Plasebo Etkisi Öğrenme Psikolojisi

"Dur, öpeyim geçsin."

Bir annenin, dizlerini yaralamış minik çocuğunu avuttuğu cümlelerden Hatta çocukluğunuza döndüğünüzde bu öpücüğün ardından acınızın hafiflediğini bile hatırlayabilirsiniz. Plasebo etkisi, yiyecek, içecek, ilaç, sosyal aktiviteler ve çok daha fazlası için yapacağımız tercihleri belirleyen ve yaşamımızın neredeyse her yönünü etkileyen güçlü bir psikolojik fenomendir.

Latince "hoşnut etmek" anlamına gelen plasebo kelimesi ilk olarak, yüzyılda cenazelerde kiralık olarak yas tutanları nitelemek için kullanılmıştır. Bu kişiler, genellikle cenaze sırasında yas tutmak için ilâhiler eşliğinde ağlamaya başlar ve profesyonel yas tutanlar ölen kişinin ailesinin üyeleri yerine geçerdi. Burada plasebo kelimesi, değer kaybı ve yerini alma, ikâme etme anlamı da taşıyordu.

Plasebo kelimesinin tıpta ilk kullanımı ise yüzyılın sonlarına kadar uzanıyor. İngiliz tıp yazarı ve eczacı John Quincy tarafından yılında yazılan Lexicon Physico-Medicum'un 'deki baskısında plaseboya dair şu tanımlama yapılıyor: "Hastaya fayda sağlamaktan ziyade memnun etmek için verilen herhangi bir ilaç." Ancak geçmişteki hekimler, günümüzde modern inert (etkisiz) maddelerin kullanımı yerine etkisiz olduğunu düşündükleri tedavileri kullanma eğilimindeydiler.

Çeşitli araştırmalarla; depresyon, uyku bozuklukları, Parkinson hastalığı ve ağrı dahil olmak üzere çok çeşitli tıbbi vakaların plasebolara uygun olduğu ileri sürülmüştür. Plasebo etkisinin, gerçek ilaç tedavisi uygulanarak şurup verilen ve akyuvar hücresi sayısı arttırılan hastalara benzer şekilde bağışıklık sisteminde somut değişiklikler sağladığı gösterilmiştir. Dikkat çekici bir şekilde, Parkinson hastalığı olan hastalarda, etkisiz şeker hapları aldıktan sonra titreme ve kas sertliği durumlarının durduğu görülmüştür. Benzer şekilde, ayna terapilerinin uzvunu kaybetmiş ampute bireylerde acıyı azaltma konusunda oldukça başarılı olduğu ortaya koyulmuştur. 

Plaseboların, beynimizi nasıl aldattığı henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak plasebo etkisi, beynimizin çevre hakkında hızlı kararlar almasına ve varsayımlar yapmasına olanak tanıyan evrimsel bir adaptasyon olabilir. Şöyle düşünün, çevrenin bize sunduğu her bir uyaranı analiz etmek zorunda kalsaydık; muhtemelen delirirdik. 

Frontal Korteks Dejenerasyonu Plasebo Etkisini Ortadan Kaldırıyor

Bilim insanları, plasebo etkisinin psikolojik mekanizmalarının hem bilinçli beklentilerde hem de öğrenmede yattığını belirlediler. Her ne kadar bilinçli beklentiler ve öğrenme birbirinden ayrık olaylar olmasa da birbirine büyük oranda bağlıdırlar. Örneğin, bir ilacın ağrımızın seviyesini azaltacağına dair bir beklenti oluşturduğumuzda, beynimiz ağrının hafifletilmesinden sorumlu olan endojen endorfinleri salgılar.

Öte yandan, öğrenme süreci de içsel bir beklenti ve onu takip eden bir plasebo yanıtı oluşturmak için çevresel ve sosyal ipuçlarını entegre etmeyi içerir. Tıpkı Pavlov'un köpeklerindeki klasik koşullanmada olduğu gibi tekrarlanan öğrenme koşulları örgülerini deneyimlemek, kişinin bilinçsiz fizyolojik süreçleri etkilenmiş bir biçimde tepki vermesine neden olur.

yılında Annual Review of Neuroscience'da yayımlanan araştırmada, plasebo etkisine aracılık eden ana oyuncunun beynimizin ventromedial prefrontal korteksi (vmPFC) olduğu ortaya koyuldu. Bununla birlikte, dorsolateral prefrontal korteks, lateral orbitofrontal korteks, periakuaduktal gri alan, rostroventral medulla ve nukleus akümbens-ventral striatum da önemli diğer alanlar olarak gösteriliyor.

