Telmih yani hatırlatma, söz arasında herkesin bildiği, geçmiş dönemlerde yaşanmış bir hadiseyi ya da insanı işaret etmek ya da anımsatmaktır. Hatırlatılmış olan kişi ya da olay hakkında uzun uzun açıklamalarda bulunulmaz, kısaca üzerinde durulur. Aşağıdaki örneğe bakılabilir:
Mâsiva nakşına iplik kadar olma mâ’il
Ehl-i tecrîdi yolından alı kor bir iğne
Bu beyitte İsa Peygamberin iğnesine gönderme yapılmıştır. Hz. İsa göğe yükseldiği zaman, üstünde dünyaya ait eşya olduğundan dördünce kattan daha yukarıya çıkmasına müsaade edilmemiş ve geri gönderilmiştir. Hz. İsa'nın üzerinde iğne vardı.
1- "Şuh Şirin'ler yüzünden dağ delen Ferhat'lar
Aslıhan'lardan yanan Âşık Kerem'ler görmüşüz."
2- "Sultan Süleyman'a kalmayan dünya
Bu dağlar yerinden ayrılır bir gün."
3- "Ekmek Leylâ oldu dostlarım / Mecnûn oldum peşi sıra giderim."
4- "Vahdetün şarabından / Bir cur'a nûş edeyin
Enel-Hak çağıruban / Dâra gireyin Mevlâ"
5- "Sabâ Mesîh- dem olub bahârdan bu gece
Hıtâ'ya benzedi gülşen nigârdan bu gece
6-Gökyüzünde İsa ile
Tur Dağı’nda Musa ile
Elindeki asa ile
Çağırayım Mevla’m seni
7-Gönlünü Şirin'in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmaya çoban çeşmesi
8-Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid'i
Bedr'in aslanları ancak bu kadar şanlı idi. (Mehmet Akif Ersoy)
9-Beni bende demen bende değilem
Bir ben vardır bende benden içerü
Süleyman kuş dili bilür dediler
Süleyman var Süleyman'dan içerü
(Yunus Emre)
Paylaş:
Genel Kültür
Herkesçe Bilinen Bir Şeyi Hatırlatma Sanatı: Telmih Nedir?
Telmih, çağrışıma dayanan bir edebi sanattır. Halk edebiyatında ve Divan edebiyatında sıklıkla kullanılan bu edebi sanat, günümüzde de halen kullanılmaktadır. Bilinen bir olay, kişi, herhangi bir kıssa, atasözü, nükte ve fıkrayı anlatma işi olarak da kabul edilir. Telmih sanatında anlatılan duygu ile işaret edilen şey arasında gizli bir benzetme söz konusu olabilir.
Bu içeriğimizde telmih hakkında merak edilen bilgilere ulaşabilirsiniz.
Yorumlar ve Emojiler Aşağıda
Sözlük anlamı "imalı söyleme, açıkça söylememe"dir. Bilinen bir olayı, tanınmış bir kişiyi hatırlatma, çağrıştırma sanatına telmih (anımsatma) denir. Halk ve Divan edebiyatında çok fazla başvurulan bir sanattır. Telmih sanatının başlıca özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
Telmih (Anımsatma) Sanatına Örnekler
Örnek 1
Gökyüzünde İsa ile
Tur Dağında Musa ile
Elindeki asa ile
Çağırayım Mevlam seni
(Yunus Emre)
Açıklama: Yukarıdaki dörtlüğün ilk dizesinde Hz İsa'nın Allah tarafından gökyüzüne yükseltilmesine, ikinci dizede Hz. Musa'nın Tur Dağı'nda Allah ile gerçekleşen mucizevi durumuna, üçüncü dizede Hz. Musa'nın yere attığında büyük bir yılana dönüşen mucizevî asasından bahsedilmektedir. Dörtlükte bu üç unsur etrafında oluşan bir telmih sanatı söz konusudur.
