Çocuk Oyuncaklarının Doğal Boyarmaddelerle Boyanması ................................................... 267 • Hasta Çocuk, Terapötik Oyun ve Hemşire .............................................................................. 268 • Hastane Ortamında Oyun ...................................................................................................... 269 • İnsan Yetiştirmede Milli Oyunların Sosyal ve Eğitim Yönü ..................................................... 270 • Bilgisayar Oyunlarının 4, 5 ve 6. Sınıf Öğrencilerinin Şiddet Eğilimlerine Etkileri .................. 271 • Organik Oyunlar ve Organik Oyun Alanları ............................................................................ 272 • Hareketli Kırgız Milli Oyunlarının İlköğretim Öğrencilerinin Çok Yönlü Gelişimindeki Rolü ... 274 • Oyunlarla Yalnızlaşan Çocuklar .............................................................................................. 275 • Öğretmen Adaylarına Mangala Öğretiyorum ........................................................................ 277 • Türkiye’de Oyuncak Kütüphaneleri ve Gezici Eğitimli Oyuncak Kütüphanesi Projesi ............ 280 • Gurup Oyunlarında Öğrenci Etkileşimlerinin İncelenmesi: "Kim Biliyor? Oyunu" Örneği ...... 282 • Bir Oyunun Evrimi (Toguz Korgool Oyunu Örneği) ................................................................ 283 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı • Tebriz ve Karabağ Halk Biliminde Çocuk Oyunlarının Sınıflandırılması Üzerine Bir İnceleme 284 • Mongolian National Games and Toys .................................................................................... 285 • Kıbrıs Türk Kültüründe Geleneksel Çocuk Oyun ve Oyuncakları ............................................ 287 • About Social Researches of Education İn The Cultural Game "Togyzkumalak" ..................... 288 • Oyun, Oyuncak Her Öğrenci Tarihini Öğrenecek ................................................................... 289 • Beraber Yapar, Beraber Oynardık .......................................................................................... 290 • Oyun ve Oyuncağın Çocuğun Yaşamındaki Önemi ................................................................ 292 • Depremle Mücadele Etmede Disiplinler Arası İşbirliği ve Oyunların Kullanımı ...................... 294 • Dünyada ve Türkiye'de Değişen Çocukluk, Oyun ve Oyuncak ............................................... 295 • Çocuğun Oyun, Oyunun Oyuncak İhtiyacı .............................................................................. 296 • Nahçıvanda Çocukların Fiziksel ve Zihinsel Gelişiminde Taş Oyunlarının Rolü ...................... 297 • Halk Kültürünün Bir İfade Aracı Olarak Altayların Geleneksel Milli Oyunları ........................ 298 • Çocukların Oyunları Esnasında Öğretmenin Üstlendiği Roller ile Öğretmenin Oyun Tanımı Arasındaki İlişki Üzerine Nitel Bir Çalışma .............................................................................. 300 • Toplumsal Cinsiyet Açısından Çocuk Oyun ve Oyuncakları .................................................... 300 • Denizli Yatağan'da Çocuk Oyunları ve Oyuncakları ................................................................ 301 • Çocuk ,Oyunlar ve Toplum ..................................................................................................... 302 • Bulgaristan’ın Şumnu Bölgesinde Yaşayan Türklerin Halk Kültüründeki Çocuk Oyunları ...... 303 • Türk ve Rus Çocuk Sihirli Masalları (Karşılaştırmalı Araştırma Örneği) .................................. 304 • Kosovada Çocuk Oyunları ..................................................................................................... 304 • Kosova’da Unutulmaya Yüztutan Çocuk Oyunları ve Türkiye’deki Oyunlarla Karşılaştırılmaları ............................................................................................................................................... 305 • Çocuk Oyun Alanlarının Bitkilendirilmesi ............................................................................... 306 • Yurt Dışında Yaşayan Türk Çocuklarına Türkçe ve Türk Kültürü Öğretiminde Geleneksel Çocuk Oyunlarından Yararlanma ...................................................................................................... 307 • Küreselleşme Bağlamında Akıl Oyunları ................................................................................ 308 • Sağlıklı Toplum Kaliteli Oyuncak ............................................................................................ 309 • Growıng a Braın Through Play ............................................................................................... 309 • Barbie Bebeklerin Kız Çocukların Sosyo –Duygusal Gelişimlerine Etkisi ................................ 310 • Kültür Kurumları Olarak Oyuncak Kütüphaneleri: Türkiye’deki Uygulamaların Değerlendirilmesi ve Çözüm Önerileri ................................................................................... 311 • Halk Kültürünün Bir İfade Aracı Olarak Altayların Geleneksel Milli Oyunları ......................... 312 • Altayların Halk Kültürünü İfade Etmelerinde Geleneksel ve Ulusal Oyunlar / О Традиционных Национальных Играх Алтайцев Как О Средствах Выражения Народной Культуры ....... 313 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 1 Geleneksel Çocuk Oyunlarının Anadili Eğitimine Etkisi Ayşe Aydın1, Mustafa Aydın2, Giriş-‐Amaç: İnsan, kelimelerle düşünür. Biz, en önemsiz ihtiyacımızdan en çapraşık duygu ve düşüncelerimize kadar başkalarına açıklamak istediklerimizi ancak kelimelerle anlatabiliriz (Demirel, 1999:26). Çocuklar; anadilleriyle ilgili birçok kelimeyi, deyimi, atasözünü veya anlam olaylarını, çoğu zaman oynadıkları oyunlarda öğrenirler. Çünkü oyunlar çocuğun dünyasındaki yaşam senaryolarıdır. Bu çalışmanın amacı; geleneksel çocuk oyunlarının çocukların okul öncesi dönemde dil eğitimlerine olan katkılarını ortaya koymak, geleneksel çocuk oyunlarının anadili eğitiminde daha fazla kullanılmasına katkıda bulunmaktır. Oyunlara başlarken yapılan sayışmacalar ve bazı oyunların içindeki tekerlemeler çocukların diksiyonlarını düzeltmesi açısından oldukça önemlidir. Bu noktada zengin dil özelliklerine sahip geleneksel çocuk oyunlarının rolü inkâr edilemez. Bu nedenle çocuk okul öncesi dönemde etkileşim içerine girebileceği oyunlar oynamalıdır. Çocuk, etkileşim içinde bulunduğu oyunlarda çok farklı karakterlere hayat verirken bu karakterlerin sahip olduğu dil özelliklerini de gözlem ve taklit yoluyla öğrenir. Bunun yanında çocuk oyun esnasında hakkını ararken, kendini savunurken duygu ve düşüncelerini samimi bir şekilde karşısındakilere anlatmaya çalışır. Bu vesile ile çocukların beden dilini kullanma ve başkaları karşısında veya ortamın durumuna göre nasıl konuşmaları gerektiğine dair konuşma becerileri gelişir. Sonuç olarak; çocukluk döneminde hayatımızda önemli bir yere sahip olan oyunlar, dil gelişimimizde ve anadili eğitimimizde oldukça önemlidir. Geleneksel çocuk oyunlarımız ise kültürümüzün, özellikle dil ve anlatım özelliklerimizin nesilden nesile aktarılması için oldukça gereklidir. Çocuklarımızı, okul öncesi dönemde geleneksel çocuk oyunlarımızla daha fazla buluşturmalıyız. Bu sayede unutulmuş geleneksel çocuk oyunlarımız yeniden hayat bulurken unutulmaya yüz tutmuş birçok geleneksel çocuk oyunumuzu da unutulmaktan kurtarabiliriz. The Effect Of Traditonal Children Games On Mother Tongue Introduction-‐Aim: People think via words.When we want to explain things to others, we can only tell them by using words from the most negligible to the most complicated emotions and thoughts (Demirel, 1999:26). Children mostly learn many words, idioms, proverbs or meaning cases related wıth their mother tongues in games they play. Because games are life scenarios in the worlds of children. The aim of this study is to exhibit the contribution of traditional children games on language education of children in pre-‐school period and contribute to be used of traditional children games in mother tongue education. While starting a game, making a count to decide who will be ‘it’ and nursery rhymes in some games are quite important in terms of correcting elocutions of children. In this point, the role of 1 2 mehmet akif ersoy üniversitesi, [email protected] mehmet akif ersoy üniversitesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 2 traditional children games, which have prosperous language characteristics, can’t be denied. Because of this, children should play games in which they can have interactions in pre-‐school period. While children are animating different characters in games, they also learn language characteristics of these characters by observing and imitating. Besides, while children are demanding justice in games, they try to tell their emotions and thoughts to others sincerely. So, speaking abilities of children in differerent situations and ability of using body language develop. As a result, games which have an important place in childhood are quite important in our language development and mother tongue education. And our traditional children games are quite necessary to be transferred of our culture and specially language and expression characteristics from generation to generation. We should bring our children together with our traditional children games more often in pre-‐school period. Thus, while some forgotten traditional children games are arising again, we can save many of them, which are about to be forgotten, from being forgotten. Key words: Child, traditional games, mother tongue Anahtar Kelimeler: çocuk, geleneksel oyun, anadili I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 3 Çocukların Problem Çözme Becerisi ve Dil Gelişiminde Bilmece ve Tekerlemelerin Önemi Ömer Yavuz1, Oğuzhan Yavuz2, Melek Gül Eyigün3 GİRİŞ: Çocukların herhangi bir materyale destek duymadan oynadığı oyunların başında tekerleme ve bilmeceler gelir. Tekerlemeler aliterasyon, asonans gibi ahenk unsurlarının kullanıldığı, zorlu sözcüklerin tekrarından müteşekkil metinlerdir. Bilmecelerse dinleyenleri hayali bir problem durumuyla karşılaştıran düşünce unsurlarıdır. Çocukların hem dil gelişimlerini hem de sosyal gelişimlerini destekleyecek bu oyunların Türk kültürünün aktarımında önemli bir rolü vardır. GELİŞME: Bu edebi türleri gelişim psikolojisi ekseninde değerlendirecek olursak; bilmecelerin ve tekerlemelerin çocukların bilişsel, duyuşsal ve devinişsel gelişim alanlarına da faydaları olduğu görülür. Tekerlemeler sayesinde çocuklar yeni kelimelerle karşılaşır; kelimelerin nasıl boğumlanması gerektiğini uygulayarak öğrenir. Toplum içinde sırayla konuşulduğundan; birlikte hareket edildiğinden çocuklarda güven duygusunu geliştirir ve çocuklara birlikte hareket etme becerisini kazandırır. Çocuk, bilmeceler sayesinde karşılaştığı problem durumu karşısında çevresindeki arkadaş grubuyla birlikte aynı konu hakkında birçok düşünce üretildiğine şahit olur. Aynı anda sırayla sunulan bilgileri muhakeme eder. Bunlar hakkında düşünür. Demokrasi kültürü edindiği gibi istişarenin önemini de kavrar. Problem çözerken karşılaşılan durumlar, olaylar, kişiler onun için birer tecrübe olur. Bilmeceler ve tekerlemeler aracılığıyla çocukların kelime dağarcıkları ve problem çözme becerileri gelişir; böylece çocuklar olumsuz alışkanlıklardan kurtulmak için başka bir yol edinmiş olurlar. Bu yüzden zihinsel bir similasyon yöntemi de diyebileceğimiz bir düşünce etkinliğiyle ipuçlarını da takip eden çocuklar aktif bir oyun ortamı içinde beraberce bir çözüme ulaşır. Bazen de birbirleriyle yarışarak daha eğlenceli bir oyun ortamı oluştururlar. Tekerleme ve bilmeceler çocukların iletişim ve atılganlık becerilerini de olumlu yönde etkiler. İşte bu çalışmada Divan-‐ı Lügati't Türk'te ilk örneklerini gördüğümüz tekerlemelerin, bilmecelerin Orta Oyunu'ndan, Meddah'a; Masallardan Halk Hikayeleri'ne kadar uzanan sözlü kültürün içindeki yerine de değinilerek toplumun her kesimini ilgilendiren; ama en çok da çocukların oyun sahasında yeri olan türler oldukları anlatılmıştır. Tekerleme çeşitleri, örnekleri; bilmece çeşitleri, örnekleri antoloji mahiyetindeki çeşitli kitaplar da taranarak ortaya konmuş, çocukların gelişim alanlarına olumlu katkıları örnekler verilerek açıklanmıştır. SONUÇ: Çocukların oyun ortamında kullanmış oldukları tekerlemeler ve bilmeceler aracılığıyla konuşma becerileri, sözcük dağarcığı gelişir. Kendini rahat ifade etme ve düşüncelerini açıklama alışkanlığı kazanılır. Bu tip bir ortamda çocuk, yeni kelimeler öğrenir, daha doğru ve kurallı cümleler oluşturmayı öğrenir. Öğrendiği sözcükler vasıtasıyla arkadaşlarına bir şeyler sunmayı, onları dinleyip anlamayı, bütün bu yollarla birlikte dili doğru kullanmayı öğrenir. Bilmeceler ve tekerlemelerin özellikle zihinsel becerilerin geliştirilmesinde de büyük önemi vardır. Bu etkinlikler çocuğun algılama, eleştirel düşünme, sorgulama, yargılama, analiz, sentez, değerlendirme, problem çözme, mukayese yapma, hızlı kavrama, akıl yürütme, ön görüde bulunma gibi üst biliş becerilerini de olumlu anlamda desteklemektedir. 1 Zeytinburnu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] Zeytinburnu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] 3 Zeytinburnu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 4 TARTIŞMA: Türkiye'de çocuk oyunları dünyada olduğu gibi bir modernleşme sürecinden geçmektedir. Geleneksel özellikleri aktaran tekerleme ve bilmecelerin yerini internet, bilgisayar oyunları gibi bireyselliğin ön planda tutulduğu yeni oyunlar almıştır. Bu da çocukların özellikle iletişim becerilerini ve sözcük dağarcıklarını olumsuz etkilemektedir.Yapılacak yeni düzenlemelerle birlikte kültürümüze özgü tekerlemeler ve bilmecelerin yer aldığı oyunların öğretilmesiyle bu sorunların da önüne geçilmiş olacaktır. Anahtar Kelimeler: Çocuk, edebiyat, dil gelişimi, bilmece, tekerleme I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 5 Göçebe Kırgızların Çocukları Sosyalleştirme Kültüründeki Halk Oyunlarının Yeri Akmatali Alimbekov1, Akmatali Alimbekov2, Akmatali Alimbekov3 Halk oyunlarının genelinde ulusal örf adet, gelenekler sık yer almıştır. Çocuk oyunlarında etnokültürel değerler büyüklerin hayatına göre zengin ve doğal kalıbında saklanmıştır. Halk oyunlarının çoğunda hayatsal tecrübeleri büyüklerden küçüklere iletim modeli oluşturulmuştur. Oyunlar ile çocukların etnik yönden kendini özdeşleştirmesi gerçekleştirilmiştir. Çocukların oynarken etnik kültürel çevresi, büyüklerin hayatsal kural gelenekleri ile karıştırılmıştır. Dolayısıyla halk oyunları kırgızların yaşamsal suretini, yaşam koşullarını, çalışma faaliyetlerini, vicdan, kıvanç hakkındaki anlayışlarını, kahramanlığını, sabrını, şenliği, zihni çevik, çetrefil, zafere ulaşmak azminin nesillerde yeniden ortaya çıkmasını, her nesili insan sayısına eklenmesini, toplumun haklı üyesi olarak oluşmasını sağlayıcı etnokültürel sosyalleştirmenin en küvvetli ve etkili görgüsü olarak bakmak mümkündür. Çocukları sosyalleştirme açısından göçebe kırgızların çocuklar çevresinde yaygınlaşan oyunlarını genel olarak aşağıdaki tiplere ayırabiliriz: 1. Çocukları harekete, sıcak ve soğuğa karşı dayanıklı olma, sağlığını iyileştirme, konuşma dilini geliştirme, kendi çevresini öğrenerek konuşma tecrübesini göstermeye yönelik oyunlar. 2. Savaşçılığa, vatan severliği aşılayıcı oyunlar. 3. Çalışkanlığa yöneltici oyunlar. 4. Halk geleneklerini koruyucu, taşıyıcı, geliştirici oyunlar Çocuk beşikten sonra kelime anlamlarını biraz anlamaya başladığında şımartmak anlamındaki ‘Sal, sal bilek’ şarkısıyla çocuğun kollarını ayaklarını değiştirerek avuca alarak şımartarak, hareketli alıştırmaları yaptırmaya başlanır. Her gün tekrarlanan bu tür pedagojik eylem ile çocukta göçebe toplumun her üyesinden talep edilecek cesur, kahraman sıfatları oluşmadan çocuk ile veli arasında doğal yakınlık duyusu oluşturulmuştur. Çocukların kelime hazinesi ile birlikte onların zihinsel yeteneğini, tanım tecrübelerini geliştirmeye yönelik oyunlar da yaygındır.. Sunumun tam metninde söz edilecek olan «Утушуу», «Упай», «Киште», «Тогуз коргоол», «Чатыраш», «Уюм тууду», «Топ таш», «Тап-‐тап кара куш, таба албасаң отко түш», «Топур-‐топур кайра кач, таба албасаң кайра кач», «Учту, учту» oyunlar ve başka oyunlarla dünyayı tanıma, zekasını, yeteneklerini geliştirme görevleri göz önüne alınmıştır. Göçebe kırgızların çocukları biraz büyürken büyüklerin gördüklerinin yardımıyla ağaç budaklarından yay, kılıç yapıp savaşçı, yeteneklerinin bazılarını oyun şeklinde yenileyerek, tekrarlamaya alışmışlardır. Bu tür oyunlar genel olarak hayvancılık ve savaş yeteneğinin öğretmenin en etkili yoludur. Dolayısıyla oyun kuralları çok zor olduğundan çocukların dayanıklılığı, vicdani değerlerini ölçme değerlendirme aleti olarak oyun sürecinde fark etmişlerdir. Anahtar Kelimeler: Göçebe Kırgızlar, Çocuk Oyunları , Halk gelenekleri, Sosyalleşme 1 Kırgızistan-‐Türkiye Manas Üniversitesi., [email protected] Kırgızistan-‐Türkiye Manas Üniversitesi., [email protected] 3 Kırgızistan-‐Türkiye Manas Üniversitesi., [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 6 Çocuk Oyunlarının Çocuklara Milli Kültürel Değerlerin Aşılanmasında, Onların Ahlak ve Eğitiminin Gelişmesinde Rolü Fidan Kasımova1 Çocuk oyunları eskiliği ve çağdaşlığı ile her zaman ilgi odağı olmuştur. Belirtmek isteriz ki, bu oyunlar bir yandan çocuklara estetik zevk verir, diğer yandan onlar serbestliğe öğrenir, pratik harekete geçiyor. Çocuğun entelektüeli de oyun sırasında gelişir. Ancak oyun öyle olmalıdır ki, bunun aracılığıyla o, dünyayı idrak etsin ve kimlik gibi formalaşa bilsin. Çocuk oyunları sanki onu gelecek hayata hazırlar. Oyun bebeğe kendi kimliğini geliştirmesine yardımcı olur. Ona kollektivde çalışmak, başka insanların arzu ve isteklerini dikkate almak yeteneği aşılayar. Çocuğun beyinində çeşitli çocuk oyunları sırasında ona okulda öğretim predmetlərinə ulaşabilmek açısından daha iyi yardımcı olacak ilişkiler oluşur. Ayrıca, oyun çocuğun davranış ve terbiyesinde en etkili yöntemdir. Oyun çocuklar için bir tür bebekliğini rahat yaşamasıdır. Çocukluk zamanını oyunsuz tasavvur etmek olmaz. Oyun sırasında bebek büyük zevk alır. Oyunda çocuklar kendi fikirlerini, hiss, arzu, bağımsızlığını, yaratıcılık yeteneklerini, fantaziyasını sergiliyor. Çocuk oynamayı bilmelidir. Bu arada da yardıma çocuk folkloru gelir. Çocuk folkloru çocuğun yaratıcılık tezahürlerini güçlendirir, fantaziyasını uyandırır. Yaratıcı kişiliği zenginleştiriyor, çocuğun hayatı daha ilginç ve içerikli olur. Çocuk folklorundan yararlanarak biz çocukları çeşitli halk adet ve gelenekleri ile tanıştırıyoruz. Folklordakı oyunlar çocuklara doğma vatanı sevmek, onun kültür ve mirasına saygıyla yaklaşmak hisleri aşılar, onların estetik terbiyesinin önemli bölümünü oluşturmaktadır. Başka halkların oyunları ile tanışma çocukların beynelmilel ruhta terbiyesinin bir parçasıdır. Genellikle, çocuk oyunları oldukça çeşitlidir. Azerbaycan folkloruna bakıldığında çocuklara ilginç olacak eski tarihe sahip oyunlarla karşılaşıyoruz. Bu oyunlar arasında çeşitli eşyalarla oynanılan oyunlar var. Örneğin, "Kirmə", "Mendil ver", "Sultan", "Hendeğe düşme" ve s. Bir kısmı ise eşyalar olmadan oynanmaktadır: "Benövşe", "Şenlik", "Enzeli", "El üste kimin eli" vb. Başka kısım oyunlar da var ki, bunlar daha sonraki dönemin ürünüdür. Bunlar ise sadece söz aracılığıyla oynanmaktadır. Bu tipte oyunların temelini bilmeceler, yanıltmaclar oluşturuyor. Günümüzde de çocuklar internet kaynaklarının kullanımı ile de oyun oynuyor. Onların gelişiminde resim boyama, çeşitli pazıllar kurma da büyük rol oynuyor. Anahtar Kelimeler: folklor, çocuk oyunları, milli kültürel değerler, ahlak, eğitim. 1 Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Folklor Enstitüsü, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 7 Değerler Eğitiminin Müzikli Oyunlar Aracılığı ile Kazandırılması Ömür Bütev Dolğun1 Çağdaş eğitim kuramcılarından biri olan John Dewey’in “yaşayarak öğrenme” anlayışının (Kaya:2012,259), günümüz eğitim anlayışına yön verdiği ve biçimlendirdiği söylenebilir. Dewey’in anlayışının kabul görerek yaygınlaşması sonucunda geleneksel ezberci eğitim anlayışının yerini bu anlayış almaya başlamıştır. Bu açıdan düşünüldüğünde; günlük yaşantıdaki değerlerin eğitim yoluyla bireye kazandırılması ve pekiştirilmesi mümkündür. İnsanoğlunda doğuştan var olan içgüdülerin yanında; sonradan edinilen değerlerin de önemli olduğu bilinmektedir. Toplumsal yaşantıyı oluşturan öğelerden biri olan değerler, bu yaşantıyı belirli bir düzene oturtmak amacıyla insanlar tarafından oluşturulmuştur. Bir bireyin toplum içinde kabul görebilmesi ve toplumun yaşantısına uygun bir duruma gelebilmesi için; toplumda geçerli olan değerlere uyması beklenir. Zamana ve ortama bağlı olarak değişen değerlerin yanında; her zaman ve her ortamda geçerli sayılan değerler de vardır. Çeşitli kültürlere bakıldığında farklı değerlere rastlamak mümkündür ancak genel olarak değerlerin birtakım ortak yönlerinin ve benzerliklerinin olduğu gözlemlenebilir. Eğitimin dayandığı değerlerin yanı sıra; toplumda var olan değerlerin de eğitim aracılığı ile kazandırılması mümkündür. Eğitim anlayışının ve eğitim felsefesinin temelinde; bireyin kendisini ifade edebilmesi, toplumda huzurlu, mutlu ve sağlıklı biçimde var olabilmesinin edindirilebilmesinin yanında, toplumdaki değerlere uyum sağlayabilmesinin kazandırılması da bulunmaktadır. Bu açıdan; küçük birer birey olan çocukların da toplumsal yaşantıya daha kolaylıkla ayak uydurabilmesi açısından çok büyük önem arz eden değerler eğitiminin; müzikli oyunlar aracılığı ile kazandırılması ve pekiştirilmesi mümkündür. Çocuklar bu şekilde verilen bir eğitim ile hem daha kolaylıkla bilgi ve deneyimleri öğrenebilecek, hem de edindikleri bu bilgi ve deneyimler daha kalıcı olabilecektir. Bu çalışmada; değerler eğitiminin çocuklara müzik ve müzikli oyunlar aracılığı yoluyla kazandırılabilmesi için bazı örnek alıştırmalar ile öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Değer, Eğitim, Değerler Eğitimi, Müzikli Oyunlar 1 Artvin Çoruh Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 8 Okul Öncesi Eğitiminde Şarkılı Oyunlar Yoluyla Değerler Eğitimi: Nitel Örnek Bir Çalışma Esra Dereli İman1, Semra Kıranlı Güngör2 Okul öncesi eğitimde değerler eğitimi açısından en önemli eğitim aşamasıdır. Bu aşamada oyun çağındaki çocukların eğitiminde oyunlar önemli bir araçtır. Oyun aşamasındaki okul öncesi dönem çocukların şarkılar eşliğinde oyunlar oynayarak daha kolay ve eğlenceli bir şekilde öğrendikleri dönemdir. Bu araştırmada okul öncesi eğitiminde şarkılı oyun yoluyla değerler eğitiminin nasıl kazandırıldığının örnek bir çalışma ile ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla şarkılı oyunlar örnek alınarak her şarkıda işlenen temalara odaklanarak değerler eğitimi içeren şarkılar seçilmiştir. Araştırma, nitel araştırma yöntemiyle çalışılmıştır. Şarkılı oyunların yazılı hali birer metin olarak kabul edilerek, metin üzerinden analiz yapılmıştır. Değerleri içeren şarkılı oyunlar için içeriğine göre betimsel analiz ve/veya içerik analizine tabii tutulmuştur. Yapılan analizler temalarına göre gruplanmıştır. Analizler nitel analiz alanında ve okul öncesi alanında uzman olan araştırmacılar tarafından önce ayrı ayrı kodlanmıştır. Daha sonra kodlar üzerinde ortak bir birliktelik sağlanmıştır. Araştırmanın sonucunda şarkılı oyunlarda arkadaşlık-‐kardeşlik, paylaşım, birliktelik, sorumluluk…vb. değerlerin değerler eğitiminde faydalı olduğu ve yer bulduğu anlaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Okul öncesi, değerler eğitimi, şarkılı oyunlar, nitel analiz. 1 2 ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ, [email protected] ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 9 İlkokulda Derslerde Oynatılan Oyunların Değerler Eğitimi Verilmesindeki Katkısı Asım Arı1 Eğitimde gelişme sağlamış ülkelerde oyunlar öğrencilere değerler eğitimi kazandırmanın yollarından biri olarak görülmektedir. Beden eğitimi ve diğer derslerde öğrencilerin oyunlar içerisinde değer kazanmalarına önem vermektedirler. Ülkemizde oyunlar aracılığı ile değerler eğitimine ne düzeyde yer ve önem verildiği araştırılmaya değer görülmüş ve bu çalışma desenlenmiştir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, ilkokulda derslerde oynatılan oyunların öğrencilere değerler eğitimi verilmesindeki katkısını belirlemektir. Nitel bir araştırma olan bu çalışma, olgubilim yaklaşımı kullanılarak desenlenmiştir. Araştırma Eskişehir il merkezinde yer alan bir devlet biri de özel olmak üzere iki ilkokullarda gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, ilkokul öğretmenlerinden görüşmeyi kabul eden sınıf öğretmenleri oluşturmuştur. Grubun oluşturulmasında amaçlı örneklem tekniklerinden maksimum çeşitlilik örnekleme tekniği kullanılmıştır. Çalışmada öğretmenlerin cinsiyet farklılıkları, yaş farklılıkları, kıdem farklılıkları, okuttukları sınıf düzeyleri, öğrenim durumu farklılıkları bu çeşitliliğin sağlanmasında dikkate alınacak boyutlar olarak karar verilmiştir. Bu çeşitlilikleri, örnekleme mümkün oluğunca yansıtılmasına çalışılmıştır. Araştırmada veriler, görüşme tekniği kullanılarak elde edilmiş ve görüşmeler Mart 2015 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu, araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Sorular açık uçlu soru ve yarı yapılandırılmış görüşme formuna uygun şekilde tasarlanmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Görüşme formlarından elde edilen veriler kodlanarak ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Analize başlamadan önce temalar çalışmanın amacı ve görüşme soruları dikkate alınarak araştırmacı tarafından belirlenmiştir. Özetin hazırlandığı zaman verilerin dökümü devam ettiğinden araştırmanın bulguları ve sonuçlarına özette yer verilememiştir. Anahtar Kelimeler: Eğitsel oyunlar, oyunların değerler eğitimindeki yeri, değerler eğitimi, oyunların eğitime katkısı, ilkokul 1 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 10 Türkiye’de Oynanan Geleneksel Çocuk Oyunlarının Değerler Eğitimindeki Rolü Açısından İncelenmesi Ayşe Aypay1 Çocuklar adeta oyun oynamaya programlanmış varlıklardır. Oyun çocuğun en önemli işidir. Aynı zamanda oyunlar çocukların en hızlı, en kalıcı ve en etkili öğrenme bağlamlarıdır. Çünkü oyun oynarken çocuklar diğer çocuklarla ya da yetişkinlerle kurdukları eğlenceli etkileşimlerle duygusal, bilişsel, toplumsal, bedensel, cinsel ve ahlaksal gelişim alanlarında sürekli olarak uyarılmaktadırlar. Bu nedenle oyun zamanları çocukların öğrenmeye kapılarını en açık tuttukları zamanlardır. Bu değeri açısından oyunlar çocuklara başka yollarla kazandırmakta zorlanacağımız ya da çok zaman alacak öğrenmeleri hızlı bir biçimde içselleştirerek kazandırmamızda en büyük yardımcımızdır. Şüphesiz oyunlarla kazanılacak olan en değerli öğrenmelerden biri de değerlerdir. Değerler konusunda çalışan Schwartz (1992), evrensel olarak paylaşılan on değerden söz etmektedir. Bunlar: Başarı, cömertlik/iyilikseverlik, uyma/uyumluluk, hazcılık, güç, güvenlik, kendini yönetme, uyarılma, gelenek ve evrenselliktir. Bu çalışmada Türkiye’de oynandığı belirlenmiş geleneksel çocuk oyunlarının Schwartz’un (1992) sözünü ettiği evrensel on değeri kazandırmadaki rolünün belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada Türkiye’de oynandığı belirlenmiş ve bilimsel çalışmalarda yer almış geleneksel oyunlardan ulaşılabilen 196 oyun değerlendirmeye alınmıştır. Oyunlar çocuklara değer eğitimi kazandırmadaki rolü ve değeri açısından nitel olarak analiz edilmiştir. Bu analizlerde her bir oyunun Schwartz’un (1992) sözünü ettiği evrensel on değerden hangisine ya da hangilerine vurgu yaptığı belirlenmeye çalışılmıştır. Analizlerde on değer on analiz kategori olarak kabul edilmiştir. Bu kategorilere yerleştirme işleminde yine Schwartz’un (1992) çalışmasında kullandığı her bir değerin kapsadığı kabul edilen ilişkili kavramlarından yararlanılmıştır. Araştırma kapsamında değerlendirilen 196 oyunun 95’inin sadece erkekler tarafından oynanan oyunlar olduğu; 71 tanesinin günümüzde hem kız ve hem de erkekler tarafından oynanmakla birlikte, 5 tanesinin orjinalinde erkek oyunları olduğu; 3 tanesinin sadece kızlar tarafından oynanan oyunlar olduğu; 26 oyunda da bu oyunların alındığı kaynaklarda oynayanların cinsiyetine dair bilgi bulunmadığı belirlenmiştir. Araştırma kapsamında değerlendirilen 196 oyunun 194’ünde “BAŞARI” değerinin ön plana çıktığı belirlenmiştir. “BAŞARI” değeri biri sadece kızlar (evcilik oyunu) diğeri de hem kızlar hem de erkekler tarafından oynanan (yağmur gelini oyunu) iki oyunda vurgulanmamaktadır ki bu oyunlar ortak biçimde gelenek, iyilikseverlik ve uyma/uyumluluk değerlerinin vurgulandığı oyunlardır. “BAŞARI” değerinin ön plana çıktığı oyunlarda başarılması gereken belirlenmiş hedefler vardır ve oyunun amacı da bu hedefleri gerçekleştirip oyunun galibi olmaktır. Bu oyunlarda becerilerin etkili bir biçimde işe koşulması, rakip oyunculardan daha iyi bir performans sergilenmesi ve oyunun sonunda rakiplerin alt edilmesi önemlidir. Bu tür oyunlar başarmak için oynanmaktadır. Araştırma kapsamında değerlendirilen 196 oyunun 81’inde “GÜÇ” değerinin ön plana çıktığı belirlenmiştir. Ancak bu 81 oyunun tamamında “GÜÇ” değeri “BAŞARI” değeri ile birlikte yer almıştır. “GÜÇ” değerinin vurgulandığı 81 oyunun 57’sinin sadece erkek cinsiyetine özgü oyunlar olduğu, 23 1 ESOGÜ, Eğitim Fakültesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 11 tanesinin kız ve erkekler tarafından oynanan oyunlar olduğu; 1 oyunda da oyuncuların cinsiyetine dair bilginin yer almadığı belirlenmiştir. “GÜÇ” değerinin vurgulandığı oyunlarda oyundan galip ayrılan kişi oyunu kaybedenlere hükmetme hakkını elde etmekte, onlara istediği ya da önceden belirlenmiş cezaları verebilmektedir. Bu oyunlarda ayrıca kazanan oyuncular kaybeden oyuncuların oyuncaklarına ya da daha önceden belirlenmiş bir mülküne el koyabilmektedir. Böylece kazanan ya diğerlerini yönetme gücüne kavuşur ya da mal varlığı itibariyle oyundan güçlü ayrılır. Araştırma kapsamında değerlendirilen 196 oyundan “GELENEK” değerinin ön plana çıktığı 4 oyunun biri sadece kızlar tarafından oynanan bir oyun iken; 3’ü hem kızlar ve hem de erkekler tarafından oynanmaktadır. “İYİLİKSEVERLİK” değerinin ön plana çıktığı 2 oyunun biri sadece kızlar tarafından oynanan bir oyun iken; 1’ide hem kızlar ve hem de erkekler tarafından oynanmaktadır. Benzer biçimde “UYMA/ UYUMLULUK” değerinin ön plana çıktığı 2 oyunun biri sadece kızlar tarafından oynanan bir oyun iken; 1’ide hem kızlar ve hem de erkekler tarafından oynanmaktadır. Bu oyunlarda bir kazanan yoktur. Amaç rakipleri alt etmek değildir çünkü rakip yoktur. Bu oyunlarda oyunların kurgusu işbirliğine, toplumsal rollere, yardımlaşmaya, birlikte hareket ederken herkesin iyiliğine olacak bir işi yapmaya dayalıdır. Bu çalışmada on evrensel değerin kazandırılmasındaki rolü açısından değerlendirilen 196 oyundan elde edilen en önemli bulgulardan biri oyunların ağırlıklı olarak “BAŞARI” değerini kazandırıcı bir rol oynadığıdır. Geleneksel oyunlarımız ikinci sırada “GÜÇ” değerini kazandırmada rol oynamaktadır. Ancak geleneksel oyunların diğer 8 değeri kazandırma açısından bir rol oynamadığı belirlenmiştir. Bu haliyle oyunlar değerler eğitimi açısından kaçırılmış bir fırsat gibi görünmektedir. Çocuklarla oynanacak yeni oyunlar geliştirilirken diğer değerlerinde ön plana çıkacağı ya da kazandırılabileceği oyunların kurgulanması bir gereklilik gibi görünmektedir. Anahtar Kelimeler: değer, eğitim, geleneksel çocuk oyunu I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 12 Ramazan Ayını Sevdirmek İçin Düzenlenmiş Geleneksel Çocuk Oyunları Uzm. Muhammed Aydın1 Anadolu ve İstanbul’da, ramazan ayının coşkunluk içinde karşılanması ve “ihyâ” edilmesi kadim bir toplumsal pratik olarak dikkat çekmektedir. Ay boyunca bu amaçla, hem kamusal alanda hem de evde, bütün bir günlük yaşamı inşa eden çok sayıda etkinlik yapılmaktadır ve bunlar gelenekleşmiştir. Ramazana has bu yeni yaşantı içinde yalnız yetişkinlerin değil çocukların da oruç ve ramazana dair unutulmaz intibalar edinmesi esaslı bir gündem teşkil etmiştir. Bu çalışmanın amacı, genellikle Anadolu ve İstanbul’a has olan, ramazan ayını ve oruç ibadetini çocuklara sevdirmek için büyüklerin icat ettiği; tekne orucu, oruç satma, bir sonraki ramazan ayını iple çekme, sadaka taşı gibi günümüzde artık uygulaması pek görülmeyen kültürel oyunlara dikkat çekmeye çalışmaktır. Çocukların kendi aralarında oynayamadığı, büyükler tarafından çocuklar için hazırlanan ramazan ayına mahsus bu oyunların -‐çocuklara bir değerin sevdirilmesi ya da bir alışkanlığın oyunla kazandırılması adına-‐ gelenekten somut örnekler olabileceği düşünülmüştür. Anahtar Kelimeler: Ramazan, Oruç, Oyun, Tekne Orucu, Oruç Satma 1 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, [email protected] I. ” “İnsan gelişimi biyolojik olgunlaşma ve sosyalleşmedir. Hayat boyu süren sosyalleşme, toplumun bir bireyi olma sürecini içerir.” (Kağıtçıbaşı, 2000: 47) Doğumu ile birlikte eğitim sürecine giren, yaşamının her anını farklı tür, içerik ve düzeyde eğitim ile geçiren insan, bireysel ve toplumsal yaşamdaki tüm etkinlikleri büyük oranda eğitim ile öğrenir. Bu nedenle eğitim, toplumsal yaşamın tüm alanlarını ve kurumlarını etkileyen toplumsal bir olgu durumuna gelmiştir. İnsanı yetiştirmek olarak tanımlanabilecek eğitim, ancak sistemli bir biçimde yapılırsa amacına ulaşabilir. Bu nedenle eğitim sistemlerinin değişen ve gelişen günümüz şartlarına göre yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Okul öncesi eğitiminin yaygınlaşması ile birlikte çocuklar büyüme ve öğrenme zamanlarının önemli bir bölümünü okul öncesi eğitim kurumlarında geçirmektedirler. Bu kurumlar çocuğu ilköğretime başlamadan önce bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal bir bütün olarak desteklemeyi amaçlamaktadır Okul öncesi eğitime sayısız malzeme sağlayacak olan ve Somut Olmayan Kültürel Miras olarak adlandırılan halk bilim materyalleri, çocukların yaş ve gelişim özellikleri göz önünde bulundurularak , çocuğun bilişsel-‐dil, sosyal duygusal alanlarda gelişiminin %70’ini tamamladığı bilinen bu dönemde eğitim kurumlarında uygulanan program ve etkinlikler içerisinde yer verilmesinin ve bir çok değeri çocuğun doğal yollarla öğrenmesinin sağlanması ve kalıcı hale getirilmesi, kültürün kuşaktan kuşağa aktarımına katkı sağlamada çok önemli bir rol oynayacaktır. Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: Okulöncesi, eğitim, kültürel miras 1 ÖZEL ÜMRANİYE İRFAN ANAOKULU, [email protected] ÖZEL ÜMRANİYE İRFAN ANAOKULU, [email protected] 3 ÖZEL ÜMRANİYE İRFAN ANAOKULU, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 14 Saha Bölgesi Masa Oyunları ve Çocukların Zihinsel Gelişimi Üzerinde Etkileri? / Настольные Игры Народа Саха И Их Влияние На Интеллектуальное Развитие Детей 1 Fidan Kasımova / Мария Баишева Во введении доклада обоснуется и подчеркивается, что в философско-‐мировоззренческом учении народа саха прослеживается нетрадиционный взгляд на мир человеческого познания. Основываясь на историко-‐этнографические исследования, автор обращает внимание, что природная сметливость, интеллектуальная незаурядность, находчивость являются важнейшими условиями в выживании и созидании жизни в суровых природно-‐климатических условиях Севера. Потому развитие интеллектуальных способностей детей у народа саха всегда является наиважнейшей задачей в их развитии. Автор описывает множество национальных настольных игр, которые способствуют развитию интеллекта и креативности. В докладе раскрываются: цель, содержание, результаты изучения о влиянии национальных игр на развитие интеллекта и креативности детей. Anahtar Kelimeler: Учение Айыы, народ саха, познание, национальные игры, дети, исследование, интеллект, креативность. 1 Северо-‐Восточный федеральный университет, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 15 Çocukların Hayallerindeki Oyuncaklar Asuman Seda Saracaloğlu1, Nisa Başara Baydilek2, Betül Altay3 Çocuğun etkileşime girdiği kişiler, karakterler, hayvanlar, fiziksel ortam, oyuncaklar ve diğer materyaller çocuğun oyunu üzerinde büyük etki yapmaktadır ve çocukların ilgi alanları kendilerine sağlanan şartlardan ve kendilerinden beklenen davranışlardan oldukça etkilenmektedir. Bunun yanı sıra çocukların oyun oynamak için kullandıkları materyaller onların sağlıklı gelişimlerinin araçlarıdır. Evde yapılmış ya da üretilmiş olsun, her türlü oyuncak çocukların kendi yeteneklerini keşfetmelerini sağlamaktadır. Çünkü çocuklar; “oyuncak” adı altında üretilmiş materyalleri, yakın çevresindeki bireylerin onun için hazırladığı “oyuncak” olarak değerlendirilebilecek materyalleri, kendilerinin “oyuncak” gözüyle görüp bu şekilde değerlendirdikleri materyalleri; oyunlarına “oyuncak” olarak katabilmektedirler. Oyuncaklar günümüzde çok çeşitlidir. Farklı maddelerden yapılmış, farklı renklerde ve farklı özellikte olabilirler. Oyuncakların seri üretimle, çok uygun fiyatlardan çok yüksek fiyatlara kadar olan geniş bir aralıkta çocuklara hazır olarak sunulabilme imkanı artmıştır. Günümüzde yaşamın her alanında giderek artan endüstrileşme ve tüketim kültürünün, çocuk imgesini, çocuk oyun ve oyuncaklarını da şekillendirmekte olduğunu öne sürülmektedir. Bunun yanı sıra en iyi oyuncağın, çocuğun tekrar tekrar oynamak isteyeceği ve her defasında ona daha çok oyun ve daha fazla haz veren oyuncak olduğu da belirtmektedir. Oyuncak çocukta merak uyandırmalı, kasları çalıştırmalı, girişimciliği ve düş gücünü arttırmalı, çocuğu problem çözmeye yönlendirmelidir. Çocuk oyuncaklarına dışardan müdahalelerin seri üretim sonucu yoğunlaştığı düşünülürse, çocukların büyük oranda hazır sunulan oyuncaklar arasından seçim yapma durumunda olduğu ortaya çıkacaktır. Bu da çocukların hayatında önemli bir yere sahip olan oyuncakların çocukların tercih ve isteklerine ne kadar uygun olduğunu tartışılabilir bir konu haline getirebilmektedir. Çocuk oyunları ve oyuncaklarının, tıpkı çocukluk gibi, tarihsel süreçte farklı anlamlar taşımış ve niteliksel olarak değişime uğramış olduğunu öne sürmekte ve bunun sonucu olarak da çocukluğun değişim izlerinin, oyun ve oyuncak dünyasından da izlenebilir olduğu söylenebilir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı anaokulu 3, 4 ve 5 yaş çocuklarının hayallerindeki oyuncaklarla ilgili bilgi toplamak olarak belirlenmiştir. Bunun sonucunda çocukların oyuncağa yükledikleri anlamın, oyuncaktan beklentilerinin ve bunlara paralel olarak da oyuncak tercihlerini etkileyen şartların ortaya çıkarılabileceği düşünülmektedir. Ortaya konulan konunun ve çalışılacak çocukların yaş gruplarının özellikleri göz önüne alınarak araştırma nitel araştırma yöntemiyle desenlenmiştir. Bu doğrultuda çalışma bir olgu bilim çalışmasıdır. Çünkü çalışma dahilinde çocukların oyuncaklara ilişkin düşünce ve beklentileri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Olgu bilim araştırmasında çalışma grubunun ilgilenilen tecrübeyi yaşayan ya da yaşamış olan kişilerden oluşturulması beklenmektedir. Çünkü ilk elden ve sübjektif bilgi toplanması amaçlanmaktadır. Dolayısıyla örnekleme stratejisi amaçlıdır. Bu amaç dahilinde bir anaokuluna devam eden 3, 4 ve 5 yaşlarındaki çocuklardan hayallerindeki oyuncakların resimlerini çizmeleri istenecek ve daha sonra çizdikleri resimler ile ilgili onlarla 1 adnan menderes üniveristesi eğitim fakültesi, [email protected] adnan menderes üniveristesi eğitim fakültesi, [email protected] 3 adnan menderes üniveristesi eğitim fakültesi, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 16 görüşmeler yapılacaktır. Çalışma esnasında karşılaşılabilecek problemlerin tespit edilip en uygun şekilde üstesinden gelebilmek için stratejiler belirleyebilmek için öncelikle pilot çalışma gerçekleştirilecektir. Pilot çalışma dahilinde gene aynı şekilde bir anaokuluna devam eden 3, 4 ve 5 yaş çocuklarıyla planlanan şekilde görüşmeler gerçekleştirilecektir. Hem pilot çalışmada hem esas çalışmada çalışma grubuna çocuklar gönüllülük esasına göre alınacaklardır. Görüşmelerde çocuklara çizimini yaptıkları hayallerindeki oyuncaklarla ilgili düşüncellerini, beklentilerini, isteklerini öğrenmeye yönelik sorular yöneltilecektir. Bu görüşmeler sonucunda elde edilecek veriler içerik analizine tabi tutulacaktır. Böyle bir araştırmanın çocukların oyuncaklardan beklentileri ve çocuklara oyuncaklarla ilgili sunulan fırsatların çocukların isteklerine ne kadar uygun olduğu konusunda bilgi sahibi olunmasına yardımcı olacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: oyuncak, okul öncesi, çocuk I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 17 Halk Oyunlarında “Karı” (Kadın) Karakteri Şebnem Huseynova1 Oyun-‐ insanların belirli beceri ve yeteneklerini geliştiren, eğlence, zevk ihtiyacını karşılayan, stresi atmakta yardımcı olan kültürel faaliyet türüdür. Aslında oyunlar uzun kış gecelerinin olmazsa olmazlarındandır. Halk oyunları mansup olduğu halkın etnosunu temsil eder, kültürünü, tarihi gelişimini gösterir. Günümüzde halk oyunları kültürün önde gelen bileşenlerinden birine dönüşmüştür. Bir zamanlar asırlık tarihi olan halk oyunlarının nesilden-‐ nesile transferinde bir durgunluk yaşandı. Son yıllarda tüm dünyada bu oyunların yoğun araştırma ve tanıtım çalışmasında yoğun bir gelişme gerçekleşir. Halk oyunlarının geliştirilmesi, hem azyaşlılar, hem de yetişkinler arasında tebliğinin büyük önemi var. Çünkü halk oyunları hayatın duygusal parçası olup insan düşüncesini, texeyyülünü zenginleştiren önemli bir araçtır. Her halkın kendisinin geçmişten süzülüp gelen oyun geleneği var ki, bu gelenek diğer halkların geleneğinden ciddi şekilde farklıdır. Mövzuca, içeriği farklı olan halk oyunları hem de kahramanların, imgeler dünyasının zenginliği ile seçilir ve farklıdır. Bildiride işte bu karakterlerden biri hakkında sohbet açılacak. Aynı karakter "karı" karakteridir. Diğer folklor örneklerinde olduğu gibi, halk oyunlarında da karı karakterine rastlıyoruz. "Karı" bazı oyunlarda arsa hattının merkezinde, bazı oyunlarda ise yardımcı karakter olarak görünür. Bu karakterin mitolojik kökü Ulu Anaya dayanıyor. Karı imgesinin Ulu Anadan dönüşümü onaylandı. Bildiğimiz gibi, olumlu imge olan Ulu Anadan sonraları hem olumlu, hem de olumsuz yönleri yansıtan örnekler dönüşümü onaylandı. Bunun içindir ki, diğer folklor örneklerinde olduğu gibi, halk oyunlarında da karı imgesinin fonksiyonu, özelliği farklıdır. Texnokratik bir yüzyılda bile halk oyunları önemini koruyor. Bu örnekleri günümüzde tebliğ etmekte bilgisayar oyunları bedelsiz araçtır. Dünya tecrübesine göre diye biliriz ki, karı karakteri hem de bilgisayar oyunları için uygun imgedir. Anahtar Kelimeler: Oyun, halk, karı, karakter, Ulu ana, örnek 1 AMEA FOLKLOR ENSTİTÜSÜ, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 18 Okul Öncesi Dönemde Ebeveynlerin Çocuklarına Oyuncak Seçimi Tercih Nedenlerinin İncelenmesi Belgin Parlakyıldız1, Vesile Turan2 Oyun oynama her yaştaki çocuğun önemli bir ihtiyacıdır. Oyun çocuğun en önemli işi, oyuncaklar ise en önemli araçtır. Oyun, vakit geçirmeye yarayan belli kuralları olan eğlence olarak tanımlanabilir. Oyuncak ise, çocuğun zihinsel, bedensel ve psiko-‐sosyal gelişimlerinde yardımcı olan, hayal ve yaratıcılığını geliştiren malzemelerdir. Günümüzde farklı renkte, farklı malzeme ve farklı özellikte birçok oyuncak vardır. Oyuncağın en iyisi, çocuğun tekrar tekrar oynamak isteyeceği, her defasında çocuğa zevk veren oyuncaklardır. Oyuncak çocuklarda merak uyandırmalı, kaslarını çalıştırmalı, çocuğu problem çözmeye yönlendirmelidir. Okul öncesi dönemde çocuklar oyun malzemelerine büyük ilgi duymaktadırlar. Bu noktada ebeveynlere düşen büyük görevlerden biri de çocuğa uygun oyuncak sunmalarıdır. Bu araştırmada anasınıfına devam eden altı yaş çocuğuna sahip ebeveynlerin oyuncak seçiminde dikkat ettikleri noktaları belirlemektir. Çalışma grubunu İstanbul ilinde Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde yer alan anasınıflarına devam eden 6 yaş grubu çocuğa sahip (N=50) ebeveyn oluşturmaktadır. Araştırmada nicel ve nitel teknikler birlikte kullanılmıştır. Veriler araştırmacı tarafından geliştirilen anket ve velilerle birebir görüşmelerle elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Okul öncesi, oyun, oyuncak, oyuncak seçimi 1 2 İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, [email protected] İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 19 Koleksiyoner Kutu Oyunu Neriman Özcan1, Meryem İnci Günay2 Oyun ;çocuğun bilişsel ,duyuşsal ve devinişsel gelişimine katkıda bulunan en önemli unsurlardan biridir.