Yani plasebo etkisinin altında yatan kompleks nöronal devreler, frontal korteks gibi beynin daha üst düzey işlemlerden sorumlu bölgelerini ve solunum gibi bilinçsiz süreçlerin merkezi olan beyin sapını içerir. İlginç bir biçimde, araştırma verileri, plasebo etkisinin --frontal korteksin dejenerasyonuna bağlı olarak-- Alzheimer hastalarında ve frontal korteks fonksiyonlarının transkraniyal manyetik stimülasyon yoluyla harici olarak baskılanmasına maruz kalan bireylerde olmadığını gösteriyor.

Vücudun doğal analjezi (morfin) sistemi olan endojen opioid sistem ve bu sistemin plaseboya bağlı analjezik rolü, belki de plasebo etkisinde üzerine en çok çalışılmış nörotransmitter sistemidir. Yapılan araştırmalarda, bir opioid reseptörü karşıt etkini olan naloksonun (morfinin antagonisti), plasebo ağrı kesicilerinin etkilerini ortadan kaldırdığı sonucuna ulaşıldı.

Plasebonun Psikolojik Mekanizmaları

Plasebonun arkasındaki karmaşık psikolojik mekanizmalar göz önüne alındığında çeşitli faktörlerin plasebonun gücünü değiştirebildiği ortaya çıkıyor.

Sosyal etkileşimin, tedaviye ilişkin önyargılı fikirleri teşvik ettiği için plasebo etkisi üzerinde gerçek bir etkisinin olduğu görülüyor. Örneğin, yapılan bazı deneylerde, geleneksel ve sahte Çin akupunkturu (akupunktur olmayan noktalara yüzeysel iğneleme) uygulanan her iki hasta grubunda da benzer faydaların yaşandığı görülmüştür. Bununla birlikte, hekimin tutumu, yetkinlik konusunda sergilediği görünümü, hapların maliyeti, markası, şekli, boyutu, rengi ve tadı da, algılanan tedavi etkinliğini etkileyebilmiştir.

Öte yandan, plasebo etkisinin işe yaraması için kişinin plasebodan haberdar olmaması gerektiği konusunda yaygın bir inanış bulunuyor. Ancak yılında Pain'de yayımlanan bir araştırma, bunun doğru olmadığını gösterdi. Yapılan çalışmada, plasebo aldıkları bildirilen ve plasebo etkisinin detaylı açıklamalarının yapıldığı katılımcıların, sahte ilaçlar verildiği söylenmeyen katılımcılara kıyasla ısı kaynaklı ağrıda önemli ölçüde rahatlama yaşadıkları gösterildi.

Tüm bu şaşırtıcı sonuçlar, plasebo etkisinin korkunç etkilerinin ve öğrenilecek daha ne kadar çok şey kaldığının bir kez daha altını çiziyor. Bunun yanı sıra, Pain'de yayımlanan bu araştırma aynı zamanda da, daha etik olarak tasarlanmış plasebo kontrollü çalışmalara kapı açmaktadır. Çünkü plasebo kontrollü çalışmalarda, potansiyel olarak faydalı olan tedaviyi hastalara uygulamamanın doğası gereği etik olmadığı kabul edilir. Ancak bu araştırma sonuçları, tamamen açıklamanın veya plasebo hasta gruplarından gizlemenin geleneksel uygulamalarından çok da farklı olmayabildiğini ortaya koyuyor.

Tüm bu araştırmalara rağmen, akıllara hâlâ çok fazla soru geliyor. Örneğin, bazı insanlar plasebo etkisine daha mı yatkın? Eğer öyleyse, bunda genetik yapının bir etkisi var mı? Plasebonun kalıcığı hakkında ne söylenebilir? Ne kadar süre boyunca etkisi sürüyor ve bu süre diğer plasebo türlerinde de aynı mıdır? Ağrı kesici bir plaseboya tepki veren bir kişi, antidepresan bir plaseboya da aynı şekilde bir tepki verir mi? Bunlar hâla merak ettiğimiz bazı sorular. 