Örnek 2
Gönlünü Şirin'in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmaya çoban çeşmesi
(Faruk Nafiz Çamlıbel)
Açıklama: Yukarıdaki dörtlükte Ferhat ile Şirin hikâyesine telmih yapılmıştır. Ferhat ile Şirin meselesi konusu aşk olan bir Türk halk öyküsüdür. Edebiyatta zorluklar söz konusu olduğunda bu hikâye anımsatılır. Hikâyede Ferhat'ın Şirin'e ulaşması için koskoca bir dağı delmesi gerekir. Şair, çoban çeşmesinin aşkla şevkle akmasını Ferhat'ın Şirin'e ulaşması için dağı delmeye çalışmasına benzetmiştir. Böylece telmih (hatırlatma) sanatı ortaya çıkmıştır.
Örnek 3
Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid'i
Bedr'in aslanları ancak bu kadar şanlı idi.
(Mehmet Akif Ersoy)
Açıklama: Şair, bu şiirde Çanakkale'de çarpışan Türk savaş güçlerini peygamberimizin Bedir Savaşı'ndaki ordusuna benzetmiştir. Bedir Savaşı'nda bir avuç Müslüman binlerce müşriki yenip savaşı kazanır. Çanakkale Savaşı'nda da aynı durum söz konusudur. Elinde doğru dürüst bir silah olmayan Türk askeri bütün dünyaya karşı savaşı inanılmaz bir şekilde kazanır.
Örnek 4
Mende Mecnûn'dan füzûn âşıklık isti'dâdı var
Âşık-i sâdık menem Mecnûn'un ancak adı var
(Fuzuli)
Füzûn: fazla
İsti'dâd: kabiliyet, yatkınlık
Âşık-i sâdık: gerçek âşık
Açıklama: Bu beyitte Leyla ile Mecnun hikâyesine telmih yapılmıştır. Leyla ile Mecnun'un bütün âşıklara emsal olan o müthiş aşkından, Mecnun'un Leyla'yı bulmak için yıllarca çöllerde dolaşmasına, delirmesine anımsatmada bulunulmuştur. O müthiş âşk aslında benim âşkım kadar olamaz. Ben ondan daha büyük bir aşk yaşamaktayım, demektedir.
Örnek 5
Seyretti hava üzre denir taht-ı Süleyman
O saltanatın yeller eser şimdi yerinde.
(Ziya Paşa)
Açıklama: Hz. Süleyman çok büyük bir servet sahibiydi. O, en zengin peygamber ve kişi olarak bilinir. Kurda, kuşa, suya neredeyse her şeye hükmedebiliyordu. Şair, burada Süleyman peygamberin mal varlığı, gücü ve saltanatının dahi geçici olduğuna atıfta bulunarak dünyanın geçiciliğine sözü getirmek istemiştir. Yani telmih sanatı ile düşüncesini güçlendirmiştir.
Örnek 6
Beni bende demen bende değilem
Bir ben vardır bende benden içerü
Süleyman kuş dili bilür dediler
Süleyman var Süleyman'dan içerü
(Yunus Emre)
Açıklama: Bu şiirde de Hz. Süleyman'ın kuş dilini bilmesine telmih yapılmıştır. Hz. Süleyman'ın bir mucizesi de diğer yaratıkların dilini bilmesi ve onlarla konuşması ve onları emri altında çalıştırabilmesiydi.
Örnek 7
Ey dost senin yoluna
Canım vereyim Mevla
Aşkını komayayın
Od'a gireyim Mevla
Od: ateş
Açıklama: Hz İbrahim'in ateşe atılması hadisesine telmih yapılmıştır. Hz. İbrahim, bir tapınakta yer alan putları kırdığı için Nemrut tarafından ateşe atılır. Allah'ın emriyle ateş, bir anda sönüp o yer gül bahçesine döner. Hz. İbrahim de o gül bahçesinden gülleri toplayarak çıkar.