Çünkü hayatta kazanılması gereken birçok yeti ,oyun çağında elde edilir.Başka bir ifadeyle oyun ,bireyin gelişiminde belirleyici bir rol oynar. Eğitimin çocukta yaratmaya çalıştığı değişim ve gelişim sadece anlatım yoluyla elde etmeye çalışmak ,çocuktan uzak bir uygulama izlemektir.Oysa kalıcı öğrenmeler ;bilgi ,çocuğun algılayacağı yolla sunulduğunda sağlanır.Bu nedenle oyunla başlayan ve içinde oyun barındıran her türlü öğrenme ortamının verimliliği oldukça yüksektir.Piaget,'Oyun ,özümleme yoluyla gerçekleşen bir çeşit uyumdur,'diyerek oyunu ,çocuğun dış dünyadan aldığı uyaranları özümlediği ve uyum sistemine yerleştirdiği bir yol olarak görmüştü. 5.sınıf öğrencileri ile uygulanan projede öğrencilerin sanat yapıtlarındaki değerleri görmeleri sağlanmış ,simgeleri estetik ve anlatımsal nitelikleriyle algılayabilmeleri için örnekler üzerinde durulmuş ,öğrenciler bu bilgi ve deneyimleri ışığında ,sanat akımları dönem sanatçıları ve eserlerinden oluşan kutu oyunları tasarlanmıştır.Böylece öğrencinin aktif olduğu ve kalıcı öğrenmenin sağlandığı bir öğrenme ortamı oluşturulmuştur.Oyunlarla öğrenmeyi sağlayan ,sanatsal ürünlere olan ilgiyi artıran bu çalışmalarda her grup kendi oyununu ve kutusunu tasarlayıp bunu arkdaşlarıyla paylaşmıştır. Koleksiyoner oyunuyla da öğrencilerin sanat eseri görsel dağarcığı geliştirilip estetik bakış açısı kazandırılarak sanat eğitiminin temeli atılmıştır. Anahtar Kelimeler: sanat akımları ,sanatçılar,oyun 1 2 bursa özel kültür okulları, [email protected] bursa özel kültür okulları, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 20 ‘Kentleşmede Çocuğa Görelik’ İlkesinin Oluşturulması ve Bu Çerçevede Çocukluğumuzdaki Oyunların Önemi Erol Erdoğan1 Seksek, ip atlama, mendil kapmaca, bezirgânbaşı, kutu kutu pense, sek sek, çelik çomak, misket, isim şehir, birdirbir, saklambaç, hımbıl, istop, yakar top, mangala, kör ebe gibi çocukluğumuzun oyunları, modernleşme sürecinde yerini bilgisayar ve internet oyunlarına bıraktı. Dolayısıyla çocukluğumuzun oyunları ‘eski’, ‘geleneksel’, ‘unutulmuş’, ‘kaybolmuş’ gibi negatif anlama sahip kelimelerle ifade edilmeye başlandı. 1998’den itibaren gerçekleştirdiğim araştırmalarım sonucunda gördüm ki, bundan onbeş-‐yirmi sene öncesine kadar Türkiye’de oynanan oyunların sayısı 1000’den fazladır. Geniş perspektiften bakınca ‘oyun’ meselesinin kültür ve medeniyet krizlerimizle doğrudan ilgili olduğunu görürüz. Oyunların yüz yıllar içinde aldığı formda din, kültür, edebiyat, sanat yani medeniyete ve hayata dair her şey var. Bunun yanında, oyunların hayatımızdan kayboluş gerekçeleri kültürel, siyasi, ekonomik ve sosyolojik süreçlerin bir parçası. Daha yakından bakıldığında, oyunların terk edilişinde, kentleşme, köyden şehre göç, geniş aileden çekirdek aileye geçiş, çalışma hayatının değişimi, ebeveyn çocuk ilişkileri gibi güçlü değişim araçlarının varlığını tespit ederiz. Çocukluğumuzun oyunları topluma ve çocuğa yeniden kazandırılabilir. Bunun için öncelikle ‘toplumun oyunlar konusundaki ezberinin bozulması’ gerekir. Oyunların ‘oynanmıyor’ olmasında en büyük suç ‘büyükler’indir. Çünkü oyunları terk eden büyüklerdir. Buna rağmen, büyükler ‘Çocuklar oynamıyor, sokağa çıkmıyor, internetin başından ayrılmıyor, şehirlerde oyun yeri yok.’ diyerek suçu kendisi dışındaki unsurlara yüklüyorlar. Tebliğ planım şöyledir; Birinci bölümde, 1998 yılından itibaren yürüttüğüm çocukluğumuzun oyunları derleme, yazma ve kitaplaştırma çalışmalarım hakkında bilgiler vereceğim. İkinci bölümde, büyüklerin ve toplumun oyunlara yanlış yaklaşımlarımdan örnekler vererek bu yaklaşımların analizini yapacağım. Üçüncü bölümde, oyunların topluma yeniden kazandırılması ve yeniden oynanır hale gelmesinin nasıl sağlanacağına dair önerilerimi paylaşacağım. Dördüncü bölümde ise bir süreden beridir oluşturmaya çalıştığım ‘Şehircilikte çocuğa görelik ilkesi’ üzerinde duracağım. Bu ilke şehirleşmede yeni bir paradigma anlamına geliyor. Çünkü ‘Şehircilikte Çocuğa Görelik’le ilgili bir gündemin başlatılması dahi kentleşme politikalarında entelektüel bir açılıma vesile olacak ve uygulamalarda iyileşmeler sağlayacaktır. ‘Şehircilikte Çocuğa Görelik İlkesi’ şehirde çocuklar için mekân ve etkinlik yapılmasından daha vizyoner ve dominatiftir; paradigmal bir tercihtir. Anahtar Kelimeler: Şehirleşmede Çocuğa Görelik, Çocukluğunuzdaki Oyunlar, Çocuk Oyunları, Kentleşme. 1 Serbest. Çocuk Oyunları Araştırmacısı; İlahiyatçı-‐Sosyolog, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 21 Ailelerin 0-‐6 Yaş Çocuklara Yönelik Oyuncak Seçimlerindeki Kriterlerin İncelenmesi Özlem Cir1 Oyunun ne olduğu ya da ne olmadığı ile ilgili olarak alan yazını incelendiğinde çeşitli tanımlamalar karşımıza çıkmaktadır. Bütün bu tanımlama ve görüşlerin ortak noktası oyunun çocuğun en büyük ve en önemli işi olduğudur. Oyun denildiğinde ilk akla gelen çocuklar için vazgeçilmez olan oyuncaklardır. Oyuncaklar, çocukların gelişim basamakları boyunca çevreleriyle etkileşimlerini sağlayan, hareketlerine düzen ve sınır getiren, bedensel gelişimlerinin yanı sıra, zihinsel, duygusal ve psiko-‐sosyal gelişimlerini destekleyen, yaratıcılık, hayal gücü ve farklı düşünme becerilerini geliştiren tüm oyun araçlarıdır. Özellikle okul öncesi dönemde yani 0-‐6 yaş sürecinde çocukların oyuncak ve oyun materyallerine karşı olan ilgili tutumları, oyuncağa olan ihtiyacı artırmakla beraber oyuncak seçerken işlevsellik, sağlık, kalite gibi niteliklere dikkat etmeyi gerektirmektedir. Bu nedenle anne-‐ babalar çocuklarının tüm gelişim alanlarını destekleyebilmek için çocukların yaş, ilgi, beceri, gelişim düzeyi ve yeteneklerini iyi bilmeli ve bunlara uygun oyuncak seçimleri yapabilmelidirler. Yapılan araştırmalar doğrultusunda ebeveynlerin eğitim ve sosyo-‐ekonomik düzeylerinin çocukları için nitelikli oyuncak seçimlerinde uyulması gereken ölçütlere dikkat etme düzeylerinde etkili olabileceği ortaya konuşulmuştur. 2004 yılında Demir ve Onur’un yaptığı araştırma ile ailelerin çocuklarının gelişim seviyelerini, oyuncakların sağlık ve güvenlilik durumlarını göz önünde bulundurdukları sonucu ortaya çıkarken, 2006 yılında Özyeşer-‐Cinal’ın yaptığı araştırma ebeveynlerin oyuncak seçimi sırasında sağlıklı ve tehlikesiz olma durumlarına dikkat etmedikleri ortaya konmuştur. Bu amaçla, bu çalışmada anne ve babaların çocuklara yönelik oyuncak seçimlerindeki kıstasları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, ilgili alan yazınları doğrultusunda oyuncakların nitelik özelliklerinin belirlenmesini ve yaşlara göre oyuncak tercihlerini içermektedir. İkinci bölüm, literatür taramaları sonucunda, oyuncak seçiminde uyulması gereken ölçütlere değinilmiştir. Üçüncü bölümde, 2006 yılında Özyeşer-‐ Cinal tarafından yapılmış olan “Farklı Sosyo-‐ Ekonomik düzeylerdeki 3-‐6 çocukların sahip oldukları oyuncak ve oyun materyallerinin incelenmesi”, 2012 yılında Sülü-‐Uğurlu, Özet ve Ayçiçek tarafından yapılan “1-‐3 yaş grubu çocuğu olan annelerin oyuncak seçimi konusunda bilgi ve uygulamalarının incelenmesi” ve 2014 yılında Acar, Gülnar, Coşkun ve Aydoğdu tarafından yapılmış olan “Annelerin 0-‐6 yaş çocukları için oyuncak seçiminde uyulması gereken ölçütlere dikkat etme düzeylerinin incelenmesi” isimli üç araştırma incelenmiştir. Bu doğrultuda anne-‐ babalara çocuklarının ve kendilerinin demografik bilgileri, oyuncak seçimlerinde dikkat ettikleri unsurlar ve oyuncak niteliklerine yönelik sorulardan oluşan, nicel tarama yöntemi olarak anket uygulanmıştır ve bu bölümde anket sonuçlarına yönelik bulgulardan bahsedilecektir. Dördüncü bölümde ise edilen bulgulara dayanarak anne-‐babaların oyuncak seçimleri konusundaki bilgi düzeylerini ve farkındalıklarına yönelik yapılabilecek çalışmalar tartışılacaktır. Araştırmanın verileri henüz analiz aşamasında olup, bulgular, sonuç ve değerlendirme kısmına daha sonra tam metin de yer verilecektir. Anahtar Kelimeler: Oyun, Oyuncak, Anne-‐baba farkındalığı, Oyuncak Seçimi 1 Bilfen Eğitim Kurumları, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 22 Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Zekâ Oyunları ile İlgili Bilgi Düzeyleri ve Oyunların Eğitimde Kullanılabilirliğine Yönelik Görüşleri Şahin Oruç1, Genç Osman İlhan2 Bu çalışmanın amacı eğitim fakültesi öğrencilerinin zekâ oyunları ile alakalı bilgi düzeylerini, hangi oyunları bildiklerini, zekâ oyunlarının eğitimdeki işlevini ve ders materyali olarak kullanılabilirliğini, ayrıca alanıyla zeka oyunları arasında nasıl bir bağlantı kurabildiğini belirlemeye yöneliktir. Araştırmamızın örneklemini farklı bölümlerde öğrenim görmekte olan eğitim fakültesi öğrencileri oluşturmaktadır. Bu öğrenciler bölümlerine ve cinsiyetlerine göre kategorize edilerek sınıflandırılmıştır. Verilerin toplanması için beş adet açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Sorular alanında uzman kişilere danışılarak hazırlanmış ve pilot çalışması yapılmıştır. Veriler nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yoluyla incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Eğitim, Zeka Oyunları, Öğretmen Adayları 1 2 Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü, [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 23 Adölesanların Oynadıkları Bilgisayar Oyunları ve Oyuna Ayırdıkları Zamanın Değerlendirilmesi: Kalitatif Çalışma Funda Kardaş Özdemir1, Sevinç Polat2, Birgül Tuncay3 Giriş ve amaç: Günümüzde bilgisayar oyunları, adölesanların günlük yaşamlarının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Bu nedenle adölesanların oynadıkları oyunlar ve oyuna ayırdıkları zaman önemlidir. Bu çalışma adölesanların oynadıkları bilgisayar oyunlarını ve oyuna ayırdıkları zamanı değerlendirmek amacıyla gerçekleştirildi. Yöntem: Çalışma 21 Ocak 2014 tarihinde Kars ilinde bir lisenin öğrencisi olan 14-‐16 yaş arası 10 adölesanla yapıldı. Çalışma için etik kurul izni, adölesanlar ve ailelerinden sözlü onam alındı. Veriler bireysel derinlemesine görüşme yöntemi ve yarı yapılandırılmış soru formuyla 30-‐35 dakikada toplandı. Katılımcılardan izin alınarak ses kaydı yapıldı. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlendi. Bulgular: Çalışma kapsamına alınan adölesanların 6’sının 15 yaşında olduğu, 4’ünün erkek olduğu, 8’inin lise 1. sınıfta okuduğu ve 5’inin ailesinin gelirinin giderinden az olduğu belirlendi. Çalışmada 5 adölesanın 5-‐9 yıldır, 3 adölesanın 6 aydan beri, 2 adölesanın 3 yıldır bilgisayar oyunu oynadığı saptandı. Çalışmada bir adölesanın günde 5-‐6 saat, 2 adölesanın 4-‐5 saat, 3 adölesanın 3-‐4 saat, 4 adölesanın 1-‐2 saat bilgisayar oyunu oynadığı belirlendi. İki adölesanın bilgisayar oyunlarından en çok“Okey, Poker, Batak, Candy Crush”, 2 adölesanın “ Temple Run, Subway Surfes, Hill Climb Racing”, iki adölesanın “Wolfteam, Far Cry, God of War, Pes, Stalwan, Cull of Tudy, Fifa”, bir adölesanın ise” araba yarışı” oynadıkları belirlendi. Çalışmada 4 adölesan bilgisayar oyunlarına arkadaşlarının, 3 adölesan ablası ve arkadaşlarının önerisi ile başladığını ifade etti. “Bilgisayar oyunları sağlığınızı etkiledi mi?” sorusunu 5 adölesan “gözlerime zarar veriyor, bel, boyun, baş ağrısı ve yorgunluk yapıyor”, 4 adölesan “gözlerim, ruh sağlığım bozuldu, asosyal oldum”, bir adölesan “psikolojime iyi geliyor, sağlığımı olumlu etkiliyor” şeklinde cevap verdi. Sonuç: Çalışmada adölesanların yarısının günde 3 saat ve daha fazla süre ile bilgisayar oyunu oynadığı belirlendi. Çalışmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, adölesanların seçtikleri bilgisayar oyunları ile oyunlarının olumlu ve olumsuz etkileri konusunda bilgilendirilmelerini öneriyoruz. Anahtar Kelimeler: Adölesan, Bilgisayar Oyunu, Kalitatif Çalışma 1 Kafkas Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, [email protected] Kafkas Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, [email protected] 3 Bozok Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, birgul-‐[email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 24 Okul Öncesi ve Birinci Sınıf Öğrencilerinin Oyun/Oyuncak Hakkındaki Görüşlerinin Karşılaştırılması Aytül Eliküçük1, Esin Meral Kandemir2 Bu çalışmayla yeni eğitim sisteminin 1. Sınıfa başlama yaşını öne çekmesiyle erken okula başlayan çocukların, okul öncesine devam eden öğrencilere göre oyun/oyuncak faaliyetlerinin neler olduğu, bu faaliyetlerinin ne kadar sürdüğü bu sürenin yeterli olup olmadığı, ebeveynlerin bu süreçteki yeri incelenmiştir. Bu çalışma nitel bir çalışma olup, 40 1. Sınıf velisi ve 40 okul öncesi velisiyle yarı yapılandırılmış görüşme formu ile veriler toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu 2014-‐2015 yılı İzmir ili Bornova İlçesi Kavaklıdere Saliha Hüseyin Özyavuz İlkokulu 1. Sınıf velileri ile Sultanhisar Sabiha Gökçen Anaokulu velileri oluşturmaktadır. Çalışma önce öğrencilerle görüşme yapılarak başlamıştır fakat öğrencilerin zaman kavramı tam gelişmediği için yeterli ve açık cevaplar alınamamıştır. Bu sebeple öğrenci velileriyle görüşme yapılması kararlaştırılmıştır. Araştırmanın verileri betimsel analiz yöntemiyle analiz edilecektir. Anahtar Kelimeler: Oyun, oyuncak, çocuk gelişimi Zeka Oyunları Dersi Öğretim Programı'nın Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi Doç. Dr. Oktay Akbaş3, Nurcan Baki4 Bu çalışmanın amacı; Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından 2013 yılında kabul edilen Zekâ Oyunları Dersi Öğretim Programı’nı öğretmen görüşlerine göre değerlendirmektir. Bu çalışma doğrultusunda, çalışma grubunu oluşturan Zekâ Oyunları Dersi Öğretim Programı’nın uygulandığı Kırıkkale ve Ankara illerindeki 8’i devlet okulu ve 5’i özel okul olmak üzere 13 okulda görev yapan toplam 20 öğretmenle yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Bu görüşmelerin sonucunda elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin bu dersle ilgilenme nedenleri arasında bu dersin öğrenmeyi ilgi çekici ve eğlendirici kılması, öğretmenlerin farklı ve yeni bir alanda kendilerini geliştirmek istemeleri, öğrencilerin muhakeme ve akıl yürütme çalışmalarına imkan tanıması gibi nedenler bulunmaktadır. Öğretmenler derslerinde akıl yürütme ve işlem (Sudoku vb.), sözel (Kelime Avı vb.), geometrik-‐ mekanik (Tangram vb.) hafıza (Resfebe vb.), strateji oyunlarına (Satranç vb.) ve zekâ sorularına yer vermektedirler. Öğretmenler bu dersin zorunlu dersler arasında yer alarak bütün okullarda ilkokuldan itibaren verilmesi gerektiğini düşünmektedirler. Onlara göre bu ders; öğrencilerin dikkatini artırmaları, sosyalleşmeleri, alternatifli düşünebilmeleri, empati kurabilmeleri, oyunla birlikte okulu sevmeleri gibi bir çok beceri kazandırarak öğrenmelerine katkı sağlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Zekâ Oyunları, Akıl Oyunları, Zekâ Oyunları Öğretim Programı 1 SULTANHİSAR SABİHA GÖKÇEN ANAOKULU, [email protected] SULTANHİSAR SABİHA GÖKÇEN ANAOKULU, [email protected] 3 Kırıkkale Üniversitesi, [email protected] 4 Kırıkkale Üniversitesi, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 25 Zeka Oyunları Arayıcılığıyla İnternetin ve Telefonun Zararlı Kullanımının Azaltılması Şahin Oruç1, Merve Aygün2 Bu çalışmanın amacı ortaöğretim öğrencilerinin internet ve cep telefonları kullanırken uğradıkları zararların, zeka oyunları yoluyla ne oranda azaltılabileceğini ortaya koymaktır. Yapılan çalışma TUBİTAK 2209/A “Üniversite öğrencileri Yurtiçi Araştırma Projeleri Destekleme Programı“ kapsamında desteklenmeye değer görülmüş ve başarı ile tamamlanarak ilgili kuruma sunulmuştur. Projenin örneklemini İstanbul ili Esenler ilçesinde yer alan bir lise de 2013-‐2014 eğitim-‐öğretim yılında öğrenim görmekte olan 40 kişilik öğrenci grubu oluşturmaktadır. Çalışmada tutum ölçeği kullanılmıştır. Tutum ölçeğinde; internetsiz yaşayamam, sosyal aktivite sıklığı, telefon kullanma sıklığı, internete çok zaman harcama, zeka oyunlarına ilgi-‐bilgi, arkadaşlarla görüşme, internet kullanım sıklığı, zeka oyunları oynama sıklığı, gibi durumlara cevap aranmıştır. Öntest ve sontest şeklinde uygulanan tutum ölçeğinden elde edilen veriler SPSS kullanılarak analiz elde edilmiştir. Proje sonunda öğrencilerin okula karşı tutumlarında anlamlı bir fark ortaya çıkmış ayrıca gereksiz internet ve telefon kullanımının azaldığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Zeka oyunları, eğitim, teknolojinin zararları 1 2 Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi, [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 26 Geleneksel Kültür ve Modern Bilimin Sentezi Bir Oyun: Jipto Grigori Tomski1, Umay Arslan2 Düşünsel oyunların, yaratıcı imgelem ve iç disiplin oluşumunu, gözlem ve düşünme yeteneğini desteklediği, kişilik ve hafızayı güçlendirdiği, estetik bir haz duygusu verdiği ve çocuğun uyumlu bir gelişim göstermesi açısından yararlı olduğu birçok uzman tarafından dile getirilmektedir. Bu bağlamda, Yakut matematik profesörü ve 1992 yılında UNESCO’da P-‐5 üst düzey uzman olan Grigori Tomski tarafından 1988 yılında keşfedilen JİPTO (Tomski’nin Düşünsel Kovalama Oyunu) özellikle ilginçtir. JİPTO’nun bütün zevklere hitap eden 2500 özel versiyonu bulunmaktadır. Temel versiyon, « Sonor » (Yakutça «Kovalama ») olarak adlandırılır. 1990 yılında, Yakutistan’da ilk JİPTO derneğinin kurulmasının ardından oyun, kısa sürede ülkenin yeni milli düşünsel sporu haline gelir ve anaokulundan üniversiteye kadar eğitim aracı olarak kullanılır. JİPTO’nun gelişimi, kültürel ve pedagojik değeri UNESCO’nun dikkatini çok geçmeden çeker. 1993 yılında, Tomski tarafından, UNESCO’nun desteğiyle kurulan FIDJIP (Uluslararası JİPTO Federasyonu), farklı ülkelerden birçok öğretim elemanını, psikolog, sanatçı, yazar ve matematikçiyi bir araya getirir. Böylece, JİPTO’nun etrafında, yaratıcı, pedagojik, bilimsel uluslararası bir hareket oluşur. EUROTALENT ile FIDJIP ortaklığı 1997 yılında başlar. EUROTALENT, üstün zekalı çocukların eğitiminde, yaratıcılığı geliştiren bir oyun olarak JİPTO’dan yararlanır. JİPTO bir oyundan çok daha fazlasıdır; o, aynı zamanda kültürel bir nesnedir. Yakutistan, Rusya, Fransa, Kazakistan, Amerika, Japonya ve Türkiye’den birçok sanatçı ve fotoğrafçı, JİPTO’nun sayısı 1000’den fazla olan dekoratif, sanatsal ve fotografik kompozisyonlarının yaratılmasında katkıda bulunmuşlardır. UNESCO’da iki kez JİPTO sanatı sergisi gerçekleştirilmiştir. İnsanlar bu kompozisyonlar ile evlerini bezerler, onları duvarlarına tablo gibi asarlar, hediye olarak verirler, koleksiyon nesnesi yaparlar. Avrupalı aydınlar ve medya tarafından JİPTO ilgiyle takip edilmektedir. Sonuç olarak, Yakutistan, Rusya, Kazakistan ve Fransa gibi farklı ülkelerin okullarındaki uygulamalara dayanarak, JİPTO’nun, düşünsel, sanatsal, pedagojik ve matematiksel yaratıcılığı harekete geçirmesinden dolayı, eğitim programlarına konulması ve üstün yetenekli çocukların eğitiminde kullanılması önerilmektedir. Türkiye’de, matematik ve sanat öğrenimi JİPTO ile daha ilginç hale getirilebilir. JİPTO, her Türk’ün evine, hem çağdaşlığın hem de kendi kültürüne ve köklerine bağlılığın simgesi olarak girebilir. JİPTO festivalleri, turnuvaları ya da farklı türden etkinlikler düzenlenerek diğer Türk devletleri ile tarihsel, kültürel bağlarımız güçlendirilebilir. Anahtar Sözcükler: JİPTO, Strateji Oyunu, Yakutistan, UNESCO, FIDJIP, EUROTALENT. РЕЗЮМЕ: Многие эксперты считают, что интеллектуальные игры способствуют формированию логического мышления и внутренней дисциплины, наблюдательности и творческого воображения, укрепляют характер и память, дают огромное эстетическое удовольствие и полезны для гармоничного развития ребенка. В этом контексте особенно интересна игра ЖИПТО / JIPTO (Jeu Intellectuel de Poursuite de Tomski / Интеллектуальная игра преследования Томского), изобретенная в 1988 году якутским профессором математики Григорием Томским, 1 2 Prof. Académie Internationale CONCORDE, [email protected] Dr. [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 27 ставшем в 1992 году экспертом высшей категории Р-‐5 ЮНЕСКО. Игра имеет 2500 версий на любой вкус, базовая версия имеет якутское название «Сонор» («Преследование»). После организации первой ассоциации ЖИПТО в Якутии в 1990 году (имевшей статус добровольного общества и преобразованной в 1994 году в федерацию), игра Сонор быстро стала новым интеллектуальным национальным видом спорта и используется в педагогических целях от детского сада до университета. В 1993 году по инициативе ЮНЕСКО была создана Международная федерация ЖИПТО (ФИДЖИП / FIDJIP), которая объединяет большое количество педагогов, психологов, художников, писателей и математиков из разных стран. С 1997 года началось сотрудничество между ФИДЖИП и Европейской ассоциацией по одаренным детям EUROTALENT с консультативным статусом возле Совета Европы. В 2009 году к международному творческому, образовательному и научному движению, сформированному вокруг ЖИПТО, присоединилась Международная академия КОНКОРД (Académie Internationale CONCORDE). ЖИПТО это больше, чем игра, это и культурный объект, ибо поле для игры представляет собой вертикальный триптих, позволяющий выразить, например, идею преследования цели или мечты. Большое количество художников и фотографов из Якутии, России, Франции, Казахстана, США, Японии и Турции внесли свой вклад в создание декоративных, художественных и фотографических композиций ЖИПТО, число которых составляет более 1000. Мы организовали две выставки JIPTO-‐Art в ЮНЕСКО. ЖИПТО было встречено с большим интересом европейскими СМИ и интеллектуалами. Таким образом, ЖИПТО обладает всеми качествами, чтобы войти в дом каждой турецкой семьи как символ современности и привязанности к своей собственной культуре и ее корням, для интеллектуального и творческого развития подрастающего поколения. Организация фестивалей ЖИПТО, турниров, выставок и других мероприятией будет способствовать укреплению наших культурных связей между тюркскими народами. Ключевые слова: ЖИПТО, интеллектуальные игры, Якутия, ЮНЕСКО, ФИДЖИП, EВРОТАЛАНТ. Anahtar Kelimeler: JİPTO, Strateji Oyunu, Yakutistan, UNESCO, FIDJIP, EUROTALENT. I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 28 Okul Öncesi Eğitiminde Oyun ve Oyuncak Materyallerine İlişkin Yönetici ve Öğretmen Görüşleri Semra Kıranlı Güngör1, Esra Dereli İman2 ÖZET Okul öncesi eğitimde oyun ve oyuncak çocuk gelişimi açısından önemli bir yer tutar. Oyun ve oyuncak konusuna ilişkin okullardaki yönetici ve öğretmenlerin bakış açıları pek çok açıdan okullardaki oyuncak temininde ve oyun üretiminde bir etkiye sahiptir. Bu araştırmada bağımsız anaokulu yöneticileri ile ilköğretim bünyesindeki anasınıfları okul yöneticileri ve okul öncesi öğretmenlerinin oyun ve oyuncak materyallerine ilişkin görüşlerini almak amaçlanmıştır.. Araştırmada, oyun nedir? oyuncak nedir? oyuncak materyali nedir? oyun ve oyuncak ilişkisi nedir? oyuncak temininde okullar farklılıklar içinde midir?...vb. sorulara cevaplar aranmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada yönetici ve öğretmenlerle görüşmeler yapılmıştır. Araştırmaya Eskişehir il merkezindeki bağımsız anaokulları ve ilköğretim bünyesindeki anasınıfları yönetici ve öğretmenleri gönüllülük esası ile katılmışlardır. Görüşme verileri içerik analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Analizler nitel analiz alanında ve okul öncesi alanında uzman olan araştırmacılar tarafından önce ayrı ayrı kodlanmıştır. Daha sonra ortak kodlar üzerinde birliktelik sağlanmıştır. Tema ve alt temalara ilişkin veriler tablolarla gösterilmiş, ilgili cümle alıntılarına yer verilmiştir. Araştırma sonucunda iki ayrı grup arasındaki farklar okul türleri, okul imkanları, finansman kaynakları, yöneticilerin branş alan farklılıklarının etkileri açısından önemli olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Yönetici, okul öncesi, oyun ve oyuncak, materyal temini, nitel analiz, 1 2 ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ, [email protected] ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 29 Türk Kültürüne Ait Oyun ve Oyuncakların Okul Öncesinde Yapılandırılmış Origami Materyalleri ile Kullanımı Gözde Koç1, Belgin Parlakyıldız2 Oyun ve oyuncak, içinde bulunduğu toplumun ve kültürün izlerini yansıtır. İster halk sanatı ürünü olsun, ister endüstriyel olarak üretilmiş olsun oyuncaklar oluşturdukları dönemin yaşam biçimlerinin önemli birer kayıtlarıdırlar. Oyuncak, sözlüklerde oynayıp eğlenmeye yarayan her şey olarak tanımlanmakta, oyun ise vakit geçirmeye yarayan, belli kurallı olan eğlence ile özetlenmektedir. Fakat oyun ve oyuncağın sözlüklerdeki anlamlarının dışında çok derin etkileri vardır. Oyun doğal bir öğrenme ortamı olduğundan, çocuk eğitiminin ayrılmaz bir parçasıdır. Oyun ile çocuk güç durumlara karşı koyabilme gücü, uyum sağlama ve yaratıcılık becerilerini edinir. Oyun aynı zamanda çocuğun kendisini ve dünyayı keşfetmesine yardımcı olmaktadır. Bunun yanı sıra çocuğun sosyal duygusal, dil, psiko motor beceriler hatta öz bakım becerilerinin gelişmesine yardımcı olur. Kültürün mirası olan oyun ve oyuncakları hem çocuklara tanıtmak, hem de çocukların gelişimlerini desteklemek için farklı ve yaratıcı yöntemler geliştirilmelidir. Bu amaçla Türk kültüründeki oyun ve oyuncaklar yapılandırılmış origami materyalleri ile tanıtılabilir. Origami Japonca bir kelime olup ‘katlanmış kağıt’ anlamına gelmektedir. Kağıdı yapıştırıcı ve makas kullanmadan çeşitli figürler elde etme sanatıdır. Origaminin temellerinin Çin’de atıldığı düşülse de gelişimini Japonya’da göstermiştir Bu makale, nitel bir araştırma olup, alan yazın taraması yöntemi kullanılacaktır. Aynı zamanda, oyun ve oyuncakların, yapılandırılmış origami materyalleri ile birlikte nasıl kullanılacağını göstermeyi hedefleyen bir araştırma modelidir. Bu amaç kapsamında Türk kültüründen izler taşıyan oyun ve oyuncakların origami yöntemi kullanılarak yapılandırılması planlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: okul öncesi, oyun, oyuncak, origami 1 2 İSTANBUL SABAHATTİN ZAİM ÜNİVERSİTESİ, [email protected] İSTANBUL SABAHATTİN ZAİM ÜNİVERSİTESİ, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 30 Dramatik Oyun, Sosyodramatik Oyun ve Öz-‐Düzenleme Fatma Alisinanoğlu1, Sadiye Keleş2 Bu çalışmada alanyazında sosyal fantezi oyunları, sosyal –mış gibi oyunlar olarak da ifade edilen sosyodramatik oyunlar ile öz-‐düzenleme arasındaki birliktelik incelenmiştir. Öz-‐düzenleme, çok genel bir ifade ile bireyin duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını kontrol etmesini içermektedir. Öz-‐ düzenleme kavramını farklı kuramsal yapılar çerçevesinde ele alan araştırmacılar, öz-‐düzenlemenin desteklenmesinde farklı pedagojik uygulamaların etkili olabileceğine ilişkin görüşler bildirmektedir. Erken çocukluk döneminde öz-‐düzenlemeyi Kültürel-‐Tarihsel Kuram çerçevesinde inceleyen araştırmacılar iki temel yapının öz-‐düzenleme için belirleyici olduğunu iddia etmektedir. Bunlar; dramatik oyunlar ve kendine yönelik konuşmalardır. Vygotsky’nin yazıları incelendiğinde, oyunu, çocukların sembolleri ve işaretleri üretmesi açısından bütün gelişimsel eğilimlerin yoğunlaştırılmış şekli ve gelişimin ana kaynağı olarak ilettiği görülmektedir. Vygotsky oyunun ilginç bir çelişki içerdiğini savunmaktadır. Çocuklar oyun sırasında yapmaktan en çok hoşlandıkları davranışları sergiliyor gibi görünmektedirler. Bu durum gözlemcilerin oyunu özgür ve kendiliğinden bir eylem olarak algılamasına neden olmaktadır. Oyun sırasında tüm çocuklar, üstlenmiş oldukları rol merak uyandıran bir rol olmasa da, kendi rolleri ile uyumlu davranışlar gerçekleştirmek durumundadır. Bir diğer ifade ile dramatik oyunlar, çocukların kendilerini oyundaki senaryonun kurallarına bağımlı kılması nedeniyle, dürtülerine karşı davranış sergilemelerini gerektirmektedir. Oyuna katılım gösteren tüm çocuklar, oyundaki diğer çocukların davranışlarını katı bir biçimde kontrol etmektedirler. Bunun dışında, oyundaki her rol dolaylı kurallar içermektedir. Bu nedenle çocuklar kendi dürtüselliklerini baskılamayı ve oyundaki kuralları takip etmeyi öğrenmektedir. Bu durum öz-‐düzenleme gelişimi sağlamaktadır. Bu çalışmada, dramatik ve sosyodramatik oyunlar ile öz-‐düzenleme arasındaki nedensel birlikteliği ortaya koymaya yönelik araştırmalar için spesifik birtakım araştırma alanlarını hedefleyen ve pedagojik uygulamalara rehberlik edecek sistemli öğretmen eğitimi programlarını ve sınıf-‐içi çalışmaları hedefleyen öneriler getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: erken çocukluk, öz-‐düzenleme, oyun, Vygotsky, dramatik oyun 1 2 İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ, İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 31 Ailemin ve Benim Oyun ve Oyuncaklarım Belgin Bal İncebacak1, Erdal İncebacak2 Bu araştırmada oyuncakların geçmişten günümüze gelişim ve değişimlerinin nasıl değiştiğini gözlemlemek amacıyla yapılmıştır. Eskiden oynadığımız sokak ve ev oyunları ile el yapımı oyuncaklardan günümüze kadar gelenler ile şimdilerde yerini teknolojinin getirmiş olduğu dijital oyunlara ve oyuncaklara bıraktığı söylenmektedir. Biz de çalışmamız da eski oyunlar ile oyuncakların ve yeni oyunlar ile oyuncakların neler olduğu nasıl değişikliklere uğradığını belirlemeye çalışacağız. Araştırmamızın amacı bir kuşak öncesi ile bir kuşak sonrasındaki gelişimler göz önüne alınarak anne babaların ve çocuklarının oynadıkları oyunlar ve oyuncakların neler olduğunu tespit etmektir. Araştırmamızı Samsun Atakum ilçesine bağlı Milli Eğitim Bakanlığına ait Fahrettin Ulusoy İlkokulunda 2-‐D sınıfındaki 31 öğrenci ile bu öğrencilerin anne ve babaları ile çalışmamız yürütülmüştür. Çalışma grubumuz Ç=31, A=31, B=31 toplamda 93 kişidir. Çalışmada veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından geliştirilen tam yapılandırılmış “geçmişten günümüze oyun ve oyuncak” görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme formunda, öğrenci ve velilere oynadıkları oyun ve oyuncaklar, nasıl bir oyuncaklarının olmasını istedikleri, kız ve erkek oyunları arasındaki farkların neler olduğu sorularak oyun ve oyuncaklar hakkında derinlemesine bilgi elde edilmeye çalışılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmış ve içerik analizi yapılmıştır. Çalışmamızın sonuçları görüşme formları analiz edildikten sonra kongrede tartışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Oyun, oyuncak, kız ve erkek oyunları 1 2 Ondokuz Mayıs Üniversitesi, [email protected] Ondokuz Mayıs Üniversitesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 32 Elazığ’ın Geleneksel Çocuk Oyunları Nihan Karabulut1 Çalışmanın amacı ; geçmişten günümüze kadar Elazığ’da oynanan çocuk oyunlarının gelişimini ve Elazığ’ın unutulmaya yüz tutmuş geleneksel çocuk oyunlarını tekrar gün yüzüne çıkarmaktır. Oyun, çocukların iletişim kurmasında, anlamasında, arkadaşlık kurmasında ,liderlik , paylaşmayı bilme ,zihinsel beceriler, zamanı verimli kullanma , kendi kültürünü tanıma gibi becerileri sağlayan en önemli araçlardan birisidir. Günümüzdeki çocuklar ; eskisi gibi mahallelerinde, sokaklarda çok fazla oynamamaktadırlar. Apartman hayatının artmasıyla beraber gelişen teknoloji de çocukların geleneksel oyunlardan çok bilgisayar , tablet, cep telefonu gibi aletlerle oynayıp vakitlerinin büyük bir kısmını televizyon başında geçirmelerine sebep olmuştur. Bunun yanında sokakların daha az güvenli olması , çocuk kaçırılma olaylarının , çocuk istismarlarının günümüzde artmasıyla birlikte ebeveynlerin de çocuklarının sokağa çıkıp oyun oynamasına çok olumlu bakmamaları çocukların yeni arkadaşlarının ruhsuz ve soğuk ekranlar olmasını sağlamıştır. Oyunlarda kültür faktörü hakimdir. Çocuklar çoğu oyunu bir önceki kuşaktan taklit yoluyla öğrenirler. Geleneksel çocuk oyunları, yer ve zamanı oynayanlara göre değişse de belli kuralları olan, ebe, eş, takım seçimi, sayışma, ödül ve ceza gibi kendisini bütünleyen öğelere yer veren, zaman zaman müzik ve araç gereçten yararlanılan, genellikle grupla gerçekleştirilen eylemlerdir. Elazığ’da oynanan çocuk oyunları çok sayıda olmasına karşılık eskiden oynanan çocuk oyunlarında bugün büyük değişiklikler olmuştur. Geleneksel çocuk oyunlarının başında; mam bekleme , kıllı topuz, Köroğlu , molla potik , kuruşa ceviz , misket (bilye) , elin kıllandı, gelde geç, hakkul -‐ hukul (körebe), donkilo-‐fısto (tahteravalli), mamayak, kıç -‐ kıç (sayışma), çellik çubuk, beştaş, güvercin taklası, mozik (topaç), aşık, kiremit kopu, yakan top, çizgiler gibi oyunlar oynanmaktadır. Elazığ’da geçmişten günümüze kadar oynanan çocuk oyunları ve Elazığ’ın geleneksel çocuk oyunları ilgili bu çalışmanın önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışmanın ileride Elazığ’da oyun ile ilgili yapılacak olan çalışmalara kaynaklık etmesi beklenmektedir. Anahtar Kelimeler: Geleneksel Oyun , Çocuk Oyunları, Elazığ , Çocukluk , Kültürel Oyunlar . 1 , [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 33 Dedeler Çocukken Neler Yapar Neler Oynarlardı Erkan Atalı1 Oyun ve oyuncağa meraklı içimdeki çocuğun oyuncak yapma serüveni çok uzun yıllar önce başladı. 2007 yılında ise çevredeki her tür malzemeyi kullanarak hazırladığım, 1,5 – 18 yaş aralığında çocukların oynayabileceği 85 oyun materyali ile Aydın’da ilk sergimi açtım. Sergi ziyaretçilerinin bu oyuncaklara, oyunlara olan ilgisi, merakı ve soruları bu alana olan ilgimi artırdı. Bu yıldan sonra çeşitli il ve ilçelerde, köylerde, ilkokul, ortaokul ve üniversitelerde, fuarlarda 40’ a yakın sergi açıp, çeşitli yaş gruplarından katılımcılara oyuncaklarla ilgili seminerler verip, atölye çalışmaları yaptım. Aydın ilinde Çocuk Kültür Merkezinde 2011 yılında 116 oyuncaktan oluşan koleksiyonum sergilenmeye başladı. Şuanda 135’e ulaşan oyuncak koleksiyonumla sergi, seminer ve atölye çalışmalarıma devam etmekteyim. Katılımcıların dokunarak, oynayarak zaman geçirdikleri bu sergiler, çocuklara geçmiş yıllara ait oyuncakları öğrenme ve oynama fırsatı sunarken, bugünün büyüklerine çocukluklarına dönme fırsatı sunmaktadır. Bu çalışmada hazırladığım oyuncaklardan bir bölümü tanıtılarak sergilenecektir. Anahtar Kelimeler: Geleneksel oyuncaklar, oyuncak yapımı, çocuk oyunları. 1 , [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 34 Orta Asya’da Oynanan Geleneksel Oyunların Eğitsel Oyuna Dönüştürülmesinin Akademik Başarıya ve Matematik Dersine Yönelik Tutuma Etkisi Seval Orak1, Serkan Bakır2 Amaç: Modern dünya, çocuğu ve çocukluğu taş duvarlar arasına hapsetti. Artık çocuklar çocukluğunu yaşayamıyor, yaratıcılıklarını geliştirecek ortam bulamıyorlar. Çocuklar; sosyal, fiziksel ve zihinsel anlamda bazı becerilerini kaybediyor. İletişim çağında iletişimsiz kalan aile ortamlarında yaşamaya başladık. Çocuklar anne-‐babalarıyla değil elektronik cihazlarla vakit geçiriyor. Bu durumun olumsuz sonuçları toplumumuzda gözlemlenmeye başladı. Çocuklarımızın yaratıcılığını, düşünme becerilerini geliştirmek için, sosyal anlamda iletişimi kuvvetli hayata hazır bireyler yetiştirmek için biz ne yapmalıyız? Zeka oyunları bize bu konuda yardımcı olabilir. Zekâ oyunları sadece planlama, organizasyon, dikkat, odaklanma, ayırt etme, öngörü vb. gibi zihinsel becerileri geliştirmekle kalmaz, işi sonunu kadar devam ettirme, azim, empati, direnme, mücadele etme gibi kişilik gelişimi ile ilgili faktörleri kazanmamızı da sağlar. Zekâ oyunları aile bireylerinin yalnızlaştığı çağımızda aile bağlarının kuvvetlenmesine de yardımcı olabilir. Orta Asya’nın bozkırlarında çobanların oynadığı, 4000 yıllık geçmişi olan bir Türk strateji ve zekâ oyunu olan “Mangala” ’nın, yine Orta Asya’da oynanan “Üçtaş, Cüz, Dokuztaş” gibi zeka oyunlarının ve “Matrak” ve “Tomak” gibi geleneksel oyunların eğitsel oyuna çevrilip, Orta Asya çadırında uygulanması; eğitsel oyun çeşitliliğinin artmasına ve kültürel değerlerimizin nesilden nesile aktarılmasına olanak verecektir. Bu araştırmanın temel amacı; müfredatın öngördüğü hedef ve kazanımlara uygun bir şekilde eğitsel oyuna dönüştürülen Orta Asya’daki geleneksel oyunlardan “Mangala, Üçtaş, Cüz, Dokuztaş, Matrak ve Tomak” gibi geleneksel oyunların, ilköğretim üçüncü sınıf öğrencilerinin Matematik dersindeki başarı ve Matematik dersine yönelik tutumları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Araştırma Yöntemi: Bursa ilinin özel bir ilköğretim okulunda araştırma yapılmıştır. Araştırmada öntest-‐sontest kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma 2014-‐2015 eğitim-‐öğretim yılı sonbahar döneminde yapılmıştır. Bu çalışmaya deney grubunda 20, kontrol grubunda 20 ( 18 kız,22 erkek) olmak üzere toplam 40, ilköğretim 3. sınıf öğrencisi katılmıştır. Araştırmanın uygulaması Matematik Dersindeki “Geometrik Şekiller, Çarpma, Bölme” ünitelerinin öğretiminde gerçekleşmiştir. Deney grubundaki öğrencilere eğitsel oyuna dönüştürülen Orta Asya’daki geleneksel oyunlarla, kontrol grubundaki öğrencilere ise geleneksel öğretim yöntemleri ile öğretim yapılmıştır. Araştırma haftada 3 saat olmak üzere 24 ders saatini kapsayan süre içerisinde gerçekleştirilmiştir. Öğrencilere program öncesinde ve sonrasında Matematik başarı testi öntest-‐sontest olarak uygulanmıştır. Verilerin analizi için t-‐testi ve çift yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) ve ITEMAN (Item and Test Analysis program) programları ile analiz edilmiştir.Yapılan analizlerden elde edilen veriler sonucunda; 1 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Programları ve Öğretim, [email protected] Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Programları ve Öğretim, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 35 Deney ve kontrol grubunun deney öncesi ve deney sonrası öntest ve sontest toplam başarı puanları arasında deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p<,05). Bulgular: Uygulama sonrasında elde edilen veriler analiz edilmiştir. İşlem sonucunda eğitsel oyuna dönüştürülen “Mangala, Üçtaş, Cüz, Dokuztaş, Matrak ve Tomak” gibi geleneksel oyunların, akademik başarı açısından deney grubu lehine anlamlı bir farklılık yarattığı gözlenmiştir. Asuman DUATEPE, Şebnem ÇİLESİZ tarafından geliştirilen tutum ölçeği (Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16-‐17 : 45-‐ 52 [1999J) sonuçları analiz edilmiştir ve öğrencilerin derse yönelik tutumlarında olumlu sonuçlar elde edilmiştir . Sunuş ve Tartışma: Araştırma sonuçlarına göre, eğitsel oyuna dönüştürülen “Mangala, Üçtaş, Cüz, Dokuztaş, Matrak ve Tomak” gibi geleneksel oyunlar ve geleneksel öğretim (düz anlatım, ders kitabı) yöntemlerini uygulamanın öğrencilerin “Geometrik Şekiller, Çarpma, Bölme” ünitelerine ait başarılarını artırmada farklı etkilere sahip olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin “Geometrik Şekiller, Çarpma, Bölme” ünitelerindeki başarılarında gözlenen bu farklılıkların eğitsel oyuna dönüştürülen “Mangala, Üçtaş, Cüz, Dokuztaş, Matrak ve Tomak” gibi geleneksel oyunlardan kaynaklandığı söylenebilir. “Geometrik Şekiller, Çarpma, Bölme” ünite testi puanlarında deney öncesine göre daha fazla artış gözlenen eğitsel oyuna dönüştürülen “Mangala, Üçtaş, Cüz, Dokuztaş, Matrak ve Tomak” gibi geleneksel oyunlara dayalı öğretimin, geleneksel öğretim yöntemine göre öğrencilerin Matematik dersindeki başarılarını artırmada daha etkili olduğu görülmektedir. Bilgisayar oyunlarıyla yarışabilecek nitelikte çocukların eğlenerek öğrendiği görülmüştür. Çoklu zeka ve kinestetik öğrenme desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler: Orta Asya, geleneksel oyun, eğitsel oyun Malazgirt Buka Baran Çocuk Oyunu Burcu Madan1, Fatma Duran2 Sonbaharda yağmur yağsın diye çocuklar bir araya gelir. Bir süpürge ve bir sopa bulur. daha sonra süpürgeye bağlanarak süpürge insana benzetilir. Süpürgenin baş tarafına başörtüsü örtülerek süpürge sembolik olarak gelin haline getirilir. Çocuklar sembolik gelinin kollarından tutarak ev ev gezdirip elma, şeker gibi yiyecek toplar. Bunu yaparken şu sözleri söylerler: "Buka Barane,Buka Barane ,Deri vekin!" Anlamı: Kapıyı açın yağmur gelini geldi Bunu üzerine kapısı çalınan kişi de sembolik gelinin üzerine bir kova su döker. Böylece Allah'a yağmur yağdırması için dua edilir. Daha sonra çocuklara şeker, elma, oyuncak dağıtılır ve oyun son bulur. Anahtar Kelimeler: Buka Baran 1 2 Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 36 Malazgirt Lap Oyunu Burcu Madan1, Fatma Duran2 herkesin kendine ait bir taşı vardır. bu taşa "LAP" adı verilir. Laplar ebe tarafından üst üste dizilir. Belirli mesafeden bir başka taşla üst üste dizilen taşlara atış yapılır. Herhangi bir oyuncu tarafından taşlar devrilince, ebe taşları tekrar üst üste dizmek için devrilen taşların yanına gider. Diğer oyuncularda atış yaptıkları taşları almak için aynı yere gider. Ebe taşları üst üste dizdikten sonra yanına gelen oyuncuları yakalamak zorundadır. Diğer oyuncularda ebeye yakalanmadan taşlarını alıp, geri yerlerine dönmek zorundadırlar. Ebe tarafından yakalanan oyuncu, yeni ebe olarak kabul edilir. Anahtar Kelimeler: Malazgirt Kosageli Oyunu Fatma Duran3, Burcu Madan4 bu oyun yılbaşında oynanan bir oyundur. bir kız çocuğu damat kılığına girerken, oğlan çocuğu da gelin kılığına girer. yanlarına 10 tane çocuk daha alırlar. Bu çocuklarda yüzlerini sobanın isiyle boyarlar ve ev ev gezerler. Evin kapısı çalındıktan sonra, çocuklar türküler söyleyip, halay çekerler. Kapı açılınca halay çeken çocukların üzerine un yada su atılır. Böylece o senenin bereketli geçmesi sağlanır. Daha sonra çocuklara şeker, meyve, para verilir. Bu sayılanlar çocuklara verilmez ise çocuklar kapıdan gitmezler hatta gelin kapının önünde bayılma taklidi yapar. Şeker, meyve ,para alındıktan sonra başka bir eve gidilir. Oyun böyle devam eder. bu oyunu çocukların yanı sıra gençlerde oynar. Anahtar Kelimeler: 1 Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lİsesi, [email protected] Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lİsesi, [email protected] 3 Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] 4 Malazgirt Fatma Zehra Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, [email protected] 2 I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 37 Isparta-‐ Çandır Çocuk Oyunları Cem Ayhan1, Muhammed Esad Özkan2 İnsanı diğer canlılardan ayıran şey, duygu ve düşüncelerini sesler aracılığı ile yorum gücünü de kullanarak aktarmasıdır. İnsan, doğumu itibari ile ses çıkarmaya başlar ve bunu gün geçtikçe geliştirerek devam ettirir. Bu seslerin bir zaman sonra yeterli olmadığı anlaşıldığında bu sefer devreye hareketler girer. Bu hareketler belli toplumsal bağlamda kendini gösterir. Hiçbir hareket anlamsız değildir. Huizinga; bu hareketlerin ilk olarak hayvanlarda gözlenmekte olduğunu belirterek, yavru köpeklerdeki kulak ısırma hareketlerini bir oyun olarak algılanması gerektiğini söylemiştir. Bu hareketler ışığında oyunun sadece fiziksel bir durum değil, aynı zamanda duygusal bir tepkime olduğunu da söyleyebiliriz. Çünkü bu durumdaki köpek sadece fiziksel bir aktivite içinde değil, içgüdüsel bir şekilde de davranmaktadır. Özellikle köylerde oynanan oyunlara baktığımız zaman, buralarda oynanan oyunların fizyolojik çevrenin etkisi ile birlikte kültürel bir aktarımında, oyunlar içinde kendisini gösterdiğini belirtebiliriz. Bir dilin diğer dillerden üstünlüğünü, o dilde kullanılan kelimelerin anlam zenginliği belirler. Oyun kelimesine baktığımız zaman farklı lehçelerde farklı anlamlarda da kullanıldığını görmekteyiz. Örneğin Metin And’a göre oyun ’un “şaman” manası da vardır. Veya oyun kelimesine çeşitli fiiller getirerek yeni anlamlar kazandırabilmekteyiz. Oyunun anlamı ile birlikte, aynı oyunun farklı bölgelerde değişik isimlerle anıldığını da biliyoruz. Freud’a göre oyun; kişinin duygularını dışa vurması, iç dünyası ile mücadelesi olarak belirtilmiştir. Özellikle çocukların, oyun ortamlarında yaşadıklarını, hissettiklerini yani duygularını açığa vurdukları, gerçek yaşamda başa çıkamadıkları durumları anlatmaya çalıştıkları bir eylem, olarak adlandırılmıştır. Oyunun çocuğun toplumsal gelişimine katkısı ise; oyunun çocuğa belli davranış kalıpları kazandırması ile açıklanabilir. Çünkü oyunlar gelişigüzel, kuralsız davranışlar değildir. Her oyunun belli kuralları vardır. Ve oyuncular bunlara uymak zorundadır. Uymayanlar cezalandırılır. Kural ve ceza ilişkisi, çocuğa daha küçükken oyun aracılığı ile öğretilebilmektedir. Bu yazıda oyun olgusu, oyunun çocuk üzerindeki etkileri, Çandır yöresinde oynanan oyunların tanıtılması ve bu oyunların diğer bölgelerde nasıl adlandırıldığı üzerinde durulmuştur. Abstract What distinguishes man from other animals, using sounds through the power of review is to transfer the thoughts and feelings. Human beings starts to sound from after the birth and continues to develop it day by day. When this sound isn’t enough understanding, movements highlighted. These movements are manifested in society. No movement can not meaningless. Huizinga; these movements were first observed in animals and indicate that puppy biting ear movements should be perceived as a game. This movement is not only a physical state of the game, we can also say that it is an emotional reaction. Because the dog in this situation not only in a physical activity but also is acting in the instinctive way. Especially in the villages in games played this game with the effect of cultural transmission in a physiological environment, we can state that showed itself in games. 