• Placebos and placebo effects in medicine: Historical overview. Journal of the Royal Society of Medicine, (). funduszeue.info
• The Cognitive Neuroscience of Placebo Effects: Concepts, Predictions, and Physiology. Annual Review of Neuroscience, (). funduszeue.info
• How placebo responses are formed: a learning perspective. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, (). funduszeue.info
• The neuroscience of placebo effects: connecting context, learning and health. Nature Reviews of Neuroscience, (). funduszeue.info
• Partial antagonism of placebo analgesia by naloxone. Pain, (). funduszeue.info
• Harnessing the placebo effect: Exploring the influence of physician characteristics on placebo response. Health Psychology, (). funduszeue.info?doi=1
• Is the rationale more important than deception? A randomized controlled trial of open-label placebo analgesia. Pain, (). funduszeue.info
• The Placebo-Fooled Brain. BrainBlogger/Sara Adaes (accessed November 19, ). funduszeue.info
• The Neuroscience Behind the Placebo Effect. BrainBlogger/Viatcheslav Wlassoff (accessed November 19, ). funduszeue.info

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Dr. med. Yasemin Schreiber-Pekin

Kadın Doǧum Uzmanı, Psikoterapist

[email protected]

İnsan kendini iyileştirebilir!

İkinci Dünya Savașı’nın son haftalarıydı. Amerikan ordusunda görevli cerrah Henry Beecher son morfin ampülünü kullanmıș, elinde ağrı kesici hiçbir ilaç kalmamıştı. Fakat ağır yaralı bir askeri ameliyat etmesi gerekiyordu. Çaresiz, morfin yerine tuzlu su içerikli bir iğne yaptı yaralıya. Hastasının ağrıdan șoka gireceğini bekleyen Doktor Beecher çok șașırtıcı bir durumla karșılaștı. Yaralı asker iğneden sonra sanki morfin almıș gibi sakinleșmiș ve yapılan ameliyat sırasında da acı çekmemiști. Savaș bittikten sonra bu fenomeni inceleyen Beecher, Plasebo etkisini dünyaya tanıttı.

Latince’de “hoşnut edeceğim” anlamına geliyor Placebo sözcüğü. 14’üncü yüzyılda cenaze törenlerinde aile fertlerinin yerine ağlaması için parayla insanlar tutulurmuș. Ölen kişinin ruhunu “hoşnut tutma” sorumluluğunu almış bu kişilere “Plasebo” adı verilirmiş.

Beynin evrimsel olarak en eski sistemlerinden biri, ağrı engelleme sistemidir. Savașta ağır yaralanan askerlerin çoğunda gözlemlenir; hiçbir șey olmamıș gibi savașmaya devam ederler, ancak tehlike bölgesinden kurtulunca yapılan bir iğnenin acısını așırı olarak algılarlar.

Plasebo, beyindeki ağrı engelleme sistemini uyarıfunduszeue.infoti ve daha önceki tecrübelerin rolü de çok büyük. Eğer geçmiște uygulanan tedavi faydalı olduysa, hastanın bilinç altı bașarıya inanıyor. Bu șekilde tedaviye olumlu yanıt vermeyi öğreniyor hasta. Örneğin önceden kırmızı renkli, etkili bir ilaç almıș olan hasta, aynı renkte Plasebo verildiği zaman aynı etkiyi yașayabiliyor. Psikolojide “klasik koșullanma” diye adlandırılıyor bu. Ayrıca, doktor verdiği ilacın çalıșma mekanizmasını inandırıcı ve anlașılan bir șekilde açıkladıysa, daha etkili oluyor ilaç.

Olumlu sözlerin iyileştirici gücünü daha M.Ö. 4’üncü yüzyılda Yunan filozofu Platon funduszeue.infoo mekanizmasında önemli olan bedenin kendini iyileştirme gücünün uyandırılmasıdır.

Aynı mekanizmalar Nosebo etkisinde de geçerli. Nosebo etkisi, Plasebo madalyonunun öteki yüzüdür. Olumsuz etki beklentisi olan kișinin korktuğunun bașına gelme olasılığı yüksek. İlaç prospektüsünü okuyup veya internette araștırıp korkuya kapılarak, tarif edilen her türlü yan etkiyi yașayan hastalar çok. Bunun yerine güvendiğiniz bir doktora danıșmak daha sağlıklı. Hekim, hastasında olumlu görüș açısı ve beklentiler oluşturabiliyorsa Nosebo etkisi gücünü kaybediyor.