Örnek 8
Şuh Şirin'ler yüzünden dağ delen Ferhat'lar,
Aslıhan'lardan yanan Âşık Kerem'ler görmüşüz
Açıklama: Telmih (hatırlatma) sanatında sık sık halk hikâyelerine başvurulur. Bu dizelerde Ferhat ile Şirin, Kerem ile Aslı hikâyelerine telmihte bulunulmuştur. Ferhat'ın Şirin'e ulaşmak için dağı delmeye çalışması meselenin özüdür. Kerem, Ermeni keşişin kızı olan Aslı'ya âşık olur. Babası onun Kerem ile evlenmesine izin vermez. Kerem, Aslı'ya çeşitli zorluklar neticesinde ulaşır. Kerem'in evlendiği gün Kerem de Aslı da yanıp kül olurlar ve ölürler.
Örnek 9
Dövdükçe tavlanan demir er geç kılıçlaşır
Her kın filizlenip, Ali'den Zülfikar açar
(Abdullah Ö. Hacıtahiroğlu)
Açıklama: Dizelerde Hz. Ali'nin İslam tarihindeki kahramanlıkları ve meşhur kılıcı "Zülfikar"a atıfta bulunulmuştur. Hz. Ali'nin Zülfikar ismindeki kılıcı bütün kılıçlardan farklı olarak çift başlı bir kılıç olarak bilinir.
Örnek 10
Serp onlara ambardan bir avuç arpa
Kuşlarım geliyor kanat çırpa çırpa
Değil mi ki yollar kilitli ve sapa,
Oku, güzel Yusuf'u öven Mezamir
(Ahmet Muhip Dıranas)
Açıklama: Dörtlükte Hz. Yusuf peygamberin Mısır'a padişah olması ile güzelliğine atıfta bulunulmuştur. Hz. Yusuf'un eşsiz güzelliği, Mısır'a aziz olması, kardeşleriyle yaşadığı hadiseler telmih (hatırlatma) sanatında sürekli karşımıza çıkar.
Örnek 11
Hırçın yel, uslu dal kapışırlar yalın kılıç
Rüstem bitirse bir savaş, İsfendiyar açar
Açıklama: Dizelerde tarihi şahsiyetlere yönelik güçlü bir telmih (hatırlatma) söz konusudur. İran'ın güçte emsalsiz pehlivanı olan Zaloğlu Rüstem ile yine ondan aşağı olmayan İsfendiyar'ın kahramanlıklarına atıfta bulunulmuştur.
Örnek 12
Kardeşini öldürüyor Kabil,
İçimde bir yalnızlık duygusu,
Ölüm kadar uzun yaz uykusu,
Sıkıntı ile geçilen sahil.
(Orhan Veli)
Açıklama: Orhan Veli, bu dizelerde Habil'in kardeşi olan Kabil'i öldürmesine çağrışımda bulunmuştur. Şair, insanlık tarihinin en önemli ve eski bir hadisesi olan bu olayla düşüncelerini geliştirmeye çalışmıştır. Böylece telmih (hatırlatma) sanatı ortaya çıkmıştır.
Ayrıca bakınız
Teşbih (Benzetme)
İstiare (Eğretileme)
Teşhis (Kişileştirme)
İntak (Konuşturma)
Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması)
Kinaye
Tevriye
Cinas
Tariz
Tenasüp (Uygunluk)
Tezat
Mübalağa (Abartma)
Hüsnütalil (Güzel Nedene Bağlama)
Tecahül-i Arif
İstifham (Soru Sorma)
Tekrir
Aliterasyon
Asonans
Leffüneşr
Tedric (Dereceleme)
Terdit (Şaşırtma)
İrsalimesel
Nida (Seslenme)
Akis (Yansıma)
Rücu (Geri Dönüş)
Kat' (Kesme)
İştikak
Lebdeğmez (Dudak Değmez)
Akrostiş
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası