Isim Fiil Zarf Fiil Sıfat Fiil
kaynağı değiştir]
Ana madde: İsim-fiil
- Ek-fiillerle karıştırılmamalıdır.
Kök veya gövdelerine -ma, -ış ve -mak eklerinin (veya ses uyumlarına göre düzenlenmiş hallerinin) getirilmesiyle yapılan ve cümledeisim görevinde kullanılan sözcüklerdir:
- Kardeşim okumayı öğrendi.
- Bu bakışından hoşlanmadım.
- Ülküm: Yükselmek, ileri gitmektir. - Andımız
İsim-fiil eki -iş ile işteşlik eki -iş karıştırılmamalıdır. İsim-fiiller isim görevinde kullanılırken işteşlik eki fiilden fiil üretir:
- Ayrılmadan önceki son bakışı hepimizi derinden etkiledi. (isim-fiil, isim görevinde)
- Işıklı bir ağaç gibi bakışıyor gözlerin. - İlhan İrem, Sevecen (bakmak fiilinden türetilmiş fiil)
İsim-fiil eki olan -me ile olumsuzluk eki olan -me birbirine karıştırılmamalıdır:
- Sevgi sabahları koşmayı sever. (isim-fiil)
- Koridorlarda koşmayın! (-ma olumsuzluk ekidir. Sözcük fiil hâlindedir.)
Ancak olumsuzluk ekinin ardından isim-fiil eki gelebilir:
- Yarın sizinle gelmemeyi tercih ederim. (ilk -me olumsuzluk eki, ikincisi isim-fiil eki)
İsim-fiiller fiilimsi olmaktan çıkıp kalıcı birer isim halini alabilir:
- Ocağın yanındaki çakmağı kullanabilirsin. (İsim olmuştur. Fiilimsi sayılmaz.)
- Yazları her akşam dondurma yeriz. (İsim olmuştur. Fiilimsi sayılmaz.)
Sıfat-fiil[değiştir kaynağı değiştir]
Ana madde: Zarf-fiil
Fiil kök ve gövdelerine getirilen eklerle geçici zarf oluşturan yapılara zarf fiil denir.[4] Çekim eki almazlar.[2] Fiillere -esiye, -ip, -meden, -ince, -ken, -eli, -dikçe, -erek, -r -mez, -diğinde, -e -e, -meksizin, -cesine eklerinin getirilmesiyle türemişlerdir.
- Önce eve uğrayıp, daha sonra bize gelecekmiş.
- Ancak çok çalışarak başarılı olabilirsin.
- Yemeğimi bitirir bitirmez gelirim.
- Gidiyordum, gurbeti gönlümde duya duya
- Ulukışla yolundan Orta Anadolu'ya - Faruk Nafiz Çamlıbel