Yıllar önce Lesotho, Güney Afrika’da çalıșırken yașadığımız ilginç olaylardan biridir: Haftanın iki günü yerli hemşirelerle birlikte çevrenin köylerindeki sağlık ocaklarını ziyarete giderdik. Kömür ve elmas madenlerinde zor çalıșma șartlarına ve yetersiz beslenmeye bağlı olarak tüberküloz hastalığı sık görülüyordu. Tüberküloz tanısı konduktan sonra en az altı ay antibiyotik veriyorduk. Bir gün sağlık ocağına bir hasta geldi. Sırtında, yöreye ait yünden abası, elinde çoban sopası ile sıranın kendisine gelmesini bekliyordu. Muayeneden sonra tüberkülozun iyileșmiș olduğunu, hatta üç ay önceki kontrolde bile röntgen filimlerinin temiz çıkmıș olduğunu bildirdik. Fakat adam ısrarla bașını sallıyor, antibiyotik verilmesini istiyordu. Hemșireyle uzun bir tartıșmaya giriștiler. Sonunda sorun çözüldü. Elindeki tüberküloz ilaçlarını baș ağrısı ve romatizma ağrısı çeken komșularına veriyormuș. Ağrılarından anında kurtulan köy halkı, adamın kapısında kuyruk oluyormuș bu mucizeler yaratan ilacı alabilmek için.

Antibiyotik yerine gerçek ağrı kesiciyle eve yolladık bu hastamızı. Bir dahaki kontrole geldiğinde hiç memnun değildi ne yazık ki. Hiçbir ișe yaramamıștı yeni ilaçlar. Tüberküloz ilacı istiyordu yine. Bu da plasebonun enteresan özelliklerinden biridir. Doktor (yani bu durumda bizim Afrikalı hastamız) verdiği ilacın fayda etmeyeceğine inanıyorsa hastanın (komșuların) da bilinç altını olumsuz etkiliyor.

Plasebo etkisini çok güzel bir șekilde gösteren araștırmalardan biri de Parkinson hastalarıyla yapılmıș. Ufak bir ameliyatla hastalara kök hücre terapisi uygulanmıș, kontrol grubuna da sadece Plasebo ameliyatı yapılmıș. Sonradan kök hücre terapisinin hiçbir etkisi olmadığı kesinleștiği halde, Plasebo grubundaki hastaların büyük bir kısmında düzelme görülmüș. Bir yıl sürmüș bu olumlu etki.

Depresyon tanısı konmuş hastalarla yapılan araștırmalarda çok enteresan bir sonuç görülüyor. İlaç tedavisi, psikoterapi ve Plasebo arasında hemen hiç fark yok. Hepsinin bașarı oranı % civarında. Bașarı oranı, psikoterapiyle birlikte Plasebo verildiğinde %60’a kadar yükseliyor. Yani doktorun veya psikoterapistin gösterdiği empati, destek, ilgi antidepresandan çok daha önemli.

Bu arada etik kaygılar da olușuyor elbette. Hastaya faydası olacağını bilsek bile onayını almadan bir tedavi uygulamak ne kadar doğru? Sonuçta Plasebo tedavisinin özünde tedavinin Plasebo olduğunu hastadan saklamak yatıyor. Eğer hasta doktorun verdiği ilacın sadece șekerden ibaret olduğunu anlarsa tüm güveni sarsılıyor, aldatılmıș hissediyor kendisini.

Peki, alınan ilacın Plasebo olduğu bilindiği halde olumlu etki görmek mümkün mü? Amerikalı doktor Ted Kaptschuk bu soruyla yola çıkarak devrim yarattı Plasebo araştırmalarında. Evet mümkün. Huzursuz barsak sendromu hastalarıyla yapılmıș ilginç bir çalıșmayla gösterildi. Kaptschuk ve ekibi, hastalara, yaptıkları çalışmanın ayrıntılarını ve Plasebo efektinin olumlu etkilerini anlatıp düzenli olarak hiçbir etkisi olmayan ilaçlar kullanmalarını istediler. Üç haftanın sonunda semptomlarda %60 iyileşme oldu. İnsanın kendi kendini iyileştirme gücü kanıtlanıyor bu şekilde.

funduszeue.info

“Her şey kafada bitiyor”. Bu cümleyi mutlaka duymuşsunuzdur. Bir şeyleri başarmak istediğinizde ya da yoluna koymakta zorlandığınız şeyler olduğunda birileri size bunu söyler. Bu bazılarımıza ütopik ya da mantıksız gibi görünse de doğruluğu bilim tarafından kanıtlanmış bir tavsiyedir. Ruh halimizi değiştirmek, hastalıkların etkilerini azaltmak, stresli durumlarla başa çıkabilmek gibi meziyetlerin kaynağı düşüncelerimizdir.

Peki “her şeyin kafada bitmesi” nin sebebi nedir? Bunun bilimsel bir yanı var mıdır?

Sağlık Tüyoları İçin Tıklayınız

Plasebo Nedir?

Plasebo, içerisinde etken bir madde bulunmamasına rağmen hastalığı daha iyiye ya da kötüye götüren ilaçlara, medikal müdahalelere, ameliyat benzeri uygulamalara ve enjeksiyonlara verilen isimdir. Buradaki önemli nokta tanımda da belirtildiği üzere hastalığın tedavi edilmemesi, yalnızca etkilerinin azalması, artması ya da yok olmasıdır. Bunu ise hastayı ilacın, enjeksiyonun ya da uygulamanın gerçekliğine inandırarak yapmasıdır. Plaseboyu gerçek bir ilaç ya da uygulama olarak gören hasta, bu düşünce sayesinde hastalığın etkilerinden kurtulmaktadır. [1*]

. Bu durumda hasta, kullandığı plasebonun kendisinde yan etkiler doğuracağını ve tedavinin işe yaramayacağını düşünür. Bu da “nocebo” olarak adlandırılan etkiye sebep olur.

Plasebo Etkisi Nedir?

Plasebo Etkisi ise plasebo olarak görülen ilaçların ya da müdahalelerin, hastanın yaşadığı belirtileri azaltmasıdır. Kanser tedavisi gören birine verilen plasebonun, yorgunluk ve bulantı gibi belirtileri azaltması buna örnektir. [2*]

Yorgun, Karamsar, Depresif, Şişkin, Halsiz Hissetmekten Kurtulmanızı Sağlayan Doğal Detoks İçeceği, Aşırı Toksik Yükünüzü Alır, Vücudunuzu Temizler ve Gençleşmenize Yardımcı Olur. Detaylı Bilgi İçin Youtube Videomuzu İzleyebilirsiniz.

Plasebo Ne Demek?

Plasebo Latin kökenli bir sözcüktür. Latince “Ben memnun ederim” anlamına gelmektedir. Plasebo olarak nitelenen ilaçlar ya da uygumalar da tam olarak bu etkiyi göstermekte, hastalıkların belirtilerini azaltarak kişileri memnun etmektedir. [3*]

Plasebo Aşısı

Diğer uygulama ve ilaçlarda olduğu gibi, içerisinde sağlığı etkileyecek etken bir madde olmadığı halde uygulanan aşılardır. Hasta, aşının içerisinde etken bir madde olduğu düşüncesiyle tepki vermektedir.

Plasebo Etkisinin Psikolojide Tanımı

American Society for Pain Management Nursing’in tanımına göre plasebo “herhangi bir tedavi edici değeri bulunmayan, sahte ilaç ve tedavilerdir”.

Psikoloji, plasebo etkisi üzerine çalışmaya devam etmektedir. Beden ve zihin arasındaki bu ilginç olayın sebeplerini açıklayan farklı teoriler olsa da net bir cevaba ulaşılabilmiş değildir.

Teorilerden ilki plasebo etkisinin tesadüfi olmasıdır. Grip gibi belirli bir süre içerisinde kendi kendine geçebilen hastalıklar söz konusuysa, plasebolar hastalığın geçmek üzere olduğu evrede etki etmiş gibi görünebilir.

Bununla birlikte aralıklarla tekrarlayan yani etkileri bir süre görülüp kaybolan hastalıklarda da böyle bir tesadüf söz konusu olabilir. Hastanın aldığı plasebo sebebiyle etkiler hafiflemiş gibi görünebilir.

Fonksiyonel Tıp Nedir? Detaylı Bilgi Almak İçin Buraya Tıklayınız

Bir diğer teori ise plasebo alan hastanın hayatında değişiklikler yapmasıdır. Bu teoriye göre ilaç almaya başlayan hastalar daha iyi beslenmeye, hareket etmeye, sigara ve alkol gibi kötü alışkanlıklarını bırakmaya başlamaktadırlar. Bu sebeple de hastalığın ortaya çıkardığı etkiler azaltmakta, hastalık tedavi edilmektedir.