1 2 SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ GÖNEN MESLEK YÜKSEKOKULU, [email protected] SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ GÖNEN MESLEK YÜKSEKOKULU, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 38 The rule of a language from other languages, it determines the meaning of the words used in the language of wealth. Game as the word is used in different meanings in different dialects. For example, there is the game "shaman" meaning. We are bringing new meaning to various acts or gaining word game. With the sense of the game, we know that in different regions of the same game with different names are used. The game by the Freud; people acting out their emotions are expressed in the struggle with the inner world. Especially children, lived in the gaming environment, they feel that they reveal their feelings, they try to explain it in a real life situation that they can not cope action was called. Contribute to the social development of the children of the game; explained by children's games provide certain behavior patterns. Because the games are random, it is not lawless behavior. Each game has certain rules. And players must abide by them. Do not comply will be punished. Rules and penalties relationship, while smaller children can be taught through play. In this paper, the phenomenon of game, the game's impact on children, Çandır region is the introduction of games played in the region and other regions of this game focuses on how it is called. Anahtar Kelimeler: Isparta, Çandır, Çocuk, Oyun, Köy I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 39 Kazak Çocuklarının Asık Oyunu ve Asık ile İlgili Ulusal, Kültürel Değerler Nurbolat Bogenbaye1 Eski Türklerden günümüze ulaşmış “Asıq”, “Asık” ve “Aşık” adlarıyla bilinmekte olan çocuk oyunun aracı, genellikle koyunların ve keçilerin arka bacaklarındaki orta kemikle bağlı en uzun kemikte (kaval kemiğinde) bulunan dört yüzlü küçük bir kemiktir. Asık, eski halkların çoğunluğunun yaşam tarzında çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Özellikle çocuklar oyununda oyuncuk olarak, sihircilik ve falcılıkta yardımcı araç yerine, hatta müzik aletleri olarak ta kullanılmıştır. Müzik aletlerine örnek olarak Eski Türklerden bügünkü Türk halklarına değişiksiz ulaşmış “cetigen” (yedi asık) aletini söyleyebiliriz. Cetigen – yedi dizili, çalarak oynanan eski müzik aletlerinin biridir. Bu aletin düzen vermesi yedi Asığı sırayla dizmekle yapılır. Asık oyunu, çok eski çağlardan oynanan tarihi bir oyundur. Peki, “Asık oyunu ne zaman çıktı ve hangi yüzyıllarda oluştu?” gibi önemli sorulara, arkeoloji biliminin buluntularına dayanarak “Sakaların çağında ortaya çıktı” diye cevaplayabiliriz. Sakalara ait mezarlıklardan bulunmuş Asıkların yüzleri hizalanarak şekillerini kaybetmiş, bu da Asık oyununun Saka çocukları arasında çok oynandığını anlatmaktadır. Bulunmuş Asıkların dağınık şekillerini de gözaltımıza alarak Saka cocuklarının Asık oyunun iyice becerdiklerini ve bu oyunun birkaç türlerinin mevcut olduğunu tahmin edebiliriz. Günümüzdeki Kazak, Kırgız, Altay Türkleri ve Hakas halklarında oynanmakta olan Asık oyunlarının bazı çeşitlerinin çok eski çağlardan itibaren devamlı oynanmakta olduğuna eminiz. Asık ile Asık oyunuyla ilgili malümatlar arkeolojik ve etnografik verilerde, hem de Kazak Türklerinin folklor ürünlerinden masallarında, efsanelerinde ve destanlarında da iyice yansımaktadır. Örneğin, “Altın Saqa” masalının temelini Asık oyunu oluşturmaktadır. Asık oyununun çocuğun fiziksel ve psikolojik sağlığının gelişiminde çok yararlı olduğu modern tıp bilimi araştırmalarının sonucuyla tanınmaktadır. Aynı zamanda Asık oyunu çocuğun sinir sistemini geliştirerek onları atıcılığa (mergen), hassaslığa, sabırlılığa, kıvraklığa eğitir. Gençlerin karakterlerinde dilegetirilen özellikler eksik olduğu zaman yetişkin çağlarında dayanıklılık ta, sabırlılık ta söz konusu olamazdır. Kazak Türklerinde Asık oyunu ile Asık adlarıyla ilgili şunlar gibi oyun türleri mevcuttur: “Han” ya da “Hantalapay”, “Han Atu” (Hanı atma), “Qulca Atu” (Argalını Atma), “Qumar”, “Tört Asıq”, “Bes Asıq”, “Altı Atar”, “Ompa”, “Alşı”, “Bes Taban”, v.s. Bu oyunlardan “Hantalapay”, “Bes Asıq”, “İyirkemil” gibi türleri kış mevsimlerinde evin içinde oynansa, diğerleri ılık mevsimlerde özel alanlarda oynanacaktır. Makalede Asıkların kullanım özelleklerine ve onların şekillerine göre çeşitlenmesi, hem de onların isim ve anlamları hakkındaki bilgiler de irdelenecektir. Anahtar Kelimeler: Kazak çocuklarının oyunu, Asık oyunu, Hantalapay, Cetigen, Alşı 1 L.N.Gümilev Avrasya Milli Üniversitesi, Uluslararası İlişkileri fakültesi Türkoloji Bölümünün doktora öğrencisi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 40 Arkeolojik Veriler Işığında Antik Dönemde Oyun ve Oyuncakalar Tuçe Güngör1 “Arkeolojik Veriler Işığında Antik Dönemde Oyun ve Oyuncaklar” başlıklı sunum; arkeolojik mataryellerden yararlanılarak, günümüz çocuk oyun ve oyuncaklarının antik kökenlerde büründüğü şekilleri, oyun içinde yüklendiği anlamları ve günümüzdeki devamlılığını ortaya koyacaktır. Doğanın sunduğu nesneler, elde yapılan zanaat ürünleri ve basit eşyalardan oluşan ‘yaratı nesnesi’ olan oyuncaklar, kullanım araçlarımızın birçoğu gibi, biçimlerinin ardında bulundukları döneme ait izler taşımaktadırlar. Arkeolojik araştırmalara göre popüler anlamıyla tarihte bilinen ilk oyuncakların eskiden Mısırlılara ait olduğu bilinmekteydi. Ancak, Mardin kazılarında bulunan ve Mardin Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen oyuncak arabanın dünyanın en eski oyuncağı ünvanına sahip olma olasılığını taşımaktadır. Yeni veriler bilgilerimizi değiştirebileceği gibi bildiklerimizin serüveni ve kültürel birikimi hakkında da bilgi vermektedir. M.Ö. 5. yüzyılda Mısırlı çocukların tahta atlarla oynadıklarına dair bilgiler edinilmiş, M.Ö. 2. yüzyılda ise Mısır’da topaç, misket oynandığı kanıtlanmış, yine aynı dönemlere ait Firavun mezarlarında oyuncak bebekler bulunmuştur. Yeraltı mezarlarından çıkarılan Eski Mısır kültürüne ait oyuncaklar, ölülerin oyuncaklarıyla birlikte gömülmesi geleneğine ve birçok kültürde görülen oyuncak ile dinsel nesne ilişkisine örnek oluşturmaktadır. Ayrıca, British Müzesi’nde sergilenen, pişmiş topraktan yapılan iki Mısırlı kızın el vuruşma oyununu gösteren heykelcikler, Metropoliten Müzesi’nde sergilenen pişmiş topraktan yapılmış olan iki kız çocuğun sırtta taşıma oyununu oynarken gösteren heykelcikler ve M.Ö.8 yüzyıla ait sıçrayan çocuklar bu örneklerden sadece birkaçıdır. Topaç çevirmeyi gösteren duvar resimleri, antik Yunan vazoların üzerinde yer alan yo-‐yo, çember, zar oynayan yetişkin ve çocuklar, diğer örnekleri teşkil edip, oyunun antik dönemlerden bu yana insanlar tarafından kendilerine eğlence, çocukları için eğitim ve eğlence amaçlı, kurala bağlı eylemler oluşturup geliştirdiklerinin göstergesidir. Oyunların gelişmesiyle birebir ilerleyen ve aynı hizmeti veren oyun objeleri de tarih boyunca gelişmiştir. Antik dönemde de oyunların sadece çocuklar tarafından oynanmadığı, büyükler için de Petteia, Mankala gibi tabla oyunları, ya da gymnasiumlardaki palestralarda (dört yanı sütunlarla çevrili açık avlu) Episkyros, Ephedrismos gibi top oyunları oynayan genç atletler, Micatio (tahmin oyunu) oynayan kadınlar vazo resimlerinde, kabartmalarda, figürin ve heykellerde tasvir edilmiştir. Tarihsel süreç değerlendirildiğinde, insanlık tarihi kadar eski olan oyuncakların ilk çağlardan beri var olması, bugün oynanan birçok oyuncağın binlerce yıl önce farklı kültürlerde oynanıyor olması oyuncağın evrenselliğini ortaya koymaktadır Oyun objelerinin biçimleri tarihsel süreçte değişime uğramışlarsa da anlam ve işlevleri değişmemiştir. Eski Yunan ve Roma’da oynanan oyun ve oyuncakların birçoğu bazı değişiklikler geçirmiş ya da isimleri farklılaşmış olsa da günümüzde hala varlığını sürdürmektedir. Bu da aynı coğrafyada yaşamış olan kültürler arasındaki alışverişi ve devamlılığı ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler: antik dönem, oyun, oyuncak. 1 , [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 41 Tüm Yönleriyle Dokuztaş Ünal Kalaycı1 Dokuztaş oyunu çok eski dönemlerden beri yediden yetmişe tüm Türkler arasında oynanan bununla birlikte son elli yılda unutulmuşluğa terk edilen bir düşünce oyunudur. Geleneksel dokuztaşı her ortamda oynamak mümkündür. Eskiden düz bir taş üzerine iç içe üç tane dikdörtgen ya da kare çizilir, sonra dikdörtgenler ya da kareler dört orta noktadan çizgi ile birleştirilerek oyun alanı hazırlanırdı. Yerden dokuz tane küçük taşı bir kişi, dokuz tane büyük taşı diğeri alarak oyuna hazır hâle gelirlerdi. Sonra sıra ile taşlar konulur. Konma işlemi bitince bir hamle ilerletme işi başlar. Amaç rakibin taşlarını ikiye indirerek oyunu kazanmaktır. 2011 yılında Macaristan’da “Eğlenceli Anne-‐Babalık” projesinde Türkiye’den bir çocuk oyunu olarak tanıttığım, sonra Türkiye’de AB “Gençlik Girişimleri 1.2” başlığı altında “Dokuztaşla Büyüyorum” adlı projeyi hazırlayıp Proje Koçu olarak görev yaptığım ve “Dokuztaşla Büyüyorum” adlı kitabı hazırlayarak ortaokul çağındaki çocuklara ulaştırmaya çalıştığım bu oyunu bu çalışma ile daha geniş kitlelere ulaştırmak gayesindeyim. Yöntemimiz yazılı eserlerin taranması ve sözlü kaynaklara ulaşılarak elde edilen bilgilerin sistemli hâle getirilmesidir. Yazımızın giriş bölümünde dokuztaş oyununun kökeni hakkında ulaşılabilen kaynaklardan hareketle bilgi verilecektir. Bu bölümde dokuztaş oyununuz Türkler arasında oynandığından bahseden Thomas Hyde’nin 1694 tarihli “ De Ludis Orientalibus” eserinden ve Filippo Argenti’nin 1533 yılında kaleme aldığı “Regola Del Parlare Turcho” adlı eserinden ve diğer eserlerden yararlanılacaktır. Kaynaklarda farklı anlatılan dokuztaşın oynanma şekilleri ve dokuztaş oyunu ile aynı mantıkla oynanan üçtaş, altıtaş, onikitaş adlı türevleri açıklanacak. Dokuztaş oyununun kendine has otuz civarında terimi bulunmaktadır. Dilimize bir zenginlik kattığını düşündüğümüz terimlerine ve oyunun belli başlı taktiklerine yer verilecek. Dokuztaş yarışmalarında uyulması gerektiğini düşündüğüm geleneksel kurallar düzenlenerek yazımızda yer alacak. Kahramanmaraş’ta on iki ortaokulda tanıtımını yaptığımız bu oyunun Türkiye genelinde yarışmalarının yapılması, ortaokullardaki ‘Seçmeli Zekâ Oyunları” dersinde bu oyuna mutlaka yer verilmesi ve oyunun patentinin alınarak UNESCO’nun “Somut Olmayan Kültür Mirası Koruma” çalışması içerisinde Türklere ait olduğunun tescil edilmesi gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Kültürel miras, çocuk oyunları, Dokuztaş, dokuztaş terimleri, dokuztaş taktikleri. 1 MEB(Öğretmen) ve Yıldırım Beyazıt Üniversitesi (Doktora), [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 42 Özbek Çocuk Oyunlarındaki Tekerlemelerin Yeri ve Önemi Abdulmurad Tilavov1 Çocukların kalbi türküye o kadar meyilli ki, onlar hatta yaşamlarının esasını oluşturan oyunlarını da türkü, şarkı, tekerlemelerle süslemektedirler. Nitekim, onlar oyun oynamak için birbirlerini şarkı, türkü, tekerlemeler söyleyerek çağırmaktalar. Örneğin: Bala bolsang kelever, Oynab, oynab ketever. Kel-‐hâ, kel Kel-‐hâ, kel… (Çocuksan, geliver, Oynaya oynaya geliver. Gel hey, gel Gel hey, gel) Bu tekerleme genelde yüksek sesle söylenir. Oyun iki karşı tarafa (gruba) ayrılarak düzenlenecekse («Ak terek mi, gök terek?» gibi oyunlarda çekleşmaçak (sınırlandıran) tekerlemeler söylenmektedir. Bu da, iki çocuğun gizlice anlaşarak, kendilerine takma ad koymalarıyla gerçekleşecektir. Bu durum onların Anabaşı (Oyun başı) ile yapacak soru-‐cevaplarının sırlılığını sağlamaktadır. Çocuklar sınırlandırmayı sağlayan tüm sırlı (gizemli) isimlerin karşılıklı uygunluğuna da ayrıca dikkat ediyorlar ki, bu onların estetik zevkini, karakterini eğtici unsura dönüşmüştür. Çocuklar oyun sırasında sıradaki çocuğu belirtmeye ihtiyaç duyduklarında (örneğin, «Saklambaç» gibi oyunlarda) tekerleme söyleyerek sırada kalıcıyı belirlemektedirler. Özbek çocuk oyunlarında pratik pedagojik, sanat ve beden eğtimi esasıları bütünleşmiştir denilebilir. Ancak buna rağmen onların çoğunluğu söz (kelime) temelinde inşa olmuştur. Bu nedenle Özbek çocuk oyunlarını Haraketli oyunlar ve Manevi (Söz, Kelime) oyunları tarzda iki gruba ayırmak mümkündür. Haraketli oyunlarda herhangi bir nesne (oyuncak) veya kelime (şarkı, mani) halledici rol oynamaktadır. Bunlar tüm oyunu yöneten vasıta görevini üstlenmektedir. «Chillik» oyunda ağaçtan yapılmış kol ve çubuklar, «Çekirdek Gizleme» oyununda ise çekirdek haraketi yönlendirici nesnelerdir. Bunlar olmaksızın oyun gerçekleşemez. «Ak terek (kavak) mi, gök terek?», «Bay (zengin) hatun», «Mihman mısız? (Misafir misiniz?)» ve diğer birçok oyunlarda yöneticilik görevini söz (kelime) üstlenmektedir. 1 Özbekistan Milli Üniversitesi, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 43 Örneğin, «Mihman mısız?» oyununda iki kız çocuğu katılmaktadır. Oyun şartı gereği, kızlardan birisi iki elinin avucunu arkadaşına doğru uzatıp durur. İkincisi de: Cuba – cuba Ani tuba Dağda lale, Bir kız bale, Sokağa çıkın, Bir kız geliyor Saçı ince, Eli belinde, Vay elim,vay, Vay belim, vay, Nasılsınız, esen misiniz? Bugün bize misafirmisiniz? – diyerek, çok hızlı bir şekilde arkadaşının açık elinin avuçlarına kendi elleriyle dokunarak kaçmaya başlar. Kovalayan kız kaçan kızın elini tutabilirse veye belirlenen yere kadar yakalayabilirse, artık o, şarkıyı (tekerlemeyi) söylemesi gerekecektir. Yakalayamadığı takdirde gene kendisi ellerini açarak kalır. Manevî (kelime) oyunlarında da kelime ön plandadır. Bu tür oyunlarda kelimenin anlamını, ahenkini hissetmek, kelimede gizlenmiş anlamı işaretler ifadesi yardımında bulmak, sözcüklerindeki sesin kelimedeki anlamı değiştirici özelliğini algılaması önem arz etmektedir. Konuşmada birkaç Özbek çocuk oyunları, bu oyunlar sırasında kullanılan sözcük, tekerleme ve maniler metni üzerindeki incelemeler sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Haraketli ve Manevi (Sözcüklü) oyunlar, Oyun ve Pedagoji, Sanama (Sayma), Mihman mısınız? Oyunları ve tekerlemeler I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 44 Kırımın Sosyokültürel Yapısında Çocuk Oyunları: Kırım Tatar Oyunlarının Analizi / Детские Игры В Социокультурном Пространстве Крыма: Анализ Развития Крымскотатарских Игр. 1 Ediye Muslimova / Эдие Муслимова Во многих детских песнях и играх воспроизводятся время и события, давно потерянные памятью народа. Во все времена детские игры несут в себе незаменимую школу физического, умственного и нравственного воспитания подрастающего поколения. И только от взрослых зависит, не пропадет ли из памяти народа тот фундамент под названием «национальные детские игры», на котором растут и развиваются наше поколение. Anahtar Kelimeler: истоки культуры, крымскотатарские детские игры, память народа Kırım Tatar Dergisi "ARMANÇIK" Örneğinde Bir Kişinin Kimliğinin Oluşumunda Çocuk Eğitsel Oyunlarının Rolü / Роль Детских Развивающих Игр В Формировании Личности Человека На Примере Крымскотатарского Журнала «Арманчыкъ» 2 Zera Akimova / Зера Акимова Основная цель детского журнала «АРМАНЧЫКЪ» -‐ приобщение ребенка к родному языку и культуре. Нужно учесть, что крымскотатарские дети живут и обучаются в русскоязычной среде, поэтому редакция прилагает максимум усилий для достижения поставленной цели. Игра развивает воображение, логическое мышление, способность мыслить нестандартно. Игра также помогает ребенку научиться организовывать свою деятельность, не ожидая подсказки, развивает любознательность и самостоятельность. Поэтому игровая форма общения в журнале -‐ главный приоритет. Anahtar Kelimeler: Игра, логическое мышление, детский журнал "Арманчыкъ 1 2 Издательский дом "Тезис", [email protected] художник-‐дизайнер, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 45 Karabağ Çocuk Oyunlarının Özellikleri Aytac Abbasova1 Araştırmada Azerbaycan'ın Karabağ bölgesine ait olan zihinsel güç gerektiren çocuk oyun ve oyuncaklarından bahsedilir. Karabağ'da yılın tüm mevsiminde ve koşullarına bakılmaksızın çeşitli mekanlarda oynanan ilginç çocuk oyunları vardır. Daha çok bayram öncesi oynanan oyunlar tüm çocukların ve gençlerin eğlencesine dönüşmüştür. Zihinsel ve fiziksel güç gerektiren çocuk oyunları Karabağ'ın farklı bölgelerine ait olup kendine has özelliklere sahiptir. Bunlardan biri Kelbecer bölgesinde oynanan "Hacca gitme" oyunudur. Oyun hem fiziksel, hem de zihinsel güç gerektiriyor. Zihinsel güç gerektiren oyunlardan biri de "Ev aktarma" oyunu olmuştur. Bu oyun nerdtahta (tavla) oyununun basit biçimi olup güçlü mantıksal düşünme gerektirir. Kelbecerde kış akşamları evde ocak başında oynanılan "Çorapaltı oyunu" da ilginç oyunlardan biridi. İlk görüntüde basit sayılan oyunda aslında güçlü hafızası olan katılımcı galip sayılır. Bu oyunun Anadolu'da "Çorap saklamaca", "Ayakabı saklama" ve diğer seçenekleri vardır. Araştırmada belirttiğimiz çocuk oyunlarının açıklaması, onların analiz ve türk halklarında bu oyunlara benzer oyunların karşılaştırılması verilmiştir. Çocuk oyunları çocukların ilk ve eğlenceli öğretmeni de olabilmiştir. Öyle ki, birçok çocuk oyunları çocuklara rakamları saymak, kelime öğrenmek ve doğru söylemek gibi becerileri da öğretir. Bunlar içerisinde "Yedi cam", "Renk-‐renk", "Amcamın oğlu", "Alma-‐armut", "Beş kız" ve başka oyunlar vardır ki, bu oyunlar çocukların konuşma yeteneğini ve hafızasını artırır. Çocuk oyuncakları içerisinde daha farklı şekilde süslenmiş gelincik ve daha çok ağaçtan, taştan, topraktan yapılmış oyun için kullanılan eşyalar çoğunluk oluşturur. Şunu da belirtelim ki, yukarıda gösterdiğimiz çocuk oyunları yıllardır düşman işgali altında kalmış Karabağ'ın Azerbaycan'ın çeşitli bölgelerinde yerleşmiş sakinlerinin hafızalarından toplanan örnekler esasında yazılmıştır. Bu oyunlar artık onu yaşatan halkın hafızasından, yaşam tarzından çıkmak üzeredir. Çocuk oyun ve oyuncaklarını kültürel değerlerin korunması, unutulmaması için yeniden topluma ulaştırılması önümüzde duran önemli konulardan biridir. Anahtar Kelimeler: Anahtar kelimeler: çocuk oyunu, oyuncak, Karabağ, folklor, toplama 1 Azerbaycan Milli Bilimler Akademisinin Folklor Enstitüsü, [email protected] I. Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı -‐ 46 Ermenistan Türklerinin Çocuk Oyun ve Oyuncaklari Üzerine (Sisyan İli, Desdegerd Kasabasi Örneğinde) Elmira Memmedova-‐Kekeç1 Oyun ve oyuncak, her bir insanın çocukluğunun vazgeçilmez unsurlarından ve kendisinde etnografik, tarihsel, kültürel bilgiler taşıyan değerlerindendir. Bu bağlantıda yöresel farklarla dikkat çeken oyunlar, değişik kültürlerin farklı yanlarını yansıttığı gibi genel olarak ele alındığında ortak yönleriyle de dikkat çekmektedir. Günümüzde bilgisayar oyunlarının ve endüstri oyuncaklarının egemenliği sayesinde giderek özellikle şehir merkezlerinde unutulmaya doğru giden bazı oyunlar artık kaybolmak aşamasındadır. Bundan başka bazı yörelere ve bölgelere özgü çocuk oyunlarının unutulmasının ve ortadan kalkmasının nedenlerinden birisi de göçler ve kentleşme sürecidir. Bu açıdan 1905, 1918-‐ 1920 ve 1948-‐1953`lü yıllarda Ermeni mezalimine maruz kalan, defalarla göçmen durumuna düşen, 1988 yılından itibaren ise Ermenistan Cumhuriyetinden tamamen çıkarılan ve kovulan Türklerin de birçok kültürel değerleriyle birlikte oyun ve oyuncakları da unutulmuştur. Göçler sonucunda genellikle Azerbaycan`ın farklı yerleşim birimlerinde yeniden hayata başlayan mülteciler, yeni geldikleri bölgelerde toplumsal kültürel değerlerini korumak zorluğuyla karşılaşmış ve hem yaşamlarından, hem de hafızalarından gelenek ve görenekleri giderek silinmiş ve unutulmuştur. Böylece Ermenistan Türklerinin sözlü edebiyatları, şive özellikleri ve folklorları giderek asimle olmaya başlamış ve özellikle de genç nesile aktarılmadıkça da unutulmaya doğru gitmiştir. Bildiri konumuzda ele alacağımız Desdegerd kasabasının örneğinde bu bölgede oynanılan oyunlar hem burada Türk kimliğinin varlığını kanıtlamakta, hem de bütün Türk Dünyası oyun örnekleriyle farklı ve aynı özellikleri göstermektedir. Derlediğimiz oyunlardan şunları kaydedebiliriz: Yedi Taş, Yedi Çubug, Azad-‐Azad, Kıh-‐kıh, Eşek Beli, Enzeli, Çiling Ağaç, Baba Kuş, Yoldaş Seni Kim Götürdü, Galstuk, Benövşe, Ortada Kaldı, Gizlengaç, Hala Mala Oyunu vd. Derleme zamanı artık bazı kişilerin aradan geçen 27 senelik sürede bazı oyun detaylarını söylerken ve betimlerken zorlandıklarını gördük. Bildiri çerçevesinde ayrıca çocuk oyuncakları ve ensüstri oyuncaklarından önce nelerle oynanıldığı hakkında da bilgi edinmeye çalıştık. Daha sanayi oyuncakları olmadığı dönemlerde ağaç, tahta, kağız, pamuk, bez, düğme gibi malzemelerle çocuklar için oyunçakların hazırlandığını saptadık ve örnekleme yapmak için bazılarının yapılmasını rica ettik. Böylece bildiride Türk Dünyasının eski yerleşik yerlerinden birisinde 1988 yılına kadar yaşayan insanların çocuk oyun ve oyuncaklarıyla ilgili bilgiler aktarılarak oyunların detayları anlatılacak ve özellikleri incelenecektir. Bu şekilde kültürün devamlılığını sağlama açısından olamasa da, en azından gelecek nesillere aktarmak doğrultusunda Ermenistan`da yaşamış Türklerin çocuk oyun ve oyuncakları ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Oyun, Oyunçak, Türk, Ermenistan, Sisyan, Desdegerd, Mülteci, Ermenistan 1 Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Folklor Enstitüsü, Türk Halkları Folkloru Bölümü, [email protected]
1 Türkçe Konuşan Devletlerin İşbirliği Konseyi Almatı da Yapılacak Kazakistan da yayın yapan Liter Gazetesi nde yer alan röportajında TDİK Genel Sekreteri Akıncı, zirvenin son derece önemli sonuçları olacağına dikkat çekti. Almatı Zirvesi nin Türk Cumhuriyetleri nin bağımsızlıklarını kazanmasının 20 inci yılına denk geldiğini ve Türk Konseyi Genel Sekreterliği nin de ilk büyük organizasyonu olacağını vurguladı. Türkçe Konuşan Devletlerin İşbirliği Konseyi çerçevesinde ekonomik alanda işbirliğini güçlendirmek istediklerini ifade eden Halil Akıncı, Türkçe Konuşan Ülkeler Bölgesel İş Konseyi kuracaklarını ifade etti. Türk devletleri arasındaki ortak iş projeleri önündeki engelleri kaldırmak için böyle bir konseyi kurmayı amaçladıklarını vurgulayan Akıncı, Türkiye nin Türk Dünyası Zirvesi ne her türlü desteği verdiğinin altını çizdi. 2 de. В Бишкеке открыт памятник Манасу Великодушному 31 августа, в день празднования 20-летия независимости Кыргызстана, в Бишкеке был торжественно открыт памятник «Айкол Манас» («Манас Великодушный»). По мнению властей, изваяние эпического героя Манаса, установленное на главной площади столицы, должно стать символом, который объединит нацию. Церемония открытия памятника сопровождалась чтением отрывков из эпоса «Манас» и небольшим театрализованным представлением. Скрывавшее памятник полотно слетело с него в тот момент, когда к микрофону подошел премьер-министр Алмазбек Атамбаев, который не преминул воспользоваться данным фактом и увидеть в этом знамение небес. Kazakistan ile Kırgızistan arasındaki ticaret hacmi 300 milyon dolara ulaştı 7 Eylül / Сентябрь 2011 [email protected] Мехрибан Алиева Первая леди Азербайджана, президент, Фонда Гейдара Алиева и Фонда друзей культуры Азербайджана, президент Федерации гимнастики Азербайджана, Посол доброй воли ЮНЕСКО, ООН, ОИК и ИСЕСКО. Мехрибан Алиева (урождённая Пашаева) родилась 26 августа 1964 года в Баку. Её отец, Ариф Пашаев, сын писателя и литературоведа, заслуженного деятеля науки Азербайджанской ССР, доктора филологических наук Мира Джалала Пашаева, является ректором Национальной академии авиации, а мать - Аида Имангулиева (умерла в 1992 года), дочь выдающегося азербайджанского журналиста Насира Имангулиева, видный учёныйвостоковед, исследователь современной арабской литературы, доктор филологических наук, профессор, директор Института востоковедения АН Азербайджана. Cупруга Президента Азербайджана Ильхама Алиева, депутат Милли Меджлиса Азербайджана, руководитель рабочей группы по азербайджано-французским межпарламентским связи. В 1982 году Мехрибан Алиева окончила с золотой медалью бакинскую среднюю школу 23. В том же году она посту- пила в Азербайджанский государственный медицинский институт, затем продолжила обучение в Первом московском государственном медицинском университете имени И. М. Сеченова, который окончила с красным дипломом в 1988 году. В период с 1988-го 1992 год. Мехрибан Алиева работала в Московском научно-исследовательском институте глазных болезней под руководством академика Михаила Краснова. В 1995 году она основала и возглавила благотворительный фонд «Друзья культуры Азербайджана», а в следующем году учредила культурно-исторический журнал «Наследие Азербайджана», печатающийся на азербайджанском, русском и английском языках, и стала его редактором. В 2002 году Мехрибан была избрана президентом Федерации гимнастики Азербайджана. С момента основания года - Мехрибан Алиева - президент Фонд Гейдара Алиева. Алиева также является первой женщиной-кавалером ордена Рубинового креста, врученного ей Международным благотворительным фондом «Меценаты столетия». Devamı 6 da. Azerbaycan First Ladysi 2 de. TEBRİK EDİYORUZ! T.C ALMATI YENİ BAŞKONSOLOSU SADİN AYYILDIZ 1974 yılında Elazığ da doğdu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü nden mezun olduktan sonra 1997 yılında Dışişleri Bakanlığı nda göreve başladı. Önce konsolosluk, ekonomi ve insan kaynakları departmanlarında çalıştı. Yurtdışında ise Türkiye nin üç yıl Taşkent Büyükelçiliği, Birleşmiş Miletler Viyana Ofi si Nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliği ve son olarak da dört yıl Moskova Büyükelçiliği nde görev yaptı. T.C Almatı Başkonsolos görevine 30 Ağustos tarihinden başladı. Читайте в следующем номере Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu Kırgızistan da Değerli konuklar, Dost ve kardeş Kırgızistan ın bağımsızlığının 20. yılında, Bakanlığımızın Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu nu Kırgızistan da görevlendirmiş olmaktan mutluluk duyuyorum. O sahnede izleyeceğiniz dans gösterisi, bir konser değil; Anadolu dan yükselen Mevlana nın sesidir. Gel, gel, ne olursan ol yine gel ister kafi r, ister Mecusi, ister puta tapan ol yine gel, yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel diyerek, hiç bir ayrım yapmadan insanlığı sevgi, barış, birlik ve beraberlik içinde yaşamaya çağıran bir sestir. İşte bu programda tasavvuf müziğinin ezgileriyle bir an gözlerinizi kapattığınızda o sevgiyi içinizde hissedeceksiniz ve gözlerinizi açtığınızda o ezgiler eşliğinde insanın mükemmele ulaşma çabasını simgeleyen semazenleri göreceksiniz. Bu konser vesilesiyle tüm izleyicilere, dost ve kardeş Kırgız halkına sevgi, saygı ve selamlarımı iletiyorum. Kırgızistan ın bağımsızlığının 20. Yılı kutlu olsun. Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanı Ertuğrul GÜNAY 2 de. Познакомьтес: Динара Айдарбековна Туменбаева заведующая oтделением нефрологии с блоком гемодиализа Национального госпитала Минздрава КР Инервью с Командующим Внутренними войсками МВД Кыргызской Руспублики полковником Советбеком Асановичом Арбаевым.
2 2 7 Eylül / Сентябрь 2011 Geçen hafta Kazakistan Başbakanı Karim Masimov, Kırgızistan a bir günlük çalışma ziyaretinde bulundu. Bir dizi üst düzey temasta bulunan Karimov, Kırgızistan meslektaşı Almazbek Atambayev ile görüştü. İkili görüşmenin ardından her iki başbakan, Kazakistan ın Kırgızistan a gaz ihracatını öngören anlaşmayı imzaladı. Karim Masimov un Kırgızistan a gerçekleştiği ziyaretten sonra ise iki ülke arasındaki ikili ilişkileri ile ilgili bazı bilgiler verildi. Kazakistan Başbakanlığı resmi web sitesinde verilen bilgiye göre, 2011 yılının ilk altı ayında Kazakistan ile Kırgızistan arasındaki ticaret hacminin milyon dolar tutarına ulaştığı belirtildi yılının ilk yarısında iki ülkenin toplam ihracat hacmi bir önceki yılın aynı döneminde göre 1.4 kat artarak milyon dolar, ithalat ise milyon dolar tutarına ulaştı. RESMİ - ОФИЦИАЛЬНО Kazakistan ile Kırgızistan arasındaki ticaret hacmi 300 milyon dolara ulaştı Kırgızistan ın enerji, doğalgaz, sanayi, inşaat malzeme üretimi ve bankacılık sektörü başta olmak üzere 400 dolayında ortak Kazak Kırgız şirketin faaliyet gösterdiği açıklanırken Kazakistan da turizm, inşaat, reklam ve ulaştırma sektörlerinde yaklaşık 250 ortak Kırgız- Kazak şirketin bulunduğu belirtildi. türkkazak.com Türkçe Konuşan Devletlerin İşbirliği Konseyi Almatı da Yapılacak Devamı. Başı 1 de. Kazakistan ın eski başkenti Almatı da yapılacak toplantıya Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile beraber Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu nun da katılacağını söyleyen Akıncı, sözlerine şöyle devam etti: Türk Devletleri İş Konseyinin iki yıl önce Türkçe Konuşan Ülkeler Zirvesinde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından ilk defa gündeme getirildi. Bu organizasyon Türk halkları arasında birliği güçlendirmeyi İlham Aliyev Kazakistan a gidecek amaçlamaktadır. Amacımız, Türk devletleri arasındaki işbirliğinin daha da geliştirilmesi ve gelecek nesillere daha yaşanabilir bir ortam oluşturmaktır. Türk devletleri olarak tarih, kültür, din ve dil olarak aynı duyguları paylaştıklarını ifade eden Akıncı, ülkeler arası ekonomik işbirliğinin önündeki engelleri düzenleyen yeni mekanizmaların kurulacağını belirtti. Kurulacak iş konseyinin zirveye katılacak Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan cumhurbaşkanları tarafından imzalanacağını vurgulayan Halil Akıncı, Türkmenistan ve Özbekistan ın zirveye katılmamalarını da Kendi tercihleri diye yorumladı. Öte yandan dünyada yalnış anlaşılmalardan dolayı İslamafobi oluşturulduğunun da altını çizen Halil Akıncı, bu yalnış anlayışın her dönemde olduğunu ve bu hatanında medya tarafından Batı ülkelerine empoze edilmeye çalışıldığını ifade etti. Двусторонние отношения Кыргызстана и Казахстана обсудили в Бишкеке премьеры стран Премьер-министр Казахстана Карим Масимов в рамках рабочего визита в Киргизию встретился с главой правительства страны Алмазбеком Атамбаевым, сообщается на официальном сайте Масимова. В ходе беседы обсуждены вопросы развития двусторонних отношений в сфере торгово-экономического и культурно-гуманитарного сотрудничества, говорится в сообщении, пишет ИА Новости-Казахстан. После завершения переговоров Карим Масимов принял участие в открытии второго заседания казахстанскокыргызского межправительственного совета, по итогам которого был подписан ряд документов. Я сильно надеюсь на то, что все встречи кыргызской и казахской сторон будут заканчиваться конкретными результатами, цитирует главу казахстанского правительства киргизское агентство 24kg. С момента последнего заседания нами проделана серьезная работа. По всем направлениям есть четкие ориентиры, но есть и вопросы для обсуждения. Я уверен, что в результате мы найдем решения на благо народов наших стран и процветания экономик, сказал Масимов. Наши отношения развиваются динамично, но есть большой нереализованный потенциал. Сегодняшнее заседание даст мощный толчок новому развитию отношений, станет этапной встречей для того, чтобы принятые решения отвечали интересам обеих стран, в свою очередь отметил Атамбаев. Президент Р.Отунбаева приняла премьер министра Казахстана К.Масимова Президент Кыргызстана Роза Отунбаева приняла премьер-министра Казахстана Карима Масимова. В ходе встречи были обсуждены итоги прошедшего II заседания кыргызско-казахского межправительственного совета, на котором были обсуждены вопросы экономического, культурно-гуманитарного, приграничного взаимодействия Кыргызстана и Казахстана. С удовлетворением было отмечено, что практически по всем вопросам стороны нашли понимание и достигли договоренностей, сообщает пресс-служба Президента КР. Р.Отунбаева обратила внимание на необходимость активной работы сторон по наращиванию торговоэкономических связей, укреплению культурно-гуманитарного взаимодействия между двумя странами. Стороны затронули вопросы сотрудничества в сфере привлечения инвестиций в Кыргызстан, а также развития банковской системы и туристической отрасли республики. Глава государства подчеркнула, что кыргызская сторона открыта для казахстанского капитала и ведения совместного бизнеса. «Мы придаем большое значение развитию взаимовыгодного сотрудничества с Казахстаном», отметила Р.Отунбаева. Торага Жогорку Кенеша и премьер-министр Казахстана обсудили перспективы двусторонних отношений Торага Жогорку Кенеша Ахматбек Келдибеков и премьер-министр Казахстана Карим Масимов на встрече в Бишкеке обсудили перспективы двусторонних отношений. Как сообщает пресс-служба кыргызского парламента, А.Келдибеков, приветствуя гостя, отметил, что официальный визит парламентской делегации Кыргызстана в апреле этого года в Казахстан имел положительные последствия для обеих стран. «Мои встречи с Вами, а также с председателем Мажилиса парламента РК Уралом Мухамеджановым, с председателем Сената парламента РК Кайратом Мами решили многие вопросы наших взаимоотношений. Мы и дальше готовы тесно сотрудничать с братским казахским народом», подчеркнул торага. К.Масимов рассказал А.Келдибекову об итогах встреч с руководителями республики и высказал твердую уверенность в том, что братские взаимоотношения между двумя государствами будут и дальше развиваться и углубляться на благо народов. Показателем этого является создание Инвестиционного фонда с капиталом в 100 миллионов долларов. Торага Жогорку Кенеша и премьерминистр Казахстана обсудили вопросы бюджета, гидроэнергетики, Таможенного союза, поставок газа. А.Келдибеков еще раз поднял вопрос о пребывании кыргызстанских мигрантов на территории Казахстана. Премьер-министр РК подчеркнул, что он решил вопрос открытия дополнительных пропускных пунктов. Но из-за того, что Кыргызстан не входит в Таможенный союз возникли трудности организационно-технического характера, которые он надеется решить в ближайшем будущем. Спикер парламента Кыргызстана попросил премьер-министра К.Масимова передать свои пожелания успехов в работе председателю Мажилиса парламента РК Уралу Мухамеджанову и председателю Сената парламента РК Кайрат Мами. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 20 Ekim de Kazakistan a resmi ziyarette bulunacak. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, iki gün sürecek ziyaret çerçevesinde bir takım belgeler imzalanacaktır. Президент Азербайджана примет участие в саммите Совета сотрудничества тюркоязычных стран октября состоится визит Президента Азербайджана Ильхама Алиева в Казахстан. Как передает 1news.az, об этом на пресс-конференции в Баку, посвященной 16-летию принятия Конституции Казахстана, заявил журналистам посол Казахстана в Азербайджане Серик Примбетов. По его словам, в рамках визита намечены встречи Ильхама Алиева в Астане с руководством Казахстана. «20-21 октября глава государства примет участие в саммите Совета сотрудничества тюркоязычных стран (ССТС), который пройдет в Алмате», сказал дипломат. Касаясь пакета документов, которые будут подписаны в рамках T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Sn.Ertuğrul Günay ın Astana da yapılmakta olan TÜRKSOY Kültür Bakanları Daimi Konseyi 29. Dönem Toplantısı vesilesiyle Kazakistan ziyareti çerçevesinde Almatı da bulundukları 19 Eylül Pazartesi günü KATİAD Başkanı Sn.Zeki Pilge, T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Sn.Ertuğrul Günay ve eşi Sn.Gulten визита Ильхама Алиева в Казахстан, посол отметил, что данные документы будут согласованы в ходе 8-го заседания межправительственной комиссии сентября в Баку. T.C.Kültür Bakanı Almatı Ziyareti Günay, TÜRKSOY Genel Sekreteri Sn.Düsen Kaseinov ve Bakana eşlik eden heyet KATİAD tarafından tertiplenen öğle yemeğinde biraraya geldiler. KATİAD Sekreteryası Суфийская музыка в Кыргызстане В рамках II Всемирного фестиваля эпосов народов мира «Традиционные ценности национальной культуры и эпическое наследие», проводимого Министерством культуры и информации Кыргызской Республики, приглашенный представительством по культуре и информации посольства Турции в Кыргызстане турецкий ансамбль Суфийской музыки города Коньи проводил концерт «Таинство мистической музыки и танца дервишей - Сема» в Кыргызской национальной филармонии им.т.сатылганова. Перед началом выступления гостей поздравил от имени министра культуры Турции Эртогрула Гюная с прошедшим праздником представитель по культуре и информации посольства Турции в Кыргызстане Нафиз Шахин. Наиболее отличившимся сотрудникам в сфере культуры Кыргызстана были вручены денежные премии. После этого собравшимся зрителям был показан документальный фильм о дервишах, их образе жизни, целях и идеях суфизма. Позже ансамбль из Коньи сыграл старинную музыку дервишей, показав их знаменитый древний круговой танец. Для справки: Суфизм - религиозное течение, последователи которого ведут аскетический и глубоко религиозный образ жизни, поклоняются Аллаху. Его приверженцев называли дервишами, что в переводе с персидского означает «бедняк», «нищий». Частью мистических церемоний суфизма стал завораживающий и головокружительный танец.
3 «Terörle Mücadeleyi Birlikte Vereceğiz» Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Barack Obama ile bir araya geldi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ''Terörle mücadeleyi birlikte vereceğiz, gerek teknolojik noktada gerekse planlama, projelendirme noktasında müşterek atmamız gereken adımlar var. Ki bu noktada terör örgütlerine karşı müşterek adımımız devam ediyor, bundan sonra da devam edecek'' dedi. Erdoğan, ABD Başkanı Barack Obama ile Waldorf Astoria Oteli'nde gerçekleştirdiği görüşme öncesinde yaptığı açıklamada, şunları kaydetti: ''BM'nin 66. Genel Kurulu nedeniyle bulunduğumuz New York'ta kendileriyle bir arada olmamız, özellikle de kendi ifadeleriyle model ortaklık süreci içinde gerçekten çok önemli adımları attık, atıyoruz. Bu arada terörle mücadelede ortak mücadele platformu oluşturmamız... Ankara'da meydana gelen patlamanın ardından Siirt'te dört tane bayanın içinde olduğu araca da teröristler tarafından bir saldırı neticesinde dört tane bayanı, sivil vatandaşımızı kaybettik. Bu da bizim için tabii gerçekten ayrı bir üzüntü sebebi. Tabii terörle mücadele bitirilir mi denildiğinde, minimize edilir, ama ben bitirilmesi noktasında çok çok iyimser değilim. Fakat bu mücadeleyi birlikte vereceğiz, gerek teknolojik noktada gerekse planlama, projelendirme noktasında müşterek atmamız gereken adımlar var ki bu noktada terör örgütlerine karşı müşterek adımımız devam ediyor. Bundan sonra da devam edecek. Nitekim bugün burada bunları da geniş manada görüşeceğimize inanıyorum.'' Erdoğan, ''Son dönemde Mısır, Tunus, Libya'yı kapsayan ziyaretlerimiz ve bunun dışında yine Afganistan'daki birlikteliğimiz, Irak'taki gelişmelerin değerlendirilmesi, bunlar bizim müşterek attığımız adımlar oluyor. Temennim odur ki Türkiye, ABD arasındaki bu model ortaklık neticesini vererek, bundan sonra da devam etsin'' dedi. Obama Taziyelerini Sundu ABD Başkanı Barack Obama, Ankara daki terör saldırısında 3 kişinin hayatını kaybetmesi dolasıyla «çok derin taziyelerini» sundu. Obama, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile ABD nin New York kentindeki Waldorf Astoria Oteli nde bir araya geldi. Başkan Obama, görüşmenin başında Başbakan Erdoğan ve beraberindeki heyete «ABD ye ve New York a hoşgeldiniz» dedi. ABD Başkanı Obama, «Ankara daki saldırıya ilişkin soruşturmanın devam ettiğini biliyorum» diyerek «bu saldırının da terörizmin dünyanın her yerinde olabileceğini ve terörle mücadelede Kırgızistan Başbakanı Atanbayev den Taşkent e Sürpriz Ziyaret Kırgızistan Başbakanı ve Sosyal Demokrat Partisi(SDP) lideri Almazbek Atanbayev, Özbekistan a sürpriz bir ziyarette bulundu. Atanbayev i Taşkent Havaalanı nda Özbekistan Dışişleri Bakanı Yardımcısı Bahtiyar İslamov ve Kırgızistan ın Özbekistan Büyükelçiliği ilgilileri karşıladı. Atanbayev, Taşkent te Özbek mevkidaşı Şavkat Mirziyoyev birlikte çalışılması gerektiğini gösterdiğini» ifade etti. «Türkiye ve ABD çok güçlü ortaklardır» diyen Obama, güçlü ortaklar olarak terörle mücadele çalışmalarına devam edileceğini belirtti. Türkiye nin, ABD nin bir NATO müttefi ki, aynı zamanda da son derece iyi bir dost ülke olduğunu belirten Obama, bu kapsamda iki ülkenin değişik konularda, Afganistan da işbirliğinden dolayı teşekkür etti. Obama, Libya nın özgürlük sürecinde de işbirliği yaptıklarını söyledi. ABD Başkanı Obama ayrıca, Türkiye nin NATO nun yükümlülükleri çerçevesinde Türkiye ye füze savunma radarının yerleştirilmesi aşamasında da işbirliği yaptıklarını belirtti. Başkan Obama, Başbakan Erdoğan ın sergilediği liderlik, demokrasiye olan taahhütleri nedeniyle ile de kendisine teşekkür etmek istediğini söyledi. Görüşmede Hazır Bulundular Görüşmede, Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ömer Çelik, Türkiye nin Washington Büyükelçisi Namık Tan, Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Hulusi Akar da hazır bulundu. Toplantıya ABD tarafından Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Dışişleri Bakanlığı nın Avrupa ve Avrasya işlerinden sorumlu Bakan Yardımcısı Philip Gordon, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Avrupa Kıdemli Direktörü Elizabeth Sherwood-Randall, BM Daimi Temsilcisi Susan Rice, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Tom Donilon da katıldılar. NEW YORK (A.A) - Özlem Şahin Şakar - Adem Kadam ile bir araya geldi. Yabancı basının takip edemediği ziyarette iki tarafın, güvenlik, etnik durum, ve iki ülke arasında tartışmalı olan sınır ve su konuları üzerinde müzakerelerde bulunduğu belirtildi. Ziyaretin detayına ilişkin ise herhangi bir açıklama yapılmadı. Almazbek Atanbayev in Kırgızistan ın güneyinde Özbeklerle-Kırgızlar arasında yaşanan kanlı etnik çatışmalardan sonra yapılan ilk ziyaret olması bakımından ayrı bir önem taşıyor. 30 Ekim de yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı seçimine aday olan Atanbayev, dün öğleden sonra Taşkent ten ayrılarak Çin e hareket etti. Haber Merkezi TÜRKSOY İLHAM VERİCİ BİR ÖRNEKTİR Astana da Radisson Oteli nde gerçekleşen, TÜRKSOY Kültür Bakanları Daimi Konseyi 29.Dönem Toplantısı nda Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, bakanlığın yeni projesi olan TÜRKSOY a üye tüm devletlerin önemli kültür büstlerini içeren park hakkında bilgi verdi. Ayrıca bakan, bu proje için sadece yer satın almak kaldı dedi. Kazakistan Kültür Bakanı Muhtar Kul-Muhammed, TÜRKSOY konseyine Türkiye nin bir şehri olan Eskişehir in, 2013 yılında Türk Dünyası Kültür Başkenti olması fi krini sundu. Bu konuda TÜRKSOY un genel sekreter yardımcısı Fırat Purtaş bilgi verdi. Daha sonra ise üyeler, TÜRKSOY un genel sekreterinin seçimi konusunu gözden geçirdiler dönemi için TÜRKSOY un genel sekreteri olarak Düsen Kaseinov atandı. Örgütün yeni geçici koordinatörü Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay oldu. Son olarak Kültür Bakanları Daimi Konseyi nin Sonuç Bildirgesini imzalama töreni yapıldı. kazpravda.kz SİYASET - ПОЛИТИКА 7 Eylül / Сентябрь Президенту официально присвоят титул «Аркадаг» («Покровитель») В Туркменистане Президенту Гурбангулы Бердымухамедову планируется официально присвоить титул «Аркадаг» («Покровитель»). Об этом сообщает Лента.Ру со ссылкой на «Радио Азаттык» (региональная служба «Радио Свобода»). Данный вопрос планируется обсудить на предстоящем Совете старейшин, заседание которого уже назначено на 25 октября 2011 года. В повестку заседания будут включены «первоочередные задачи государственной жизни». Вероятно, присвоение громкого титула Президенту и является такой первоочередной задачей страны. За то, чтобы официально присвоить Президенту упомянутое звание, высказался представитель совета Мурат Каррыев, в прошлом занимавший пост Посольство Узбекистана в Кыргызстане устроило официальный прием по случаю национального праздника страны 20-й годовщины государственной независимости. Были исполнены государственные гимны обеих стран. Затем исполняющий обязанности посла, советник посольства Узбекистана Рахматулла Назаров, поприветствовав гостей, рассказал о путях развития его страны за прошедшие 20 лет, подчеркнул, что достигнут большой прогресс в экономической и культурной сферах. Он сообщил, что Узбекистан наладил торгово-экономические связи со 180 странами. Дипломат отметил: Касаясь узбекско-кыргызских отношений, хотел бы подчеркнуть, что в Узбекистане всегда дорожили и дорожат узами дружбы и взаимного уважения, всем тем позитивным, что накоплено веками. Мы - близкие соседи, а соседей не выбирают. Наши народы всегда объединяла и объединяет духовная, религиозная и культурная общность, близость языков и менталитета. Заведующий отделом внешней политики аппарата правительства Кыргызской Республики Сапар Исаков, выступая на приеме, сказал: Наши государства почти одновременно отмечают национальные праздники независимости. И это, видимо, не случайно, ибо кыргызские и узбекские народы связывают глубокие исто- главы Центризбиркома республики. Совет старейшин Туркмении является общественной организацией, которая собирается раз в году и выносит решения по различным вопросам государственного значения. Решения не имеют обязательной силы, а носят совещательный характер. При прежнем Президенте Сапармурате Ниязове Совет старейшин был трансформирован в Народный совет, который стал фактически дополнительным парламентом с широкими полномочиями (подконтрольным Президенту). Однако при новом Президенте этот орган был ликвидирован, его полномочия распределены между Президентом и парламентом. После этого Совет старейшин был восстановлен в прежнем виде, уточняет Лента.Ру. рические корни, родство языка и добрососедские отношения. Наша общая задача - беречь это историческое достояние двух народов и предупреждать любое посягательство на это бесценное богатство. В Кыргызстане высоко ценят мудрый, взвешенный подход и поддержку Президента Республики Узбекистан Ислама Каримова во время прошлогодних трагических событий на юге Кыргызстана. Именно в такой взаимной поддержке наших народов видится сила единения и сотрудничества двух стран. Говоря о развитии связей между Кыргызстаном и Узбекистаном во всех сферах, Сапар Исаков далее сказал: С удовлетворением отмечаю, что в ходе недавнего рабочего визита премьер-министра Кыргызской Республики А.Атамбаева в Узбекистан правительственными делегациями двух стран был обсужден широкий спектр вопросов кыргызско-узбекского двустороннего сотрудничества. Кыргызстан нацелен на последовательное развитие кыргызско-узбекских добрососедских отношений и укрепление взаимовыгодного сотрудничества с Узбекистаном в духе Договора о вечной дружбе. На приеме присутствовали послы зарубежных стран, аккредитованные в Кыргызстане, представители общественности. Х.Халилова, Р.Мешедигасанлы Что касается титула «Аркадаг», то неофициально он уже широко используется в Туркмении по отношению к Президенту. Презентация титула, как сообщалось, прошла на параде в 2010 году. Девушки в спортивных костюмах изобразили надпись «Аркадаг», а затем участники торжественного мероприятия хором исполнили песню «Алкыс сана, Аркадаг!» («Благодарим тебя, о покровитель!»). Недавно стало известно, что в Туркмении выведены новый сорт дыни, получивший название «Аркадаг», а также сорт арбуза под названием «Президент». Первый Президент Туркмении Сапармурат Ниязов носил звания Туркменбаши (Отец туркмен) и Акбар Сердар (Великий Вождь). Период его правления именовался «золотым веком». Время правления нынешнего Президента получило название «Эпоха великого возрождения». В Бишкеке отметили 20-летие независимости Узбекистана
4 4 7 Eylül / Сентябрь 2011 EKONOMİ ЭКОНОМИКА DAVOS TÜRKiYE YE GiDiYOR Davos zirvesini düzenleyen Dünya Ekonomi Forumu İcra Kurulu Başkanı Klaus Schwab dan ilginç talep Başbakan Tayyip Erdoğan la görüşmek için Türkiye ye gelen, İsviçre deki ünlü Davos zirvesini düzenleyen Klaus Schwab, Başbakan Tayyip Erdoğan ın da bulunduğu iftara katıldı. Milliyet gazetesinin haberine göre; Başbakan Schwab ı önceki gün İstanbul daki ofi sinde kabul etmişti. Schwab ın Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış ın bulunduğu masaya oturması için masa düzeni değiştirilirken, Schwab ın yakın arkadaşı Cüneyd Zapsu da bu masaya geçti. Schwab ın iftara katılma süreci sorulan Egemen Bağış şunları söyledi: Türkiye de, kuzeyle güney, doğuyla batının buluşacağı bir zirve düzenlemek istiyorlar. Böyle bir toplantı için Başbakan dan izin almak istediler. Yaptıkları görüşmede bunun için Başbakan dan destek istediler. Başbakan, Biz memnun oluruz. Siz AB Bakanımız Egemen Bağış ve yakın arkadaşınız Cüneyd Zapsu ile bir çalışma yapın, sonra yine değerlendiririz dedi. Schwab, Somali ziyaretinizi yakından takip ettik. Dünyaya bir cesaret örneği oldunuz dediği Başbakan ın iftar davetini, Ramazan da bir iftar tecrübesi yaşamaktan onur duyarım sözleriyle kabul etti. Schwab Davos taki One minute sözüyle tarihe geçen diyaloglar nedeniyle üzüntülerini yinelerken Erdoğan ı seçimdeki büyük başarısı ve olumsuz küresel koşullara karşın büyüyen Türk ekonomisi nedeniyle tebrik etti. Başbakan, Schwab a Somali gözlemlerini aktarırken, Avrupa nın Somali ye daha duyarlı olması gerektiği uyarısında bulundu. Almanya'dan 2 milyon 581 bin 202, Rusya'dan 2 milyon 78 bin 741, İngiltere'den 1 milyon 401 bin 833, İran'dan 1 milyon 107 bin 67, Bulgaristan'dan 813 bin 976 ve Hollanda'dan 718 bin 965 ziyaretçi geldi. Aynı dönemde Almanya'dan gelen turist sayısı yüzde 14, 29, Rusya'dan 11, 79, İngiltere'den 7, 95, İran'dan 6, 28, Bulgaristan'dan 4, 62 ve Hollanda'dan 4, 08 oranında arttı. Yedi aylık dönemde Türkiye'ye gelen yabancı ziyaretçiler yüzde 33, 57'lik oranla en çok Antalya'dan giriş yaptı. Bu dönemde Antalya Havalimanı'ndan 5 milyon 916 bin 398 turist giriş yaptı. Diğer il- TURİST SAYISI YÜZDE ARTTI Türkiye ye gelen turist sayisi ler ise yüzde 25, 41 ile İstanbul, yüzde Artarak 17 milyon yüzde 9, 48 ile Muğla, yüzde 9, 11 Rusya , 79, İngiltere 624 bine ulaşti. ile Edirne ve yüzde 4, 20 ile İzmir Türkiye'ye yılın ilk yedi ayında gelen turist sayısı geçen yılın sıralandı , 95, İran , aynı dönemine göre yüzde 10, 64 TEMMUZ AYINDA 4, 5 MİLYON 28, Bulgaristan artarak 17 milyon 624 bin 969'a TURİST GELDİ , 62, yükseldi. Temmuz ayındaki ziyaretçi Temmuz ayında Türkiye'ye ge- Hollanda 718. sayısı da yüzde 5, 49 artış len turist sayısı da geçen yılın 965 4, 08, Fran- göstererek 4 milyon 597 bin 475 aynı ayına göre yüzde 6, 67 oranında sa , 94, Gürcistan 608. artarak 4 milyon 597 bin 417 3, 45, Suriye , 11, oldu. Ocak-Temmuz döneminde Türkiye'ye en fazla ziyaretçi yine 475 olarak gerçekleşti. Temmuz A. B. D , 28. Almanya'dan geldi. Temmuz ayında Türkiye'ye turist gönderen ülkeler arasında Almanya ilk sırada yer alırken, Rusya ikinci, İngiltere ayında en fazla turist gönderen ülkeler sıralaması ise değişmedi. Almanya, Rusya, İngiltere, Hollanda ve İran temmuz ayında en fazla turist gönderen ül- üçüncü oldu. Yedi ayda gelen 17 milyon 624 bin 969 turistin 990 bin keler oldu. Bir aylık dönemde 906'sı (yüzde 5, 62) günübirlikçilerden Almanya'dan gelen ziyaretçi oluştu. Ocak-temmuz döneminde sayısı yüzde 13, 11, Rusya'dan yüzde 12, 77, İngiltere'den yüzde 9, 46, Hollanda'dan yüzde 5, Tabigat adlı Kazakistan Ekoloji Derneği Başkanı Mels Yeleusizov, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev e Kazakistan ve Kırgızistan Arasında Teleferik Yolu Projesini takdim ederek Almatı ve İssık-Kol şehirleri 28 ve İran'dan 4, 17 artış gösterdi. Temmuzda Almanya'dan 602 bin 511, Rusya'dan 586 bin 905, İngiltere'den 435 bin 143, Hollanda'dan 242 bin 870, İran'dan ise 191 bin 681 ziyaretçi geldi. Temmuz ayında Türkiye'yi ziyaret eden 4 milyon 597 bin 475 yabancı ziyaretçinin 310 bin 225'i (yüzde 6, 75) günübirlikçiler olarak kaydedildi. Temmuz ayında en çok giriş yapılan sınır kapıları Antalya, İstanbul, Muğla, Edirne ve İzmir olarak sıralandı. Ocak-Temmuz dönemi turist dağılımı Ülke Turist sayısı Payı (Yüzde) Almanya , 29 arasında teleferik yolunun inşa edilmesini teklif etti.konuyla ilgili bilgi veren Ekoloji Derneği Başkanı Mels Yeleusizov, Söz konusu proje, iki ülke arasında ulaştırma kolaylığını sağlayacak eşsiz bir proje olabilir. Almatı dan özellikle yaz Популярность турецких курортов постоянно растет, число туристов в 2011 году бьет все рекорды Число туристов, побывавших в Турции в этом году, увеличилось на % по сравнению с прошлым годом. Всего за период с января по август 2011 года на турецких курортах отдохнуло человек туристов (5.62 %) находились в Турции всего один день, сообщает веб-сайт «Анталия сегодня» туристов посетили Турцию только в июле этого года, что на 5.49 % больше, чем в июле 2010 года. Наибольшей популярностью турецкие курорты по-прежнему пользуются у немцев, за которыми следуют туристы из России и Великобритании. Из тех туристов, которые уже успели в этом году aylarında Issık-Göl e giden turistlerin yıllık ortalama sayısı 800 e ulaşmakta, dedi. Kazakistan ve Kırgızistan arasında inşa edilecek teleferik yolunun, BDT ülkeleri turistlerinin de çekmesini sağlayabileceğini söyleyen отдохнуть в Турции, % прибыли из Германии ( туриста), % из России ( турист), 7.95 % из Англии ( туриста), 6.28 % из Ирана ( туристов), 4.62 % из Болгарии ( туристов), 4.08 % из Нидерландов, 3.94 % из Франции, 3.45 % из Грузии, 3.11 % из Сирии, 2.28 % из США. Если в 2002 году Турция занимала 17-е место в мире по популярности среди туристов из других стран, то уже в 2009 году страна вышла по данному показателю на 9-е место, согласно данным ВТО. В 2002 году в Турции отдохнули 13.2 миллиона туристов, в миллиона. В последние годы Турция установила безвизовый режим со многими странами мира, что привело к существенному увеличению потока иностранных туристов. Однако в этом году политические восстания на Ближнем Востоке и в Северной Африке значительно сократили число отдыхающих из этих стран. Almatı Issık Göl Arasında Teleferik Yolu İnşa Edilecek Mels Yeleusizov, Almatı dan Issık-Göe kadar teleferik yolu ile 5 saatte varılabilir, dedi. Haberde, Nazarbayev in bu proje ile ilgili her hangi bir açıklamada bulunmadığı belirtildi. Kaynak: vesti.kz KAZAKİSTAN DA, DEVLET BÜTÇESİ GELİRİ 20 MİLYAR DOLAR OLDU АСТАНА-БАКУ Между Казахстаном и Азербайджаном ведутся переговоры об открытии прямого рейса казахстанской авиакомпании SCAT между Астаной и Баку, сообщил посол Казахстана в Азербайджане Серик Примбетов. Три раза в неделю осуществляются регулярные рейсы Алматы - Баку - Алматы. Сейчас прорабатывается вопрос об открытии прямого рейса между Баку и Астаной, - сказал Примбетов на прессконференции. Посол отметил позитивную динамику в развитии авиасообщения между Казахстаном и Азербайджаном, напомнив, что еще несколько лет назад приходилось летать через третьи страны, что создавало массу неудобств. Авиасообщение осуществлялось самолетами старого образца Ту- 154 и Ту-134. Сейчас между Казахстаном и Азербайджаном летают современные модели самолетов - Boeing и Airbus, - сказал Примбетов. Говоря о развитии двустороннего сотрудничества между двумя странами, посол отметил позитивную динамику торговоэкономических связей. Двусторонний товарооборот между Казахстаном и Азербайджаном, по его словам, достиг 111 миллионов долларов. В Азербайджане успешно функционирует совместное предприятие с участием казахстанского капитала - Бакинский зерновой терминал, сказал посол. В прошлом году Казахстан поставил в Азербайджан около 960 тысяч тонн зерна. Сейчас ведутся переговоры о закупке Азербайджаном в этом году казахстанской пшеницы, - сказал Примбетов. В подтверждение Kazakistan Cumhuriyeti Maliye Bakan Yardımcısı Ruslan Dalenov, Twitter sayfasında, Kazakistan ın, devlet bütçesi gelirinin 20 milyar dolar olduğunu bildirdi. Ayrıca R.Dalenov da, 1 Eylül itibariyle devlet (merkez) bütçesinin geliri 20 milyar dolardır diye ifade etti. Transfer haricinde 2011 yılının devlet bütçesi tahmin olarak 2.844,7 milyar tenge veya gayrisafi yurt içi hâsılanın %12 si olarak belirlenmiştir yılında 4.945,1 milyarlık gider planlamaktadır yılında planlanan bütçe eksikliği ise 695,8 milyar tenge ya da gayrisafi yurt içi hâsılasının %3 üdür. В КАЗАХСТАНЕ ДОХОД РЕСПУБЛИКАНСКОГО БЮДЖЕТА ДОСТИГ 20 МИЛЛИАРДОВ ДОЛЛАРОВ Доход республиканского бюджета на 1 сентября 2011 года составил 20 миллиардов долларов, сообщает КазТАГ со ссылкой на вице-министра финансов Казахстана Руслана Даленова. «На 1 сентября доходы республиканского (центрального) бюджета - 20 миллиардов», - написал Даленов в Twitter. Как ранее сообщалось, общий объем поступлений республиканского бюджета на 2011 год определен законодательством в 4,25 триллиона тенге (свыше 29 миллиардов долларов). В 2012 году правительство прогнозирует поступление доходов в бюджет в размере 3,31 триллиона тенге (свыше 22,7 миллиарда долларов). Напомним, как ранее сообщалось, в ходе открытой V сессии парламента Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев сообщил о том, что республиканский бюджет на годы приблизит Казахстан к развитым странам. «Следует взвешенно, обоснованно подойти к формированию трехлетнего бюджета на годы. Там ставятся очень серьезные, амбициозные задачи выхода на 15 тысяч долларов на человека по объему ВВП», - отметил глава республики. позитивной тенденции развития посол привел экономические показатели 1995 года. Если в 1995 году двусторонний товарооборот составлял 48 миллионов долларов, то в 2010 году это были 444 миллиона долларов, - сказал Примбетов, добавив, что самого большого объема товарооборота в 465 миллионов долларов удалось достичь в 2008 году, до кризиса. Сравнивая показатели экспорта и импорта, посол сообщил, что в 1995 году объем экспорта составлял 23 миллиона долларов, в настоящее время это 342 миллиона долларов. Импорт в 1995 году составлял 25 миллионов долларов, сейчас миллиона долларов. TAŞKENT İLE SEMERKANT A HIZLI TREN Orta Asya ülkeleri arasında ilk olarak hayata geçirilen ve Taşkent ile tarihi Semerkant şehri arasında sefer düzenleyecek olan Yüksek Hızlı Trenin tanıtımı yapıldı. Geçen haftasonu, ülkenin en büyük iki şehri arasında ticari olmayan tanıtım seferini düzenleyen "Afrasiyab" adı verilen Yüksek Hızlı Trenin, bugün Taşkent'te düzenlenen tanıtım törenine, ülkedeki yabancı misyon şefleri, yerli ve yabancı gazeteciler ile Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri demiryolu işletmeleri üst düzey yöneticileri ve hükümet üyeleri katıldı. Özbekistan Senatosu Başkanı İlgizar Sabirov, Başbakan Yardımcısı Batır Hocayev ve çok sayıda hükümet üyelerinin katıldığı törende konuşan Özbekistan Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürü Açılbay Ramatov, İspanya'nın Patentes Talgo AŞ şirketi ile Kasım 2009'da, 2 adet YHT AVE 250 trenini satın alınmasıyla ilgili 38 milyon Avroluk bir kontrat imzalandığını hatırlatarak, bu çerçevede, bu ay ilk Yüksek Hızlı Treni teslim aldıklarını belirtti. Ramatov, Eylül ayı başında hizmete girecek Yüksek Hızlı Trenin, geçen haftasonu, ticari amaçlı olmayan tanıtım seferini düzenlediğini hatırlatarak, saatte 250 kilometre hız yapan söz konusu trenin, Taşkent ile Semerkant arasındaki 344 kilometre mesafeyi, 3,5 saat yerine 2 saatte geçtiğini vurguladı. Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri arasında, Rusya'nın ardından 2. olarak düzenlenen Taşkent - Semerkant YHT hattı projesinin toplam maliyetinin 170 milyon doları bulduğunu ifade eden Ramatov, İspanya'nın Talgo şirketinden satın aldıkları ikinci Yüksek Hızlı Trenin ise sonbahar aylarında teslim edileceğini belirtti. Из Ташкента в Самарканд теперь можно добраться поездом всего за 2 часа Первый пробный рейс по маршруту Ташкент - Самарканд - Ташкент совершил новый скоростной поезд Afrosiyob (Афросиаб), названный в честь обнаруженного археологами древнего городища. Об этом сообщила "Курсору" пресс-служба МИДа Узбекистана. В поездку были приглашены главы аккредитованных в Узбекистане зарубежных дипломатических миссий, которые менее чем за 2 часа преодолели 344 км и приняли участие в торжественном открытии традиционного Международного музыкального фестиваля "Шарк тароналари" ("Восточные напевы") в Самарканде. На отдельных участках состав набирал скорость 254 км/ч. По словам главы представительства ЮНИСЕФ Ж. Дельмота, "Узбекистан стал восьмым по счету государством мира, использующим высокоскоростные железнодорожные сообщения". До сих пор пассажиры популярного среди зарубежных туристов направления поездом добирались из Ташкента в Самарканд за 4-6 часов. По информации пресс-службы, в августе испанская компания Patentes Talgo S.A. поставила в Узбекистан два высокоскоростных железнодорожных состава, которые эксплуатируются с сентября 2011 года между Ташкентом и Самаркандом. Также отмечается, что запуск скоростного поезда приурочен к 20-летию независимости Республики Узбекистан.
5 VATANSEVERLİK ПАТРИОТИЗМ 7 Eylül / Сентябрь Внутренним войскам МВД Кыргызстана 70-лет Праздничное мероприятие с участием ряда высокопоставленных чиновников прошло во Дворце спорта в столице Кыргызстана. В мероприятии приняли участие вице-премьер-министр по блоку силовых структур Шамиль Атаханов, министр внутренних дел Зарылбек Рысалиев, а также мэр Бишкека Иса Омуркулов. Также присутствовали офицеры и часть военнослужащих Внутренних войск, военные атташе ряда иностранных посольств в Кыргызстане. В ходе мероприятия министр внутренних дел Зарылбек Рысалиев представил гостям новый штандарт Внутренних войск, врученный командующему полковнику Советбеку Арбаеву несколько дней назад. Также гостей ознакомили с изделиями, изготовленными руками военнослужащих Внутренних войск. Далее гостям, присутствовавшим офицерам и солдатам показали документальный фильм об истории Внутренних войск. Мероприятие завершилось театральным представлением и праздничным концертом. Изъято свыше 45 тонн наркотиков и прекурсоров За восемь месяцев 2011 года в Кыргызстане изъято из незаконного оборота свыше 500 килограммов гашиша, более 238 килограммов героина и около 15 тонн каннабиса. Об этом сообщил на прессконференции начальник Главного управления по борьбе с незаконным оборотом наркотиков МВД КР Адилбек Ботобаев. По его словам, количество изымаемых наркотиков по сравнению с аналогичным периодом 2010 года существенно возросло: каннабиса - на 14,4 тонны, гашиша - на 120 килограммов, героина - на 108 килограммов. Часть наркотиков имеет афганское происхождение. Как отметил Адилбек Ботобаев, Кыргызстан сталкивается с проблемами не только из-за того, что на территории страны произрастают растения каннабисной группы, но и из-за близости республики к Афганистану. Большая часть границы с Таджикистаном, через который проходит трафик опиатов и гашиша из ИРА, - горная гряда с многочисленными конно-пешими тропами. Силовики разделяют их на пять маршрутов. Первый - в направлении Алайского района Ошской области с территории Горно-Бадахшанской автономной области Таджикистана. Преимущественно по трассе Хорог - Ош и прилегающим к ней конно-пешим тропам или в обход перевала Кызыл-Арт по территории КНР. Второй - в направлении Чон-Алайского района Ошской области из ГБАО или районов Гармской группы. Третий - в направлении Баткенского района одноименной области. Четвертый - в направлении Ляйлякского. Пятый - в направлении Кадамджайского района. Кроме того он отметил, что за 8 месяцев текущего года органами внутренних дел выявлено 1107 преступлений, связанных с незаконным оборотом наркотиков.также за прошедший период сотрудниками внутренних дел было произведено более 150 арестов наркозаготовителей и торговцев, сказал А.Ботобаев. В целом с начала года, согласно оценкам ГУБНОН МВД КР, в Кыргызстане изъято свыше 45 тонн наркотиков и прекурсоров. На пресс-конференции также присутствовали начальник Управления ГУБНОН МВД Эстебек Жумабеков и начальник межрегионального отделения ГУБНОН МВД Турат Исаев. Göç Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Rektörlüğü tarafından desteklenen Göç adlı kısa metrajlı film Kazan da düzenlenen İslam Ülkeleri Film Festivalinde birincilik ödülüne layık görüldü yılından bugüne İletişim Fakültesi öğrencileri tarafından 200 den fazla kısa metrajlı film çekildi. Bunlardan 50 ye yakını uluslararası festivallerde ödül kazandı. Göç filminde alınan birincilik ödülü ve Manasçı Cusup Mamay adlı belgesel film projesiyle ilgili bilgi vermek için ( ) Kabar Haber Ajansında basın toplantısı düzenlendi. Toplantıda Rektör Yardımcımız Prof. Dr. Mahmut İZ- CİLER, basına yaptığı açıklamada iki filminde tamamen üniversite bütçesi tarafından karşılandığını belirtti. Türk Dünyasının önemli bir değeri olan Çin de yaşayan 95 yaşındaki Manasçı Cusup Mamay ın üniversitemizce belgeselinin yapıldığını, Göç belgeselinin üniversitemizce desteklenerek hazırlandığını ve bu filmin tarihi ipek yolunu konu aldığını söyledi. Yine Özbekistan da düzenlenen Spor Festivalinde iki filmimiz ödül aldı. Bu ödüller Kırgızistan ın Özbekistan Büyük Elçisi Anvar Mokoev e teslim edildiğini söyledi. İzciler konuşmasında üniversitemizin, uluslar arası bir üniversite olduğunu, teknolojik ve fiziki alt yapısının çok iyi olduğunu, mezunlarımızın da dünyanın her yerinde çalışabilecek bir donanımla mezun olduklarını belirtti. Basın açıklamasının ardından gazetecilerin filmlerle ilgili soruları cevaplandı. Мировая премьера фильма «Коч» Мировая премьера фильма «Коч» («Кочевье») пройдет на Амстердамском международном фестивале документального кино (Нидерланды). Об этом пресс-конференции в агентстве «Кабар» рассказал кинорежиссер Артык Суюндуков. По его словам, фильм с глубокой задумкой молодых режиссеров Кыргызско-Турецкого университета (КТУ) «Манас» понравился многим участникам фестиваля в Татарстане, где из 200 работ победило именно кыргызское кино. «По итогам конкурса к нам обратились представители центрального телеканала Амстердама. Они заинтересованы в показе отечественного короткометражного фильма для аудитории Европы. Сейчас ведутся переговоры по этому вопросу. Показ состоится примерно в октябре-ноябре этого года» - сказал А.Суюндуков. В Кыргызстане премьера фильма и других работ молодых режиссеров КТУ приурочат к дню рождения писателя Ч.Айтматова, и состоится она 12 декабря в Бишкеке на симпозиуме под названием «Айтматов и кино». Важно отметить, что фильм «Коч» («Кочевье») занял I первое место на VII Международном фестивале игрового и документального кино в Казани. Подготовили страницу Хокума Халилова, Рамиз Мешадигасанлы.
6 6 7 Eylül / Сентябрь 2011 AKTÜEL АКТУАЛЬНО Azerbaycan First Ladysi Profesör Arif Paşayev ve Aida İmanguliyeva ailesinden olan Mehriban Aliyeva, Azerbaycan ın başkenti Bakü de doğdu. Mehriban Aliyeva 1982 de Bakü deki 23 sayılı liseden mezun olduktan sonra Azerbaycan Tıp Üniversitesi ni kazandı. İkinci sınıftan eğitimini Seçenov Birinci Moskova Devlet Tıp Üniversitesi nde devam ettirdi yılları arasında Moskova Göz Hastalıkları Araştırma Enstitüsü nde çalıştı. 90 lı yılların ortalarında Mehriban Aliyeva, Azerbaycan Medeniyetinin Dostları Fonu nu kurdu. Ülkenin Birinci Hanımı hala bu Fonda başkanlık ediyor. Fon Azerbaycan kültürünün tanıtımı amacıyla üç dilde yayınlanan (Azerbaycan, İngilizce, Rusça) Azerbaycan-İRS dergisini çıkarıyor. Mehriban Aliyeva 10 Mayıs 2004 tarihinden itibaren Haydar Aliyev Vakfına Başkanlık ediyor. Vakıf şimdiye kadar birçok projeye imza attı. Bakü de Mehriban Aliyeva nın girişimiyle Modern Sanat Müzesi açıldı ve hala faaliyet göstermektedir. Azerbaycan kültürünün tanıtımı amacıyla Haydar Aliyev Vakfı nın girişimi ile Gebele`de tüm dünyadan olan bir çok ünlü müzisyenin katılımı ile Uluslararası Müzik Festivali düzenlendi. Haydar Aliyev Vakfı`nın diğer ülkelerde de temsilcilikleri bulunmaktadır ve Azerbaycan dışında da birçok projeleri başarıyla uygulamakta. Haziran 2010`de Haydar Aliyev Vakfı nın Başkan Yardımcısı Leyla Hanım Aliyeva nın girişimiyle Bakü de Küreselleşme Ortamında Kültürlerin Diyalogu konusunda forum yapıldı. Vakıf Evrensel Kültür Anıtlarının restorasyonuna da katkıda bulunmaktadır. Vakıf Paris in Versay sarayının parkında iki anıtın restorasyonunu gerçekleştirdi. Azerbaycan da da birçok cami, sinagog ve kilise restore edildi. 17 Şubat 2011 tarihinde Paris te Azerbaycan Cumhuriyeti nin bağımsızlığının 20. yıldönümü ve Azerbaycan kitabının tanıtımına ilişkin tören yapıldı. İlham Aliyev in Azerbaycan Cumhuriyeti nin bağımsızlığının 20. yıldönümü kutlamalarına uygun olarak, Nisan 2011 tarihinde Haydar Aliyev Vakfı ve Azerbaycan ın Fransa daki Büyükelçiliği Paris te bayram töreni düzenledi. Bayram günleri çerçevesinde 19 Nisan`da UNESCO nun merkezinde Azerbaycan Halısı nın sergisi açıldı. 17 Mayıs 2011 tarihinde Heyder Aliyev Vakfı nın girişimiyle Moskova da Kremlin Devlet Sarayı nda Azerbaycan Cumhuriyeti nin bağımsızlığının 20. yıldönümü dolayısıyla Azerbaycan gecesi yapıldı. Haydar Aliyev Vakfı nın faaliyetlerinin önceliklerinden biri de dünya kamuoyuna Dağlık Karabağ sorununun gerçeklerini anlatmaktır. Gerçekleştirilen projeler arasında birkaç dilde yayınlanmış, Ermenistan ın Azerbaycan a karşı saldırı tarihini yansıtan Karabağ gerçekleri broşürlerini, Ermeni vahşetini anlatan Savaş ve Kültürel Tarihi Anıtlarımız, Azerbaycan a Karşı Savaş: Kültürel Miras Hedef Altında kitapları belirtilebilir. Ayrıca, Vakıf, dünyanın çeşitli ülkelerinde Hocalı soykırımına ilişkin eylemler, fotoğraf ve video sergiler gibi faaliyetler gerçekleştiriyor yılı Ağustos ayında Mehriban Aliyeva Azerbaycan sözlü edebiyatının ve müzik mirasının korunması ve gelişmesi için çabalarından dolayı UNESCO nun iyi niyet elçisi ilan edildi. İki yıl sonra First Lady, çeşitli alanlardaki kapsamlı ve özverili çalışmaları, geniş medeniyetlerarası diyalog, ilgiye ihtiyaç duyan çocuklara yardım, onların yaşam koşullarının ve eğitiminin iyileştirilmesi için büyük desteğine göre İSESCO nun (İslam ülkelerinin bilim, eğitim ve kültür örgütü) iyi niyet elçisi seçildi. Bu tür saygın uluslararası kuruluşların Büyükelçisi olmak çok onurlu ve sorumlu bir görevdir. UNESCO ve İSESCO, tüzüklerinde de belirtildiği üzere, siyasi bir kurum değiller. Aynı zamanda bu, Mehriban Aliyeva nın kendi ülkesini temsil ettiği uluslararası bir sahnedir. Bu, çağdaş Azerbaycan ın, eski tarihi ve kültürel köklere sahip halkımızın, sanatımızın, müziğimizin ve edebiyatımızın başarılarının tüm dünyaya ulaştırılması için bir fırsattır yılında sponsorluk ve hayırseverlik faaliyeti, eğitim ve kültürün organizasyonuna desteği, Rusya ve Azerbaycan halkları arasında dostluğun pekiştirilmesine büyük katkıları için Mehriban Aliyeva, Rusya nın Yüzyılın Mesenatları Uluslararası Yardımseverler Vakfı nın Yakut Haç nişanı ile ödüllendirildi. Dünya Sağlık Örgütü Yönetim Komitesi ise First Lady yi Ana, çocuk ve aile sağlığının korunması ve güçlendirilmesi çalışmalarında hizmetlerinden dolayı özel ödülü ile ödüllendirdi. Hayırseverlik faaliyeti, insanlığın yüksek ideallerine hizmet alanında başarılarından dolayı Mehriban Aliyeva 2007 yılında Altın Kalp uluslararası ödülü aldı. Mehriban Aliyeva nın geniş faaliyeti bununla da sınırlı değil yılından beri Azerbaycan Jimnastik Federasyonu Başkanı dır ve 2004 yıllarında Dünya Jimnastik Kupası yarışının, 2005 yılında ise Dünya jimnastik Şampiyonasının, 2007 ve 2009 yıllarında Avrupa şampiyonasının Azerbaycan da yapılması konusunda kararın kabulünde önemli rol oynamıştır. Bugün Azerbaycan jimnastik milli takımı dünyada büyük nüfuza sahiptir. Sporcular uluslararası turnuvalarda başta geliyorlar de Mehriban Aliyeva felsefe bilimleri adayı akademik unvanını aldı. Ayrıca Mehriban Aliyeva, 2005 ve 2010 yıllarında Azerbaycan Parlamento (AMM) seçimlerinde milletvekili seçildi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev in 5 Mayıs 2009 tarihli kararı ile Mehriban Aliyeva, Azerbaycan ın sosyo-politik ve kültürel hayatında etkin çalışmalarından dolayı Haydar Aliyev Ödülü ne layık görüldü. 14 Eylül 2009 da Mehriban Aliyeva, Azerbaycan ve Polonya arasında dostluk ilişkilerinin gelişimine sağladığı katkılarından dolayı Polonya Cumhuriyeti Hizmetlere göre Büyük Kumandan Haçı, 10 Şubat 2010 da ise Fransa Cumhurbaşkanı kararı ile Fahri Lejyonun Büyük Haç Kumandanı nişanı ile ödüllendirildi. Bunun yanı sıra Mehriban Aliyeva, 30 Temmuz 2010 da insanlığın maddi ve maddi olmayan kültürel miras ve kültürlerarası diyalogun gelişimine, aynı zamanda kültürel çeşitliliğin güçlendirilmesine sağladığı katkılar ve UNESCO misyonuna gösterdiği sadakatten dolayı UNESCO nun Mozart Madalyası na layık görüldü. 2 Haziran 2011 de Mehriban Aliyeva, mülteci ve zorunlu göçmenler için Haydar Aliyev Vakfı nın gerçekleştirdiği insani projeler, ayrıca Türk Dünyası kültürel mirasının zengin bir parçası olan Azerbaycan Türklerinin maddi ve manevi kültürel mirasın korunması ve tanıtımı alanında yaptığı çalışmalardan dolayı Türk Dünyası Yazarlar ve Sanatçılar Vakfı nın (TÜRKSAV) Türk Dünyasına Hizmet ödülünü aldı. 24 Haziran 2011 de ise Mehriban Aliyeva ya, Brüksel de Krans Montana Forumu nun Altın madalyası takdim edildi. Söz konusu madalya verdiği emek ve bulunduğu özel hizmetler ile dünyada büyük nüfuz kazanan kişilere verilmektedir. Mehriban Aliyeva, bu madalyayı kültür, bilim, eğitim, sağlık, sosyal ve diğer alanlar olmak üzere uluslararası arenada gerçekleştirdiği çok yönlü çalışmalarından dolayı aldı. Haydar Aliyev Vakfı Azerbaycan ın Eurovision şarkı yarışmasına katılımını himaye etti. Azerbaycan bu yarışmaya toplam dört kez katıldı ve Azerbaycan temsilcileri her defasında yarışmanın liderleri arasında yer aldılar. Mayıs ta Azerbaycan ın genç şarkıcıları Eldar ve Nigar Eurovision 2011 birincisi oldular. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev in kararı doğrultusunda Mehriban Aliyeva, gelecek yılın Mayıs ayında Bakü de yapılacak Eurovision 2012 şarkı yarışmasının Organizasyon Komite Başkanı olarak tayin edildi. Mehriban Aliyeva nın, Leyla ve Arzu adında iki kızı, Haydar adında bir de oğlu ayrıca Mikayıl ve Ali adında iki torunu var. Hayırlı Uğurlu Olsun! Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Cengiz Aytmatov Kampüsü İİBF Konferans Salonunda yapılan devir teslim törenine Kırgızistan Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakan Yardımcısı Muhtar Orazbekov, Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Kurucu Eski Rektörü Karıbek Moldobayev, Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Eski Rektörü Prof. Dr. Suleyman Kayıpov, Rektör Prof. Dr. Sebahattin Balcı, Rektör Vekili Prof. Dr. Asılbek Kulmırzayev ve üniversitemizin Akademik ve idari personeli katıldı. İki Ülkenin milli marşlarının okunması ile başlayan tören, Kırgızistan Milli Eğitim Bakan Yardımcısı Muhtar Orazbekov'un rektör değişliği ile ilgili kararı okumasıyla devam etti. Orazbekov yaptığı açıklamada : Türkiye Cumhuriyeti Hükümetiyle Kırgızistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında 26 Nisan 2011 tarihinde Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi'nin işleyiş esaslarına ilişkin yeni bir anlaşma imzalanmıştır. Söz konusu anlaşmanın 6. Maddesi gereğince üniversite rektörü mütevelli heyetinin önerisi üzerine Türkiye Cumhuriyeti tarafından, rektör vekili ise Kırgızistan tarafından atanacaktır. Kırgızistan Cumhuriyeti Başbakanının 23 Ağustos tarih ve 408 sayılı kararıyla Prof. Dr. Süleyman Kayıpov'un Rektörlük görev süresine son verildiğini, rektörlük görevine ise Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Mütevelli Heyeti üyelerinin oy birliği ile ve Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Öğretim Kurumu'nun onayı ile 25 Ağustos tarihinde Prof. Dr. Sebahattin Balcı'nın ve rektör vekilliği görevine ise Prof.Dr. Asılbek Kulmırzayev atandığını bildirdi.' Görevi devralarak rektörlük binişi giyen Prof. Dr. Sebahattin Balcı ise, Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi çok özel bir misyonla kurulmuştur, 16 yıldır bu ülkeye hizmet vermiş, bugüne kadar ki kazanımlarıyla daha büyük işler yapmak üzere görevini tazelemiş, misyonunu belirlemiş, vizyonunu çok daha fazla genişletmiş bir üniversitedir. 1,5 yıllık hizmet dönemde çok değerli Suleyman Hocamla birlikte ve sizlerle iç içe, gönül gönüle ve her zaman sizlere yakın olarak yaşadım. Bu güzel ülke benim ülkem, bu güzel topraklar benim topraklarım, bu toprak için en güzel duyguları besledim. Bu güzel insanlar benim öz kardeşlerim ve onlar için burada bulunmanın büyük mutluluğunu yaşıyorum. Burada bulunmamın başka hiçbir sebebi de yoktur. Bence hiçbir sebep bizi km uzaklıktan buraya getiremez. Evlerimizi, ailelerimizi, dostlarımızı bırakıp bizi buraya getiremezdi. Bu şartlarda başka hiçbir ülkeye gitmezdik. Ama Kırgızistan'a geldik, Türk Dünyasına geldik, çünkü bizim bu ülkelere, atalarımızın topraklarına büyük saygımız ve büyük sevgimiz vardır. Bu toprakların altında Kırgız kardeşlerimin ataları kadar benim atalarımda yatıyor. Ben burada kendimi hiçbir zaman yabancı olarak görmedim, yabancı olarak da hissetmedim. Göreve ilk başladığım andan itibaren Kırgız kardeşlerimde beni yalnız bırakmadı. Sanki yıllarca beraber olduğum, bir uzun hayatı paylaştığım ortak kader birlikte yürüdüğüm, kardeşlerimle beraber olduğum ve onun sıcaklığıyla, onun rahatlığıyla burada kalıp hizmet ediyorum. Bu üniversite bütün emeği geçenlerce, başta kuranlar olmak üzere, bütün yöneticilerce başta sayın rektörümüz ve onlarla birlikte yürüyen çok değerli arkadaşlarımızla birlikte bu görevi verenleri mahcup etmemek için çalışmıştır, üretmiştir ve üretmeye devam etmektedir. Zaman hızla değişmektedir. Yıllar çok hızlı geçmektedir. Yüz Yıllar, on yıllara sığmaktadır. Bizim vizyonumuz da buna göre çok gelişecek ve genişleyecektir. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi, Kırgızistan'ın gelişmesine, değişmesine ve istikrarına katkı sağlamaya devam edecektir. Kırgızistan örneğinden Türk Dünyasına cesaret verelim. İşte Kırgızistan başardı dedirtelim. Bizim üniversitemizin başaramama gibi bir ihtimali yoktur. Bizim üniversitemizin yerinde durmak gibi bir hakkı yoktur. Onun için çok çalışmamız lazım, birlik içerisinde çok çalışmamız lazım. Biz burada nüfus cüzdanımızı, pasaportumuzda yazanları çoktan unuttuk. Ben Türkiyeliyim, siz Kırgızsınız biz burada bunları unuttuk. Biz burada ortak kadere beraber yürüyoruz ve yeni bir kimlik inşa eden bir üniversitenin, büyük sorumluluk taşıyan mensuplarıyız. Hangi görevi kimin yaptığının bir önemi yoktur. Bu bir nöbettir. Biz bu nöbeti devralırken neyi devraldığımızı, hangi imkanları devraldığımızı biliyoruz. Hangi emeklerle, hangi çalışmalarla, hangi gayretlerle, hangi çabalarla bu üniversitenin bugünlere geldiğini biliyoruz. Bundan sonrada yine bu hedefi n üzerine, bu başarıların üstüne daha yeni başarıları, hedefl eri gerçekleştirmiş olarak çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Biz iki bedende bir canız, böyle olmaya da gönülden talibiz km öbür tarafta olsa da bir olmayı başarabilmeliyiz. Her arkadaşımın kendisi aşmasını bekliyorum, daha çok çalışmasını, daha çok gayret etmesini bekliyorum. Bu kutlu yolda yorulmak, bıkmak yoktur. Çalışmaları yaparken, sizlere danışarak, devletlerimizin en yetkili organlarına danışarak yapacağız. Görevler insanlara hizmet için vardır, ben bu üniversitenin hizmetkarıyım. Herkesin hizmetinde olacağım, herkes için çalışacağım. Kırgızistan'ın, Türkiye'nin ve Türk Dünyası'nın gelişmesi için yılmadan, durmadan çalışacağım.' diye konuştu. Rektör Vekilliğine atanan Prof. Dr. Asılbek Kulmırzayev ise yaptığı konuşmada: Bu görevin büyük bir sorumluluk verdiğini, verilen görevi layıkıyla yerine getirmeye çalışacağını dile getirdi.' Yapılan konuşmaların ardından makam odalarında görev değişikleri Kırgızistan Milli Eğitim Bakan Yardımcısı Muhtar Orazbekov ve Aksakalların huzurunda gerçekleştirildi. Manas.kg Kırgızistan daki Türk Vatandaşları Ramazan Bayramını Kutladı Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'teki Türk vatandaşları, Kırgızistan-Türkiye Sanayiciler ve İş Adamları Derneği (KITİAD) tarafından düzenlenen etkinlikle Ramazan bayramını kutladı. Kutlamaya, Türkiye'nin Kırgızistan Büyükelçi Yardımcısı Seyfullah Şahin başta olmak üzere Kırgızistan'da faaliyet gösteren Türk şirketlerinin temsilcileri ve vatandaşlar katıldı. Bayramların coşku ve sevinçle kutlandığını açıklayan Şahin Kırgızistan'daki Türk toplumunun Ramazan bayramı münasebetiyle bir araya geldiklerini belirtti. Şahin, "Sabah Kırgız kardeşlerimiz ile birlikteydik. Dün merhum yazar Cengiz Aytmatov'un heykelinin açılış törenine katıldık. Bugün de Manas heykelinin açılışında birlikte olduk" şeklinde konuştu. Şahin, Kırgızistan Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 20. yılı dolayısıyla düzenlenen törenleri izlediğini ve Kırgız halkının bağımsızlığının coşkusuna ortak olduklarını da sözlerine ekledi. Kırgızistan Müslümanlarının bayramını kutlayan KITİAD Yönetim Kurulu temsilcisi Osman TAŞAR, Bugün üç bayramın mutluluğunu yaşıyoruz. Zafer Bayramımız, Ramazan Bayramı ve Kırgızistan ın Bağımsızlık günü. Allah yardımcımız olsun. Hayatta sağlık ve başarılar diliyorum! şeklinde konuştu. Yapılan konuşmaların ardından, gelen konuklara yemek ve tatlı ikramı yapıldı.
7 GERÇEKLER, OLAYLAR, YORUMLAR - ФАКТЫ, СОБЫТИИ, КОММЕНТАРИИ 7 Eylül / Сентябрь Зарылбек Рысалиев выступил в Жогорку Кенеше Министр внутренних дел Кыргызской Республики генерал-майор Зарылбек Рысалиев рассказал депутатам о работе органов внутренних дел, а также о нелегальных поставках нефтепродуктов в Республику Таджикистан. Председатель Комитета по топливно-энергетическому комплексу и недропользованию, депутат А.Арапбаев задал вопрос о действиях МВД в отношении него и возглавляемого им частного предприятия. В связи с тем, что депутаты получают большое количество жалоб в адрес действий сотрудников милиции, принято решение о том, чтобы депутаты задали накопившиеся у них вопросы министру. С Днем города Алматы 18 сентября алматинцы и гости южной столицы отметили День города. Праздник прошел на площади Астана. С 11 до 16 на площади проводилась ярмарка яблок Apple Fest, которая проходит в Алматы каждый год. Также прошел праздничный концерт с участием казахстанских звезд. Ведущими концерта были участники телевизионной программы «Наша Казаша». Веселому настроению в праздничный день сопутствовала теплая и солнечная погода. Но главный сюрприз, приготовленный организаторами, ожидал людей, пришедших на праздник, вечером. С 19 и до 22 вечера прошел еще один концерт с участием групп «Т9» и «Danzel», а после концерта был праздничный фейерверк. Но не просто фейерверк, а пиротехническое мультимедийное 3D шоу. Разработчик - американский дизайнер, режиссер-постановщик 3D шоу Альберто Наваро. Также помимо прошедших мероприятий 18 сентября, в Алматы 15 и 16 сентября на площади Ш.Валиханова напротив Академии наук прошел музыкальный фестиваль «Парад оркестров». Лучшие оркестры страны исполняли оркестровою духовую, симфоническую и народную музыку. Карина Агаева, спец.корр. Almatı da Spor Bayramı Yapıldı Kazakistan Ahıska Türkleri Milli Merkezi Spor Komite başkanı Celal MEMMEDOV tarafından Kazakistan da Spor Bayramı nedeni ile bir kutlama programı düzenlendi. Ahıska Türkleri yaşlıları arasında Futbol antremanı ardından, DATÜB Genel başkanı Sayın Ziyatdin KAS- SANOV, Gençlerimiz, hayatta bize emanet edilmiş en güzel, en değerli varlıklardır. Onlar için çalışırız, onlar için kazanırız, onlar için birçok sıkıntılara katlanırız. Ülkemizde eğitimin daha sağlıklı koşullarda verilebilmesi için okullarımızın fi ziki ve genel durumu iyileştirilmiştir. Biz de Ahıska Türkleri olarak Kazakistan boyunca 43 okulda Türkçe eğitimi vermekteyiz. Gençlerimizin daha sağlıklı ortamda spor yapmaları için, desteğimizi her zaman sürdüreceğiz. Her fırsatta Ahıskalı yetenekli sporcularımıza katkı sağladık. Spor salonları yaptık. Önemli olan burada gençlerimizin daha sağlıklı ortamda spor yapmaları bizi daha çok mutlu eder, gururlandırır. Bugünkü organizasyondan dolayı Ahıska Türkleri Milli Merkezi Spor Komite başkanı Celal MEMMEDOV a ve sponsor olan işadamı Sayran ÇULAGOV a da çok teşekkür ediyorum dedi. KASSANOV, daha sonra Spor alanında faaliyetlerinden dolayı başarılara imza atan antrenörlere, sporcu ve gazetecilere hediye ve başarı belgeleri takdim etti. Başarı Belgesi ile ödüllendirilenler arasında Ahıskapress Basın Bilim Merkezi ve Kazakistan Ahıska Türkleri Milli Merkezine bağlı Ahıska gazetesi de yer aldı. TEBRİK EDİYORUZ! Bişkek te bulunan Ayçürök Kız Lisesi Müdürü iken Sebat Eğitim Kurumları ilköğretim koordinatörlüğü görevine atanan Ömer ÖZ- KAYA Beyefendi yi tebrik eder başarılarının devamını dileriz! Saygılarla TÜRKEL Gazetesi yetkilileri. Denktaş ın Sağlık Durumu Ciddiyetini Koruyor İngiltere, Ermeni sekreteriyle aşk yaşayan Ermenistan elçisini görevden aldı. Yerine James Aves ve Jonathan Leach çiftini Erivan a dönüşümlü elçiler olarak atadı. Erivan atamaya itiraz etti. Ermeniler Erivan değil, aşk elçiliği oldu sözleriyle tepki gösterd. İngiltere aşk yaşadığı Ermeni sekreteriyle evlendiği ortaya çıkan Erivan Büyükelçisi Charles Lonsdale i görevden almaya karar verdi. İngiltere Dışişleri Bakanlığı gelecek yıl ocak ayında boşalacak olan koltuğa James Aves ve eşi Jonathan Leach ı birlikte atadı. Üç çocuk sahibi James ve Jonathan Leach çifti Erivan Büyükelçiliği görevini dörder aylık dönemlerle dönüşümlü olarak üstlenecek. Eşlerden biri dört ay boyunca büyükelçiliği yönetirken, diğeri üç çocuklarına bakacak. Ancak Erivan daki İngiliz Büyükelçiliği nin ciddiyetinin sorgulanmasına neden olan Lonsdale in yerine yapılan atama, Ermenilerin tepkilerinin daha da artmasına neden oldu. ERMENİSTAN İTİRAZ ETTİ Ermenistan yönetiminin bu atamaya itiraz ettiği ama daha sonra Londra hükümeti tarafından ikna edildiği söyleniyor. İngiliz Dışişleri, çiftin Güney Kafkaslar konusunda büyük tecrübe ve bilgilere sahip olduklarını söyleyerek Yakın Doğu Üniversitesi (YDÜ) HAstanesi yoğun bakım servisinde tedavisi süren, KKTC nin 1. Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş a verilen antibiyotikten olumlu cevap alındığı, ancak sağlık durumunun ciddiyetini koruduğu belirtildi. YDÜ Hastanesi Hasta ve Dışilişkiler Başkanı Ahmet Savaşan, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, Denktaş ın tedavisine, yoğun bakım ünitesinde solunum desteği ile genişletilmiş doktorlar heyeti tarafından devam edildiğini söyledi. Savaşan, açıklamasında şunları kaydetti. kararını savunuyor. Ancak Ermeni siyasetçilerin itirazları devam ediyor. İngiliz Mail on Sunday Gazetesi, Ermeni politikacılar büyükelçiliğimize aşk elçiliği adını taktı diye yazdı. Mail on Sunday Gazetesi ne konuşan adının açıklanmasını istemeyen üst düzey bir Ermeni yetkili de Bu bizim için sürpriz oldu.. Ancak bunun İngiliz elçiliklerindeki yeni bir trend olduğu söylendi dedi. CİDDİYE ALINMIYORUZ Eski Ermenistan Dışişleri Bakanı Yardımcısı Arman Navasardyan da İngilizler biz Ermenileri ciddiye almıyorlar. ABD ye böyle bir çifti, büyükelçi olarak gönderirler miydi merak ediyorum. Ermenistan a Hatırlanacağı üzere geçtiğimiz günlerde Kurucu Cumhurbaşkanımızın akciğer enfeksiyonunu kontrol altına alabilmek için gerekli olan antibiyotik üniversitemize ait uçakla İstanbul dan çok kısa bir süre içerisinde getirilmiş ve Sayın Denktaş a verilmeye başlanmıştı. Bugün yapılan tetkiklerde Sayın Kurucu Cumhurbaşkanımızdan verilen antibiyotiğe cevap alındığı sevindirici şekilde gözlemlenmiştir. Cumhurbaşkanımızın şuurunun açık, fakat sağlık durumunun ciddiyetini halen koruduğunu söyleyebiliriz. Londra-Erivan Hattında Aşk Büyükelçiliği Krizi yapılan bu muameleyi ise hiç anlamıyorum diye konuştu. BİRİ ÇALIŞACAK DİĞERİ BAKACAK Ocak ayında göreve başlayacak Jonathan Aves ve Jonathan Leach çiftinin Maddie, Mimi ve Joe isminde üç çocuğu bulunuyor. Çift dörder ay arayla dönüşümlü olarak çocuklara bakacak. Çocuklara bakmayan büyükelçiliği yönetecek. SEKRETERİYLE EVLENMİŞTİ İngiltere nin Erivan Büyükelçisi Charles Lonsdale uzun süre aşk yaşadığı Ermeni basın sekreteriyle iki ay önce evlenmişti. TÜRKÇEVİZYON FESTİVALİ NDE MUHTEŞEM FİNAL Denizli Valiliği, Denizli Belediyesi ve TRT işbirliğiyle bu yıl 3. sü düzenlenen Türkçevizyon Uluslararası Türkçe Müzik Festivali, grupların muhteşem performansıyla sona erdi. Türkçevizyon Festivali nin son bölümünde İncilipınar Parkı ve Ziya Tıkıroğlu Açık Hava Tiyatrosu nda konser programı düzenlendi. İncilipınar Parkındaki konserde, K.K.T.C, Azerbaycan, Makedonya, Kırım, Gagavuzya, Romanya, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Yunanistan ve Başkurdistan grupları sahne aldı. Festival grupları ilk olarak festivalde yer alan eserleri Türkçe seslendirdi ve ardından her biri kendi dillerinde bir şarkı söyledi. Yaklaşık 2 saat süren festival programının ardından Denizlili sanatçı Efe, sahne aldı. Efe, Denizli ve Ege yöresine ait birbirinden güzel eserleri hayranlarına okudu. Festivalin diğer bölümü ise Ziya Tıkıroğlu Açık Hava Tiyatrosu nda gerçekleşti. Buradaki etkinliğe Denizli Belediye Başkanı Osman Zolan, Başkan Yardımcısı Şamil Çınar, ve TRT Dış Yayınlar Dairesi Başkanı ve Türkçevizyon TRT Festival Başkanı Süleyman Köksoy ile binlerce Denizlili katıldı. Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan, Gürcistan, Bulgaristan, Filistin, Suriye, Tataristan ve Altay dan (Doğu Türkistan) gelen festival sanatçıları hem festival şarklarını Türkçe olarak seslendirdi hem de kendi dillerinden birer eser okudu. Binlerce kişi ellerinde Türk Bayrakları yla festival coşkusuna katıldı. Azerbaycan Devlet Sanatçısı Azerim de festival programının ardından birbirinden güzel şarkıları okudu. Binlerce kişi Azerim e eşlik etti. Başkan Zolan, yardımcısı Çınar ve TRT Dış Yayınlar Daire Başkanı Köksoy, festivalin ardından Azerim e plaket sundu. Başkan Zolan, 3 yıl önce Türkçenin doğru kullanılması ve dünya genelinde yaygınlaştırılması amacıyla tohum ekildiğini, bugün fi lizlenen tohumun gelecekte ulu bir çınara dönüşeceğini söyledi. TRT Dış Yayınlar Daire Başkanı Köksoy da, Türkçevizyon Festivali nin artık bir yarışmaya dönüşmesi gerektiğinin altını çizdi. Kırgızistan da faili meçhuller için soruşturma Kırgızistan Başbakanı Almazbek Atambayev, devrik lider Kurmanbek Bakiyev dönemiyle son yıllardaki şüpheli ölüm ve faili meçhul cinayet gibi olayların yeniden soruşturulması talimatıni verdi. Atambayev, Organize Suç ve Yolsuzlukla Mücadele biriminin önceki dönemin tanınmış siyasetçileri arasında yer alan ve dönemin Cumhurbaşkanlığı bürokrasisini yöneten Medetbek Sadırkulov'un iki yıl önce esrarengiz bir trafi k kazasına kurban gitmesiyle ilgili ayrıntıları açığa çıkarmasını çok başarılı bulduğunu belirterek, ''söz konusu olayda iktidarın mafya ve organize suç örgütleri liderleriyle işbirliğinin ortaya çıkarıldığını'' kaydetti. Daha önce 4 milletvekilinin öldürülmesi, gazetecilerin saldırıya uğraması gibi olayların yaşandığını hatırlatan Atambayev, "Bu cinayetlerin arkasında kim olursa olsun yeniden araştırılması gerektiğini" belirterek, hükümetin, güvenlik güçlerinin mafya ile mücadelesine bundan sonra da destek olacağını vurguladı. Арестованы Посольство Кыргызской Республики в Российской Федерации информирует, что в августе т.г. в Москве и Московской области проведены совместные оперативно-розыскные мероприятия МВД Кыргызской Республики и МВД Российской Федерации при практической поддержке Бюро по координации борьбы с организованной преступностью и иными опасными видами преступлений на территории государств участников СНГ. В результате проведенных спецопераций арестованы лидеры организованных преступных группировок: Казаков Эрнисбек (кличка Казак), Билалов Казбек (кличка Черный Казбек), Камбаралиев Замир. Бахтияр Капаров (кличка Баха), пытаясь при задержании скрыться, выпрыгнул с 4-го этажа и разбился. В отношении остальных участников ОПГ совместные оперативные мероприятия продолжаются. В ходе оперативной разработки криминальных группировок было установлено, что преступные организации во главе с Э. Казаковым, З.Камбаралиевым, К.Билаловым, и Б.Капаровым на протяжении длительного времени занимались вымогательством денежных средств у наших соотечественников предпринимателей на строительных рынках г. Москвы и Московской области. Многих граждан избивали и под угрозой убийства насильственным путем отнимали у них крупные суммы денег и автомашины. Опасаясь за свою безопасность, большинство пострадавших в правоохранительные органы России не обращались. Некоторые из тех, кто обращался с заявлением в полицию РФ, в последующем из-за поступающих угроз отзывали свои заявления либо отзывались от собственных показаний в отношении преступников. В этой связи в правоохранительных органах России по поступающим материалам выносились решения об отказе в возбуждении уголовных дел. После задержания лидеров криминальных группировок их преступные группы разобщены и в настоящее время уровень преступности в отношении лиц кыргызских трудовых мигрантов значительно снижен. МИД КР.
8 8 7 Eylül / Сентябрь 2011 DİPLOMASİ ДИПЛОМАТИЯ ÇAM ın Mesajı Türkiye, uluslararası ilişkilerden ekonomiye, sanattan sosyolojiye etkin olduğu her alanda yüksek performans göstermiş; etkili kararlar alarak ve doğru adımlar atarak kalkınma tecrübeleri konusunda diğer ülkeler için bir model haline gelmiştir. Barışın, huzurun ve refahın çok yönlü bir kalkınma ile mümkün olacağına inanmış, sahip olduğu siyasi, sosyal ve teknik altyapı ile bölgesel ölçekte ve dünya ölçeğinde pek çok projede koordinasyonu sağlamıştır. Bunun yanı sıra yaşanılabilir bir yeryüzü için bilgisini ve tecrübesini paylaşmıştır. Türkiye, geçtiğimiz on yılda uyguladığı politikalarla, dünya ülkelerini daha iyi bir gelecek için ortak paydalarda buluşturmayı başarmış ve yaptığı işbirliği çalışmalarıyla kalkınma tarihinde yeni bir dönem başlatmıştır. Ülkemizde kurumlar geliştirilen sosyal, siyasi, ekonomik ilişkilere paralel olarak işbirliği ve kalkınma eksenli değişimi sağlamak ve yaygınlaştırmak için hızlı çalışma temposuyla her geçen gün kendilerini daha çok yenilemişler; yaşanan değişimlere ve dönüşümlere duyarsız kalmamışlardır. Uluslararası arenada faaliyetleriyle Türkiye yi temsil eden kurumların yaptığı çalışmalar dünya gündeminde yankı bulmuştur. Türk İşbirliği ve Kakınma İdaresi Başkanlığı (TİKA), kurulduğu 1992 yılından bu yana Türkiye nin dünyaya yansıyan yüzü olmuş, uluslararası çalışmalar yürütmüş, projeleriyle dünya kamuoyunda saygınlık kazanmıştır. Ülkemizin özellikle 2002 yılından sonra yakaladığı büyümeyi TİKA da takip etmiş ve 2002 yılında 12 ülkede ofi slerimiz aracılığı ile yapılan sunmuştur. DR. SERDAR ÇAM TİKA YENİ BAŞKANI Bir süredir vekâletle yürütülen TİKA Başkanlığı görevine Dr. Serdar Çam getirildi. Dr. Çam, Eylül 2002-Ağustos 2009 tarihleri arasında yedi yıl süresince, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın TBMM deki makamında Özel Kalem Müdürü olarak görev yaptı. Ağustos 2009 tarihinden beri Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mehmet Ali Şahin in Özel Kalem Müdürlüğü görevini yürütmekte olan Dr. Çam, yılları arasında, Türkiye de ve yurtdışında özel şirketlerde üst düzey yönetici olarak çalıştı. Çeşitli üniversitelerde uluslararası yatırım, uluslararası ticaret ve yönetim dersleri verdi. çalışmalar yıllar içinde büyüyerek bugün 23 ülkede 26 ofi s aracılğı ile gerçekleştirilir hale gelmiştir. Kurumumuz 100 den fazla ülkede projelere imza atmış, Moğolistan dan Kosova ya, Senegal den Afganistan a, Ukrayna dan Madagaskar a kadar geniş bir coğrafyada işbirliği ve destek çalışmaları yapmış, milyonlarca insana hizmet Ülkemizin yapmış olduğu dış yardımlar bağlamında kurumumuzun 2002 yılına kıyasla çalışmaları %300 oranında artmıştır. Dış yardım bütçesi de aynı doğultuda sürekli artma eğilimi göstermiştir yılında 85 Milyon Dolar olan dış yardım miktarı 2010 yılı itibari ile (STK lar dahil) 1 milyar 718 Milyon Dolara çıkmıştır. TİKA, Türkiye nin kalkınma tecrübesinin başka ülkelerle paylaşılması ve işbirliği ortaklığı anlayışı ile çalışmaktadır. Bu anlayışın temelini uyumlu sürdürülebilir ve çok boyutlu bir işbirliği düşüncesi oluşturmakta, projeler aktörlerin uygun pozisyonlarda uygun görevler almasının bir sonucu olarak yüzde yüz başarıyla tamamlanmaktadır. Ülkemizin kalkınma alanında izlediği politikalar ve uygulamalar, ilgili ülkelerin ulusal stratejik planlarını gerçekleştirilmesine de olanak sağlamaktadır. Kurumumuz yaptığı çalışmalarda birbirine paralel hareket eden, birbirinden beslenen interaktif bakış açısı ve çalışma anlayışı ile hareket etmektedir. Bu anlayışın ilk ayağını kalkınma yardımını temel alan iş birliği ortaklığı oluşturmaktadır. Teknik destek verilmekte olan ya da verilmesi öngörülen ülkelerde öncelikler ve ihtiyaçlar belirlenmekte, uzun vadeli kalkınma hedefl eri ve stratejiler hazırlanmaktadır. Geçici çözümler üzerine odaklanmak yerine, sabır ve istikrarla çalışmaların sürdürülmesine öncelik verilmektedir. Uzun vadeli hedefl er çerçevesinde teknik altyapının geliştirilmesi, iyileştirilmesi, yetişmiş insan kaynağının aktif hale getirilmesi için analizler yapılmakta, sürdürülebilir bir Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü nden mezun olan Dr. Çam, Boston Üniversitesi nden İşletme alanında yüksek lisans, Marmara Üniversitesi nden ise Uluslararası Pazarlama alanında doktora dereceleri aldı. Dr. Çam, babasının Dışişleri Bakanlığı ndaki görevi nedeniyle ilköğrenimini Libya ve Fransa da, ortaöğrenimini ise Lefkoşa Türk Maarif Koleji nde tamamladı. Başkan Dr. Çam İngilizce, Fransızca ve Almanca dillerini bilmektedir. 30 Mart 1966 Ankara doğumlu olan Dr. Serdar Çam, evli ve 3 çocuk babasıdır. kalkınma stratejisinin sağlaması amaçlanmaktadır. Bu çalışma yönteminde öncelikli hedef, Türkiye nin kalkınma yolundaki tercübelerinin sistematik ve sağlıklı bir şekilde yerel şartları da dikkate alarak aktarılmasıdır. Çalışma anlayışının diğer ayağını ise kalkınma hedefl eri doğrultusunda belirlenen, uzun vadeli stratejileri destekleyen, kısa vadeli ve acil çözüm önerilerini içeren projeler oluşturmaktadır. Projelerin önceliği temel ihtiyaçların giderilmesidir. İlgili ülkenin içinde bulunduğu özel şartlar dikkate alınarak, yaşanan doğal afetlerin veya ekonomik krizlerin yarattığı tahribat tespit edilmekte, öncelikli ihtiyaçları gidermeye yönelik bir çalışma planı belirlenmekte ve uygulama safhasına geçilmektedir. TİKA nın yapmış olduğu çalışmaları sadece teknik destek hizmeti olarak görmek yanıltıcı olacaktır. TİKA, projelerin yürütüldüğü ülkelerde insan odaklı bir yaklaşımın benimsenmesiyle, ilgili ülkeler nezdinde ve dünya genelindeki kalkınma kuruluşları arasında hak ettiği saygınlığa daha yaşanılabilir bir dünya hedefi yle kavuşmuştur. TİKA devlet kurumu ciddiyeti ile hareket eden, bir şirketin yatırım planlaması ilkeleriyle proje üreten, bir STK gönüllüsü gibi çalışan disiplinler arası başarı prensiplerini benimsemiştir. Yeni dönemde TİKA, dünyanın dört bir yanında dil, din ve ırk ayırdetmeden çalışmayı sürdürecek; uygulayacağı projelerle birbirinden farklı gelişmişlik düzeyinde olan ülke halklarına Türk insanının sıcak yüreğini ve yardımseverliğini, samimi ve kesintisiz bir anlayışla hissettirmeye devam edecektir. Barışın, huzurun ve refahın kalkınmadan; kalkınmanın işbirliğinden geçtiği bir dünyada farklı ülkeleri ve coğrafyaları ortak paydalarda buluşturan bir platform olma misyonunu sürdürecektir. Türkiye nin kalkınma yardımı yaklaşımına hayat veren TİKA nın çalışmalarının kıtalar ve coğrafyalar boyunca milyonlarca insan için fayda sağlamasını, insan odaklı çalışmalara bugün olduğu gibi gelecekte de ilham kaynağı olmasını içtenlikle diliyorum. Mеморандум о сотрудничестве В г.анкаре подписан Меморандум о сотрудничестве между Национальным институтом стратегических исследований Кыргызстана и Центром стратегических исследований при Министерстве иностранных дел Турции. Об этом сообщили в пресс-службе НИСИ. По ее информации, директор НИСИ КР Ч.Шамшиев и директор ЦСИ Турции Б.Араш, который также является советником министра иностранных дел Турции, отметили, что подписание Меморандума стало важным шагом по установлению долгосрочного плодотворного сотрудничества. Меморандум предполагает двухсторонний обмен опытом, обмен экспертами для проведения исследований, совместное проведение исследований, семинаров, конференций, «круглых столов». Турецкой стороной было высказано удовлетворение тем, что при правительстве КР был создан современный, отвечающий международным стандартам исследовательский центр для поддержки принятия важных государственных решений путем вовлечения в процесс научных и экспертных кругов Кыргызстана. Доктор Б.Араш отметил, что ЦСИ Турции приветствует появление подходящего партнера для совместной работы. Национальный институт стратегических исследований Кыргызской Республики планирует в ближайшее время подписать Меморандумы о сотрудничестве с крупными стратегическими центрами России, Казахстана, Узбекистана, Азербайджана, Франции, Германии и других стран, говорится в сообщении. Gülnara Kerimova New York da Defile Düzenledi Diplomat, şarkıcı, işkadını, moda tasarımcısı, aynı zamanda Özbekstan ın hem İspanya hem BM büyükelçisi. Özbekistan ın lideri İslam Kerimov un kızı, Gülnara Kerimova nın New York s Fashion Week de dün planlanan defilesi, babasının insan hakları ihlalleri yüzünden programdan çıkarılmıştı. 39 yaşındaki Gülnara nın defi lesinin orjinal moda haftası mekanı dışında New York ta bir başka yerde gerçekleşeceği, organizasyon komitesince açıklandı. Türkrus.com da yer alan habere göre, insan hakları örgütleri tepkili. Türkkazak.com Renkli Yemek Festivali Bayramlaşma Etkinliği Düzenlenmiştir KATİAD tarafından Ankara Oteli nde, Ramazan Bayramı vesilesiyle bayramlaşma etkinliği düzenlendi. Bayramlaşmaya, T.C. Başkonsolosu Sadin Ayyıldız, KATİAD Başkanı Zeki Pilge, fi rmaların üst düzey yetkillileri aileleriyle birlikte katıldı. Bayramlaşmada konuşma yapan KATİAD Başkanı Zeki Pilge, Ramazan Bayramı nın hayırlara vesile olmasını dileyerek, davetlilerin bayramını kutladı. Daha sonra ise T.C. Başkonsolosu Sadin Ayyıldız da davetlilerin Ramazan bayramını en içten dilekleriyle kutladı. Bayramlaşma Salonu nda çocuklar için düzenlenen aktivitiler büyük beğeni toplayıp, çocuklara eğlenme imkanı sağladı. Taşkent te görev yapan yabancı diplomatların aileleri tarafından düzenlenen milli yemek festivali renkli görüntülere sahne oldu. Özbekistan ın bağımsızlığının 20. yıl dönümüne atfedilen festivale aralarında, Mısır, Lübnan, İran, Kırgızistan, Çin ve Hindistan ın da olduğu 15 dolayında ülke iştirak etti. Katılımcı ülkeler milli yemeklerinden örnekler sergiledi. Festival alanında kurulan değişik ülkelere ait stantlarda birbirinden farklı görüntü ve tattaki türlü yemekler ve tatlılar davetlilerin beğenisine sunuldu. Taşkentlilerin ilgi gösterdiği festivalde davetliler, değişik ülke mutfaklarına ait yemekleri bir arada görebilme fırsatı buldu. Davetliler birçok stantta yemek alabilmek için uzun kuyruklar oluşturdu. Değişik ülkelere ait yemekler bir taraftan iştah kabartırken bir taraftan farkı görünüşleriyle göz kamaştırdı. Bu arada kimi ülkeler ise yemeklerle birlikte kültürlerini yansıtan el işi becerilerini de sergilemeyi ihmal etmedi. Festivalde Özbekistan standında hazırlanan ülke bayrağı desenli pilav ise dikkat çekti. Фестиваль национальных блюд «Тасанно-2011» В Ташкенте прошел фестиваль кулинарного искусства «Тасанно- 2011». Данное мероприятие, посвященное 20-летию независимости Узбекистана, организовано при сотрудничестве Совета обществ дружбы и культурнопросветительских связей Узбекистана с зарубежными странами и Ассоциации поваров Узбекистана. На фестивале, регулярно проводимом с 2004 года, продемонстрированы национальные блюда Узбекистана, Китая, Индии, Чехии, Италии, Греции, Украины, Вьетнама, Иордании, Южной Кореи, Индонезии, Ирана, Туркменистана, Кыргызстана и многих других стран. Данный фестиваль важен и тем, что дает возможность ознакомиться с культурой и обычаями различных народов. «В Узбекистане ведется достойная восхищения широкомасштабная работа по укреплению сотрудничества и дружественных связей с другими странами мира, говорит Чрезвычайный и Полномочный Посол Пакистана в Узбекистане Мохамад Вахил ул-хасан. Проводимые в вашей стране подобные мероприятия играют важную роль в дальнейшем укреплении взаимных культурных отношений. Узбекистан богат уникальными обычаями, национальными традициями и ценностями. Изысканные узбекские национальные блюда славятся во всем мире своим неповторимым вкусом». На мероприятии были представлены культура и обычаи, традиции, национальные наряды и блюда, песни и танцы народов различных стран мира. Отдел инфрмации.
9 DOSTLUK KÖPRÜSÜ - МОСТ ДРУЖБЫ 7 Eylül / Сентябрь Посвящается 20-летию независимости Кыргызстана Как известно, Кыргызстан является многонациональной страной, в нем проживают представители более ста двадцати национальностей. Все диаспоры объединяются под эгидой Ассамблеи народа Кыргызстана. Уйгурская диаспора является одной из таких активных представителей общества, которые участвуют в общественной, политической и экономической жизни республики. Среди них есть академики, писатели, бизнесмены, художники, деловые люди из всех сфер общественной и культурной жизни страны. Руководители и активисты уйгурской диаспоры очень часто организуют мероприятия на разные темы, посвященные государственным и национальным праздникам, знаменательным датам. На днях было организовано очередное мероприятие, посвященное Дню независимости Кыргызской Республики, куда были приглашены председатель совета АНК Бектемир Мурзубраимович Мурзубраимов, депутаты ЖК, представители других диаспор, знаменитые личности уйгурской диаспоры, СМИ и т.д. Танцевальная группа из Алматы и певцы из Урумчи своим талантом и ярким выступлением обрадовали публику. Музыка и песни, которые исполнялись на родном языке, колорит и разнообразные национальные одежды особенно пришлись по вкусу зрителям. Вечер открыл известный и очень популярный певец, заслуженный артист КР Султан Каримов с патриотической песней «Кыргызстан». Также прозвучал Государственный Гимн Кыргызстана. Далее слово было предоставлено руководителю АНК Б.М. Мурзубраимову, который подчеркнул роль, вклад, успехи и достижения уйгурской диаспоры в общественной жизни Кыргызстана. Высокому гостю в знак уважения была подарена национальная одежда. В конце своей речи он высказал самые наилучшие пожелания народу Кыргызстана и поздравил всех с Днем независимости. После него выступил депутат ЖК Турсунтай Салимов. Он отметил, что уйгурская диаспора является одной из неотъмлемых частей общества, она всегда поддерживала и сейчас поддерживает государственную экономическую и национальную политику страны и как диаспора способствует поддержанию мира и межнационального согласия. Руководитель уйгурской диаспоры в Кыргызстане Артык Хаджиев в своем выступлении поддержал депутата ЖК Т. Салимова и сказал: «Мы, уйгуры Кыргызстана, и впредь будем активно участвовать во всех общественных и государственных мероприятиях, будем стараться, чтобы всегда царили на этой земле мир, дружба и стабильность». İş Konseyi Toplantısı Kırgızistan da faaliyette bulunan Uygur Türkleri İTTİPAK Milli Birliğine bağlı Bişkek teki Uygur işadamları, İş Konseyi toplantısında bir araya geldi. Toplantı Kırgız Milli Marşı nın çalınması ile başladı. Kırgızistan ın başkenti Bişkek te gerçekleştirilen toplantıya Kırgızistan Halklar Assamblesi başkanı Bektemir Murzubraimov, Kırgızistan Jogorku Keneşi (Parlamentosu) milletvekili, uygur kökenli Tursuntay Salimov ve işadamları katıldı. Uygur Türkleri İTTİPAK Milli Birliği başkanı Artık Haciyev yaptığı konuşmanın ardından aktif iş adamlarına Kaşkarlı Mahmut un resmini ve teşekkür belgeleri verdi. İş konseyi toplantısının ana amacı ithalatın arttılması ve yatırımların geliştirilmesini sağlamak olduğu kaydedildi. Milletvekili Salimov, sermayeye olan güvencelerini de her zaman ortaya koymak istediklerini belirterek, Kırgızistan da özel sektörün gelişmesi ve yatırımların çoğalması bakımından bu birliktelik güzel bir örnek. Birlikten güç doğar boşuna söylenmemiştir. Bir araya geldiğinizde, bizim işadamlarımızın Anavatanımız için yapamayacağı şey olmadığını kanıtlamış oluyorsunuz. Çünkü biz özel girişimin becerisine inanıyor ve faaliyetlerinizden dolayı sizi tebrik ediyorum. Uygur tacirlerimiz her zaman Kırgızistan da örnek olmaktadır. Kırgızistan Uygurlarının hayırseverlik desteği, Kırgız halkı için çok önemli bir destektir. Ülkemizin zor durumunda hayırseverlik yapan, insanlarımıza destek olan iş adamlarına teşekkür ediyorum diye konuştu. Kırgızistan Halklar Assamblesi başkanı Bektemir Murzubraimov toplantıda yaptığı konuşmada, etnik alanda daha kaynaştırıcı, birlik ve bütünlüğe yönelik bir siyasete ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Murzubraimov, sivil toplum ve ülkedeki etnik grupların işbirliği içinde çalışması gerektiğine dikkat çekerek, «Ülkede 90 dan fazla etnik unsur bulunmaktadır. Hepsi de kanunlar çerçevesinde Kırgızlar la aynı haklara sahiptir. Uygurların aktif faaliyette olmaları ise bir örnektir.» dedi. Bişkek teki Uygur işadamları İş Konseyi toplantısı konser programı ile sona erdi.
10 10 7 Eylül / Сентябрь 2011 YAŞAM TARZI - ОБРАЗ ЖИЗНИ Tarihin Ak Sayfaları: Cengiz Aytmatov un Babası Ve Kırgız Halkının Dramı Büyük bir çaresizliği anlatan bu cümleler, Sovyetler Birliği döneminde İçişleri Bakanlığı nın istihbarat birimi olan GPU de bekçi olarak çalışan bir babaya, Abıkan a ait yılında ölüm döşeğinde yatarken yanında bekleyen kızı Bübüra ya Stalin baskısında öldürülenlerden bahsediyor çünkü kimseye söylemeden, yerlerini kimselere gösteremeden ölüp gideceğinden korkuyor. Çağrıldığı zaman 2 veya 3 günde bir yazlığa giderek oradaki işleri halleden eve döndüğü zaman ise kimseyle konuşmayarak yaşadıklarını içine atan Abıkan, gün geçtikten sonra ailesini geri Çontaş a götürmeye karar verir. Gitmeden önce ise eşi ve çocuklarına tembihte bulunur: Gittiğimizde orada bazı değişiklikler olmuş olabilir. Fakat siz hiçbir şey olmamış gibi davranın. Kimseye bir şey sormayın Çontaş a yaklaşırlarken, Abıkan ın kızı Bübüra, kerpiç fabrikasının yerinde yüksek bir tepeciğin meydana geldiğini fark eder. Çocukluğuna aldanarak, onca hatırlatmalara rağmen Baba, hani fabrika nerede? diye sorar babasına. Babası ise kızına Kızım artık fabrika filan yok. Ben sana hiç bir şey bilmiyormuş gibi davran ve hiç kimseden hiç bir şey sorma demedim mi? Biliyorum sen her şeyi bilmek isteyen, meraklı kızsın. Ama oradakilere en ufak bir şey çaktırırsanız, başta ben olmak üzere hepimiz öldürülürüz. Bunu mu istiyorsunuz? diye çıkışır. Bir gün gece, Abıkan ın, o tepeye giderek kerpiç fabrikasının ocağının yanında gizli gizli Kuran okuduğunu, ağladığını ve huyunun değişerek sinirli bir hal aldığını fark eder ailesi. Bu arada baharın gelmesi ve havaların ısınmasıyla birlikte tepecikten tahammül edilemeyecek kadar ağır kokular gelmeye başlar. Burada bir şeylerin yaşandığını, bir muammanın olduğunu hisseden Bübüra, babasına hep sorular sormaya devam edip durur. Babası ise kızını azarlayarak açıklamada bulunmaz. Bu vasiyetin ardından vefat eden Abıkan ın kızını azarlayarak açıklama yapmadığı konu, 1991 yılında Kırgızistan ın başkenti Bişkek yakınlarındaki Çontaş civarında bulunan toplu mezardır. Stalin in zulmü Bulunan bu mezarlığa, Rus lideri Stalin baskısı zamanında tutuklanarak topluca kurşuna dizilenlerin defnedildiği anlaşılır. Mezarlığın olduğu yerde, Selvi Boylum Al Yazmalım, Beyaz Gemi ve Gün Uzar Yüzyıl Olur gibi eserlerin sahibi dünyaca ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov un babası Törökul Aytmatov dâhil öldürülen dört kişiye atfedilen suçlar içeren iddianame bulunur. Yıllar sonra bulunan bu iddianameyi içeren belge, yarım asır toprak altında kalmasına rağmen Kızım, orayı bir tek sen biliyorsun. Elbet ileride bir gün bu sistem değişecektir. İşte o zaman masum olarak öldürülen o şehitlerin ailelerine ve topluma bu gerçekleri anlat. Bu benim boynumda bir borç olarak kalmasını istemem. Sana vasiyet ediyorum Erden ÖZKANT (Ankara). çürümeden 1930 lu yıllarda yapılan zulmün yüzünü günümüzde göstermeye yardım eder. Aynı zamanda 1938 yılının Kasım ayında gerçekleştirilen olayı da tastikler yılı Kasım ayının başında Moskova dan, Sovyet yüksek mahkemesinin askeri hâkimleri Alekseev, Zaytsev ve başkan olarak Batner, rejim muhaliflerini yargılamak üzere Bişkek e gelirler. 5-8 Kasım 1938 tarihlerinde mahkemenin üyeleri, 40 mahkûma ölüm cezası kararı verirler ve bu kararın geciktirilmeden uygulanması gerektiğini ifade ederler. Zaten tam o günlerde tutuklama ve idamlarla ilgili olarak Dvoyka ve Troyka hapishanelerinde de çok yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmaları yapan hâkimler, 1930 lu yılların ikinci yarısında Üst Düzey Sovyet Partisi nin onayıyla İçişleri Halk Komitesine bağlı çalışıyorlardı. Hapishanelerde ne ile suçlandıkları bile belli olmayan 97 mahkûm bulunuyordu. Bu 97 mahkûmla beraber tutuklanan 40 kişinin, yani toplam 137 mahkûmun, ortadan kaldırılmasına karar verilir. İçişleri Halk Komitesinin verdiği karar listesinde 5 Kasım dan 8 Kasım a kadar kurşuna dizilen 137 kişinin kaydı bulunmaktadır. Kazı sırasında ise 138 kafatası bulunur. Ancak bu 138. kafatasının kime ait olduğu ile ilgili bugüne kadar net bir bilgiye ulaşılamamıştır. SSCB Merkez Yürütme Komitesinin tarihli N- 58 maddesine göre alınan infaz kararının en kısa zamanda yerine getirilmesi gerekiyordu. Ölüm cezası verilen tüm tutuklular, hapishanenin bahçesine çıkartılarak ardı ardına infaz edilir. Ölüler yük arabalarına yüklenip, üzerlerine kalın tente kapatılarak, sabaha kadar şu anki Toktogul ve Logvinenko sokaklarından geçirilerek Çontaş a doğru taşınırlar. Yük arabalarının geçtiği köylere barikatlar kurularak (şu anki Taş- Döbö) orada yaşayanların dışarı çıkmaları da önlenir. Buna rağmen insanlar, bir yolunu bularak üst üste dizilmiş olan tezeklerin arasındaki deliklerden dahi olsa geçen arabaları görürler. Halk arasında Kırgızlar ın kaymaklarını yani dâhileri toplayarak öldürdüler ve gömmeye gidiyorlar gibi söylentiler çıkmaya başlar. Bübüra, babasının vasiyetini yerine getirir Beklenen gün 18 yıl sonra 31 Ağustos 1991 de gerçekleşir. Bugünlerde 20. yılını halkıyla beraber coşkuyla, 7 den 77 ye herkesin katılımıyla kutlayan Kırgızistan ın bağımsızlığının kazanıldığı ve Bübüra nın babasının hayal ettiği gün nihayet gelmiştir. İşte tam sırası diye Bübüra, Rus İstihbarat Servisi KGB ye giderek, Stalin döneminde öldürülen insanların yattığı yeri göstermeye hazır olduğunu söyler. Fakat oradaki idareciler, bu habere pek itibar etmezler. Çünkü bunu ispatlamak için ellerinde yeterli bir delil yoktur. KGB nin Olağanüstü Hal Bakanlığı Komisyonunu desteklediği her halinden bellidir. Bübüra, diğer devlet idarecilerine ve şehitlerin ailelerine mektup yazarak yıllardır sakladığı bu sırrı paylaşır. Stalin döneminde öldürülenlerin şehre yakın bir yere gömüldüğü hakkında söylentiler vardır. Tam olarak yerini kimse bilmese de Bübüra ya da inanmazlar. Bütün bu ilgisizliğe rağmen Bübüra Kansere karşı koruyucu yiyecekler Doğru beslenerek kanser riskinin azaltılabileceği belirtildi. İşte kanserden koruyan mucizevi yiyecekler Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Cirit, doğru beslenerek kanser riskinin azaltılabileceğini belirtti. Kanserden korunma konusunda en etkili yöntemlerin başında antioksidanlardan zengin beslenme geldiğini ifade eden Cirit, şöyle devam etti: Yapılan bir araştırmada incelemeye alınan 170 adet kanser türünün 132 sinde antioksidanlardan zengin mücadelesine devam eder. Bir yandan babasının vasiyetini yerine getirmek, diğer yandan da kendi insanlık borcunu ödemek için bu işi sonuna kadar götürür. Bübüra, KGB de çalışan Bolot Abdurahmanov adındaki bir delikanlıyla görüşür. Mezarlığı araştırmak Bolot un görevi değildir hatta ilgi alanına da girmez. Ama o, Bübüra nın söylediklerine inanmış ve Çontaş ın sırrını açmaya karar vermiştir. Bübüra ve Bolot, KGB nin görevlileriyle buluşarak, Çontaş a giderler ve kazı işlemini başlatırlar. Yıllar sonra Bolot, kazı işleminin başladığı o günle ilgili hatıralarında ayrıntılı açıklamalarda bulunur: Çontaş daki kazı yapılan yerde Çeklilerin kurduğu kerpiç fabrikası vardı. Bu fabrikada kerpici pişirmek için 3,5 3,5 3,5 metre büyüklüğünde kurduğu ocakların diplerine er kişilik vali sekreterleri, halk komiserleri, işçiler ve sıradan çiftçiler şeklinde cesetler atılmış ve üzerleri toprakla örtülmüş sonra tekrar cesetler atılmış. Bu kazıda arkeolojik açıdan farklı bir şey çıkmıştı ortaya. 53 sene toprağın altında kalmasına rağmen, ceza raporunun özeti çürümeden bu günlere ulaşmış. Abdıray Abdrahmanov, Cusup Abdrahmanov, Törökul Aytmatov ve Yusup Bulatov ların ceza raporu bulunmuştu. Bunun dışında Sultanbekov kendi ismini ipek iple gömleğinin yakasına ve pantolonun kemerine dikmiş ve bu dikili yazı da olduğu gibi duruyordu. Bu çok şaşırtıcı bir durumdu! Açıkçası böyle bir durumla karşılaşacağımızı beklemiyorduk (B.Abdurahmanov, «Temmuzdaki iki hafta» kitabından, «Törökul Aytmat oğlu», Bişkek ) Ölüm cezasına çarptırılanların listesi Törökul Aytmatov un birkaç sayfalık ceza raporunun özeti olduğu gibi durur. Belgeler, iki metre toprak altında bulunduğu için iyice yıpranmış durumdadır. Bu ceza raporunun sağlam kalmış olması, KGB arşivinden diğer şehitlerin de isimlerinin bulunmasına kolaylık sağlar. Çontaş ta bulunan listede 5-8 Kasım 1938 yılında ölüm cezasına çarptırılan mahkûmların ad ve soyadları ortaya çıkar. O listede isimleri geçenler şunlardır: Abdıkadır Abdrahmanov, Cusup Abdırahmanov, İmanalı Aydarbekov, Törökul Aytmatov, Osmonkul Aliyev, Abdıray Abdırahmanov, Abdıraman Bulatov, Yusup Bulatov, Asanbay Camansariyev, Hasan Ciyenbayev, Omor Cumayev, Dali Zulfibayev, Bayalı İsakeev, İyosif Kuzmin, Pavel Lvov, Murat Salihov, Eşbay Sultanbekov, Kasım Tınıstanov, Sıdık Çonbaşev, Kocokan Şorukov, Erkinbek Esenamanov. Listede adı geçen isimler, 1938 li yıllardaki Kırgızistan ın aydınları ve Sovyetlere de gönülden inanmış Çarlık döneminden sonra Kırgızistan ın bir devlet olarak kalkınması için fedakârlık yapan insanlardır. Tarihin Ak Sayfaları Yukarıdaki bilgilerin ayrıntıları ve 1930 lu yıllardaki Stalin sürgününde kurşuna dizilerek öldürülen Kırgız halkının siyaset ve iş dünyasındaki önemli ismi, devlet adamı Törökul Aytmatov un hayatı, Törökul un kızı Roza Aytmatova nın kaleme aldığı, ülkemizde de Salkımsöğüt Yayınları tarafından bu yıl yayınlanan 176 sayfalık Tarihin Ak Sayfaları adlı kitapta yer alıyor. Bu acılı hayata ortak olan ve aynı acıları paylaşan ailesi ve akrabalarının başından geçen zor günler, kurşuna dizilen Törökul Aytmatov un hayat serüveni, hanımının yaşadığı acılar ve onun cesareti ile çocuklarının, akrabalarının çektiği sıkıntılar bu eserde bulunuyor. Yazar, Yirminci asrın 30 lu ve 50 li sebze ve meyve tüketerek beslenmenin kansere karşı koruyucu etkisinin olduğu saptanmıştır. Bu da sağlıklı beslenmenin koruyucu etkisinin yüzde 77 lerde olduğu anlamına gelir. En önemli antioksidanlar C, A, E vitaminleri, selenyum ve bazı antioksidan gibi hareket eden kartenoidler, fl avonoidler, inositol, fi tatlar ve fenol içeren bileşiklerdir. KİVİ, BÖĞÜRTLEN, SARIM- SAK Önemli antioksidan kaynakları olarak kuşburnu, yeşil yapraklı sebzeler, kivi, yeşil ve kırmızı biber, domates, havuç, kayısı, sarı ve turuncu renkteki tüm sebze ve meyveler, fındık, yılları arasında kurşuna dizilen suçsuzlara armağan ediyorum dediği kitabın önsözündeki şu cümlelerle tarihin karanlık sayfalarından tozlu bir yaprak önümüze sermekte: Ben o mezarlığın bulunduğu günü hatırlıyorum, heyecandan yerimde duramıyordum. Aynı zamanda babamı acımasızca suçsuz yere öldürdüklerini haykıra haykıra söyleyerek içimdeki saklı kini çıkarmak istedim. Ama kime ne diyeceksin, kiminle neyi paylaşacaksın? Haykırmak değil öylesine oturup anlatmaya bile kalp dayanamaz İşte bütün ruh gücümü toplayarak kalemime sarıldım. Bari dille anlatmaya kalp dayanamazsa kalem anlatsın da gelecek nesiller bu gerçeği bilsin ve bu olaydan ibret alsın. Okuyucu bu kitabı eline aldığı zaman haklı olarak: Bir ailenin yaşamış olduğu olaydan kime ne? Hatta o ünlü, tanınmış biri olsa bile? diye sorabilir. Ben de buna cevap olarak: Bu acılar sadece tek bir ailenin yaşamış olduğu acı, keder değildir aksine binlerce ailenin yaşamış olduğu hüsrandır. derim. Repressi yani baskı döneminin eğri aynası binlerce ama binlerce ailenin kaderini ve geleceğini kararttı lu yıllarda Sovyetler Birliği, parti üyelerini ve işçilerini tutuklayarak sürgün etmiştir. Bu baskı 1920 li yıllardan başlayarak li yıllarda tam zirveye ulaşmıştır. Bu yıllarda sürgünler toplu halde yapılmıştır. Suçsuz insanlar bulunduğu görevine, ünvanına rağmen, kadın erkek demeksizin, ırkına, dini inancına ve sosyal statüsüne v.s. bakılmaksızın çeşitli cezalara çarptırılmıştır. Böylece kendi ülkesine samimice, fedakârca, hiç bir art niyet beslemeden çalışan insanlar yine kendi devleti tarafından en olunmayacak derecede haksızlıklara maruz bırakılmışlardır Sadece Kırgızistan da tutuklananların sayısı genel olarak e yakındır (Ruh Kençi gazetesinin 2008 Kasım ayındaki sayısında ise Stalin baskısı devrinde tutuklananların den fazla olduğu belirtilmiştir). Bu rakamlar ispatlanmış resmi araştırmalardır: Yüz bin kişinin kaderi, bu bir istatistikî gerçektir. Acıdır ama gerçektir. Tek kişinin kaderine gelince fert olarak bu, büyük bir trajedik durumdur. Gerçekten de yüz bin kişi sözünü ağza almak kolay ama düşününce insanın beyni zonkluyor. Oradaki her bir kişiyi ele alacak olursak onlar Kırgızistan ın önemli bireyleri olarak gecesini gündüzünü ülkesi için veren kahramanlardı. Onların ailesi, akrabaları, arkadaşları, yakınları, telafisi mümkün olmayan acılar yaşadı ve bu acılar hala da devam etmekte. Kolay mı babasız yaşamak? Başkaları baba derken hüzünlenmemek Ya onların hayat hakkı Olay sadece onları tutuklamakla sona ermedi ve bu sefer de onların aileleri takip altına alındılar. Çocuklarına halk düşmanlarının çocukları denilerek uzun yıllar boyunca her konuda yükselmelerine engel olmaya çalıştılar. Bu engeller çocukların geleceklerini etkiliyordu. Onların önemli karar mercilerine gelmeleri hep engellendi. Önlerine hep zorluklar çıkarıldı. Bu yapılan zulmü devlet yıllar boyu sakladı. Gerçeği insanlara söylemekten hep korktular. Ortaya çıkmaması için ya sustular ya da tarihe gidecek doğru yolu saptırmaya çalıştılar. Hala 1930 lu yıllara ait bilgiler ortaya çıkarılamamış ve eksiktir. Elinizdeki bu kitap hakikati ama sadece ve sadece hakikati kapsamaktadır. Ben bu eserin, tarihin tamamlanamamış eksik kalan bölümünün bir kısmının tamamlanmasına katkı sağlayacağına inanıyorum. ceviz gibi sert kabuklu meyveler, özü ayrılmamış tahıllar, kurubaklagiller, kara üzüm, kiraz, ahududu, böğürtlen, erik, çilek, beyaz üzüm, elma, şeftali, bezelye, soğan, patates, soya fasülyesi, kakao, yeşil çay, sarımsak, soğan, pırasa, turp, fesleğen, nane, dereotu, rezene, kereviz, maydanoz, roka, tere gibi besinleri sayabiliriz. Fakat bu besinlerle beraber tüm sebzeler, meyveler, kurubaklagiller, tahıllar, zeytinyağı, balık gibi besinlerin de yine antioksidanlardan zengin besinler oldukları unutulmamalı ve günlük beslenmede hepsine mutlaka yer verilmelidir. Ermenilerin İncirlik Dedelerimizin Yasadışı El Konulan Toprakları Üzerine Kuruldu iddiasıyla açtığı tazminat davasında ABD Dışişleri nin Türkiye ye, Davaya savunma gönderin diye diplomatik nota gönderdiği ortaya çıktı. Osmanlı döneminde yaşayan Dikran Efendi ile Kalina Hatun isimli Ermenilerin yakınlarının, ABD de İncirlik Üssü nün kurulduğu arazinin bir kısmının kendilerine ait olduğu iddiasıyla açtığı davada kritik bir gelişme yaşandı. Vatan gazetesinin haberine göre, İncirlik in yüzde i üzerinde hak iddia eden 3 Ermeni nin California Federal Mahkemesi nde açtığı davada ABD Dışişleri nin bir diplomatik nota ile Ankara yı uyarmasına rağmen savunma göndermeyen Türkiye nin sorumluluklarını yerine getirmediği için gıyabında mahkûm (default) ilan edilmesi tehlikesi belirdi. Dava dosyasına göre Alex Bakalian, Anais Harotunian ve Rita Mahdessian tarafından, Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Ziraat Bankası ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası aleyhinde açılan davada davacı taraf, 1915 yılında el konularak Ziraat Bankası na devredildiğini iddia ettikleri 4 parça arazi ve evlerinin toplam büyüklüğünün 496 dönüm olduğunu ve bu toprakların şu an tamamının İncirlik Üssü içerisinde kaldığını ileri sürüyor. Davacı Ermenilerin bunun karşılığında istediği miktar ise arazi ve apartmanlar için 63.9 milyon dolar. Buna ek olarak arazinin ABD ordusuna kiralanmış olması nedeniyle şimdiye dek elde edilen kira gelirlerinden pay ve geriye dönük faiz de talep ediliyor. Tüm bunlar bir araya getirildiğinde Türkiye ye mahkemeden yaklaşık 100 milyon dolarlık bir fatura çıkarılıyor. AVUKAT ÖNERİSİ ABD vatandaşı olan Ermeni asıllı davacılar, söz konusu arazinin ABD tarafından üs olarak kullanılması ve İncirlik üssünde Pizza Hut, Taco Bell gibi Amerikan firmalarının faaliyet göstermesi amacıyla California Federal Mahkemesi ne dava açabilme imkânı bulmuş ve mahkeme de gerekçeleri ciddi görerek davalı taraflardan savunma alınmasına karar verdi. Bu talep Lahey Konvansiyonu aracılığıyla Türkiye devletine Mart ayında bir resmi yazışma ile iletildi. Ancak Türkiye, güvenlik ve devlet sırlarını içeren gizlilik gerekçesiyle bu talebi reddetti. Bu kez davacılar 14 Nisan tarihinde ABD Dışişleri ne başvurarak Türkiye den diplomatik yollarla savunma talep edilmesini istedi. Nitekim 20 Haziran tarihinde Amerikan Dışişleri Bakanlığı, Ankara Büyükelçiliği aracılığıyla gönderdiği CONS dosya numaralı diplomatik notada Türkiye den davaya savunma göndermesini resmen talep etti. Notada, ABD yasalarına göre davalı taraf olarak savunma vermek zorundasınız. Size ABD de bir avukat tutmanızı öneriyoruz. Bu konuda ABD Dışişleri yardımcı olmaya hazırdır. 60 gün içinde savunma göndermezseniz mahkemeden default kararı çıkma ihtimali bulunuyor denildi. BANKALAR CİDDİYE ALDI ABD Federal Mahkemeleri, default kararını savunma vermesi istenen kişinin mahkemeye gelmemesi ya da savunmasını göndermemesi durumunda veriyor. Hukukçuların hükmen mağlubiyet olarak tanımladıkları bu karar verildiği an, davalı tarafın dava süresince bir daha hiçbir şekilde duruşmalara müdahil olma şansı kalmıyor. Bu durumda da mahkeme genellikle suçlanan kişinin suçunu kabul ettiğini varsayarak kararını davalı tarafı haklı bularak veriyor. ABD nin verdiği bu notanın üzerinden 70 günden fazla süre geçmesine rağmen Türkiye nin savunma göndermemesi nedeniyle davacılar mahkemeye default başvurusu yaptı ve kararın birkaç gün içinde çıkması bekleniyor yılları arasında davaya konu olan mülkleri sahiplenen Ziraat Bankası ile 1923 ten sonra devredilen Merkez Bankası ise durumun Allah Rahmet Etsin! Kazakistan da Türk Diaspora Aktiflerinden sayılan İşadamı Süleyman BAHA- LOVA Babası Şerafetdin BAHALOV UN Vefatından Dolayı Üzüntülerimizi bildiriyor, Merhuma Tanrıdan rahmet, kederli ailesi ve yakınlarına başsağlığı iletiyoruz! Allah Rahmet Etsin! TÜRKEL Gazetesi Yayın Kurulu. Ermenilerin Sersem İddiaları ciddiyetinin farkına vararak Amerika daki bir hukuk firmasıyla anlaştı ve mahkemeden savunma vermek için 19 Eylül e kadar süre istedi. Talep kabul edildi. HANGİ ARAZİLER? Dava dosyasına eklenen haritada Google Earth üzerinden konulan görüntüler yer alıyor. İncirlik üssünün güneydoğu kısmında yer alan 4 parça toprağın üzeri boyanmış şekilde gösteriliyor. Üzerinde hak iddia edilen arazinin İncirlik Üssü nün %3.671 ine karşılık geldiği belirtiliyor. Karşılığında istenen 69 milyon dolarlık tazminat bedelinin ise ABD ordu dokumalarında yer alan ve İncirlik üssünün değerinin kayıtlı olduğu belgeden alınan veri ile hesaplandığına vurgu yapılıyor. Dosyada ayrıca Osmanlı vatandaşı Ermeniler in pasaport örneği ve Osmanlı arşivinden alınmış tapu bilgileri de var. Ntvmsnbc ПОТОМКИ ЖЕРТВ ГЕНОЦИДА АРМЯН ТРЕБУЮТ ОТДАТЬ ИМ ТЕРРИТОРИЮ БАЗЫ США В ТУРЕЦКОМ ИНДЖИРЛИКЕ Потомки жертв армянского геноцида, проживающие в США, выдвинули новый судебный иск против Турции. Как сообщает Hurriyet, адвокат Вардкес Егиян обратился в Федеральный суд США с иском от имени жертвы армянского геноцида, который во время событий 1915 года потерял свою недвижимость, а также страховую компанию. Егиян требует компенсации у турецкого правительства за потерянную землю, на которой он жил сам. В иске указывается конкретное месторасположение этой территории, где сейчас находится американская военная база в Инджирлике. В иске выдвигается обвинение против Турецкой Республики и ее предшественницы в конфискации, продаже и получении доходов от использования недвижимого и движимого имущества, принадлежащего семье этого армянина, имя которого почемуто не раскрывается. В частности, по этому иску выдвигается требование вернуть те суммы, которые были незаконно присвоены и в одночасье отданы в турецкое хранилище органам государственного правления и другим организациям турецкого государства. Адвокат уже оценил эту сумму в размере 63 миллионов долларов. Федеральный окружной суд Лос-Анджелеса принял решение по поводу иска трех армян против властей Турции, которым обязал Анкару стать сторонойответчиком в судебном процессе. Об этом сообщает Center for Armenian Relief, называя решение суда преждевременной победой армянской стороны-истца в тяжелой судебной битве. Суд обязал обвиняемую сторону представить до 19 августа защиту. В декабре 2010 года группа проживающих в США армян представила иск против правительства Турции и двух крупных банков этой страны Центрального банка и Сельхоз банка. Истцы, в числе которых жена адвоката, за потерянное их дедами имущество требуют у правительства Турции и турецких банков компенсацию в размере 63 млн. 900 тысяч долларов США. Их дедам в Адане якобы принадлежали земельные участки в 49,5 га, в том числе территория нынешней американской военной базы в Инджирлике.
11 EĞLENCE - РАЗВЛЕЧЕНИЕ 7 Eylül / Сентябрь POYRAZ BİŞKEK TE İFTAR Kazakistan ın Almatı vilayetinde, Ahıska Türklerinin yoğun olarak yaşadığı Talgar, Enbekşi Kazak, Isık, Karasay İlçesi ve Almatı şehrinde bulunan camilerde Ramazan ayı boyunca toplu iftar yemekleri verildi. DATÜB Genel Koordinatörü Sadyr EİBOV ve ailesi tarafından iftar verildi. Kazakistan ın Güney Başkenti ve çevresinde yaşayan bir grub Ahıska Türkünü bir araya getiren bu gecede, iftarı takiben dualar okundu. Gecede okunan dualarda, diğer ülkelerde yaşayan gariban Kırgızistan ın Başkenti Bişkek te Moskovskaya/ Tınıstanov sok., T.C. Bişkek Büyükelçiliği karşısında Avni ÖZDEMİR ve Mehmet AKTAŞ ın ortak olduğu, Türk yemeklerinin sunulduğu yeni bir lokanta, POYRAZ KAFE si hizmete açıldı. Dualarla açılan törene katılanlar hayırlı olsun dileklerinde bulundular. Lokantanın menüsü Bişkek teki diğer Türk lokantaları aratmayacak kadar zengin. Lokanta da kuzu eti, kebap, kuzu haşlama, ciğer ve çoban kavurma gibi Türk yemeklerinin yanı sıra, her gün bir kaç çeşit çorbanın bulunduğu işletmede, etli sarma, dolma, pilavlar, sebze yemekleri ve diğer yemekleri bulmak da mümkün. Lokantada Türk mutfağına ait yemek kültürünün geliştirilerek yaygınlaştırılması amacıyla Kırgız ve Türk müşterilerine seçkin kaliteli yemek menüsü ile hizmet verecek olan POYRAZ lokantası ortağı Avni ÖZDEMİR, Kırgızistan da Türk lokantası açmayı kendine bir hedef olarak belirlemiş. Kemaliye hanım, Tüm lokanta hizmetlerini vereceğiz. Kebap ve sulu yemek olmak üzere tüm yemek çeşitlerimiz mevcuttur. Toplu yemek Ahıska Türklerinin DATÜB genel başkanı Ziyatdin KASSANOV başta olmak üzere birlik ve beraberlik içinde olmasının önemi vurgulandı, vatana dönüş mücadelesinde canlarını kaybeden liderlerimizin ruhu anıldı, Allah tan rahmet dilendi! İftar gecesine katılanlar, düzenlenen iftar sofrası için teşekkür ederek, EİBOVLAR ailesinin üyeleriyle bir araya gelmekten memnuniyet duyduklarını ifade ettiler. organizasyonları da yapacağız. Bişkek te en güzel, birebir hizmeti müşterilerimize sunacağız, şeklinde konuştu Yılından günümüze kadar Kazakistan ve Kırgızistan dan Türkiyeye bağırsak ihracatı yaptığını ve Türk yemek kültürünü geliştirerek yaygınlaştırmak olduğunu söyleyen ÖZDEMİR, yolculuk yapan kişilere ve yerli müşterilerine helal yemek hazırlayarak hizmet vermeye gayret edeceklerini kaydetti. Davetliler Türk mutfağına yoğun ilgi gösterdi. Törenin sonunda misafirlere Bişkek te faaliyette bulunan BAHAR firmasının ürünleri hediye olarak dağıtıldı. Dünya Turizm Günü Azerbaycan da törenle kutlanacak Azerbaycan da Turizm yılı çerçevesinde Dünya Turizm Günü nün törenle kutlanması dolayısıyla 27 Eylül de Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından etkinler düzelecek. Bakanlığın basın servisinden verilen bilgiye göre, o gün turizm konferansı düzenlenecek. Saat 10:00 dan 19:00 a kadar Sahil Milli Park ta el sanatı ürünleri sergilenecek. Akşam da parkta konser gerçekleşecek. Bunun yanı sıra, müzelerde Açık kapı uygulaması hayata geçirilecek. Verilen bilgiye göre, Paris te yapılan TOP RESA 2011 uluslararası turizm fuarına Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanlığı da katılıyor. В Азербайджане утверждена программа мероприятий Всемирного дня туризма Министерством культуры и туризма АР утверждена программа мероприятий, посвященных Всемирному дню туризма. Ежегодно этот день - 27 сентября - отмечается во всем мире. Как сообщает 1news.az со ссылкой на пресс-службу Министерства культуры и туризма АР, согласно программе, 27 сентября в 10:00 в комплексе Kempinski Hotel Badamdar начнется Общереспубликанская конференция на тему «Развитие внутреннего туризма». В тот же день на территории Национального приморского парка с 10:00 до 19:00 пройдет выставка декоративно-прикладного искусства, а в 19:00 начнется праздничный концерт. Напомним, что Всемирный день туризма (World Tourism Day) учрежден Генеральной ассамблеей Всемирной туристской организации в 1979 году в испанском городе Торремолино (Torremolinos). GENÇLİK BAKANLIĞINDAN TEŞEKKÜR Bişkek teki faaliyetlerini her geçen gün artırarak Türkçenin her alanda konuşulması ve bir dünya diline dönüşmesi için çalışmalarını aralıksız olarak sürdüren TTEÖMER in başarılı Müdürü Ebubekir AYDIN a bir ödül de Gençlik Bakanı Alyasbek ALIMKULOV dan geldi. Geçen yıl Gençlik Bakanlığı ile işbirliği yaparak Bakanlık çalışanlarına da Türkçe öğreten TTEÖMER, bu yıl da Bakanlıkla işbirliğine devam ediyor. İki kardeş ülkenin birbirini daha iyi anlaması için en büyük araç olan, adeta bir kardeşlik köprüsü kuran TTEÖMER e olan ilgi ise çığ gibi büyüyor. TTEÖMER in başarısına, gayretli çalışmalarıyla yön veren Müdür Ebubekir AYDIN a ödülünü Gençlik Bakanı Alyasbek ALIMKULOV verdi. Ve gayretli çalışmalarından ötürü teşekkür etti. TTEÖMER Müdürü Ebubekir AYDIN ise ödülünü aldıktan sonra yaptığı konuşmada: Bu ödülü gece gündüz demeden aşkla, şevkle, gayret ve fedakârlıkla çalışan öğretmenlerim adına alıyorum dedi. Ayrıca kendisini bu ödüle lâyık gören Sn.Bakan Alyasbek ALIMKULOV a teşekkür etti. Şeyh Edebali nin Nasihati Bak dostum! Cahil ile dost olma: İlim bilmez, irfan bilmez, söz bilmez; üzülürsün. Saygısızla dost olma: Usul bilmez, adap bilmez, sınır bilmez; üzülürsün. Aç gözlü ile dost olma: İkram bilmez, kural bilmez, doymak bilmez; üzülürsün, Görgüsüzle dost olma: Yol bilmez, yordam bilmez, kural bilmez; üzülürsün. Kibirliyle dost olma: Hal bilmez, ahval bilmez, gönül bilmez; üzülürsün. Ukalayla dost olma: Çok konuşur, boş konuşur, kem konuşur; üzülürsün. Namertle dost olma: Mertlik bilmez, yürek bilmez, dost bilmez; üzülürsün. İlim bil, irfan bil, söz bil. İkram bil, kural bil, doyum bil. Usul bil, adap bil, sınır bil. Yol bil, yordam bil. Hal bil, ahval bil, gönül bil. Çok konuşma, boş konuşma, kem konuşma. Mert ol, yürekli ol. Kimsenin umudunu kırma. Sen seni bil; ömrünce bu yeter sana. Dr.Kadır ÇETİN. Tasisci ve sahibi: TÜRKEL İctimai Teşkilatı Başkan, baş Editör yardımcısı Höküme HALİLOVA Genel Yayın Yönetmeni - Ramiz MEŞEDİHASANLI Baş Hukukcu Umud MİHMANDARLI (Türliye) Mühabirler Talip ÖZ (Türkiye), İslam YILDIRIM, Mira Jenişbayeva (Orta Asya), Dr.Afgan VELİYEV (İstanbul) Menecerler Rahib MEŞEDİYEV, Seymur HALİLOV Bilgisayar-dizayn R.ABBASOĞLU, A.TEREŞKİNA, M.BEREMBAYEV Gazete Kırgız Cumhuriyeti Adalet Bakanlığında kaytdan geçmiştir Kayıt: No1062 ГР Adres: Kırgızistan Bişkek, Budyonov Cad. 181a Telefon: Bişkek: ( ) , ( ) , ( ) ; Bakü: (+99450) , (+99412) ; İstanbul:+(90539) ; Almatı: (+7701) , ; Taşkent: (+99897) (Ö.SALMAN); Moskova:+(7926) (N.NOVRUZOV). [email protected] Учредитель: ОФ TÜRKEL Президент и зам.главредактора - Хокума ХАЛИЛОВА Главный редактор Рамиз МЕШЕДИГАСАНЛЫ Юрист-консультант Умут МИХМАНДАРЛЫ (Турция) Представители: - Т. ОЗ (Турция), М. ЖЕНИШБАЕВА (ЦА) Менеджеры - Сеймур ХАЛИЛОВ, Рагиб МЕШАДИЕВ Компьютерная верстка - Р.АББАСОГЛУ, А.ТЕРЕШКИНА, М.БЕРЕМБАЕВ Зарегистрирована в МЮ КР Регистрационный 1062 ГР Адрес: , Кыргызская Республика, г. Бишкек, ул.буденного 181а Тел: +( ) , +( ) , Тел.кор.пунктов; Баку: +(99455) ; Анкара: (С.Алтайлы); Стамбул: +(90539) ; Алматы: +(7701) , ; Ташкент:+(99897) (О.САЛМАН), Москва: +(7926) (Н.НОВРУЗОВ) [email protected] Отпечатано в типографии «Цент поддержки СМИ» Заказ Газета распространяется в Казахстане, Кыргызстане, Узбекистане, Центральной Азии, Турции, Азербайджане, России, на Северном Турецком Кипре и в других странах. Т.2Т.020
12 12 7 Eylül / Сентябрь 2011 КЫРГЫЗСТАН ТРАССА АЛМАТЫ-БИШКЕК 113 КМ. Тел.: ,
Daha göster
1 Türkçe Konuşan Devletlerin İşbirliği Konseyi Almatı da Yapılacak Kazakistan da yayın yapan Liter Gazetesi nde yer alan röportajında TDİK Genel Sekreteri Akıncı, zirvenin son derece önemli sonuçları olacağına dikkat çekti. Almatı Zirvesi nin Türk Cumhuriyetleri nin bağımsızlıklarını kazanmasının 20 inci yılına denk geldiğini ve Türk Konseyi Genel Sekreterliği nin de ilk büyük organizasyonu olacağını vurguladı. Türkçe Konuşan Devletlerin İşbirliği Konseyi çerçevesinde ekonomik alanda işbirliğini güçlendirmek istediklerini ifade eden Halil Akıncı, Türkçe Konuşan Ülkeler Bölgesel İş Konseyi kuracaklarını ifade etti. Türk devletleri arasındaki ortak iş projeleri önündeki engelleri kaldırmak için böyle bir konseyi kurmayı amaçladıklarını vurgulayan Akıncı, Türkiye nin Türk Dünyası Zirvesi ne her türlü desteği verdiğinin altını çizdi. 2 de. В Бишкеке открыт памятник Манасу Великодушному 31 августа, в день празднования 20-летия независимости Кыргызстана, в Бишкеке был торжественно открыт памятник «Айкол Манас» («Манас Великодушный»). По мнению властей, изваяние эпического героя Манаса, установленное на главной площади столицы, должно стать символом, который объединит нацию. Церемония открытия памятника сопровождалась чтением отрывков из эпоса «Манас» и небольшим театрализованным представлением. Скрывавшее памятник полотно слетело с него в тот момент, когда к микрофону подошел премьер-министр Алмазбек Атамбаев, который не преминул воспользоваться данным фактом и увидеть в этом знамение небес. Kazakistan ile Kırgızistan arasındaki ticaret hacmi 300 milyon dolara ulaştı 7 Eylül / Сентябрь 2011 [email protected] Мехрибан Алиева Первая леди Азербайджана, президент, Фонда Гейдара Алиева и Фонда друзей культуры Азербайджана, президент Федерации гимнастики Азербайджана, Посол доброй воли ЮНЕСКО, ООН, ОИК и ИСЕСКО. Мехрибан Алиева (урождённая Пашаева) родилась 26 августа 1964 года в Баку. Её отец, Ариф Пашаев, сын писателя и литературоведа, заслуженного деятеля науки Азербайджанской ССР, доктора филологических наук Мира Джалала Пашаева, является ректором Национальной академии авиации, а мать - Аида Имангулиева (умерла в 1992 года), дочь выдающегося азербайджанского журналиста Насира Имангулиева, видный учёныйвостоковед, исследователь современной арабской литературы, доктор филологических наук, профессор, директор Института востоковедения АН Азербайджана. Cупруга Президента Азербайджана Ильхама Алиева, депутат Милли Меджлиса Азербайджана, руководитель рабочей группы по азербайджано-французским межпарламентским связи. В 1982 году Мехрибан Алиева окончила с золотой медалью бакинскую среднюю школу 23. В том же году она посту- пила в Азербайджанский государственный медицинский институт, затем продолжила обучение в Первом московском государственном медицинском университете имени И. М. Сеченова, который окончила с красным дипломом в 1988 году. В период с 1988-го 1992 год. Мехрибан Алиева работала в Московском научно-исследовательском институте глазных болезней под руководством академика Михаила Краснова. В 1995 году она основала и возглавила благотворительный фонд «Друзья культуры Азербайджана», а в следующем году учредила культурно-исторический журнал «Наследие Азербайджана», печатающийся на азербайджанском, русском и английском языках, и стала его редактором. В 2002 году Мехрибан была избрана президентом Федерации гимнастики Азербайджана. С момента основания года - Мехрибан Алиева - президент Фонд Гейдара Алиева. Алиева также является первой женщиной-кавалером ордена Рубинового креста, врученного ей Международным благотворительным фондом «Меценаты столетия». Devamı 6 da. Azerbaycan First Ladysi 2 de. TEBRİK EDİYORUZ! T.C ALMATI YENİ BAŞKONSOLOSU SADİN AYYILDIZ 1974 yılında Elazığ da doğdu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü nden mezun olduktan sonra 1997 yılında Dışişleri Bakanlığı nda göreve başladı. Önce konsolosluk, ekonomi ve insan kaynakları departmanlarında çalıştı. Yurtdışında ise Türkiye nin üç yıl Taşkent Büyükelçiliği, Birleşmiş Miletler Viyana Ofi si Nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliği ve son olarak da dört yıl Moskova Büyükelçiliği nde görev yaptı. T.C Almatı Başkonsolos görevine 30 Ağustos tarihinden başladı. Читайте в следующем номере Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu Kırgızistan da Değerli konuklar, Dost ve kardeş Kırgızistan ın bağımsızlığının 20. yılında, Bakanlığımızın Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluluğu nu Kırgızistan da görevlendirmiş olmaktan mutluluk duyuyorum. O sahnede izleyeceğiniz dans gösterisi, bir konser değil; Anadolu dan yükselen Mevlana nın sesidir. Gel, gel, ne olursan ol yine gel ister kafi r, ister Mecusi, ister puta tapan ol yine gel, yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel diyerek, hiç bir ayrım yapmadan insanlığı sevgi, barış, birlik ve beraberlik içinde yaşamaya çağıran bir sestir. İşte bu programda tasavvuf müziğinin ezgileriyle bir an gözlerinizi kapattığınızda o sevgiyi içinizde hissedeceksiniz ve gözlerinizi açtığınızda o ezgiler eşliğinde insanın mükemmele ulaşma çabasını simgeleyen semazenleri göreceksiniz. Bu konser vesilesiyle tüm izleyicilere, dost ve kardeş Kırgız halkına sevgi, saygı ve selamlarımı iletiyorum. Kırgızistan ın bağımsızlığının 20. Yılı kutlu olsun. Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanı Ertuğrul GÜNAY 2 de. Познакомьтес: Динара Айдарбековна Туменбаева заведующая oтделением нефрологии с блоком гемодиализа Национального госпитала Минздрава КР Инервью с Командующим Внутренними войсками МВД Кыргызской Руспублики полковником Советбеком Асановичом Арбаевым.
2 2 7 Eylül / Сентябрь 2011 Geçen hafta Kazakistan Başbakanı Karim Masimov, Kırgızistan a bir günlük çalışma ziyaretinde bulundu. Bir dizi üst düzey temasta bulunan Karimov, Kırgızistan meslektaşı Almazbek Atambayev ile görüştü. İkili görüşmenin ardından her iki başbakan, Kazakistan ın Kırgızistan a gaz ihracatını öngören anlaşmayı imzaladı. Karim Masimov un Kırgızistan a gerçekleştiği ziyaretten sonra ise iki ülke arasındaki ikili ilişkileri ile ilgili bazı bilgiler verildi. Kazakistan Başbakanlığı resmi web sitesinde verilen bilgiye göre, 2011 yılının ilk altı ayında Kazakistan ile Kırgızistan arasındaki ticaret hacminin milyon dolar tutarına ulaştığı belirtildi yılının ilk yarısında iki ülkenin toplam ihracat hacmi bir önceki yılın aynı döneminde göre 1.4 kat artarak milyon dolar, ithalat ise milyon dolar tutarına ulaştı. RESMİ - ОФИЦИАЛЬНО Kazakistan ile Kırgızistan arasındaki ticaret hacmi 300 milyon dolara ulaştı Kırgızistan ın enerji, doğalgaz, sanayi, inşaat malzeme üretimi ve bankacılık sektörü başta olmak üzere 400 dolayında ortak Kazak Kırgız şirketin faaliyet gösterdiği açıklanırken Kazakistan da turizm, inşaat, reklam ve ulaştırma sektörlerinde yaklaşık 250 ortak Kırgız- Kazak şirketin bulunduğu belirtildi. türkkazak.com Türkçe Konuşan Devletlerin İşbirliği Konseyi Almatı da Yapılacak Devamı. Başı 1 de. Kazakistan ın eski başkenti Almatı da yapılacak toplantıya Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile beraber Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu nun da katılacağını söyleyen Akıncı, sözlerine şöyle devam etti: Türk Devletleri İş Konseyinin iki yıl önce Türkçe Konuşan Ülkeler Zirvesinde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından ilk defa gündeme getirildi. Bu organizasyon Türk halkları arasında birliği güçlendirmeyi İlham Aliyev Kazakistan a gidecek amaçlamaktadır. Amacımız, Türk devletleri arasındaki işbirliğinin daha da geliştirilmesi ve gelecek nesillere daha yaşanabilir bir ortam oluşturmaktır. Türk devletleri olarak tarih, kültür, din ve dil olarak aynı duyguları paylaştıklarını ifade eden Akıncı, ülkeler arası ekonomik işbirliğinin önündeki engelleri düzenleyen yeni mekanizmaların kurulacağını belirtti. Kurulacak iş konseyinin zirveye katılacak Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan cumhurbaşkanları tarafından imzalanacağını vurgulayan Halil Akıncı, Türkmenistan ve Özbekistan ın zirveye katılmamalarını da Kendi tercihleri diye yorumladı. Öte yandan dünyada yalnış anlaşılmalardan dolayı İslamafobi oluşturulduğunun da altını çizen Halil Akıncı, bu yalnış anlayışın her dönemde olduğunu ve bu hatanında medya tarafından Batı ülkelerine empoze edilmeye çalışıldığını ifade etti. Двусторонние отношения Кыргызстана и Казахстана обсудили в Бишкеке премьеры стран Премьер-министр Казахстана Карим Масимов в рамках рабочего визита в Киргизию встретился с главой правительства страны Алмазбеком Атамбаевым, сообщается на официальном сайте Масимова. В ходе беседы обсуждены вопросы развития двусторонних отношений в сфере торгово-экономического и культурно-гуманитарного сотрудничества, говорится в сообщении, пишет ИА Новости-Казахстан. После завершения переговоров Карим Масимов принял участие в открытии второго заседания казахстанскокыргызского межправительственного совета, по итогам которого был подписан ряд документов. Я сильно надеюсь на то, что все встречи кыргызской и казахской сторон будут заканчиваться конкретными результатами, цитирует главу казахстанского правительства киргизское агентство 24kg. С момента последнего заседания нами проделана серьезная работа. По всем направлениям есть четкие ориентиры, но есть и вопросы для обсуждения. Я уверен, что в результате мы найдем решения на благо народов наших стран и процветания экономик, сказал Масимов. Наши отношения развиваются динамично, но есть большой нереализованный потенциал. Сегодняшнее заседание даст мощный толчок новому развитию отношений, станет этапной встречей для того, чтобы принятые решения отвечали интересам обеих стран, в свою очередь отметил Атамбаев. Президент Р.Отунбаева приняла премьер министра Казахстана К.Масимова Президент Кыргызстана Роза Отунбаева приняла премьер-министра Казахстана Карима Масимова. В ходе встречи были обсуждены итоги прошедшего II заседания кыргызско-казахского межправительственного совета, на котором были обсуждены вопросы экономического, культурно-гуманитарного, приграничного взаимодействия Кыргызстана и Казахстана. С удовлетворением было отмечено, что практически по всем вопросам стороны нашли понимание и достигли договоренностей, сообщает пресс-служба Президента КР. Р.Отунбаева обратила внимание на необходимость активной работы сторон по наращиванию торговоэкономических связей, укреплению культурно-гуманитарного взаимодействия между двумя странами. Стороны затронули вопросы сотрудничества в сфере привлечения инвестиций в Кыргызстан, а также развития банковской системы и туристической отрасли республики. Глава государства подчеркнула, что кыргызская сторона открыта для казахстанского капитала и ведения совместного бизнеса. «Мы придаем большое значение развитию взаимовыгодного сотрудничества с Казахстаном», отметила Р.Отунбаева. Торага Жогорку Кенеша и премьер-министр Казахстана обсудили перспективы двусторонних отношений Торага Жогорку Кенеша Ахматбек Келдибеков и премьер-министр Казахстана Карим Масимов на встрече в Бишкеке обсудили перспективы двусторонних отношений. Как сообщает пресс-служба кыргызского парламента, А.Келдибеков, приветствуя гостя, отметил, что официальный визит парламентской делегации Кыргызстана в апреле этого года в Казахстан имел положительные последствия для обеих стран. «Мои встречи с Вами, а также с председателем Мажилиса парламента РК Уралом Мухамеджановым, с председателем Сената парламента РК Кайратом Мами решили многие вопросы наших взаимоотношений. Мы и дальше готовы тесно сотрудничать с братским казахским народом», подчеркнул торага. К.Масимов рассказал А.Келдибекову об итогах встреч с руководителями республики и высказал твердую уверенность в том, что братские взаимоотношения между двумя государствами будут и дальше развиваться и углубляться на благо народов. Показателем этого является создание Инвестиционного фонда с капиталом в 100 миллионов долларов. Торага Жогорку Кенеша и премьерминистр Казахстана обсудили вопросы бюджета, гидроэнергетики, Таможенного союза, поставок газа. А.Келдибеков еще раз поднял вопрос о пребывании кыргызстанских мигрантов на территории Казахстана. Премьер-министр РК подчеркнул, что он решил вопрос открытия дополнительных пропускных пунктов. Но из-за того, что Кыргызстан не входит в Таможенный союз возникли трудности организационно-технического характера, которые он надеется решить в ближайшем будущем. Спикер парламента Кыргызстана попросил премьер-министра К.Масимова передать свои пожелания успехов в работе председателю Мажилиса парламента РК Уралу Мухамеджанову и председателю Сената парламента РК Кайрат Мами. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 20 Ekim de Kazakistan a resmi ziyarette bulunacak. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, iki gün sürecek ziyaret çerçevesinde bir takım belgeler imzalanacaktır. Президент Азербайджана примет участие в саммите Совета сотрудничества тюркоязычных стран октября состоится визит Президента Азербайджана Ильхама Алиева в Казахстан. Как передает 1news.az, об этом на пресс-конференции в Баку, посвященной 16-летию принятия Конституции Казахстана, заявил журналистам посол Казахстана в Азербайджане Серик Примбетов. По его словам, в рамках визита намечены встречи Ильхама Алиева в Астане с руководством Казахстана. «20-21 октября глава государства примет участие в саммите Совета сотрудничества тюркоязычных стран (ССТС), который пройдет в Алмате», сказал дипломат. Касаясь пакета документов, которые будут подписаны в рамках T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Sn.Ertuğrul Günay ın Astana da yapılmakta olan TÜRKSOY Kültür Bakanları Daimi Konseyi 29. Dönem Toplantısı vesilesiyle Kazakistan ziyareti çerçevesinde Almatı da bulundukları 19 Eylül Pazartesi günü KATİAD Başkanı Sn.Zeki Pilge, T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Sn.Ertuğrul Günay ve eşi Sn.Gulten визита Ильхама Алиева в Казахстан, посол отметил, что данные документы будут согласованы в ходе 8-го заседания межправительственной комиссии сентября в Баку. T.C.Kültür Bakanı Almatı Ziyareti Günay, TÜRKSOY Genel Sekreteri Sn.Düsen Kaseinov ve Bakana eşlik eden heyet KATİAD tarafından tertiplenen öğle yemeğinde biraraya geldiler. KATİAD Sekreteryası Суфийская музыка в Кыргызстане В рамках II Всемирного фестиваля эпосов народов мира «Традиционные ценности национальной культуры и эпическое наследие», проводимого Министерством культуры и информации Кыргызской Республики, приглашенный представительством по культуре и информации посольства Турции в Кыргызстане турецкий ансамбль Суфийской музыки города Коньи проводил концерт «Таинство мистической музыки и танца дервишей - Сема» в Кыргызской национальной филармонии им.т.сатылганова. Перед началом выступления гостей поздравил от имени министра культуры Турции Эртогрула Гюная с прошедшим праздником представитель по культуре и информации посольства Турции в Кыргызстане Нафиз Шахин. Наиболее отличившимся сотрудникам в сфере культуры Кыргызстана были вручены денежные премии. После этого собравшимся зрителям был показан документальный фильм о дервишах, их образе жизни, целях и идеях суфизма. Позже ансамбль из Коньи сыграл старинную музыку дервишей, показав их знаменитый древний круговой танец. Для справки: Суфизм - религиозное течение, последователи которого ведут аскетический и глубоко религиозный образ жизни, поклоняются Аллаху. Его приверженцев называли дервишами, что в переводе с персидского означает «бедняк», «нищий». Частью мистических церемоний суфизма стал завораживающий и головокружительный танец.
3 «Terörle Mücadeleyi Birlikte Vereceğiz» Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Barack Obama ile bir araya geldi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ''Terörle mücadeleyi birlikte vereceğiz, gerek teknolojik noktada gerekse planlama, projelendirme noktasında müşterek atmamız gereken adımlar var. Ki bu noktada terör örgütlerine karşı müşterek adımımız devam ediyor, bundan sonra da devam edecek'' dedi. Erdoğan, ABD Başkanı Barack Obama ile Waldorf Astoria Oteli'nde gerçekleştirdiği görüşme öncesinde yaptığı açıklamada, şunları kaydetti: ''BM'nin 66. Genel Kurulu nedeniyle bulunduğumuz New York'ta kendileriyle bir arada olmamız, özellikle de kendi ifadeleriyle model ortaklık süreci içinde gerçekten çok önemli adımları attık, atıyoruz. Bu arada terörle mücadelede ortak mücadele platformu oluşturmamız... Ankara'da meydana gelen patlamanın ardından Siirt'te dört tane bayanın içinde olduğu araca da teröristler tarafından bir saldırı neticesinde dört tane bayanı, sivil vatandaşımızı kaybettik. Bu da bizim için tabii gerçekten ayrı bir üzüntü sebebi. Tabii terörle mücadele bitirilir mi denildiğinde, minimize edilir, ama ben bitirilmesi noktasında çok çok iyimser değilim. Fakat bu mücadeleyi birlikte vereceğiz, gerek teknolojik noktada gerekse planlama, projelendirme noktasında müşterek atmamız gereken adımlar var ki bu noktada terör örgütlerine karşı müşterek adımımız devam ediyor. Bundan sonra da devam edecek. Nitekim bugün burada bunları da geniş manada görüşeceğimize inanıyorum.'' Erdoğan, ''Son dönemde Mısır, Tunus, Libya'yı kapsayan ziyaretlerimiz ve bunun dışında yine Afganistan'daki birlikteliğimiz, Irak'taki gelişmelerin değerlendirilmesi, bunlar bizim müşterek attığımız adımlar oluyor. Temennim odur ki Türkiye, ABD arasındaki bu model ortaklık neticesini vererek, bundan sonra da devam etsin'' dedi. Obama Taziyelerini Sundu ABD Başkanı Barack Obama, Ankara daki terör saldırısında 3 kişinin hayatını kaybetmesi dolasıyla «çok derin taziyelerini» sundu. Obama, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile ABD nin New York kentindeki Waldorf Astoria Oteli nde bir araya geldi. Başkan Obama, görüşmenin başında Başbakan Erdoğan ve beraberindeki heyete «ABD ye ve New York a hoşgeldiniz» dedi. ABD Başkanı Obama, «Ankara daki saldırıya ilişkin soruşturmanın devam ettiğini biliyorum» diyerek «bu saldırının da terörizmin dünyanın her yerinde olabileceğini ve terörle mücadelede Kırgızistan Başbakanı Atanbayev den Taşkent e Sürpriz Ziyaret Kırgızistan Başbakanı ve Sosyal Demokrat Partisi(SDP) lideri Almazbek Atanbayev, Özbekistan a sürpriz bir ziyarette bulundu. Atanbayev i Taşkent Havaalanı nda Özbekistan Dışişleri Bakanı Yardımcısı Bahtiyar İslamov ve Kırgızistan ın Özbekistan Büyükelçiliği ilgilileri karşıladı. Atanbayev, Taşkent te Özbek mevkidaşı Şavkat Mirziyoyev birlikte çalışılması gerektiğini gösterdiğini» ifade etti. «Türkiye ve ABD çok güçlü ortaklardır» diyen Obama, güçlü ortaklar olarak terörle mücadele çalışmalarına devam edileceğini belirtti. Türkiye nin, ABD nin bir NATO müttefi ki, aynı zamanda da son derece iyi bir dost ülke olduğunu belirten Obama, bu kapsamda iki ülkenin değişik konularda, Afganistan da işbirliğinden dolayı teşekkür etti. Obama, Libya nın özgürlük sürecinde de işbirliği yaptıklarını söyledi. ABD Başkanı Obama ayrıca, Türkiye nin NATO nun yükümlülükleri çerçevesinde Türkiye ye füze savunma radarının yerleştirilmesi aşamasında da işbirliği yaptıklarını belirtti. Başkan Obama, Başbakan Erdoğan ın sergilediği liderlik, demokrasiye olan taahhütleri nedeniyle ile de kendisine teşekkür etmek istediğini söyledi. Görüşmede Hazır Bulundular Görüşmede, Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ömer Çelik, Türkiye nin Washington Büyükelçisi Namık Tan, Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Hulusi Akar da hazır bulundu. Toplantıya ABD tarafından Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Dışişleri Bakanlığı nın Avrupa ve Avrasya işlerinden sorumlu Bakan Yardımcısı Philip Gordon, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Avrupa Kıdemli Direktörü Elizabeth Sherwood-Randall, BM Daimi Temsilcisi Susan Rice, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Tom Donilon da katıldılar. NEW YORK (A.A) - Özlem Şahin Şakar - Adem Kadam ile bir araya geldi. Yabancı basının takip edemediği ziyarette iki tarafın, güvenlik, etnik durum, ve iki ülke arasında tartışmalı olan sınır ve su konuları üzerinde müzakerelerde bulunduğu belirtildi. Ziyaretin detayına ilişkin ise herhangi bir açıklama yapılmadı. Almazbek Atanbayev in Kırgızistan ın güneyinde Özbeklerle-Kırgızlar arasında yaşanan kanlı etnik çatışmalardan sonra yapılan ilk ziyaret olması bakımından ayrı bir önem taşıyor. 30 Ekim de yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı seçimine aday olan Atanbayev, dün öğleden sonra Taşkent ten ayrılarak Çin e hareket etti. Haber Merkezi TÜRKSOY İLHAM VERİCİ BİR ÖRNEKTİR Astana da Radisson Oteli nde gerçekleşen, TÜRKSOY Kültür Bakanları Daimi Konseyi 29.Dönem Toplantısı nda Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, bakanlığın yeni projesi olan TÜRKSOY a üye tüm devletlerin önemli kültür büstlerini içeren park hakkında bilgi verdi. Ayrıca bakan, bu proje için sadece yer satın almak kaldı dedi. Kazakistan Kültür Bakanı Muhtar Kul-Muhammed, TÜRKSOY konseyine Türkiye nin bir şehri olan Eskişehir in, 2013 yılında Türk Dünyası Kültür Başkenti olması fi krini sundu. Bu konuda TÜRKSOY un genel sekreter yardımcısı Fırat Purtaş bilgi verdi. Daha sonra ise üyeler, TÜRKSOY un genel sekreterinin seçimi konusunu gözden geçirdiler dönemi için TÜRKSOY un genel sekreteri olarak Düsen Kaseinov atandı. Örgütün yeni geçici koordinatörü Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay oldu. Son olarak Kültür Bakanları Daimi Konseyi nin Sonuç Bildirgesini imzalama töreni yapıldı. kazpravda.kz SİYASET - ПОЛИТИКА 7 Eylül / Сентябрь Президенту официально присвоят титул «Аркадаг» («Покровитель») В Туркменистане Президенту Гурбангулы Бердымухамедову планируется официально присвоить титул «Аркадаг» («Покровитель»). Об этом сообщает Лента.Ру со ссылкой на «Радио Азаттык» (региональная служба «Радио Свобода»). Данный вопрос планируется обсудить на предстоящем Совете старейшин, заседание которого уже назначено на 25 октября 2011 года. В повестку заседания будут включены «первоочередные задачи государственной жизни». Вероятно, присвоение громкого титула Президенту и является такой первоочередной задачей страны. За то, чтобы официально присвоить Президенту упомянутое звание, высказался представитель совета Мурат Каррыев, в прошлом занимавший пост Посольство Узбекистана в Кыргызстане устроило официальный прием по случаю национального праздника страны 20-й годовщины государственной независимости. Были исполнены государственные гимны обеих стран. Затем исполняющий обязанности посла, советник посольства Узбекистана Рахматулла Назаров, поприветствовав гостей, рассказал о путях развития его страны за прошедшие 20 лет, подчеркнул, что достигнут большой прогресс в экономической и культурной сферах. Он сообщил, что Узбекистан наладил торгово-экономические связи со 180 странами. Дипломат отметил: Касаясь узбекско-кыргызских отношений, хотел бы подчеркнуть, что в Узбекистане всегда дорожили и дорожат узами дружбы и взаимного уважения, всем тем позитивным, что накоплено веками. Мы - близкие соседи, а соседей не выбирают. Наши народы всегда объединяла и объединяет духовная, религиозная и культурная общность, близость языков и менталитета. Заведующий отделом внешней политики аппарата правительства Кыргызской Республики Сапар Исаков, выступая на приеме, сказал: Наши государства почти одновременно отмечают национальные праздники независимости. И это, видимо, не случайно, ибо кыргызские и узбекские народы связывают глубокие исто- главы Центризбиркома республики. Совет старейшин Туркмении является общественной организацией, которая собирается раз в году и выносит решения по различным вопросам государственного значения. Решения не имеют обязательной силы, а носят совещательный характер. При прежнем Президенте Сапармурате Ниязове Совет старейшин был трансформирован в Народный совет, который стал фактически дополнительным парламентом с широкими полномочиями (подконтрольным Президенту). Однако при новом Президенте этот орган был ликвидирован, его полномочия распределены между Президентом и парламентом. После этого Совет старейшин был восстановлен в прежнем виде, уточняет Лента.Ру. рические корни, родство языка и добрососедские отношения. Наша общая задача - беречь это историческое достояние двух народов и предупреждать любое посягательство на это бесценное богатство. В Кыргызстане высоко ценят мудрый, взвешенный подход и поддержку Президента Республики Узбекистан Ислама Каримова во время прошлогодних трагических событий на юге Кыргызстана. Именно в такой взаимной поддержке наших народов видится сила единения и сотрудничества двух стран. Говоря о развитии связей между Кыргызстаном и Узбекистаном во всех сферах, Сапар Исаков далее сказал: С удовлетворением отмечаю, что в ходе недавнего рабочего визита премьер-министра Кыргызской Республики А.Атамбаева в Узбекистан правительственными делегациями двух стран был обсужден широкий спектр вопросов кыргызско-узбекского двустороннего сотрудничества. Кыргызстан нацелен на последовательное развитие кыргызско-узбекских добрососедских отношений и укрепление взаимовыгодного сотрудничества с Узбекистаном в духе Договора о вечной дружбе. На приеме присутствовали послы зарубежных стран, аккредитованные в Кыргызстане, представители общественности. Х.Халилова, Р.Мешедигасанлы Что касается титула «Аркадаг», то неофициально он уже широко используется в Туркмении по отношению к Президенту. Презентация титула, как сообщалось, прошла на параде в 2010 году. Девушки в спортивных костюмах изобразили надпись «Аркадаг», а затем участники торжественного мероприятия хором исполнили песню «Алкыс сана, Аркадаг!» («Благодарим тебя, о покровитель!»). Недавно стало известно, что в Туркмении выведены новый сорт дыни, получивший название «Аркадаг», а также сорт арбуза под названием «Президент». Первый Президент Туркмении Сапармурат Ниязов носил звания Туркменбаши (Отец туркмен) и Акбар Сердар (Великий Вождь). Период его правления именовался «золотым веком». Время правления нынешнего Президента получило название «Эпоха великого возрождения». В Бишкеке отметили 20-летие независимости Узбекистана
4 4 7 Eylül / Сентябрь 2011 EKONOMİ ЭКОНОМИКА DAVOS TÜRKiYE YE GiDiYOR Davos zirvesini düzenleyen Dünya Ekonomi Forumu İcra Kurulu Başkanı Klaus Schwab dan ilginç talep Başbakan Tayyip Erdoğan la görüşmek için Türkiye ye gelen, İsviçre deki ünlü Davos zirvesini düzenleyen Klaus Schwab, Başbakan Tayyip Erdoğan ın da bulunduğu iftara katıldı. Milliyet gazetesinin haberine göre; Başbakan Schwab ı önceki gün İstanbul daki ofi sinde kabul etmişti. Schwab ın Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış ın bulunduğu masaya oturması için masa düzeni değiştirilirken, Schwab ın yakın arkadaşı Cüneyd Zapsu da bu masaya geçti. Schwab ın iftara katılma süreci sorulan Egemen Bağış şunları söyledi: Türkiye de, kuzeyle güney, doğuyla batının buluşacağı bir zirve düzenlemek istiyorlar. Böyle bir toplantı için Başbakan dan izin almak istediler. Yaptıkları görüşmede bunun için Başbakan dan destek istediler. Başbakan, Biz memnun oluruz. Siz AB Bakanımız Egemen Bağış ve yakın arkadaşınız Cüneyd Zapsu ile bir çalışma yapın, sonra yine değerlendiririz dedi. Schwab, Somali ziyaretinizi yakından takip ettik. Dünyaya bir cesaret örneği oldunuz dediği Başbakan ın iftar davetini, Ramazan da bir iftar tecrübesi yaşamaktan onur duyarım sözleriyle kabul etti. Schwab Davos taki One minute sözüyle tarihe geçen diyaloglar nedeniyle üzüntülerini yinelerken Erdoğan ı seçimdeki büyük başarısı ve olumsuz küresel koşullara karşın büyüyen Türk ekonomisi nedeniyle tebrik etti. Başbakan, Schwab a Somali gözlemlerini aktarırken, Avrupa nın Somali ye daha duyarlı olması gerektiği uyarısında bulundu. Almanya'dan 2 milyon 581 bin 202, Rusya'dan 2 milyon 78 bin 741, İngiltere'den 1 milyon 401 bin 833, İran'dan 1 milyon 107 bin 67, Bulgaristan'dan 813 bin 976 ve Hollanda'dan 718 bin 965 ziyaretçi geldi. Aynı dönemde Almanya'dan gelen turist sayısı yüzde 14, 29, Rusya'dan 11, 79, İngiltere'den 7, 95, İran'dan 6, 28, Bulgaristan'dan 4, 62 ve Hollanda'dan 4, 08 oranında arttı. Yedi aylık dönemde Türkiye'ye gelen yabancı ziyaretçiler yüzde 33, 57'lik oranla en çok Antalya'dan giriş yaptı. Bu dönemde Antalya Havalimanı'ndan 5 milyon 916 bin 398 turist giriş yaptı. Diğer il- TURİST SAYISI YÜZDE ARTTI Türkiye ye gelen turist sayisi ler ise yüzde 25, 41 ile İstanbul, yüzde Artarak 17 milyon yüzde 9, 48 ile Muğla, yüzde 9, 11 Rusya , 79, İngiltere 624 bine ulaşti. ile Edirne ve yüzde 4, 20 ile İzmir Türkiye'ye yılın ilk yedi ayında gelen turist sayısı geçen yılın sıralandı , 95, İran , aynı dönemine göre yüzde 10, 64 TEMMUZ AYINDA 4, 5 MİLYON 28, Bulgaristan artarak 17 milyon 624 bin 969'a TURİST GELDİ , 62, yükseldi. Temmuz ayındaki ziyaretçi Temmuz ayında Türkiye'ye ge- Hollanda 718. sayısı da yüzde 5, 49 artış len turist sayısı da geçen yılın 965 4, 08, Fran- göstererek 4 milyon 597 bin 475 aynı ayına göre yüzde 6, 67 oranında sa , 94, Gürcistan 608. artarak 4 milyon 597 bin 417 3, 45, Suriye , 11, oldu. Ocak-Temmuz döneminde Türkiye'ye en fazla ziyaretçi yine 475 olarak gerçekleşti. Temmuz A. B. D , 28. Almanya'dan geldi. Temmuz ayında Türkiye'ye turist gönderen ülkeler arasında Almanya ilk sırada yer alırken, Rusya ikinci, İngiltere ayında en fazla turist gönderen ülkeler sıralaması ise değişmedi. Almanya, Rusya, İngiltere, Hollanda ve İran temmuz ayında en fazla turist gönderen ül- üçüncü oldu. Yedi ayda gelen 17 milyon 624 bin 969 turistin 990 bin keler oldu. Bir aylık dönemde 906'sı (yüzde 5, 62) günübirlikçilerden Almanya'dan gelen ziyaretçi oluştu. Ocak-temmuz döneminde sayısı yüzde 13, 11, Rusya'dan yüzde 12, 77, İngiltere'den yüzde 9, 46, Hollanda'dan yüzde 5, Tabigat adlı Kazakistan Ekoloji Derneği Başkanı Mels Yeleusizov, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev e Kazakistan ve Kırgızistan Arasında Teleferik Yolu Projesini takdim ederek Almatı ve İssık-Kol şehirleri 28 ve İran'dan 4, 17 artış gösterdi. Temmuzda Almanya'dan 602 bin 511, Rusya'dan 586 bin 905, İngiltere'den 435 bin 143, Hollanda'dan 242 bin 870, İran'dan ise 191 bin 681 ziyaretçi geldi. Temmuz ayında Türkiye'yi ziyaret eden 4 milyon 597 bin 475 yabancı ziyaretçinin 310 bin 225'i (yüzde 6, 75) günübirlikçiler olarak kaydedildi. Temmuz ayında en çok giriş yapılan sınır kapıları Antalya, İstanbul, Muğla, Edirne ve İzmir olarak sıralandı. Ocak-Temmuz dönemi turist dağılımı Ülke Turist sayısı Payı (Yüzde) Almanya , 29 arasında teleferik yolunun inşa edilmesini teklif etti.konuyla ilgili bilgi veren Ekoloji Derneği Başkanı Mels Yeleusizov, Söz konusu proje, iki ülke arasında ulaştırma kolaylığını sağlayacak eşsiz bir proje olabilir. Almatı dan özellikle yaz Популярность турецких курортов постоянно растет, число туристов в 2011 году бьет все рекорды Число туристов, побывавших в Турции в этом году, увеличилось на % по сравнению с прошлым годом. Всего за период с января по август 2011 года на турецких курортах отдохнуло человек туристов (5.62 %) находились в Турции всего один день, сообщает веб-сайт «Анталия сегодня» туристов посетили Турцию только в июле этого года, что на 5.49 % больше, чем в июле 2010 года. Наибольшей популярностью турецкие курорты по-прежнему пользуются у немцев, за которыми следуют туристы из России и Великобритании. Из тех туристов, которые уже успели в этом году aylarında Issık-Göl e giden turistlerin yıllık ortalama sayısı 800 e ulaşmakta, dedi. Kazakistan ve Kırgızistan arasında inşa edilecek teleferik yolunun, BDT ülkeleri turistlerinin de çekmesini sağlayabileceğini söyleyen отдохнуть в Турции, % прибыли из Германии ( туриста), % из России ( турист), 7.95 % из Англии ( туриста), 6.28 % из Ирана ( туристов), 4.62 % из Болгарии ( туристов), 4.08 % из Нидерландов, 3.94 % из Франции, 3.45 % из Грузии, 3.11 % из Сирии, 2.28 % из США. Если в 2002 году Турция занимала 17-е место в мире по популярности среди туристов из других стран, то уже в 2009 году страна вышла по данному показателю на 9-е место, согласно данным ВТО. В 2002 году в Турции отдохнули 13.2 миллиона туристов, в миллиона. В последние годы Турция установила безвизовый режим со многими странами мира, что привело к существенному увеличению потока иностранных туристов. Однако в этом году политические восстания на Ближнем Востоке и в Северной Африке значительно сократили число отдыхающих из этих стран. Almatı Issık Göl Arasında Teleferik Yolu İnşa Edilecek Mels Yeleusizov, Almatı dan Issık-Göe kadar teleferik yolu ile 5 saatte varılabilir, dedi. Haberde, Nazarbayev in bu proje ile ilgili her hangi bir açıklamada bulunmadığı belirtildi. Kaynak: vesti.kz KAZAKİSTAN DA, DEVLET BÜTÇESİ GELİRİ 20 MİLYAR DOLAR OLDU АСТАНА-БАКУ Между Казахстаном и Азербайджаном ведутся переговоры об открытии прямого рейса казахстанской авиакомпании SCAT между Астаной и Баку, сообщил посол Казахстана в Азербайджане Серик Примбетов. Три раза в неделю осуществляются регулярные рейсы Алматы - Баку - Алматы. Сейчас прорабатывается вопрос об открытии прямого рейса между Баку и Астаной, - сказал Примбетов на прессконференции. Посол отметил позитивную динамику в развитии авиасообщения между Казахстаном и Азербайджаном, напомнив, что еще несколько лет назад приходилось летать через третьи страны, что создавало массу неудобств. Авиасообщение осуществлялось самолетами старого образца Ту- 154 и Ту-134. Сейчас между Казахстаном и Азербайджаном летают современные модели самолетов - Boeing и Airbus, - сказал Примбетов. Говоря о развитии двустороннего сотрудничества между двумя странами, посол отметил позитивную динамику торговоэкономических связей. Двусторонний товарооборот между Казахстаном и Азербайджаном, по его словам, достиг 111 миллионов долларов. В Азербайджане успешно функционирует совместное предприятие с участием казахстанского капитала - Бакинский зерновой терминал, сказал посол. В прошлом году Казахстан поставил в Азербайджан около 960 тысяч тонн зерна. Сейчас ведутся переговоры о закупке Азербайджаном в этом году казахстанской пшеницы, - сказал Примбетов. В подтверждение Kazakistan Cumhuriyeti Maliye Bakan Yardımcısı Ruslan Dalenov, Twitter sayfasında, Kazakistan ın, devlet bütçesi gelirinin 20 milyar dolar olduğunu bildirdi. Ayrıca R.Dalenov da, 1 Eylül itibariyle devlet (merkez) bütçesinin geliri 20 milyar dolardır diye ifade etti. Transfer haricinde 2011 yılının devlet bütçesi tahmin olarak 2.844,7 milyar tenge veya gayrisafi yurt içi hâsılanın %12 si olarak belirlenmiştir yılında 4.945,1 milyarlık gider planlamaktadır yılında planlanan bütçe eksikliği ise 695,8 milyar tenge ya da gayrisafi yurt içi hâsılasının %3 üdür. В КАЗАХСТАНЕ ДОХОД РЕСПУБЛИКАНСКОГО БЮДЖЕТА ДОСТИГ 20 МИЛЛИАРДОВ ДОЛЛАРОВ Доход республиканского бюджета на 1 сентября 2011 года составил 20 миллиардов долларов, сообщает КазТАГ со ссылкой на вице-министра финансов Казахстана Руслана Даленова. «На 1 сентября доходы республиканского (центрального) бюджета - 20 миллиардов», - написал Даленов в Twitter. Как ранее сообщалось, общий объем поступлений республиканского бюджета на 2011 год определен законодательством в 4,25 триллиона тенге (свыше 29 миллиардов долларов). В 2012 году правительство прогнозирует поступление доходов в бюджет в размере 3,31 триллиона тенге (свыше 22,7 миллиарда долларов). Напомним, как ранее сообщалось, в ходе открытой V сессии парламента Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев сообщил о том, что республиканский бюджет на годы приблизит Казахстан к развитым странам. «Следует взвешенно, обоснованно подойти к формированию трехлетнего бюджета на годы. Там ставятся очень серьезные, амбициозные задачи выхода на 15 тысяч долларов на человека по объему ВВП», - отметил глава республики. позитивной тенденции развития посол привел экономические показатели 1995 года. Если в 1995 году двусторонний товарооборот составлял 48 миллионов долларов, то в 2010 году это были 444 миллиона долларов, - сказал Примбетов, добавив, что самого большого объема товарооборота в 465 миллионов долларов удалось достичь в 2008 году, до кризиса. Сравнивая показатели экспорта и импорта, посол сообщил, что в 1995 году объем экспорта составлял 23 миллиона долларов, в настоящее время это 342 миллиона долларов. Импорт в 1995 году составлял 25 миллионов долларов, сейчас миллиона долларов. TAŞKENT İLE SEMERKANT A HIZLI TREN Orta Asya ülkeleri arasında ilk olarak hayata geçirilen ve Taşkent ile tarihi Semerkant şehri arasında sefer düzenleyecek olan Yüksek Hızlı Trenin tanıtımı yapıldı. Geçen haftasonu, ülkenin en büyük iki şehri arasında ticari olmayan tanıtım seferini düzenleyen "Afrasiyab" adı verilen Yüksek Hızlı Trenin, bugün Taşkent'te düzenlenen tanıtım törenine, ülkedeki yabancı misyon şefleri, yerli ve yabancı gazeteciler ile Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri demiryolu işletmeleri üst düzey yöneticileri ve hükümet üyeleri katıldı. Özbekistan Senatosu Başkanı İlgizar Sabirov, Başbakan Yardımcısı Batır Hocayev ve çok sayıda hükümet üyelerinin katıldığı törende konuşan Özbekistan Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürü Açılbay Ramatov, İspanya'nın Patentes Talgo AŞ şirketi ile Kasım 2009'da, 2 adet YHT AVE 250 trenini satın alınmasıyla ilgili 38 milyon Avroluk bir kontrat imzalandığını hatırlatarak, bu çerçevede, bu ay ilk Yüksek Hızlı Treni teslim aldıklarını belirtti. Ramatov, Eylül ayı başında hizmete girecek Yüksek Hızlı Trenin, geçen haftasonu, ticari amaçlı olmayan tanıtım seferini düzenlediğini hatırlatarak, saatte 250 kilometre hız yapan söz konusu trenin, Taşkent ile Semerkant arasındaki 344 kilometre mesafeyi, 3,5 saat yerine 2 saatte geçtiğini vurguladı. Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri arasında, Rusya'nın ardından 2. olarak düzenlenen Taşkent - Semerkant YHT hattı projesinin toplam maliyetinin 170 milyon doları bulduğunu ifade eden Ramatov, İspanya'nın Talgo şirketinden satın aldıkları ikinci Yüksek Hızlı Trenin ise sonbahar aylarında teslim edileceğini belirtti. Из Ташкента в Самарканд теперь можно добраться поездом всего за 2 часа Первый пробный рейс по маршруту Ташкент - Самарканд - Ташкент совершил новый скоростной поезд Afrosiyob (Афросиаб), названный в честь обнаруженного археологами древнего городища. Об этом сообщила "Курсору" пресс-служба МИДа Узбекистана. В поездку были приглашены главы аккредитованных в Узбекистане зарубежных дипломатических миссий, которые менее чем за 2 часа преодолели 344 км и приняли участие в торжественном открытии традиционного Международного музыкального фестиваля "Шарк тароналари" ("Восточные напевы") в Самарканде. На отдельных участках состав набирал скорость 254 км/ч. По словам главы представительства ЮНИСЕФ Ж. Дельмота, "Узбекистан стал восьмым по счету государством мира, использующим высокоскоростные железнодорожные сообщения". До сих пор пассажиры популярного среди зарубежных туристов направления поездом добирались из Ташкента в Самарканд за 4-6 часов. По информации пресс-службы, в августе испанская компания Patentes Talgo S.A. поставила в Узбекистан два высокоскоростных железнодорожных состава, которые эксплуатируются с сентября 2011 года между Ташкентом и Самаркандом. Также отмечается, что запуск скоростного поезда приурочен к 20-летию независимости Республики Узбекистан.
5 VATANSEVERLİK ПАТРИОТИЗМ 7 Eylül / Сентябрь Внутренним войскам МВД Кыргызстана 70-лет Праздничное мероприятие с участием ряда высокопоставленных чиновников прошло во Дворце спорта в столице Кыргызстана. В мероприятии приняли участие вице-премьер-министр по блоку силовых структур Шамиль Атаханов, министр внутренних дел Зарылбек Рысалиев, а также мэр Бишкека Иса Омуркулов. Также присутствовали офицеры и часть военнослужащих Внутренних войск, военные атташе ряда иностранных посольств в Кыргызстане. В ходе мероприятия министр внутренних дел Зарылбек Рысалиев представил гостям новый штандарт Внутренних войск, врученный командующему полковнику Советбеку Арбаеву несколько дней назад. Также гостей ознакомили с изделиями, изготовленными руками военнослужащих Внутренних войск. Далее гостям, присутствовавшим офицерам и солдатам показали документальный фильм об истории Внутренних войск. Мероприятие завершилось театральным представлением и праздничным концертом. Изъято свыше 45 тонн наркотиков и прекурсоров За восемь месяцев 2011 года в Кыргызстане изъято из незаконного оборота свыше 500 килограммов гашиша, более 238 килограммов героина и около 15 тонн каннабиса. Об этом сообщил на прессконференции начальник Главного управления по борьбе с незаконным оборотом наркотиков МВД КР Адилбек Ботобаев. По его словам, количество изымаемых наркотиков по сравнению с аналогичным периодом 2010 года существенно возросло: каннабиса - на 14,4 тонны, гашиша - на 120 килограммов, героина - на 108 килограммов. Часть наркотиков имеет афганское происхождение. Как отметил Адилбек Ботобаев, Кыргызстан сталкивается с проблемами не только из-за того, что на территории страны произрастают растения каннабисной группы, но и из-за близости республики к Афганистану. Большая часть границы с Таджикистаном, через который проходит трафик опиатов и гашиша из ИРА, - горная гряда с многочисленными конно-пешими тропами. Силовики разделяют их на пять маршрутов. Первый - в направлении Алайского района Ошской области с территории Горно-Бадахшанской автономной области Таджикистана. Преимущественно по трассе Хорог - Ош и прилегающим к ней конно-пешим тропам или в обход перевала Кызыл-Арт по территории КНР. Второй - в направлении Чон-Алайского района Ошской области из ГБАО или районов Гармской группы. Третий - в направлении Баткенского района одноименной области. Четвертый - в направлении Ляйлякского. Пятый - в направлении Кадамджайского района. Кроме того он отметил, что за 8 месяцев текущего года органами внутренних дел выявлено 1107 преступлений, связанных с незаконным оборотом наркотиков.также за прошедший период сотрудниками внутренних дел было произведено более 150 арестов наркозаготовителей и торговцев, сказал А.Ботобаев. В целом с начала года, согласно оценкам ГУБНОН МВД КР, в Кыргызстане изъято свыше 45 тонн наркотиков и прекурсоров. На пресс-конференции также присутствовали начальник Управления ГУБНОН МВД Эстебек Жумабеков и начальник межрегионального отделения ГУБНОН МВД Турат Исаев. Göç Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Rektörlüğü tarafından desteklenen Göç adlı kısa metrajlı film Kazan da düzenlenen İslam Ülkeleri Film Festivalinde birincilik ödülüne layık görüldü yılından bugüne İletişim Fakültesi öğrencileri tarafından 200 den fazla kısa metrajlı film çekildi. Bunlardan 50 ye yakını uluslararası festivallerde ödül kazandı. Göç filminde alınan birincilik ödülü ve Manasçı Cusup Mamay adlı belgesel film projesiyle ilgili bilgi vermek için ( ) Kabar Haber Ajansında basın toplantısı düzenlendi. Toplantıda Rektör Yardımcımız Prof. Dr. Mahmut İZ- CİLER, basına yaptığı açıklamada iki filminde tamamen üniversite bütçesi tarafından karşılandığını belirtti. Türk Dünyasının önemli bir değeri olan Çin de yaşayan 95 yaşındaki Manasçı Cusup Mamay ın üniversitemizce belgeselinin yapıldığını, Göç belgeselinin üniversitemizce desteklenerek hazırlandığını ve bu filmin tarihi ipek yolunu konu aldığını söyledi. Yine Özbekistan da düzenlenen Spor Festivalinde iki filmimiz ödül aldı. Bu ödüller Kırgızistan ın Özbekistan Büyük Elçisi Anvar Mokoev e teslim edildiğini söyledi. İzciler konuşmasında üniversitemizin, uluslar arası bir üniversite olduğunu, teknolojik ve fiziki alt yapısının çok iyi olduğunu, mezunlarımızın da dünyanın her yerinde çalışabilecek bir donanımla mezun olduklarını belirtti. Basın açıklamasının ardından gazetecilerin filmlerle ilgili soruları cevaplandı. Мировая премьера фильма «Коч» Мировая премьера фильма «Коч» («Кочевье») пройдет на Амстердамском международном фестивале документального кино (Нидерланды). Об этом пресс-конференции в агентстве «Кабар» рассказал кинорежиссер Артык Суюндуков. По его словам, фильм с глубокой задумкой молодых режиссеров Кыргызско-Турецкого университета (КТУ) «Манас» понравился многим участникам фестиваля в Татарстане, где из 200 работ победило именно кыргызское кино. «По итогам конкурса к нам обратились представители центрального телеканала Амстердама. Они заинтересованы в показе отечественного короткометражного фильма для аудитории Европы. Сейчас ведутся переговоры по этому вопросу. Показ состоится примерно в октябре-ноябре этого года» - сказал А.Суюндуков. В Кыргызстане премьера фильма и других работ молодых режиссеров КТУ приурочат к дню рождения писателя Ч.Айтматова, и состоится она 12 декабря в Бишкеке на симпозиуме под названием «Айтматов и кино». Важно отметить, что фильм «Коч» («Кочевье») занял I первое место на VII Международном фестивале игрового и документального кино в Казани. Подготовили страницу Хокума Халилова, Рамиз Мешадигасанлы.
6 6 7 Eylül / Сентябрь 2011 AKTÜEL АКТУАЛЬНО Azerbaycan First Ladysi Profesör Arif Paşayev ve Aida İmanguliyeva ailesinden olan Mehriban Aliyeva, Azerbaycan ın başkenti Bakü de doğdu. Mehriban Aliyeva 1982 de Bakü deki 23 sayılı liseden mezun olduktan sonra Azerbaycan Tıp Üniversitesi ni kazandı. İkinci sınıftan eğitimini Seçenov Birinci Moskova Devlet Tıp Üniversitesi nde devam ettirdi yılları arasında Moskova Göz Hastalıkları Araştırma Enstitüsü nde çalıştı. 90 lı yılların ortalarında Mehriban Aliyeva, Azerbaycan Medeniyetinin Dostları Fonu nu kurdu. Ülkenin Birinci Hanımı hala bu Fonda başkanlık ediyor. Fon Azerbaycan kültürünün tanıtımı amacıyla üç dilde yayınlanan (Azerbaycan, İngilizce, Rusça) Azerbaycan-İRS dergisini çıkarıyor. Mehriban Aliyeva 10 Mayıs 2004 tarihinden itibaren Haydar Aliyev Vakfına Başkanlık ediyor. Vakıf şimdiye kadar birçok projeye imza attı. Bakü de Mehriban Aliyeva nın girişimiyle Modern Sanat Müzesi açıldı ve hala faaliyet göstermektedir. Azerbaycan kültürünün tanıtımı amacıyla Haydar Aliyev Vakfı nın girişimi ile Gebele`de tüm dünyadan olan bir çok ünlü müzisyenin katılımı ile Uluslararası Müzik Festivali düzenlendi. Haydar Aliyev Vakfı`nın diğer ülkelerde de temsilcilikleri bulunmaktadır ve Azerbaycan dışında da birçok projeleri başarıyla uygulamakta. Haziran 2010`de Haydar Aliyev Vakfı nın Başkan Yardımcısı Leyla Hanım Aliyeva nın girişimiyle Bakü de Küreselleşme Ortamında Kültürlerin Diyalogu konusunda forum yapıldı. Vakıf Evrensel Kültür Anıtlarının restorasyonuna da katkıda bulunmaktadır. Vakıf Paris in Versay sarayının parkında iki anıtın restorasyonunu gerçekleştirdi. Azerbaycan da da birçok cami, sinagog ve kilise restore edildi. 17 Şubat 2011 tarihinde Paris te Azerbaycan Cumhuriyeti nin bağımsızlığının 20. yıldönümü ve Azerbaycan kitabının tanıtımına ilişkin tören yapıldı. İlham Aliyev in Azerbaycan Cumhuriyeti nin bağımsızlığının 20. yıldönümü kutlamalarına uygun olarak, Nisan 2011 tarihinde Haydar Aliyev Vakfı ve Azerbaycan ın Fransa daki Büyükelçiliği Paris te bayram töreni düzenledi. Bayram günleri çerçevesinde 19 Nisan`da UNESCO nun merkezinde Azerbaycan Halısı nın sergisi açıldı. 17 Mayıs 2011 tarihinde Heyder Aliyev Vakfı nın girişimiyle Moskova da Kremlin Devlet Sarayı nda Azerbaycan Cumhuriyeti nin bağımsızlığının 20. yıldönümü dolayısıyla Azerbaycan gecesi yapıldı. Haydar Aliyev Vakfı nın faaliyetlerinin önceliklerinden biri de dünya kamuoyuna Dağlık Karabağ sorununun gerçeklerini anlatmaktır. Gerçekleştirilen projeler arasında birkaç dilde yayınlanmış, Ermenistan ın Azerbaycan a karşı saldırı tarihini yansıtan Karabağ gerçekleri broşürlerini, Ermeni vahşetini anlatan Savaş ve Kültürel Tarihi Anıtlarımız, Azerbaycan a Karşı Savaş: Kültürel Miras Hedef Altında kitapları belirtilebilir. Ayrıca, Vakıf, dünyanın çeşitli ülkelerinde Hocalı soykırımına ilişkin eylemler, fotoğraf ve video sergiler gibi faaliyetler gerçekleştiriyor yılı Ağustos ayında Mehriban Aliyeva Azerbaycan sözlü edebiyatının ve müzik mirasının korunması ve gelişmesi için çabalarından dolayı UNESCO nun iyi niyet elçisi ilan edildi. İki yıl sonra First Lady, çeşitli alanlardaki kapsamlı ve özverili çalışmaları, geniş medeniyetlerarası diyalog, ilgiye ihtiyaç duyan çocuklara yardım, onların yaşam koşullarının ve eğitiminin iyileştirilmesi için büyük desteğine göre İSESCO nun (İslam ülkelerinin bilim, eğitim ve kültür örgütü) iyi niyet elçisi seçildi. Bu tür saygın uluslararası kuruluşların Büyükelçisi olmak çok onurlu ve sorumlu bir görevdir. UNESCO ve İSESCO, tüzüklerinde de belirtildiği üzere, siyasi bir kurum değiller. Aynı zamanda bu, Mehriban Aliyeva nın kendi ülkesini temsil ettiği uluslararası bir sahnedir. Bu, çağdaş Azerbaycan ın, eski tarihi ve kültürel köklere sahip halkımızın, sanatımızın, müziğimizin ve edebiyatımızın başarılarının tüm dünyaya ulaştırılması için bir fırsattır yılında sponsorluk ve hayırseverlik faaliyeti, eğitim ve kültürün organizasyonuna desteği, Rusya ve Azerbaycan halkları arasında dostluğun pekiştirilmesine büyük katkıları için Mehriban Aliyeva, Rusya nın Yüzyılın Mesenatları Uluslararası Yardımseverler Vakfı nın Yakut Haç nişanı ile ödüllendirildi. Dünya Sağlık Örgütü Yönetim Komitesi ise First Lady yi Ana, çocuk ve aile sağlığının korunması ve güçlendirilmesi çalışmalarında hizmetlerinden dolayı özel ödülü ile ödüllendirdi. Hayırseverlik faaliyeti, insanlığın yüksek ideallerine hizmet alanında başarılarından dolayı Mehriban Aliyeva 2007 yılında Altın Kalp uluslararası ödülü aldı. Mehriban Aliyeva nın geniş faaliyeti bununla da sınırlı değil yılından beri Azerbaycan Jimnastik Federasyonu Başkanı dır ve 2004 yıllarında Dünya Jimnastik Kupası yarışının, 2005 yılında ise Dünya jimnastik Şampiyonasının, 2007 ve 2009 yıllarında Avrupa şampiyonasının Azerbaycan da yapılması konusunda kararın kabulünde önemli rol oynamıştır. Bugün Azerbaycan jimnastik milli takımı dünyada büyük nüfuza sahiptir. Sporcular uluslararası turnuvalarda başta geliyorlar de Mehriban Aliyeva felsefe bilimleri adayı akademik unvanını aldı. Ayrıca Mehriban Aliyeva, 2005 ve 2010 yıllarında Azerbaycan Parlamento (AMM) seçimlerinde milletvekili seçildi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev in 5 Mayıs 2009 tarihli kararı ile Mehriban Aliyeva, Azerbaycan ın sosyo-politik ve kültürel hayatında etkin çalışmalarından dolayı Haydar Aliyev Ödülü ne layık görüldü. 14 Eylül 2009 da Mehriban Aliyeva, Azerbaycan ve Polonya arasında dostluk ilişkilerinin gelişimine sağladığı katkılarından dolayı Polonya Cumhuriyeti Hizmetlere göre Büyük Kumandan Haçı, 10 Şubat 2010 da ise Fransa Cumhurbaşkanı kararı ile Fahri Lejyonun Büyük Haç Kumandanı nişanı ile ödüllendirildi. Bunun yanı sıra Mehriban Aliyeva, 30 Temmuz 2010 da insanlığın maddi ve maddi olmayan kültürel miras ve kültürlerarası diyalogun gelişimine, aynı zamanda kültürel çeşitliliğin güçlendirilmesine sağladığı katkılar ve UNESCO misyonuna gösterdiği sadakatten dolayı UNESCO nun Mozart Madalyası na layık görüldü. 2 Haziran 2011 de Mehriban Aliyeva, mülteci ve zorunlu göçmenler için Haydar Aliyev Vakfı nın gerçekleştirdiği insani projeler, ayrıca Türk Dünyası kültürel mirasının zengin bir parçası olan Azerbaycan Türklerinin maddi ve manevi kültürel mirasın korunması ve tanıtımı alanında yaptığı çalışmalardan dolayı Türk Dünyası Yazarlar ve Sanatçılar Vakfı nın (TÜRKSAV) Türk Dünyasına Hizmet ödülünü aldı. 24 Haziran 2011 de ise Mehriban Aliyeva ya, Brüksel de Krans Montana Forumu nun Altın madalyası takdim edildi. Söz konusu madalya verdiği emek ve bulunduğu özel hizmetler ile dünyada büyük nüfuz kazanan kişilere verilmektedir. Mehriban Aliyeva, bu madalyayı kültür, bilim, eğitim, sağlık, sosyal ve diğer alanlar olmak üzere uluslararası arenada gerçekleştirdiği çok yönlü çalışmalarından dolayı aldı. Haydar Aliyev Vakfı Azerbaycan ın Eurovision şarkı yarışmasına katılımını himaye etti. Azerbaycan bu yarışmaya toplam dört kez katıldı ve Azerbaycan temsilcileri her defasında yarışmanın liderleri arasında yer aldılar. Mayıs ta Azerbaycan ın genç şarkıcıları Eldar ve Nigar Eurovision 2011 birincisi oldular. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev in kararı doğrultusunda Mehriban Aliyeva, gelecek yılın Mayıs ayında Bakü de yapılacak Eurovision 2012 şarkı yarışmasının Organizasyon Komite Başkanı olarak tayin edildi. Mehriban Aliyeva nın, Leyla ve Arzu adında iki kızı, Haydar adında bir de oğlu ayrıca Mikayıl ve Ali adında iki torunu var. Hayırlı Uğurlu Olsun! Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Cengiz Aytmatov Kampüsü İİBF Konferans Salonunda yapılan devir teslim törenine Kırgızistan Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakan Yardımcısı Muhtar Orazbekov, Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Kurucu Eski Rektörü Karıbek Moldobayev, Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Eski Rektörü Prof. Dr. Suleyman Kayıpov, Rektör Prof. Dr. Sebahattin Balcı, Rektör Vekili Prof. Dr. Asılbek Kulmırzayev ve üniversitemizin Akademik ve idari personeli katıldı. İki Ülkenin milli marşlarının okunması ile başlayan tören, Kırgızistan Milli Eğitim Bakan Yardımcısı Muhtar Orazbekov'un rektör değişliği ile ilgili kararı okumasıyla devam etti. Orazbekov yaptığı açıklamada : Türkiye Cumhuriyeti Hükümetiyle Kırgızistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında 26 Nisan 2011 tarihinde Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi'nin işleyiş esaslarına ilişkin yeni bir anlaşma imzalanmıştır. Söz konusu anlaşmanın 6. Maddesi gereğince üniversite rektörü mütevelli heyetinin önerisi üzerine Türkiye Cumhuriyeti tarafından, rektör vekili ise Kırgızistan tarafından atanacaktır. Kırgızistan Cumhuriyeti Başbakanının 23 Ağustos tarih ve 408 sayılı kararıyla Prof. Dr. Süleyman Kayıpov'un Rektörlük görev süresine son verildiğini, rektörlük görevine ise Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Mütevelli Heyeti üyelerinin oy birliği ile ve Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Öğretim Kurumu'nun onayı ile 25 Ağustos tarihinde Prof. Dr. Sebahattin Balcı'nın ve rektör vekilliği görevine ise Prof.Dr. Asılbek Kulmırzayev atandığını bildirdi.' Görevi devralarak rektörlük binişi giyen Prof. Dr. Sebahattin Balcı ise, Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi çok özel bir misyonla kurulmuştur, 16 yıldır bu ülkeye hizmet vermiş, bugüne kadar ki kazanımlarıyla daha büyük işler yapmak üzere görevini tazelemiş, misyonunu belirlemiş, vizyonunu çok daha fazla genişletmiş bir üniversitedir. 1,5 yıllık hizmet dönemde çok değerli Suleyman Hocamla birlikte ve sizlerle iç içe, gönül gönüle ve her zaman sizlere yakın olarak yaşadım. Bu güzel ülke benim ülkem, bu güzel topraklar benim topraklarım, bu toprak için en güzel duyguları besledim. Bu güzel insanlar benim öz kardeşlerim ve onlar için burada bulunmanın büyük mutluluğunu yaşıyorum. Burada bulunmamın başka hiçbir sebebi de yoktur. Bence hiçbir sebep bizi km uzaklıktan buraya getiremez. Evlerimizi, ailelerimizi, dostlarımızı bırakıp bizi buraya getiremezdi. Bu şartlarda başka hiçbir ülkeye gitmezdik. Ama Kırgızistan'a geldik, Türk Dünyasına geldik, çünkü bizim bu ülkelere, atalarımızın topraklarına büyük saygımız ve büyük sevgimiz vardır. Bu toprakların altında Kırgız kardeşlerimin ataları kadar benim atalarımda yatıyor. Ben burada kendimi hiçbir zaman yabancı olarak görmedim, yabancı olarak da hissetmedim. Göreve ilk başladığım andan itibaren Kırgız kardeşlerimde beni yalnız bırakmadı. Sanki yıllarca beraber olduğum, bir uzun hayatı paylaştığım ortak kader birlikte yürüdüğüm, kardeşlerimle beraber olduğum ve onun sıcaklığıyla, onun rahatlığıyla burada kalıp hizmet ediyorum. Bu üniversite bütün emeği geçenlerce, başta kuranlar olmak üzere, bütün yöneticilerce başta sayın rektörümüz ve onlarla birlikte yürüyen çok değerli arkadaşlarımızla birlikte bu görevi verenleri mahcup etmemek için çalışmıştır, üretmiştir ve üretmeye devam etmektedir. Zaman hızla değişmektedir. Yıllar çok hızlı geçmektedir. Yüz Yıllar, on yıllara sığmaktadır. Bizim vizyonumuz da buna göre çok gelişecek ve genişleyecektir. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi, Kırgızistan'ın gelişmesine, değişmesine ve istikrarına katkı sağlamaya devam edecektir. Kırgızistan örneğinden Türk Dünyasına cesaret verelim. İşte Kırgızistan başardı dedirtelim. Bizim üniversitemizin başaramama gibi bir ihtimali yoktur. Bizim üniversitemizin yerinde durmak gibi bir hakkı yoktur. Onun için çok çalışmamız lazım, birlik içerisinde çok çalışmamız lazım. Biz burada nüfus cüzdanımızı, pasaportumuzda yazanları çoktan unuttuk. Ben Türkiyeliyim, siz Kırgızsınız biz burada bunları unuttuk. Biz burada ortak kadere beraber yürüyoruz ve yeni bir kimlik inşa eden bir üniversitenin, büyük sorumluluk taşıyan mensuplarıyız. Hangi görevi kimin yaptığının bir önemi yoktur. Bu bir nöbettir. Biz bu nöbeti devralırken neyi devraldığımızı, hangi imkanları devraldığımızı biliyoruz. Hangi emeklerle, hangi çalışmalarla, hangi gayretlerle, hangi çabalarla bu üniversitenin bugünlere geldiğini biliyoruz. Bundan sonrada yine bu hedefi n üzerine, bu başarıların üstüne daha yeni başarıları, hedefl eri gerçekleştirmiş olarak çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Biz iki bedende bir canız, böyle olmaya da gönülden talibiz km öbür tarafta olsa da bir olmayı başarabilmeliyiz. Her arkadaşımın kendisi aşmasını bekliyorum, daha çok çalışmasını, daha çok gayret etmesini bekliyorum. Bu kutlu yolda yorulmak, bıkmak yoktur. Çalışmaları yaparken, sizlere danışarak, devletlerimizin en yetkili organlarına danışarak yapacağız. Görevler insanlara hizmet için vardır, ben bu üniversitenin hizmetkarıyım. Herkesin hizmetinde olacağım, herkes için çalışacağım. Kırgızistan'ın, Türkiye'nin ve Türk Dünyası'nın gelişmesi için yılmadan, durmadan çalışacağım.' diye konuştu. Rektör Vekilliğine atanan Prof. Dr. Asılbek Kulmırzayev ise yaptığı konuşmada: Bu görevin büyük bir sorumluluk verdiğini, verilen görevi layıkıyla yerine getirmeye çalışacağını dile getirdi.' Yapılan konuşmaların ardından makam odalarında görev değişikleri Kırgızistan Milli Eğitim Bakan Yardımcısı Muhtar Orazbekov ve Aksakalların huzurunda gerçekleştirildi. Manas.kg Kırgızistan daki Türk Vatandaşları Ramazan Bayramını Kutladı Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'teki Türk vatandaşları, Kırgızistan-Türkiye Sanayiciler ve İş Adamları Derneği (KITİAD) tarafından düzenlenen etkinlikle Ramazan bayramını kutladı. Kutlamaya, Türkiye'nin Kırgızistan Büyükelçi Yardımcısı Seyfullah Şahin başta olmak üzere Kırgızistan'da faaliyet gösteren Türk şirketlerinin temsilcileri ve vatandaşlar katıldı. Bayramların coşku ve sevinçle kutlandığını açıklayan Şahin Kırgızistan'daki Türk toplumunun Ramazan bayramı münasebetiyle bir araya geldiklerini belirtti. Şahin, "Sabah Kırgız kardeşlerimiz ile birlikteydik. Dün merhum yazar Cengiz Aytmatov'un heykelinin açılış törenine katıldık. Bugün de Manas heykelinin açılışında birlikte olduk" şeklinde konuştu. Şahin, Kırgızistan Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 20. yılı dolayısıyla düzenlenen törenleri izlediğini ve Kırgız halkının bağımsızlığının coşkusuna ortak olduklarını da sözlerine ekledi. Kırgızistan Müslümanlarının bayramını kutlayan KITİAD Yönetim Kurulu temsilcisi Osman TAŞAR, Bugün üç bayramın mutluluğunu yaşıyoruz. Zafer Bayramımız, Ramazan Bayramı ve Kırgızistan ın Bağımsızlık günü. Allah yardımcımız olsun. Hayatta sağlık ve başarılar diliyorum! şeklinde konuştu. Yapılan konuşmaların ardından, gelen konuklara yemek ve tatlı ikramı yapıldı.
7 GERÇEKLER, OLAYLAR, YORUMLAR - ФАКТЫ, СОБЫТИИ, КОММЕНТАРИИ 7 Eylül / Сентябрь Зарылбек Рысалиев выступил в Жогорку Кенеше Министр внутренних дел Кыргызской Республики генерал-майор Зарылбек Рысалиев рассказал депутатам о работе органов внутренних дел, а также о нелегальных поставках нефтепродуктов в Республику Таджикистан. Председатель Комитета по топливно-энергетическому комплексу и недропользованию, депутат А.Арапбаев задал вопрос о действиях МВД в отношении него и возглавляемого им частного предприятия. В связи с тем, что депутаты получают большое количество жалоб в адрес действий сотрудников милиции, принято решение о том, чтобы депутаты задали накопившиеся у них вопросы министру. С Днем города Алматы 18 сентября алматинцы и гости южной столицы отметили День города. Праздник прошел на площади Астана. С 11 до 16 на площади проводилась ярмарка яблок Apple Fest, которая проходит в Алматы каждый год. Также прошел праздничный концерт с участием казахстанских звезд. Ведущими концерта были участники телевизионной программы «Наша Казаша». Веселому настроению в праздничный день сопутствовала теплая и солнечная погода. Но главный сюрприз, приготовленный организаторами, ожидал людей, пришедших на праздник, вечером. С 19 и до 22 вечера прошел еще один концерт с участием групп «Т9» и «Danzel», а после концерта был праздничный фейерверк. Но не просто фейерверк, а пиротехническое мультимедийное 3D шоу. Разработчик - американский дизайнер, режиссер-постановщик 3D шоу Альберто Наваро. Также помимо прошедших мероприятий 18 сентября, в Алматы 15 и 16 сентября на площади Ш.Валиханова напротив Академии наук прошел музыкальный фестиваль «Парад оркестров». Лучшие оркестры страны исполняли оркестровою духовую, симфоническую и народную музыку. Карина Агаева, спец.корр. Almatı da Spor Bayramı Yapıldı Kazakistan Ahıska Türkleri Milli Merkezi Spor Komite başkanı Celal MEMMEDOV tarafından Kazakistan da Spor Bayramı nedeni ile bir kutlama programı düzenlendi. Ahıska Türkleri yaşlıları arasında Futbol antremanı ardından, DATÜB Genel başkanı Sayın Ziyatdin KAS- SANOV, Gençlerimiz, hayatta bize emanet edilmiş en güzel, en değerli varlıklardır. Onlar için çalışırız, onlar için kazanırız, onlar için birçok sıkıntılara katlanırız. Ülkemizde eğitimin daha sağlıklı koşullarda verilebilmesi için okullarımızın fi ziki ve genel durumu iyileştirilmiştir. Biz de Ahıska Türkleri olarak Kazakistan boyunca 43 okulda Türkçe eğitimi vermekteyiz. Gençlerimizin daha sağlıklı ortamda spor yapmaları için, desteğimizi her zaman sürdüreceğiz. Her fırsatta Ahıskalı yetenekli sporcularımıza katkı sağladık. Spor salonları yaptık. Önemli olan burada gençlerimizin daha sağlıklı ortamda spor yapmaları bizi daha çok mutlu eder, gururlandırır. Bugünkü organizasyondan dolayı Ahıska Türkleri Milli Merkezi Spor Komite başkanı Celal MEMMEDOV a ve sponsor olan işadamı Sayran ÇULAGOV a da çok teşekkür ediyorum dedi. KASSANOV, daha sonra Spor alanında faaliyetlerinden dolayı başarılara imza atan antrenörlere, sporcu ve gazetecilere hediye ve başarı belgeleri takdim etti. Başarı Belgesi ile ödüllendirilenler arasında Ahıskapress Basın Bilim Merkezi ve Kazakistan Ahıska Türkleri Milli Merkezine bağlı Ahıska gazetesi de yer aldı. TEBRİK EDİYORUZ! Bişkek te bulunan Ayçürök Kız Lisesi Müdürü iken Sebat Eğitim Kurumları ilköğretim koordinatörlüğü görevine atanan Ömer ÖZ- KAYA Beyefendi yi tebrik eder başarılarının devamını dileriz! Saygılarla TÜRKEL Gazetesi yetkilileri. Denktaş ın Sağlık Durumu Ciddiyetini Koruyor İngiltere, Ermeni sekreteriyle aşk yaşayan Ermenistan elçisini görevden aldı. Yerine James Aves ve Jonathan Leach çiftini Erivan a dönüşümlü elçiler olarak atadı. Erivan atamaya itiraz etti. Ermeniler Erivan değil, aşk elçiliği oldu sözleriyle tepki gösterd. İngiltere aşk yaşadığı Ermeni sekreteriyle evlendiği ortaya çıkan Erivan Büyükelçisi Charles Lonsdale i görevden almaya karar verdi. İngiltere Dışişleri Bakanlığı gelecek yıl ocak ayında boşalacak olan koltuğa James Aves ve eşi Jonathan Leach ı birlikte atadı. Üç çocuk sahibi James ve Jonathan Leach çifti Erivan Büyükelçiliği görevini dörder aylık dönemlerle dönüşümlü olarak üstlenecek. Eşlerden biri dört ay boyunca büyükelçiliği yönetirken, diğeri üç çocuklarına bakacak. Ancak Erivan daki İngiliz Büyükelçiliği nin ciddiyetinin sorgulanmasına neden olan Lonsdale in yerine yapılan atama, Ermenilerin tepkilerinin daha da artmasına neden oldu. ERMENİSTAN İTİRAZ ETTİ Ermenistan yönetiminin bu atamaya itiraz ettiği ama daha sonra Londra hükümeti tarafından ikna edildiği söyleniyor. İngiliz Dışişleri, çiftin Güney Kafkaslar konusunda büyük tecrübe ve bilgilere sahip olduklarını söyleyerek Yakın Doğu Üniversitesi (YDÜ) HAstanesi yoğun bakım servisinde tedavisi süren, KKTC nin 1. Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş a verilen antibiyotikten olumlu cevap alındığı, ancak sağlık durumunun ciddiyetini koruduğu belirtildi. YDÜ Hastanesi Hasta ve Dışilişkiler Başkanı Ahmet Savaşan, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, Denktaş ın tedavisine, yoğun bakım ünitesinde solunum desteği ile genişletilmiş doktorlar heyeti tarafından devam edildiğini söyledi. Savaşan, açıklamasında şunları kaydetti. kararını savunuyor. Ancak Ermeni siyasetçilerin itirazları devam ediyor. İngiliz Mail on Sunday Gazetesi, Ermeni politikacılar büyükelçiliğimize aşk elçiliği adını taktı diye yazdı. Mail on Sunday Gazetesi ne konuşan adının açıklanmasını istemeyen üst düzey bir Ermeni yetkili de Bu bizim için sürpriz oldu.. Ancak bunun İngiliz elçiliklerindeki yeni bir trend olduğu söylendi dedi. CİDDİYE ALINMIYORUZ Eski Ermenistan Dışişleri Bakanı Yardımcısı Arman Navasardyan da İngilizler biz Ermenileri ciddiye almıyorlar. ABD ye böyle bir çifti, büyükelçi olarak gönderirler miydi merak ediyorum. Ermenistan a Hatırlanacağı üzere geçtiğimiz günlerde Kurucu Cumhurbaşkanımızın akciğer enfeksiyonunu kontrol altına alabilmek için gerekli olan antibiyotik üniversitemize ait uçakla İstanbul dan çok kısa bir süre içerisinde getirilmiş ve Sayın Denktaş a verilmeye başlanmıştı. Bugün yapılan tetkiklerde Sayın Kurucu Cumhurbaşkanımızdan verilen antibiyotiğe cevap alındığı sevindirici şekilde gözlemlenmiştir. Cumhurbaşkanımızın şuurunun açık, fakat sağlık durumunun ciddiyetini halen koruduğunu söyleyebiliriz. Londra-Erivan Hattında Aşk Büyükelçiliği Krizi yapılan bu muameleyi ise hiç anlamıyorum diye konuştu. BİRİ ÇALIŞACAK DİĞERİ BAKACAK Ocak ayında göreve başlayacak Jonathan Aves ve Jonathan Leach çiftinin Maddie, Mimi ve Joe isminde üç çocuğu bulunuyor. Çift dörder ay arayla dönüşümlü olarak çocuklara bakacak. Çocuklara bakmayan büyükelçiliği yönetecek. SEKRETERİYLE EVLENMİŞTİ İngiltere nin Erivan Büyükelçisi Charles Lonsdale uzun süre aşk yaşadığı Ermeni basın sekreteriyle iki ay önce evlenmişti. TÜRKÇEVİZYON FESTİVALİ NDE MUHTEŞEM FİNAL Denizli Valiliği, Denizli Belediyesi ve TRT işbirliğiyle bu yıl 3. sü düzenlenen Türkçevizyon Uluslararası Türkçe Müzik Festivali, grupların muhteşem performansıyla sona erdi. Türkçevizyon Festivali nin son bölümünde İncilipınar Parkı ve Ziya Tıkıroğlu Açık Hava Tiyatrosu nda konser programı düzenlendi. İncilipınar Parkındaki konserde, K.K.T.C, Azerbaycan, Makedonya, Kırım, Gagavuzya, Romanya, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Yunanistan ve Başkurdistan grupları sahne aldı. Festival grupları ilk olarak festivalde yer alan eserleri Türkçe seslendirdi ve ardından her biri kendi dillerinde bir şarkı söyledi. Yaklaşık 2 saat süren festival programının ardından Denizlili sanatçı Efe, sahne aldı. Efe, Denizli ve Ege yöresine ait birbirinden güzel eserleri hayranlarına okudu. Festivalin diğer bölümü ise Ziya Tıkıroğlu Açık Hava Tiyatrosu nda gerçekleşti. Buradaki etkinliğe Denizli Belediye Başkanı Osman Zolan, Başkan Yardımcısı Şamil Çınar, ve TRT Dış Yayınlar Dairesi Başkanı ve Türkçevizyon TRT Festival Başkanı Süleyman Köksoy ile binlerce Denizlili katıldı. Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan, Gürcistan, Bulgaristan, Filistin, Suriye, Tataristan ve Altay dan (Doğu Türkistan) gelen festival sanatçıları hem festival şarklarını Türkçe olarak seslendirdi hem de kendi dillerinden birer eser okudu. Binlerce kişi ellerinde Türk Bayrakları yla festival coşkusuna katıldı. Azerbaycan Devlet Sanatçısı Azerim de festival programının ardından birbirinden güzel şarkıları okudu. Binlerce kişi Azerim e eşlik etti. Başkan Zolan, yardımcısı Çınar ve TRT Dış Yayınlar Daire Başkanı Köksoy, festivalin ardından Azerim e plaket sundu. Başkan Zolan, 3 yıl önce Türkçenin doğru kullanılması ve dünya genelinde yaygınlaştırılması amacıyla tohum ekildiğini, bugün fi lizlenen tohumun gelecekte ulu bir çınara dönüşeceğini söyledi. TRT Dış Yayınlar Daire Başkanı Köksoy da, Türkçevizyon Festivali nin artık bir yarışmaya dönüşmesi gerektiğinin altını çizdi. Kırgızistan da faili meçhuller için soruşturma Kırgızistan Başbakanı Almazbek Atambayev, devrik lider Kurmanbek Bakiyev dönemiyle son yıllardaki şüpheli ölüm ve faili meçhul cinayet gibi olayların yeniden soruşturulması talimatıni verdi. Atambayev, Organize Suç ve Yolsuzlukla Mücadele biriminin önceki dönemin tanınmış siyasetçileri arasında yer alan ve dönemin Cumhurbaşkanlığı bürokrasisini yöneten Medetbek Sadırkulov'un iki yıl önce esrarengiz bir trafi k kazasına kurban gitmesiyle ilgili ayrıntıları açığa çıkarmasını çok başarılı bulduğunu belirterek, ''söz konusu olayda iktidarın mafya ve organize suç örgütleri liderleriyle işbirliğinin ortaya çıkarıldığını'' kaydetti. Daha önce 4 milletvekilinin öldürülmesi, gazetecilerin saldırıya uğraması gibi olayların yaşandığını hatırlatan Atambayev, "Bu cinayetlerin arkasında kim olursa olsun yeniden araştırılması gerektiğini" belirterek, hükümetin, güvenlik güçlerinin mafya ile mücadelesine bundan sonra da destek olacağını vurguladı. Арестованы Посольство Кыргызской Республики в Российской Федерации информирует, что в августе т.г. в Москве и Московской области проведены совместные оперативно-розыскные мероприятия МВД Кыргызской Республики и МВД Российской Федерации при практической поддержке Бюро по координации борьбы с организованной преступностью и иными опасными видами преступлений на территории государств участников СНГ. В результате проведенных спецопераций арестованы лидеры организованных преступных группировок: Казаков Эрнисбек (кличка Казак), Билалов Казбек (кличка Черный Казбек), Камбаралиев Замир. Бахтияр Капаров (кличка Баха), пытаясь при задержании скрыться, выпрыгнул с 4-го этажа и разбился. В отношении остальных участников ОПГ совместные оперативные мероприятия продолжаются. В ходе оперативной разработки криминальных группировок было установлено, что преступные организации во главе с Э. Казаковым, З.Камбаралиевым, К.Билаловым, и Б.Капаровым на протяжении длительного времени занимались вымогательством денежных средств у наших соотечественников предпринимателей на строительных рынках г. Москвы и Московской области. Многих граждан избивали и под угрозой убийства насильственным путем отнимали у них крупные суммы денег и автомашины. Опасаясь за свою безопасность, большинство пострадавших в правоохранительные органы России не обращались. Некоторые из тех, кто обращался с заявлением в полицию РФ, в последующем из-за поступающих угроз отзывали свои заявления либо отзывались от собственных показаний в отношении преступников. В этой связи в правоохранительных органах России по поступающим материалам выносились решения об отказе в возбуждении уголовных дел. После задержания лидеров криминальных группировок их преступные группы разобщены и в настоящее время уровень преступности в отношении лиц кыргызских трудовых мигрантов значительно снижен. МИД КР.