Plasebo, hastalığın getirdiği acıya olan bakış açımızı ve onu algılama biçimimizi de değiştirebilir. Plasebo olduğu bilinen bir ilaç ya da uygulama sonrasında, daha evvel keskin bir biçimde hissedilen ve bıçak batması olarak tanımlanan ağrı, sonrasında kaşıntı ya da gıdıklanma olarak algılanabilir.

Plasebo alımı sonrasında hasta, ilaç aldığını düşünerek daha iyi olmayı bekler. Bu beklenti sebebiyle beyin ilaç almış gibi davranabilir. Bu süreçte adrenalin ya da endorfin gibi ağrı kesici ve stres seviyesini düşürücü kimyasallar salgılayabilir. Bu da hastalarda iyileşme yönünde bir algı yaratır.

Beyin sandığımızdan daha akıllı ve karmaşık bir organdır. Daha önce uygulanan tedavileri ve alınan ilaçların etkisini hatırlamakta, hayal ettiği durumlara gerçekmiş gibi tepki vermektedir. Filmlerde ve dizilerde izlediğimiz karakterlerin başına gelen şeyleri hissetmek buna örnektir. Hasta plasebo aldığında hem daha önce uygulanan tedavileri ve aldığı ilaçları hatırlar, hem de iyileşmiş gibi davranabilir. [4*]

Plasebo Etkisi Örnekleri

Kanser tedavisi gören ve bu sebeple yorgunluk çeken hastalardan bir kısmına plasebolar verildi. Bu hastalar plasebo olmadan tedavi gören hastalara göre daha iyi bir durumda olduklarını söylediler.

Depresyon gibi ciddi bir psikolojik rahatsızlıkta dahi plasebo kullanıldığında olumlu sonuçlar alındı. Hastalara plasebo olduğu bilinen bir enjeksiyon yapıldı. PET taraması yapılan hastaların beyinlerindeki duygu ve stres ile ilgili bölümlerin aktif olarak çalıştığı tespit edildi. Bununla birlikte hastalar kendilerini daha iyi hissettiklerini ifade ettiler.

Depresyon İçin Doğal Tedavi Yöntemlerini Öğrenmek İstiyorsanız Buraya Tıklayınız

Migren tedavisi gören hastalarda yapılan bir başka uygulamada ise hastalara plasebo olduğunu bildikleri ilaçlar verildi. Üç gruba ayrılan hastaların bir kısmına gerçek bir ilaç, bir kısmına plasebo olduğunu bildikleri bir ilaç verilirken son gruba hiçbir tedavi uygulanmadı. Migren atakları sırasında plasebo etkili olduğunu bildikleri ilaçları alan hastalar durumlarının iyiye gittiğini belirttiler. Bu durum, beynin ilaç alma hareketine tepki vermesi olarak görüldü.

Plasebo Etkisi Gerçek mi?

Plasebo etkisi, hastaların kendilerini daha iyi ya da kötü hissettikleri göz önünde bulundurulduğunda gerçek olarak algılanabilir. Fakat etken bir maddenin olmadığını, hastalığın tedavi edilmesi yönünde bir çaba harcanmadığını düşünürsek gerçek bir tedavi değildir.

Plasebo etkisi üzerinde yapılan çalışmalar devam etmektedir. Zihin ve vücut arasındaki köprünün nasıl kurulduğu, bu bağlantının insan vücudunda neleri değiştirdiği, zihnin hangi şemaları ya da kuralları takip ettiği henüz tam olarak bilinmemektedir. Plasebo ile ilgili çok fazla soru yanıtlanmayı beklemektedir.

İlaç kullananların yaşadığı sendrom niteliği taşıyan plasebo etkisini sizler için detaylı araştırdık. Psikolojik sorunlar arasında giren plasebo etkisi, kendini hasta hisseden birinin kullandığı ilacın iyi geleceğine kendisini inandırarak içmesi durumuna denir. Ancak bu durum ciddi ruhsal ve fizyolojik hastalıkların doğmasına neden olur. Peki Plasebo etkisi nedir ve belirtileri nelerdir?

Toplumun yüzde 70'inde görülen plasebo etkisi günümüzde yaşanan pandemi süreciyle giderek arttı. Covid virüsünün neden olduğu gribal enfeksiyonun yol açtığı pandemi ile beraber insanlar ilaç kullanarak virüsten korunacaklarına inanmaya başladı. Ancak bu durum psikolojik bir etkidir. Yüzyıllardır kişi bir uzman tavsiye etmezse bile bilinen herhangi bir ilacın yaşanılan sağlık durumuna iyi gelmesini düşünülmesi psikolojik bir sorundur. Plasebo etkisi denilen bu sendrom, ilacın etkisi olmamasına rağmen varmış gibi hissettirir. Kişi beyinsel olarak ilacın hastalığı bitirdiğine inanıp rahatlar. Bu sendromla ilgili ilk kez yılında 56 öğrenciden oluşan bir grup üzerinde deney yapıldı. Yapılan deneyde ağrı kesici etkisi olduğu söylenen bir krem öğrencilerin ellerine sürüldü. Daha sonra sert bir cisimle ellere vuruldu. Ancak ağrı kesici kremin etkisini güçlü olduğunu hissedenler cismin neden olduğu ağrıyı hissetmediğini söyledi. Deney sonrası bazı uzmanlar hastaları için bu durumu kullandı. Herhangi bir ağrısı olmadığı halde ısrarla hasta olduğunu söyleyen kişiler için uzmanlar genellikle etkisi düşük ilaçlar vererek hastalarının psikolojik olarak rahatlamalarını sağlar. Bunun yanı sıra kişi de yaşadığı sağlık sorununda birinin önerdiği herhangi bir ilaç ya da doğal hazırlanan ilacın hastalığına şifa olduğunu düşünerek kullanılır. Bu da kısa süreliğine olsa yaşadığı ağrıları hafifletir. 

kullanılan ilacın kesinlikle işe yaracağına inanmaya plasebo etkisi denir

PLASEBO ETKİSİ NEDİR? PLASEBO ETKİSİNİ KİMLER YAŞAR?

Kısaca anlatılırsa plasebo ağrının etkisi azaltılmak için uygulanan psikolojik bir olgudur. Kişinin yaşadığı hastalığın semptomları hafifletilir. Etki kısa sürelidir. Bu etki ciddi hastalığı olanlardan ziyade sürekli kendini hasta hisseden ancak fizyolojik olarak bir hastalığı olmayan kişilere uygulanır. Tedavi yöntemi değildir. Geçiştirme ya da etkiyi azaltma olarak görülen plasebo psikoloji de sendrom grubunda yer alır. Hasta beynindeki uyarıcı sayesinde iyi olduğunu hisseder. Acı eşiği yükseltir. Plasebo etkisi aynı zamanda bir öğrenme becerisidir.

"Bu ilaç ağrıma iyi gelir"

"Trafik ışıklarını değiştirmek için kullanılan düğme"

"Kahve ya da çay içersem uykum kaçar" 

"Asitli içecekler mideyi ağrıtır"

"Yağmur sesi dinlenmeye iyi gelir"

"Asansörlerde bulunan kapama açma düğmesinin içe yarayacağını düşünme" 

Bu tarz uyaranlara da plasebo etkisi denir. Yani sonradan öğrenilen ve işe yaradığına yüzde yüz emin olunan durumlar plasebo etkisi içinde ele alınır. 

toplumun geneli plasebo etkisini yaşar

PLASEBO ETKİSİ HANGİ DURUMLARDA KULLANILIR VE NELERE YOL AÇABİLİR?

Ciddi bir hastalığı olmayan kişilere uygulandığında herhangi bir sorun teşkil etmez. Ancak bazı insanlar uzmanlara danışmadan kendi kendine fark etmeden plasebo etkisini uygular. Bu da yaşadıkları hastalığın ciddiyetini tetikleyebilir. Örneğin sürekli başı ağrıyan bir insanın herhangi birinin önerisiyle kullandığı ilacın başının ağrısını geçirdiğine inanır. Fakat sürekli olarak baş ağrısı tekrarlanır. Bu da altta yatan ciddi bir hastalığın olduğuna işaret eder. Geç tedavi sonucu olumsuz durumlara doğurabilir. Bu yüzden bu tarz uygulamalardan önce mutlaka bir uzmana danışılması gerekir. Bunun tam tersi de yaşanabilir. Depresyonda olduğunu hisseden biri kendisine yağmur sesinin iyi geldiğini düşünerek bu sesle rahatlar. 

İLİŞKİLİ HABER