8 8 7 Eylül / Сентябрь 2011 DİPLOMASİ ДИПЛОМАТИЯ ÇAM ın Mesajı Türkiye, uluslararası ilişkilerden ekonomiye, sanattan sosyolojiye etkin olduğu her alanda yüksek performans göstermiş; etkili kararlar alarak ve doğru adımlar atarak kalkınma tecrübeleri konusunda diğer ülkeler için bir model haline gelmiştir. Barışın, huzurun ve refahın çok yönlü bir kalkınma ile mümkün olacağına inanmış, sahip olduğu siyasi, sosyal ve teknik altyapı ile bölgesel ölçekte ve dünya ölçeğinde pek çok projede koordinasyonu sağlamıştır. Bunun yanı sıra yaşanılabilir bir yeryüzü için bilgisini ve tecrübesini paylaşmıştır. Türkiye, geçtiğimiz on yılda uyguladığı politikalarla, dünya ülkelerini daha iyi bir gelecek için ortak paydalarda buluşturmayı başarmış ve yaptığı işbirliği çalışmalarıyla kalkınma tarihinde yeni bir dönem başlatmıştır. Ülkemizde kurumlar geliştirilen sosyal, siyasi, ekonomik ilişkilere paralel olarak işbirliği ve kalkınma eksenli değişimi sağlamak ve yaygınlaştırmak için hızlı çalışma temposuyla her geçen gün kendilerini daha çok yenilemişler; yaşanan değişimlere ve dönüşümlere duyarsız kalmamışlardır. Uluslararası arenada faaliyetleriyle Türkiye yi temsil eden kurumların yaptığı çalışmalar dünya gündeminde yankı bulmuştur. Türk İşbirliği ve Kakınma İdaresi Başkanlığı (TİKA), kurulduğu 1992 yılından bu yana Türkiye nin dünyaya yansıyan yüzü olmuş, uluslararası çalışmalar yürütmüş, projeleriyle dünya kamuoyunda saygınlık kazanmıştır. Ülkemizin özellikle 2002 yılından sonra yakaladığı büyümeyi TİKA da takip etmiş ve 2002 yılında 12 ülkede ofi slerimiz aracılığı ile yapılan sunmuştur. DR. SERDAR ÇAM TİKA YENİ BAŞKANI Bir süredir vekâletle yürütülen TİKA Başkanlığı görevine Dr. Serdar Çam getirildi. Dr. Çam, Eylül 2002-Ağustos 2009 tarihleri arasında yedi yıl süresince, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın TBMM deki makamında Özel Kalem Müdürü olarak görev yaptı. Ağustos 2009 tarihinden beri Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mehmet Ali Şahin in Özel Kalem Müdürlüğü görevini yürütmekte olan Dr. Çam, yılları arasında, Türkiye de ve yurtdışında özel şirketlerde üst düzey yönetici olarak çalıştı. Çeşitli üniversitelerde uluslararası yatırım, uluslararası ticaret ve yönetim dersleri verdi. çalışmalar yıllar içinde büyüyerek bugün 23 ülkede 26 ofi s aracılğı ile gerçekleştirilir hale gelmiştir. Kurumumuz 100 den fazla ülkede projelere imza atmış, Moğolistan dan Kosova ya, Senegal den Afganistan a, Ukrayna dan Madagaskar a kadar geniş bir coğrafyada işbirliği ve destek çalışmaları yapmış, milyonlarca insana hizmet Ülkemizin yapmış olduğu dış yardımlar bağlamında kurumumuzun 2002 yılına kıyasla çalışmaları %300 oranında artmıştır. Dış yardım bütçesi de aynı doğultuda sürekli artma eğilimi göstermiştir yılında 85 Milyon Dolar olan dış yardım miktarı 2010 yılı itibari ile (STK lar dahil) 1 milyar 718 Milyon Dolara çıkmıştır. TİKA, Türkiye nin kalkınma tecrübesinin başka ülkelerle paylaşılması ve işbirliği ortaklığı anlayışı ile çalışmaktadır. Bu anlayışın temelini uyumlu sürdürülebilir ve çok boyutlu bir işbirliği düşüncesi oluşturmakta, projeler aktörlerin uygun pozisyonlarda uygun görevler almasının bir sonucu olarak yüzde yüz başarıyla tamamlanmaktadır. Ülkemizin kalkınma alanında izlediği politikalar ve uygulamalar, ilgili ülkelerin ulusal stratejik planlarını gerçekleştirilmesine de olanak sağlamaktadır. Kurumumuz yaptığı çalışmalarda birbirine paralel hareket eden, birbirinden beslenen interaktif bakış açısı ve çalışma anlayışı ile hareket etmektedir. Bu anlayışın ilk ayağını kalkınma yardımını temel alan iş birliği ortaklığı oluşturmaktadır. Teknik destek verilmekte olan ya da verilmesi öngörülen ülkelerde öncelikler ve ihtiyaçlar belirlenmekte, uzun vadeli kalkınma hedefl eri ve stratejiler hazırlanmaktadır. Geçici çözümler üzerine odaklanmak yerine, sabır ve istikrarla çalışmaların sürdürülmesine öncelik verilmektedir. Uzun vadeli hedefl er çerçevesinde teknik altyapının geliştirilmesi, iyileştirilmesi, yetişmiş insan kaynağının aktif hale getirilmesi için analizler yapılmakta, sürdürülebilir bir Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü nden mezun olan Dr. Çam, Boston Üniversitesi nden İşletme alanında yüksek lisans, Marmara Üniversitesi nden ise Uluslararası Pazarlama alanında doktora dereceleri aldı. Dr. Çam, babasının Dışişleri Bakanlığı ndaki görevi nedeniyle ilköğrenimini Libya ve Fransa da, ortaöğrenimini ise Lefkoşa Türk Maarif Koleji nde tamamladı. Başkan Dr. Çam İngilizce, Fransızca ve Almanca dillerini bilmektedir. 30 Mart 1966 Ankara doğumlu olan Dr. Serdar Çam, evli ve 3 çocuk babasıdır. kalkınma stratejisinin sağlaması amaçlanmaktadır. Bu çalışma yönteminde öncelikli hedef, Türkiye nin kalkınma yolundaki tercübelerinin sistematik ve sağlıklı bir şekilde yerel şartları da dikkate alarak aktarılmasıdır. Çalışma anlayışının diğer ayağını ise kalkınma hedefl eri doğrultusunda belirlenen, uzun vadeli stratejileri destekleyen, kısa vadeli ve acil çözüm önerilerini içeren projeler oluşturmaktadır. Projelerin önceliği temel ihtiyaçların giderilmesidir. İlgili ülkenin içinde bulunduğu özel şartlar dikkate alınarak, yaşanan doğal afetlerin veya ekonomik krizlerin yarattığı tahribat tespit edilmekte, öncelikli ihtiyaçları gidermeye yönelik bir çalışma planı belirlenmekte ve uygulama safhasına geçilmektedir. TİKA nın yapmış olduğu çalışmaları sadece teknik destek hizmeti olarak görmek yanıltıcı olacaktır. TİKA, projelerin yürütüldüğü ülkelerde insan odaklı bir yaklaşımın benimsenmesiyle, ilgili ülkeler nezdinde ve dünya genelindeki kalkınma kuruluşları arasında hak ettiği saygınlığa daha yaşanılabilir bir dünya hedefi yle kavuşmuştur. TİKA devlet kurumu ciddiyeti ile hareket eden, bir şirketin yatırım planlaması ilkeleriyle proje üreten, bir STK gönüllüsü gibi çalışan disiplinler arası başarı prensiplerini benimsemiştir. Yeni dönemde TİKA, dünyanın dört bir yanında dil, din ve ırk ayırdetmeden çalışmayı sürdürecek; uygulayacağı projelerle birbirinden farklı gelişmişlik düzeyinde olan ülke halklarına Türk insanının sıcak yüreğini ve yardımseverliğini, samimi ve kesintisiz bir anlayışla hissettirmeye devam edecektir. Barışın, huzurun ve refahın kalkınmadan; kalkınmanın işbirliğinden geçtiği bir dünyada farklı ülkeleri ve coğrafyaları ortak paydalarda buluşturan bir platform olma misyonunu sürdürecektir. Türkiye nin kalkınma yardımı yaklaşımına hayat veren TİKA nın çalışmalarının kıtalar ve coğrafyalar boyunca milyonlarca insan için fayda sağlamasını, insan odaklı çalışmalara bugün olduğu gibi gelecekte de ilham kaynağı olmasını içtenlikle diliyorum. Mеморандум о сотрудничестве В г.анкаре подписан Меморандум о сотрудничестве между Национальным институтом стратегических исследований Кыргызстана и Центром стратегических исследований при Министерстве иностранных дел Турции. Об этом сообщили в пресс-службе НИСИ. По ее информации, директор НИСИ КР Ч.Шамшиев и директор ЦСИ Турции Б.Араш, который также является советником министра иностранных дел Турции, отметили, что подписание Меморандума стало важным шагом по установлению долгосрочного плодотворного сотрудничества. Меморандум предполагает двухсторонний обмен опытом, обмен экспертами для проведения исследований, совместное проведение исследований, семинаров, конференций, «круглых столов». Турецкой стороной было высказано удовлетворение тем, что при правительстве КР был создан современный, отвечающий международным стандартам исследовательский центр для поддержки принятия важных государственных решений путем вовлечения в процесс научных и экспертных кругов Кыргызстана. Доктор Б.Араш отметил, что ЦСИ Турции приветствует появление подходящего партнера для совместной работы. Национальный институт стратегических исследований Кыргызской Республики планирует в ближайшее время подписать Меморандумы о сотрудничестве с крупными стратегическими центрами России, Казахстана, Узбекистана, Азербайджана, Франции, Германии и других стран, говорится в сообщении. Gülnara Kerimova New York da Defile Düzenledi Diplomat, şarkıcı, işkadını, moda tasarımcısı, aynı zamanda Özbekstan ın hem İspanya hem BM büyükelçisi. Özbekistan ın lideri İslam Kerimov un kızı, Gülnara Kerimova nın New York s Fashion Week de dün planlanan defilesi, babasının insan hakları ihlalleri yüzünden programdan çıkarılmıştı. 39 yaşındaki Gülnara nın defi lesinin orjinal moda haftası mekanı dışında New York ta bir başka yerde gerçekleşeceği, organizasyon komitesince açıklandı. Türkrus.com da yer alan habere göre, insan hakları örgütleri tepkili. Türkkazak.com Renkli Yemek Festivali Bayramlaşma Etkinliği Düzenlenmiştir KATİAD tarafından Ankara Oteli nde, Ramazan Bayramı vesilesiyle bayramlaşma etkinliği düzenlendi. Bayramlaşmaya, T.C. Başkonsolosu Sadin Ayyıldız, KATİAD Başkanı Zeki Pilge, fi rmaların üst düzey yetkillileri aileleriyle birlikte katıldı. Bayramlaşmada konuşma yapan KATİAD Başkanı Zeki Pilge, Ramazan Bayramı nın hayırlara vesile olmasını dileyerek, davetlilerin bayramını kutladı. Daha sonra ise T.C. Başkonsolosu Sadin Ayyıldız da davetlilerin Ramazan bayramını en içten dilekleriyle kutladı. Bayramlaşma Salonu nda çocuklar için düzenlenen aktivitiler büyük beğeni toplayıp, çocuklara eğlenme imkanı sağladı. Taşkent te görev yapan yabancı diplomatların aileleri tarafından düzenlenen milli yemek festivali renkli görüntülere sahne oldu. Özbekistan ın bağımsızlığının 20. yıl dönümüne atfedilen festivale aralarında, Mısır, Lübnan, İran, Kırgızistan, Çin ve Hindistan ın da olduğu 15 dolayında ülke iştirak etti. Katılımcı ülkeler milli yemeklerinden örnekler sergiledi. Festival alanında kurulan değişik ülkelere ait stantlarda birbirinden farklı görüntü ve tattaki türlü yemekler ve tatlılar davetlilerin beğenisine sunuldu. Taşkentlilerin ilgi gösterdiği festivalde davetliler, değişik ülke mutfaklarına ait yemekleri bir arada görebilme fırsatı buldu. Davetliler birçok stantta yemek alabilmek için uzun kuyruklar oluşturdu. Değişik ülkelere ait yemekler bir taraftan iştah kabartırken bir taraftan farkı görünüşleriyle göz kamaştırdı. Bu arada kimi ülkeler ise yemeklerle birlikte kültürlerini yansıtan el işi becerilerini de sergilemeyi ihmal etmedi. Festivalde Özbekistan standında hazırlanan ülke bayrağı desenli pilav ise dikkat çekti. Фестиваль национальных блюд «Тасанно-2011» В Ташкенте прошел фестиваль кулинарного искусства «Тасанно- 2011». Данное мероприятие, посвященное 20-летию независимости Узбекистана, организовано при сотрудничестве Совета обществ дружбы и культурнопросветительских связей Узбекистана с зарубежными странами и Ассоциации поваров Узбекистана. На фестивале, регулярно проводимом с 2004 года, продемонстрированы национальные блюда Узбекистана, Китая, Индии, Чехии, Италии, Греции, Украины, Вьетнама, Иордании, Южной Кореи, Индонезии, Ирана, Туркменистана, Кыргызстана и многих других стран. Данный фестиваль важен и тем, что дает возможность ознакомиться с культурой и обычаями различных народов. «В Узбекистане ведется достойная восхищения широкомасштабная работа по укреплению сотрудничества и дружественных связей с другими странами мира, говорит Чрезвычайный и Полномочный Посол Пакистана в Узбекистане Мохамад Вахил ул-хасан. Проводимые в вашей стране подобные мероприятия играют важную роль в дальнейшем укреплении взаимных культурных отношений. Узбекистан богат уникальными обычаями, национальными традициями и ценностями. Изысканные узбекские национальные блюда славятся во всем мире своим неповторимым вкусом». На мероприятии были представлены культура и обычаи, традиции, национальные наряды и блюда, песни и танцы народов различных стран мира. Отдел инфрмации.
9 DOSTLUK KÖPRÜSÜ - МОСТ ДРУЖБЫ 7 Eylül / Сентябрь Посвящается 20-летию независимости Кыргызстана Как известно, Кыргызстан является многонациональной страной, в нем проживают представители более ста двадцати национальностей. Все диаспоры объединяются под эгидой Ассамблеи народа Кыргызстана. Уйгурская диаспора является одной из таких активных представителей общества, которые участвуют в общественной, политической и экономической жизни республики. Среди них есть академики, писатели, бизнесмены, художники, деловые люди из всех сфер общественной и культурной жизни страны. Руководители и активисты уйгурской диаспоры очень часто организуют мероприятия на разные темы, посвященные государственным и национальным праздникам, знаменательным датам. На днях было организовано очередное мероприятие, посвященное Дню независимости Кыргызской Республики, куда были приглашены председатель совета АНК Бектемир Мурзубраимович Мурзубраимов, депутаты ЖК, представители других диаспор, знаменитые личности уйгурской диаспоры, СМИ и т.д. Танцевальная группа из Алматы и певцы из Урумчи своим талантом и ярким выступлением обрадовали публику. Музыка и песни, которые исполнялись на родном языке, колорит и разнообразные национальные одежды особенно пришлись по вкусу зрителям. Вечер открыл известный и очень популярный певец, заслуженный артист КР Султан Каримов с патриотической песней «Кыргызстан». Также прозвучал Государственный Гимн Кыргызстана. Далее слово было предоставлено руководителю АНК Б.М. Мурзубраимову, который подчеркнул роль, вклад, успехи и достижения уйгурской диаспоры в общественной жизни Кыргызстана. Высокому гостю в знак уважения была подарена национальная одежда. В конце своей речи он высказал самые наилучшие пожелания народу Кыргызстана и поздравил всех с Днем независимости. После него выступил депутат ЖК Турсунтай Салимов. Он отметил, что уйгурская диаспора является одной из неотъмлемых частей общества, она всегда поддерживала и сейчас поддерживает государственную экономическую и национальную политику страны и как диаспора способствует поддержанию мира и межнационального согласия. Руководитель уйгурской диаспоры в Кыргызстане Артык Хаджиев в своем выступлении поддержал депутата ЖК Т. Салимова и сказал: «Мы, уйгуры Кыргызстана, и впредь будем активно участвовать во всех общественных и государственных мероприятиях, будем стараться, чтобы всегда царили на этой земле мир, дружба и стабильность». İş Konseyi Toplantısı Kırgızistan da faaliyette bulunan Uygur Türkleri İTTİPAK Milli Birliğine bağlı Bişkek teki Uygur işadamları, İş Konseyi toplantısında bir araya geldi. Toplantı Kırgız Milli Marşı nın çalınması ile başladı. Kırgızistan ın başkenti Bişkek te gerçekleştirilen toplantıya Kırgızistan Halklar Assamblesi başkanı Bektemir Murzubraimov, Kırgızistan Jogorku Keneşi (Parlamentosu) milletvekili, uygur kökenli Tursuntay Salimov ve işadamları katıldı. Uygur Türkleri İTTİPAK Milli Birliği başkanı Artık Haciyev yaptığı konuşmanın ardından aktif iş adamlarına Kaşkarlı Mahmut un resmini ve teşekkür belgeleri verdi. İş konseyi toplantısının ana amacı ithalatın arttılması ve yatırımların geliştirilmesini sağlamak olduğu kaydedildi. Milletvekili Salimov, sermayeye olan güvencelerini de her zaman ortaya koymak istediklerini belirterek, Kırgızistan da özel sektörün gelişmesi ve yatırımların çoğalması bakımından bu birliktelik güzel bir örnek. Birlikten güç doğar boşuna söylenmemiştir. Bir araya geldiğinizde, bizim işadamlarımızın Anavatanımız için yapamayacağı şey olmadığını kanıtlamış oluyorsunuz. Çünkü biz özel girişimin becerisine inanıyor ve faaliyetlerinizden dolayı sizi tebrik ediyorum. Uygur tacirlerimiz her zaman Kırgızistan da örnek olmaktadır. Kırgızistan Uygurlarının hayırseverlik desteği, Kırgız halkı için çok önemli bir destektir. Ülkemizin zor durumunda hayırseverlik yapan, insanlarımıza destek olan iş adamlarına teşekkür ediyorum diye konuştu. Kırgızistan Halklar Assamblesi başkanı Bektemir Murzubraimov toplantıda yaptığı konuşmada, etnik alanda daha kaynaştırıcı, birlik ve bütünlüğe yönelik bir siyasete ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Murzubraimov, sivil toplum ve ülkedeki etnik grupların işbirliği içinde çalışması gerektiğine dikkat çekerek, «Ülkede 90 dan fazla etnik unsur bulunmaktadır. Hepsi de kanunlar çerçevesinde Kırgızlar la aynı haklara sahiptir. Uygurların aktif faaliyette olmaları ise bir örnektir.» dedi. Bişkek teki Uygur işadamları İş Konseyi toplantısı konser programı ile sona erdi.
10 10 7 Eylül / Сентябрь 2011 YAŞAM TARZI - ОБРАЗ ЖИЗНИ Tarihin Ak Sayfaları: Cengiz Aytmatov un Babası Ve Kırgız Halkının Dramı Büyük bir çaresizliği anlatan bu cümleler, Sovyetler Birliği döneminde İçişleri Bakanlığı nın istihbarat birimi olan GPU de bekçi olarak çalışan bir babaya, Abıkan a ait yılında ölüm döşeğinde yatarken yanında bekleyen kızı Bübüra ya Stalin baskısında öldürülenlerden bahsediyor çünkü kimseye söylemeden, yerlerini kimselere gösteremeden ölüp gideceğinden korkuyor. Çağrıldığı zaman 2 veya 3 günde bir yazlığa giderek oradaki işleri halleden eve döndüğü zaman ise kimseyle konuşmayarak yaşadıklarını içine atan Abıkan, gün geçtikten sonra ailesini geri Çontaş a götürmeye karar verir. Gitmeden önce ise eşi ve çocuklarına tembihte bulunur: Gittiğimizde orada bazı değişiklikler olmuş olabilir. Fakat siz hiçbir şey olmamış gibi davranın. Kimseye bir şey sormayın Çontaş a yaklaşırlarken, Abıkan ın kızı Bübüra, kerpiç fabrikasının yerinde yüksek bir tepeciğin meydana geldiğini fark eder. Çocukluğuna aldanarak, onca hatırlatmalara rağmen Baba, hani fabrika nerede? diye sorar babasına. Babası ise kızına Kızım artık fabrika filan yok. Ben sana hiç bir şey bilmiyormuş gibi davran ve hiç kimseden hiç bir şey sorma demedim mi? Biliyorum sen her şeyi bilmek isteyen, meraklı kızsın. Ama oradakilere en ufak bir şey çaktırırsanız, başta ben olmak üzere hepimiz öldürülürüz. Bunu mu istiyorsunuz? diye çıkışır. Bir gün gece, Abıkan ın, o tepeye giderek kerpiç fabrikasının ocağının yanında gizli gizli Kuran okuduğunu, ağladığını ve huyunun değişerek sinirli bir hal aldığını fark eder ailesi. Bu arada baharın gelmesi ve havaların ısınmasıyla birlikte tepecikten tahammül edilemeyecek kadar ağır kokular gelmeye başlar. Burada bir şeylerin yaşandığını, bir muammanın olduğunu hisseden Bübüra, babasına hep sorular sormaya devam edip durur. Babası ise kızını azarlayarak açıklamada bulunmaz. Bu vasiyetin ardından vefat eden Abıkan ın kızını azarlayarak açıklama yapmadığı konu, 1991 yılında Kırgızistan ın başkenti Bişkek yakınlarındaki Çontaş civarında bulunan toplu mezardır. Stalin in zulmü Bulunan bu mezarlığa, Rus lideri Stalin baskısı zamanında tutuklanarak topluca kurşuna dizilenlerin defnedildiği anlaşılır. Mezarlığın olduğu yerde, Selvi Boylum Al Yazmalım, Beyaz Gemi ve Gün Uzar Yüzyıl Olur gibi eserlerin sahibi dünyaca ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov un babası Törökul Aytmatov dâhil öldürülen dört kişiye atfedilen suçlar içeren iddianame bulunur. Yıllar sonra bulunan bu iddianameyi içeren belge, yarım asır toprak altında kalmasına rağmen Kızım, orayı bir tek sen biliyorsun. Elbet ileride bir gün bu sistem değişecektir. İşte o zaman masum olarak öldürülen o şehitlerin ailelerine ve topluma bu gerçekleri anlat. Bu benim boynumda bir borç olarak kalmasını istemem. Sana vasiyet ediyorum Erden ÖZKANT (Ankara). çürümeden 1930 lu yıllarda yapılan zulmün yüzünü günümüzde göstermeye yardım eder. Aynı zamanda 1938 yılının Kasım ayında gerçekleştirilen olayı da tastikler yılı Kasım ayının başında Moskova dan, Sovyet yüksek mahkemesinin askeri hâkimleri Alekseev, Zaytsev ve başkan olarak Batner, rejim muhaliflerini yargılamak üzere Bişkek e gelirler. 5-8 Kasım 1938 tarihlerinde mahkemenin üyeleri, 40 mahkûma ölüm cezası kararı verirler ve bu kararın geciktirilmeden uygulanması gerektiğini ifade ederler. Zaten tam o günlerde tutuklama ve idamlarla ilgili olarak Dvoyka ve Troyka hapishanelerinde de çok yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmaları yapan hâkimler, 1930 lu yılların ikinci yarısında Üst Düzey Sovyet Partisi nin onayıyla İçişleri Halk Komitesine bağlı çalışıyorlardı. Hapishanelerde ne ile suçlandıkları bile belli olmayan 97 mahkûm bulunuyordu. Bu 97 mahkûmla beraber tutuklanan 40 kişinin, yani toplam 137 mahkûmun, ortadan kaldırılmasına karar verilir. İçişleri Halk Komitesinin verdiği karar listesinde 5 Kasım dan 8 Kasım a kadar kurşuna dizilen 137 kişinin kaydı bulunmaktadır. Kazı sırasında ise 138 kafatası bulunur. Ancak bu 138. kafatasının kime ait olduğu ile ilgili bugüne kadar net bir bilgiye ulaşılamamıştır. SSCB Merkez Yürütme Komitesinin tarihli N- 58 maddesine göre alınan infaz kararının en kısa zamanda yerine getirilmesi gerekiyordu. Ölüm cezası verilen tüm tutuklular, hapishanenin bahçesine çıkartılarak ardı ardına infaz edilir. Ölüler yük arabalarına yüklenip, üzerlerine kalın tente kapatılarak, sabaha kadar şu anki Toktogul ve Logvinenko sokaklarından geçirilerek Çontaş a doğru taşınırlar. Yük arabalarının geçtiği köylere barikatlar kurularak (şu anki Taş- Döbö) orada yaşayanların dışarı çıkmaları da önlenir. Buna rağmen insanlar, bir yolunu bularak üst üste dizilmiş olan tezeklerin arasındaki deliklerden dahi olsa geçen arabaları görürler. Halk arasında Kırgızlar ın kaymaklarını yani dâhileri toplayarak öldürdüler ve gömmeye gidiyorlar gibi söylentiler çıkmaya başlar. Bübüra, babasının vasiyetini yerine getirir Beklenen gün 18 yıl sonra 31 Ağustos 1991 de gerçekleşir. Bugünlerde 20. yılını halkıyla beraber coşkuyla, 7 den 77 ye herkesin katılımıyla kutlayan Kırgızistan ın bağımsızlığının kazanıldığı ve Bübüra nın babasının hayal ettiği gün nihayet gelmiştir. İşte tam sırası diye Bübüra, Rus İstihbarat Servisi KGB ye giderek, Stalin döneminde öldürülen insanların yattığı yeri göstermeye hazır olduğunu söyler. Fakat oradaki idareciler, bu habere pek itibar etmezler. Çünkü bunu ispatlamak için ellerinde yeterli bir delil yoktur. KGB nin Olağanüstü Hal Bakanlığı Komisyonunu desteklediği her halinden bellidir. Bübüra, diğer devlet idarecilerine ve şehitlerin ailelerine mektup yazarak yıllardır sakladığı bu sırrı paylaşır. Stalin döneminde öldürülenlerin şehre yakın bir yere gömüldüğü hakkında söylentiler vardır. Tam olarak yerini kimse bilmese de Bübüra ya da inanmazlar. Bütün bu ilgisizliğe rağmen Bübüra Kansere karşı koruyucu yiyecekler Doğru beslenerek kanser riskinin azaltılabileceği belirtildi. İşte kanserden koruyan mucizevi yiyecekler Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Cirit, doğru beslenerek kanser riskinin azaltılabileceğini belirtti. Kanserden korunma konusunda en etkili yöntemlerin başında antioksidanlardan zengin beslenme geldiğini ifade eden Cirit, şöyle devam etti: Yapılan bir araştırmada incelemeye alınan 170 adet kanser türünün 132 sinde antioksidanlardan zengin mücadelesine devam eder. Bir yandan babasının vasiyetini yerine getirmek, diğer yandan da kendi insanlık borcunu ödemek için bu işi sonuna kadar götürür. Bübüra, KGB de çalışan Bolot Abdurahmanov adındaki bir delikanlıyla görüşür. Mezarlığı araştırmak Bolot un görevi değildir hatta ilgi alanına da girmez. Ama o, Bübüra nın söylediklerine inanmış ve Çontaş ın sırrını açmaya karar vermiştir. Bübüra ve Bolot, KGB nin görevlileriyle buluşarak, Çontaş a giderler ve kazı işlemini başlatırlar. Yıllar sonra Bolot, kazı işleminin başladığı o günle ilgili hatıralarında ayrıntılı açıklamalarda bulunur: Çontaş daki kazı yapılan yerde Çeklilerin kurduğu kerpiç fabrikası vardı. Bu fabrikada kerpici pişirmek için 3,5 3,5 3,5 metre büyüklüğünde kurduğu ocakların diplerine er kişilik vali sekreterleri, halk komiserleri, işçiler ve sıradan çiftçiler şeklinde cesetler atılmış ve üzerleri toprakla örtülmüş sonra tekrar cesetler atılmış. Bu kazıda arkeolojik açıdan farklı bir şey çıkmıştı ortaya. 53 sene toprağın altında kalmasına rağmen, ceza raporunun özeti çürümeden bu günlere ulaşmış. Abdıray Abdrahmanov, Cusup Abdrahmanov, Törökul Aytmatov ve Yusup Bulatov ların ceza raporu bulunmuştu. Bunun dışında Sultanbekov kendi ismini ipek iple gömleğinin yakasına ve pantolonun kemerine dikmiş ve bu dikili yazı da olduğu gibi duruyordu. Bu çok şaşırtıcı bir durumdu! Açıkçası böyle bir durumla karşılaşacağımızı beklemiyorduk (B.Abdurahmanov, «Temmuzdaki iki hafta» kitabından, «Törökul Aytmat oğlu», Bişkek ) Ölüm cezasına çarptırılanların listesi Törökul Aytmatov un birkaç sayfalık ceza raporunun özeti olduğu gibi durur. Belgeler, iki metre toprak altında bulunduğu için iyice yıpranmış durumdadır. Bu ceza raporunun sağlam kalmış olması, KGB arşivinden diğer şehitlerin de isimlerinin bulunmasına kolaylık sağlar. Çontaş ta bulunan listede 5-8 Kasım 1938 yılında ölüm cezasına çarptırılan mahkûmların ad ve soyadları ortaya çıkar. O listede isimleri geçenler şunlardır: Abdıkadır Abdrahmanov, Cusup Abdırahmanov, İmanalı Aydarbekov, Törökul Aytmatov, Osmonkul Aliyev, Abdıray Abdırahmanov, Abdıraman Bulatov, Yusup Bulatov, Asanbay Camansariyev, Hasan Ciyenbayev, Omor Cumayev, Dali Zulfibayev, Bayalı İsakeev, İyosif Kuzmin, Pavel Lvov, Murat Salihov, Eşbay Sultanbekov, Kasım Tınıstanov, Sıdık Çonbaşev, Kocokan Şorukov, Erkinbek Esenamanov. Listede adı geçen isimler, 1938 li yıllardaki Kırgızistan ın aydınları ve Sovyetlere de gönülden inanmış Çarlık döneminden sonra Kırgızistan ın bir devlet olarak kalkınması için fedakârlık yapan insanlardır. Tarihin Ak Sayfaları Yukarıdaki bilgilerin ayrıntıları ve 1930 lu yıllardaki Stalin sürgününde kurşuna dizilerek öldürülen Kırgız halkının siyaset ve iş dünyasındaki önemli ismi, devlet adamı Törökul Aytmatov un hayatı, Törökul un kızı Roza Aytmatova nın kaleme aldığı, ülkemizde de Salkımsöğüt Yayınları tarafından bu yıl yayınlanan 176 sayfalık Tarihin Ak Sayfaları adlı kitapta yer alıyor. Bu acılı hayata ortak olan ve aynı acıları paylaşan ailesi ve akrabalarının başından geçen zor günler, kurşuna dizilen Törökul Aytmatov un hayat serüveni, hanımının yaşadığı acılar ve onun cesareti ile çocuklarının, akrabalarının çektiği sıkıntılar bu eserde bulunuyor. Yazar, Yirminci asrın 30 lu ve 50 li sebze ve meyve tüketerek beslenmenin kansere karşı koruyucu etkisinin olduğu saptanmıştır. Bu da sağlıklı beslenmenin koruyucu etkisinin yüzde 77 lerde olduğu anlamına gelir. En önemli antioksidanlar C, A, E vitaminleri, selenyum ve bazı antioksidan gibi hareket eden kartenoidler, fl avonoidler, inositol, fi tatlar ve fenol içeren bileşiklerdir. KİVİ, BÖĞÜRTLEN, SARIM- SAK Önemli antioksidan kaynakları olarak kuşburnu, yeşil yapraklı sebzeler, kivi, yeşil ve kırmızı biber, domates, havuç, kayısı, sarı ve turuncu renkteki tüm sebze ve meyveler, fındık, yılları arasında kurşuna dizilen suçsuzlara armağan ediyorum dediği kitabın önsözündeki şu cümlelerle tarihin karanlık sayfalarından tozlu bir yaprak önümüze sermekte: Ben o mezarlığın bulunduğu günü hatırlıyorum, heyecandan yerimde duramıyordum. Aynı zamanda babamı acımasızca suçsuz yere öldürdüklerini haykıra haykıra söyleyerek içimdeki saklı kini çıkarmak istedim. Ama kime ne diyeceksin, kiminle neyi paylaşacaksın? Haykırmak değil öylesine oturup anlatmaya bile kalp dayanamaz İşte bütün ruh gücümü toplayarak kalemime sarıldım. Bari dille anlatmaya kalp dayanamazsa kalem anlatsın da gelecek nesiller bu gerçeği bilsin ve bu olaydan ibret alsın. Okuyucu bu kitabı eline aldığı zaman haklı olarak: Bir ailenin yaşamış olduğu olaydan kime ne? Hatta o ünlü, tanınmış biri olsa bile? diye sorabilir. Ben de buna cevap olarak: Bu acılar sadece tek bir ailenin yaşamış olduğu acı, keder değildir aksine binlerce ailenin yaşamış olduğu hüsrandır. derim. Repressi yani baskı döneminin eğri aynası binlerce ama binlerce ailenin kaderini ve geleceğini kararttı lu yıllarda Sovyetler Birliği, parti üyelerini ve işçilerini tutuklayarak sürgün etmiştir. Bu baskı 1920 li yıllardan başlayarak li yıllarda tam zirveye ulaşmıştır. Bu yıllarda sürgünler toplu halde yapılmıştır. Suçsuz insanlar bulunduğu görevine, ünvanına rağmen, kadın erkek demeksizin, ırkına, dini inancına ve sosyal statüsüne v.s. bakılmaksızın çeşitli cezalara çarptırılmıştır. Böylece kendi ülkesine samimice, fedakârca, hiç bir art niyet beslemeden çalışan insanlar yine kendi devleti tarafından en olunmayacak derecede haksızlıklara maruz bırakılmışlardır Sadece Kırgızistan da tutuklananların sayısı genel olarak e yakındır (Ruh Kençi gazetesinin 2008 Kasım ayındaki sayısında ise Stalin baskısı devrinde tutuklananların den fazla olduğu belirtilmiştir). Bu rakamlar ispatlanmış resmi araştırmalardır: Yüz bin kişinin kaderi, bu bir istatistikî gerçektir. Acıdır ama gerçektir. Tek kişinin kaderine gelince fert olarak bu, büyük bir trajedik durumdur. Gerçekten de yüz bin kişi sözünü ağza almak kolay ama düşününce insanın beyni zonkluyor. Oradaki her bir kişiyi ele alacak olursak onlar Kırgızistan ın önemli bireyleri olarak gecesini gündüzünü ülkesi için veren kahramanlardı. Onların ailesi, akrabaları, arkadaşları, yakınları, telafisi mümkün olmayan acılar yaşadı ve bu acılar hala da devam etmekte. Kolay mı babasız yaşamak? Başkaları baba derken hüzünlenmemek Ya onların hayat hakkı Olay sadece onları tutuklamakla sona ermedi ve bu sefer de onların aileleri takip altına alındılar. Çocuklarına halk düşmanlarının çocukları denilerek uzun yıllar boyunca her konuda yükselmelerine engel olmaya çalıştılar. Bu engeller çocukların geleceklerini etkiliyordu. Onların önemli karar mercilerine gelmeleri hep engellendi. Önlerine hep zorluklar çıkarıldı. Bu yapılan zulmü devlet yıllar boyu sakladı. Gerçeği insanlara söylemekten hep korktular. Ortaya çıkmaması için ya sustular ya da tarihe gidecek doğru yolu saptırmaya çalıştılar. Hala 1930 lu yıllara ait bilgiler ortaya çıkarılamamış ve eksiktir. Elinizdeki bu kitap hakikati ama sadece ve sadece hakikati kapsamaktadır. Ben bu eserin, tarihin tamamlanamamış eksik kalan bölümünün bir kısmının tamamlanmasına katkı sağlayacağına inanıyorum. ceviz gibi sert kabuklu meyveler, özü ayrılmamış tahıllar, kurubaklagiller, kara üzüm, kiraz, ahududu, böğürtlen, erik, çilek, beyaz üzüm, elma, şeftali, bezelye, soğan, patates, soya fasülyesi, kakao, yeşil çay, sarımsak, soğan, pırasa, turp, fesleğen, nane, dereotu, rezene, kereviz, maydanoz, roka, tere gibi besinleri sayabiliriz. Fakat bu besinlerle beraber tüm sebzeler, meyveler, kurubaklagiller, tahıllar, zeytinyağı, balık gibi besinlerin de yine antioksidanlardan zengin besinler oldukları unutulmamalı ve günlük beslenmede hepsine mutlaka yer verilmelidir. Ermenilerin İncirlik Dedelerimizin Yasadışı El Konulan Toprakları Üzerine Kuruldu iddiasıyla açtığı tazminat davasında ABD Dışişleri nin Türkiye ye, Davaya savunma gönderin diye diplomatik nota gönderdiği ortaya çıktı. Osmanlı döneminde yaşayan Dikran Efendi ile Kalina Hatun isimli Ermenilerin yakınlarının, ABD de İncirlik Üssü nün kurulduğu arazinin bir kısmının kendilerine ait olduğu iddiasıyla açtığı davada kritik bir gelişme yaşandı. Vatan gazetesinin haberine göre, İncirlik in yüzde i üzerinde hak iddia eden 3 Ermeni nin California Federal Mahkemesi nde açtığı davada ABD Dışişleri nin bir diplomatik nota ile Ankara yı uyarmasına rağmen savunma göndermeyen Türkiye nin sorumluluklarını yerine getirmediği için gıyabında mahkûm (default) ilan edilmesi tehlikesi belirdi. Dava dosyasına göre Alex Bakalian, Anais Harotunian ve Rita Mahdessian tarafından, Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Ziraat Bankası ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası aleyhinde açılan davada davacı taraf, 1915 yılında el konularak Ziraat Bankası na devredildiğini iddia ettikleri 4 parça arazi ve evlerinin toplam büyüklüğünün 496 dönüm olduğunu ve bu toprakların şu an tamamının İncirlik Üssü içerisinde kaldığını ileri sürüyor. Davacı Ermenilerin bunun karşılığında istediği miktar ise arazi ve apartmanlar için 63.9 milyon dolar. Buna ek olarak arazinin ABD ordusuna kiralanmış olması nedeniyle şimdiye dek elde edilen kira gelirlerinden pay ve geriye dönük faiz de talep ediliyor. Tüm bunlar bir araya getirildiğinde Türkiye ye mahkemeden yaklaşık 100 milyon dolarlık bir fatura çıkarılıyor. AVUKAT ÖNERİSİ ABD vatandaşı olan Ermeni asıllı davacılar, söz konusu arazinin ABD tarafından üs olarak kullanılması ve İncirlik üssünde Pizza Hut, Taco Bell gibi Amerikan firmalarının faaliyet göstermesi amacıyla California Federal Mahkemesi ne dava açabilme imkânı bulmuş ve mahkeme de gerekçeleri ciddi görerek davalı taraflardan savunma alınmasına karar verdi. Bu talep Lahey Konvansiyonu aracılığıyla Türkiye devletine Mart ayında bir resmi yazışma ile iletildi. Ancak Türkiye, güvenlik ve devlet sırlarını içeren gizlilik gerekçesiyle bu talebi reddetti. Bu kez davacılar 14 Nisan tarihinde ABD Dışişleri ne başvurarak Türkiye den diplomatik yollarla savunma talep edilmesini istedi. Nitekim 20 Haziran tarihinde Amerikan Dışişleri Bakanlığı, Ankara Büyükelçiliği aracılığıyla gönderdiği CONS dosya numaralı diplomatik notada Türkiye den davaya savunma göndermesini resmen talep etti. Notada, ABD yasalarına göre davalı taraf olarak savunma vermek zorundasınız. Size ABD de bir avukat tutmanızı öneriyoruz. Bu konuda ABD Dışişleri yardımcı olmaya hazırdır. 60 gün içinde savunma göndermezseniz mahkemeden default kararı çıkma ihtimali bulunuyor denildi. BANKALAR CİDDİYE ALDI ABD Federal Mahkemeleri, default kararını savunma vermesi istenen kişinin mahkemeye gelmemesi ya da savunmasını göndermemesi durumunda veriyor. Hukukçuların hükmen mağlubiyet olarak tanımladıkları bu karar verildiği an, davalı tarafın dava süresince bir daha hiçbir şekilde duruşmalara müdahil olma şansı kalmıyor. Bu durumda da mahkeme genellikle suçlanan kişinin suçunu kabul ettiğini varsayarak kararını davalı tarafı haklı bularak veriyor. ABD nin verdiği bu notanın üzerinden 70 günden fazla süre geçmesine rağmen Türkiye nin savunma göndermemesi nedeniyle davacılar mahkemeye default başvurusu yaptı ve kararın birkaç gün içinde çıkması bekleniyor yılları arasında davaya konu olan mülkleri sahiplenen Ziraat Bankası ile 1923 ten sonra devredilen Merkez Bankası ise durumun Allah Rahmet Etsin! Kazakistan da Türk Diaspora Aktiflerinden sayılan İşadamı Süleyman BAHA- LOVA Babası Şerafetdin BAHALOV UN Vefatından Dolayı Üzüntülerimizi bildiriyor, Merhuma Tanrıdan rahmet, kederli ailesi ve yakınlarına başsağlığı iletiyoruz! Allah Rahmet Etsin! TÜRKEL Gazetesi Yayın Kurulu. Ermenilerin Sersem İddiaları ciddiyetinin farkına vararak Amerika daki bir hukuk firmasıyla anlaştı ve mahkemeden savunma vermek için 19 Eylül e kadar süre istedi. Talep kabul edildi. HANGİ ARAZİLER? Dava dosyasına eklenen haritada Google Earth üzerinden konulan görüntüler yer alıyor. İncirlik üssünün güneydoğu kısmında yer alan 4 parça toprağın üzeri boyanmış şekilde gösteriliyor. Üzerinde hak iddia edilen arazinin İncirlik Üssü nün %3.671 ine karşılık geldiği belirtiliyor. Karşılığında istenen 69 milyon dolarlık tazminat bedelinin ise ABD ordu dokumalarında yer alan ve İncirlik üssünün değerinin kayıtlı olduğu belgeden alınan veri ile hesaplandığına vurgu yapılıyor. Dosyada ayrıca Osmanlı vatandaşı Ermeniler in pasaport örneği ve Osmanlı arşivinden alınmış tapu bilgileri de var. Ntvmsnbc ПОТОМКИ ЖЕРТВ ГЕНОЦИДА АРМЯН ТРЕБУЮТ ОТДАТЬ ИМ ТЕРРИТОРИЮ БАЗЫ США В ТУРЕЦКОМ ИНДЖИРЛИКЕ Потомки жертв армянского геноцида, проживающие в США, выдвинули новый судебный иск против Турции. Как сообщает Hurriyet, адвокат Вардкес Егиян обратился в Федеральный суд США с иском от имени жертвы армянского геноцида, который во время событий 1915 года потерял свою недвижимость, а также страховую компанию. Егиян требует компенсации у турецкого правительства за потерянную землю, на которой он жил сам. В иске указывается конкретное месторасположение этой территории, где сейчас находится американская военная база в Инджирлике. В иске выдвигается обвинение против Турецкой Республики и ее предшественницы в конфискации, продаже и получении доходов от использования недвижимого и движимого имущества, принадлежащего семье этого армянина, имя которого почемуто не раскрывается. В частности, по этому иску выдвигается требование вернуть те суммы, которые были незаконно присвоены и в одночасье отданы в турецкое хранилище органам государственного правления и другим организациям турецкого государства. Адвокат уже оценил эту сумму в размере 63 миллионов долларов. Федеральный окружной суд Лос-Анджелеса принял решение по поводу иска трех армян против властей Турции, которым обязал Анкару стать сторонойответчиком в судебном процессе. Об этом сообщает Center for Armenian Relief, называя решение суда преждевременной победой армянской стороны-истца в тяжелой судебной битве. Суд обязал обвиняемую сторону представить до 19 августа защиту. В декабре 2010 года группа проживающих в США армян представила иск против правительства Турции и двух крупных банков этой страны Центрального банка и Сельхоз банка. Истцы, в числе которых жена адвоката, за потерянное их дедами имущество требуют у правительства Турции и турецких банков компенсацию в размере 63 млн. 900 тысяч долларов США. Их дедам в Адане якобы принадлежали земельные участки в 49,5 га, в том числе территория нынешней американской военной базы в Инджирлике.
11 EĞLENCE - РАЗВЛЕЧЕНИЕ 7 Eylül / Сентябрь POYRAZ BİŞKEK TE İFTAR Kazakistan ın Almatı vilayetinde, Ahıska Türklerinin yoğun olarak yaşadığı Talgar, Enbekşi Kazak, Isık, Karasay İlçesi ve Almatı şehrinde bulunan camilerde Ramazan ayı boyunca toplu iftar yemekleri verildi. DATÜB Genel Koordinatörü Sadyr EİBOV ve ailesi tarafından iftar verildi. Kazakistan ın Güney Başkenti ve çevresinde yaşayan bir grub Ahıska Türkünü bir araya getiren bu gecede, iftarı takiben dualar okundu. Gecede okunan dualarda, diğer ülkelerde yaşayan gariban Kırgızistan ın Başkenti Bişkek te Moskovskaya/ Tınıstanov sok., T.C. Bişkek Büyükelçiliği karşısında Avni ÖZDEMİR ve Mehmet AKTAŞ ın ortak olduğu, Türk yemeklerinin sunulduğu yeni bir lokanta, POYRAZ KAFE si hizmete açıldı. Dualarla açılan törene katılanlar hayırlı olsun dileklerinde bulundular. Lokantanın menüsü Bişkek teki diğer Türk lokantaları aratmayacak kadar zengin. Lokanta da kuzu eti, kebap, kuzu haşlama, ciğer ve çoban kavurma gibi Türk yemeklerinin yanı sıra, her gün bir kaç çeşit çorbanın bulunduğu işletmede, etli sarma, dolma, pilavlar, sebze yemekleri ve diğer yemekleri bulmak da mümkün. Lokantada Türk mutfağına ait yemek kültürünün geliştirilerek yaygınlaştırılması amacıyla Kırgız ve Türk müşterilerine seçkin kaliteli yemek menüsü ile hizmet verecek olan POYRAZ lokantası ortağı Avni ÖZDEMİR, Kırgızistan da Türk lokantası açmayı kendine bir hedef olarak belirlemiş. Kemaliye hanım, Tüm lokanta hizmetlerini vereceğiz. Kebap ve sulu yemek olmak üzere tüm yemek çeşitlerimiz mevcuttur. Toplu yemek Ahıska Türklerinin DATÜB genel başkanı Ziyatdin KASSANOV başta olmak üzere birlik ve beraberlik içinde olmasının önemi vurgulandı, vatana dönüş mücadelesinde canlarını kaybeden liderlerimizin ruhu anıldı, Allah tan rahmet dilendi! İftar gecesine katılanlar, düzenlenen iftar sofrası için teşekkür ederek, EİBOVLAR ailesinin üyeleriyle bir araya gelmekten memnuniyet duyduklarını ifade ettiler. organizasyonları da yapacağız. Bişkek te en güzel, birebir hizmeti müşterilerimize sunacağız, şeklinde konuştu Yılından günümüze kadar Kazakistan ve Kırgızistan dan Türkiyeye bağırsak ihracatı yaptığını ve Türk yemek kültürünü geliştirerek yaygınlaştırmak olduğunu söyleyen ÖZDEMİR, yolculuk yapan kişilere ve yerli müşterilerine helal yemek hazırlayarak hizmet vermeye gayret edeceklerini kaydetti. Davetliler Türk mutfağına yoğun ilgi gösterdi. Törenin sonunda misafirlere Bişkek te faaliyette bulunan BAHAR firmasının ürünleri hediye olarak dağıtıldı. Dünya Turizm Günü Azerbaycan da törenle kutlanacak Azerbaycan da Turizm yılı çerçevesinde Dünya Turizm Günü nün törenle kutlanması dolayısıyla 27 Eylül de Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından etkinler düzelecek. Bakanlığın basın servisinden verilen bilgiye göre, o gün turizm konferansı düzenlenecek. Saat 10:00 dan 19:00 a kadar Sahil Milli Park ta el sanatı ürünleri sergilenecek. Akşam da parkta konser gerçekleşecek. Bunun yanı sıra, müzelerde Açık kapı uygulaması hayata geçirilecek. Verilen bilgiye göre, Paris te yapılan TOP RESA 2011 uluslararası turizm fuarına Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanlığı da katılıyor. В Азербайджане утверждена программа мероприятий Всемирного дня туризма Министерством культуры и туризма АР утверждена программа мероприятий, посвященных Всемирному дню туризма. Ежегодно этот день - 27 сентября - отмечается во всем мире. Как сообщает 1news.az со ссылкой на пресс-службу Министерства культуры и туризма АР, согласно программе, 27 сентября в 10:00 в комплексе Kempinski Hotel Badamdar начнется Общереспубликанская конференция на тему «Развитие внутреннего туризма». В тот же день на территории Национального приморского парка с 10:00 до 19:00 пройдет выставка декоративно-прикладного искусства, а в 19:00 начнется праздничный концерт. Напомним, что Всемирный день туризма (World Tourism Day) учрежден Генеральной ассамблеей Всемирной туристской организации в 1979 году в испанском городе Торремолино (Torremolinos). GENÇLİK BAKANLIĞINDAN TEŞEKKÜR Bişkek teki faaliyetlerini her geçen gün artırarak Türkçenin her alanda konuşulması ve bir dünya diline dönüşmesi için çalışmalarını aralıksız olarak sürdüren TTEÖMER in başarılı Müdürü Ebubekir AYDIN a bir ödül de Gençlik Bakanı Alyasbek ALIMKULOV dan geldi. Geçen yıl Gençlik Bakanlığı ile işbirliği yaparak Bakanlık çalışanlarına da Türkçe öğreten TTEÖMER, bu yıl da Bakanlıkla işbirliğine devam ediyor. İki kardeş ülkenin birbirini daha iyi anlaması için en büyük araç olan, adeta bir kardeşlik köprüsü kuran TTEÖMER e olan ilgi ise çığ gibi büyüyor. TTEÖMER in başarısına, gayretli çalışmalarıyla yön veren Müdür Ebubekir AYDIN a ödülünü Gençlik Bakanı Alyasbek ALIMKULOV verdi. Ve gayretli çalışmalarından ötürü teşekkür etti. TTEÖMER Müdürü Ebubekir AYDIN ise ödülünü aldıktan sonra yaptığı konuşmada: Bu ödülü gece gündüz demeden aşkla, şevkle, gayret ve fedakârlıkla çalışan öğretmenlerim adına alıyorum dedi. Ayrıca kendisini bu ödüle lâyık gören Sn.Bakan Alyasbek ALIMKULOV a teşekkür etti. Şeyh Edebali nin Nasihati Bak dostum! Cahil ile dost olma: İlim bilmez, irfan bilmez, söz bilmez; üzülürsün. Saygısızla dost olma: Usul bilmez, adap bilmez, sınır bilmez; üzülürsün. Aç gözlü ile dost olma: İkram bilmez, kural bilmez, doymak bilmez; üzülürsün, Görgüsüzle dost olma: Yol bilmez, yordam bilmez, kural bilmez; üzülürsün. Kibirliyle dost olma: Hal bilmez, ahval bilmez, gönül bilmez; üzülürsün. Ukalayla dost olma: Çok konuşur, boş konuşur, kem konuşur; üzülürsün. Namertle dost olma: Mertlik bilmez, yürek bilmez, dost bilmez; üzülürsün. İlim bil, irfan bil, söz bil. İkram bil, kural bil, doyum bil. Usul bil, adap bil, sınır bil. Yol bil, yordam bil. Hal bil, ahval bil, gönül bil. Çok konuşma, boş konuşma, kem konuşma. Mert ol, yürekli ol. Kimsenin umudunu kırma. Sen seni bil; ömrünce bu yeter sana. Dr.Kadır ÇETİN. Tasisci ve sahibi: TÜRKEL İctimai Teşkilatı Başkan, baş Editör yardımcısı Höküme HALİLOVA Genel Yayın Yönetmeni - Ramiz MEŞEDİHASANLI Baş Hukukcu Umud MİHMANDARLI (Türliye) Mühabirler Talip ÖZ (Türkiye), İslam YILDIRIM, Mira Jenişbayeva (Orta Asya), Dr.Afgan VELİYEV (İstanbul) Menecerler Rahib MEŞEDİYEV, Seymur HALİLOV Bilgisayar-dizayn R.ABBASOĞLU, A.TEREŞKİNA, M.BEREMBAYEV Gazete Kırgız Cumhuriyeti Adalet Bakanlığında kaytdan geçmiştir Kayıt: No1062 ГР Adres: Kırgızistan Bişkek, Budyonov Cad. 181a Telefon: Bişkek: ( ) , ( ) , ( ) ; Bakü: (+99450) , (+99412) ; İstanbul:+(90539) ; Almatı: (+7701) , ; Taşkent: (+99897) (Ö.SALMAN); Moskova:+(7926) (N.NOVRUZOV). [email protected] Учредитель: ОФ TÜRKEL Президент и зам.главредактора - Хокума ХАЛИЛОВА Главный редактор Рамиз МЕШЕДИГАСАНЛЫ Юрист-консультант Умут МИХМАНДАРЛЫ (Турция) Представители: - Т. ОЗ (Турция), М. ЖЕНИШБАЕВА (ЦА) Менеджеры - Сеймур ХАЛИЛОВ, Рагиб МЕШАДИЕВ Компьютерная верстка - Р.АББАСОГЛУ, А.ТЕРЕШКИНА, М.БЕРЕМБАЕВ Зарегистрирована в МЮ КР Регистрационный 1062 ГР Адрес: , Кыргызская Республика, г. Бишкек, ул.буденного 181а Тел: +( ) , +( ) , Тел.кор.пунктов; Баку: +(99455) ; Анкара: (С.Алтайлы); Стамбул: +(90539) ; Алматы: +(7701) , ; Ташкент:+(99897) (О.САЛМАН), Москва: +(7926) (Н.НОВРУЗОВ) [email protected] Отпечатано в типографии «Цент поддержки СМИ» Заказ Газета распространяется в Казахстане, Кыргызстане, Узбекистане, Центральной Азии, Турции, Азербайджане, России, на Северном Турецком Кипре и в других странах. Т.2Т.020
12 12 7 Eylül / Сентябрь 2011 КЫРГЫЗСТАН ТРАССА АЛМАТЫ-БИШКЕК 113 КМ. Тел.: ,
Daha göster
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası