Gözlem Türleri
Araştırılmak istenen inceleme elemanı ya da birimini oluşturan nesne, olay ya da durum gibi canlı veya cansız varlıkların, araştırma amacına uygun bir biçimde sistematik olarak izlenmesi ve bu yolla ulaşılmak istenen verilerin elde edilmesi işlemidir. Gözlem bu yapısıyla, araştırma yöntemleri içinde kullanılan bir “veri toplama tekniği”dir. Gerek “deneysel/klinik araştırmalar”, gerek “saha araştırmaları” kapsamında kullanım imkânı bulur. Her iki araştırma türünün kapsadığı farklı araştırma yöntemleri vasıtasıyla, araştırmanın amaç ve yapısına göre farklı şekillerde tasarlanabilir, uygulanabilir. Özellikle sosyal, sağlık ve doğa bilimlerinde sıkça tercih edilen bir tekniktir. Gözlem tekniği, yapısı gereği elde edilen verinin yüksek açıklayıcılık içermesine imkân tanır. Zira araştırılmak istenen konuya ilişkin istenen düzeyde ayrıntılı bilginin elde edilmesini mümkün kılar.&#;
Teknik kapsamında veri elde edilme sürecinde yer alıp veriyi toplayan tarafa “gözlemci”, veri kaynağına / veri temin eden elemana “gözlenen / gözlem elemanı-birimi”, uygulanan izleme sistematiklerine de “gözlem teknikleri” adı verilir.&#;
Gözlem tekniği; veri toplama alanına, türüne, araçlarına, veri/izleme ve gözlemci buluşmasına, gözlemci konumuna ve gözlem zamanlamasına göre alt başlıklarda toplanır ve incelenir.
Haluk Zülfikar
Kaynakça
Baker, Lynda. “Observation: A Complex Research Method”. Library Trends 55, Sayı: 1 (): – doi/lib&#;
Kazan, Halim. “Bilimsel Araştırma Teknikleri Ders Notu.” İstanbul Üniversitesi AUZEF, funduszeue.info
Mays, Nicholas ve Catherine Pope. “Qualitative Research: Observational Methods in Health Care Settings”. BMJ , Sayı: ():
Dr. Evrim ÜSTÜNLÜOĞLU (*)
Gözlem, günlük yaşama katılma, ayak uydurma sürecidir.Günlük yaşam içinde ilgimizi çeken konulara göre elemeler yapar, seçer, gözlemlerde bulunuruz. Bir oyun grubuna katılmak isteyen çocuğun oyuna katılmadan önce oyunu bir süre gözlemesi, kuralları çıkarmaya çalışması ve oyuna katılıp katılmayacağına karar vermesi gözlemin bir parçasıdır.
Sınıf ortamında da günlük yaşamda olduğu gibi hem öğretmen hem de öğrenci tarafından yapılan gözlemler yer alır.Sınıf içinde ya da dışında yapılan gözlemlerin amacı var olan şartlara ayak uydurmaktır. Günlük yaşamda yaptığımız gözlemler informal gözlem; performansın değerlendirilebileceği çok yönlü, amaçlı, dinamik eylemsüreçleri ise formal düzeyde gözlemler olarak adlandırılır. Bu çok yönlü süreç içinde kimin kimi, nerede, hangi kurallar çerçevesinde, hangi gözlem aracıyla gözleyeceği ve hedeflenen amacın ne olması gerektiği gibi pek çok unsur vardır.
Sınıf içinde gözlem yapmanın kuşkusuz çeşitli amaçları olabilir.Özellikle öğretmen merkezli, öğretmene yönelik gözlem yapmanın hedefi 2 amaç altında toplanabilir:
funduszeue.infoğerlendirmek
2. Yardımcı olmak
Değerlendirmek ve yardımcı olmak amacıyla çoğunlukla hizmet öncesinde öğrenci öğretmenler ya da öğretmenliğin ilk yıllarında stajyer öğretmenler için uygulanan bu gözlem türlerinin faydaları kadar sakıncaları da funduszeue.info öğretmen tarafından yardım amacıyla hazırlanan öğretim reçeteleri stajyer öğretmende keşfetme yollarınızedeleyebileceği gibi, değerlendirilmek amacıyla gözlenen öğretmende de kırgınlık hissi ve öğrenilmiş çaresizlik yaşatabilir.
Süpervizyon(denetleme) ve gözlemle ilgili pek çok çalışma, gözlem ve süpervizyonun ana amacının deneyimli öğretmenin daha az deneyimli ya da yeni öğretmenleri değerlendirmek ve açık gördükleri noktalarda onlara yardımcı olduklarını vurgulamaktadır.Gözlemi yapan öğretmen ne kadar işbirlikli, yaratıcı bir yöntem kullanırsa kullansın bu uygulamanın temelinde her zaman yardımcı olmak ve değerlendirmek mantığı yatmıştır. Kuşkusuz deneyimli, uzman bir öğretmenin daha az deneyimli bir öğretmene yardımcı olmasından daha doğal bir şey olamaz; ancak günlük yaşamda sıklıkla küçük bir çocuğun anne ve babasına Benim yapmama izin verin, Bana nasıl yapılacağını söylemeyin ben kendim öğrenmek istiyorum dediğini de duymuşsunuzdur. Yani yaparak ve yaşayarak öğrenmek, kendi kendilerine keşfederek, kendi yapmalarına izin verilerek. Kendimizi ya da başkalarının öğretimini izleyerek gözlemek, fark etmek, öğretimin bilincine varmak başkaları tarafından ne yapmamız gerektiğinin söylenmesinden oldukça farklı bir yöntemdir. Keşfetme amaçlı gözlem bir süreçken, değerlendirme ya da yardımcı olmak amacıyla gözlem bir üründür(1).
Bu makale; süpervizyon ya da gözlemi her zaman kullanıldıkları boyutun dışında yani değerlendirme ya da yardımcı olmak değil; hem gözleyen hem de gözlenen öğretmenlerin kendilerini ve öğretim yollarını keşfedebilmek için farklı bakma yollarını nasıl paylaşabileceklerini vurgulamaktadır.
Keşfetmek kadar yüzleşmenin de yaşandığı bir süreç olan öğretmenin öğretmeni gözlemesinin başlıca amaçları:
a. Öğretimin etkililiğini artırmak,
b.Öğretmenlerin bir takım hâlinde çalışmalarını sağlamak,
c. Öğretim performanslarını değerlendirmeleri için bir ortam yaratmak
d. Dayanışma analizine girmelerini teşvik etmektir(2).
Kuşkusuz öğretmenlerin zaman çizelgelerinin uyumlu olmaması, kendilerinin bir başka öğretmen tarafından gözlenmelerinin huzursuzluk yaratması ya da bu gözlem türüne inanmamaları gibi noktalar bu gözlem türünün olumsuz yönlerini oluştursa da takım ruhuna dayalı bir kültür yaratmak, farklı öğretim stillerinin farklı öğretim ortamlarına taşınması, öğretmen çiftler arasında iş birliği yaratması gibi pek çok olumlu yönleri de vardır.Kısaca, bu gözlem yolu öğretimle ilgili bilgi toplama olarak da kabul edilip uygulanabilir.
Doğrudan gözlem -öğretmenin öğretmeni gözleme süreci- 3 aşamada yapılandırılabilir:
1-Gözlem öncesi hazırlıklar
2-Gözlem süreci
3-Gözlem sonrası
1. GözlemÖncesi Hazırlıklar
Gözlem öncesinde yapılacak çalışmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
-İki öğretmen arasında yapılacak ziyaretlerin zaman programı belirlenmelidir (hangi sınıf?, ne zaman?)
-İki öğretmen arasında gözlem için belli bir odak noktası belirlenmelidir.Gözlem seçici olmalıdır. Gözlemin belli bir amacının olması, o gözleme belli bir bakış açısı, belli bir sorun yükler. Çünkü gözlem, gözlem yapmak için değil, belli bir amaç doğrultusunda yapılmalıdıfunduszeue.info yapılan araştırmalar, öğretmenlerin odak noktası olarak daha çok dersin organizasyonu, zamanı ayarlama, öğrencinin derse katılımı, öğrencinin görev ve sorumlulukları üstlenmesi, soru-yanıt süreçleri, çiftli gruplarda öğrenci performansı, sınıf etkileşimi: öğretmen-öğrenci, öğrenci-öğrenci, yeni uygulananöğretim teknikleri, grup çalışmaları gibi konularda gözlenmek ve gözlem yapmak istediklerini açığa çıkarmıştır.
-Hangi gözlem araçlarının kullanılacağı konusunda fikir birliği sağlanmalıdır. Gözlem araçları gözlemin sistematik yapılandırılması açısından çok önemlidir. Bu araçlar, gözlem analizinin yapılması, gözden geçirilmesi ve gerekli dönütün verilmesi açısından gereklidir. Hangi gözlem aracının daha iyi olduğu sorusu yanlış bir funduszeue.infoılan araçlar problemin doğasına, belirlenen hedefler ve gözlemciye göre değişebilir.
Gözlem süresince kullanılabilecek veri toplama araçlarıyla ilgili kısa açıklamalar aşağıda verilmiştir:
Kategori Sistemleri:İşaretler, çek etme, derecelendirme skalaları şeklinde olabilir. Bunlar kapalı sistemler olup önceden belirlenmiş noktalar(soru şekilleri, kime ne kadar sıklıkla sorulduğu gibi) üzerine odaklanılır.Sınıf içinde bireysel farklılıkları göz önüne almaksızın sınıf içi süreçlerle ilgili veri toplamada kullanılır.
Betimsel Sistemler: Yapılanmış betimsel analiz sistemlerini kapsar.Açık bir sistemdir.Önceden belirlenmiş kategorilerle birlikte olayların kapsamlı bir açıklamasını da içerir. Video ya da kayıt araçları bu sistem de kullanılabilir. Amaç, gözlenen olayın detaylı bir tanımını yapmaktır.
Teknolojik Kayıtlar:Resimler, teyp ya da video gibi araçlar materyal toplamak için kullanılır. Açık sistem olup gözlemler seçkisiz kaydedilir. Amaç, gözlem sonrasında gözlem amacına uygun olarak kareleri dondurarak öğretmen çiftlerin söz konusu olaylar üzerinde yorum yapmalarıdır. Kayıtlar sayesinde veriler defalarca dinlenebilir, seyredilebilir, parçalara ayırarak her seferinde daha farklı bir olaya odaklanılabilir. Olaylara daha farklı bakmanın yolları öğrenilebilir. Başkalarının gözlüklerini takarak bakmak ve her seferindedaha farklı şeyler yakalamak bu süreçle kazanılabilir. Bu bakış açısıyla gözlem ve analizlerde her şey ters yüz edilerek ya da dışına ve içine çıkarılarak farklı noktalar yakalanabilir (3).
2. GözlemSüreci
Gözlem sürecinde dikkat edilmesi gerekli olan noktalar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
-Belirlenen amaç doğrultusunda gözlem yapılmalıdır.
-Resmin bütünü gözlenmelidir.Öğretim ortamını mı yoksa öğretmeni mi gözlemeli?: Öğretmeni gözlemek söz konusu olduğunda, öğretmenin bireysel özellikleri üzerinde odaklanmak hiç de zor değfunduszeue.info bir performansın kalitesi bireysel özelliklerin dışında pek çok unsura bağlıdıfunduszeue.info öğretmeni gözlemek, öğrencinin ya da kullanılan öğretim materyalini dışlamak, resmi bütün görmemizi engeller. Gözlem, öğretmen-öğrenci ilişkisi, öğretme-öğrenme süreçlerine dayalı olmalıdır.
-Gözlemci sadece gözlemci kimliği ile sınıfta bulunmalı hiçbir etkinliğe katılmamalıdır.Gözlemcinin sınıf ortamında bulunması atmosferi etkileyebilir.Gözlemci gibi öğretmen ve öğrenciler de belli önyargılar, beklentiler içinde olabilir ve bu durum öğretim ortamının doğallığını zedeleyebilir.Gözlem öncesi ve sonrası sınıf içinde öğrencilerle düzenlenecek kısa toplantılar ya da öğrencilerin konuyla ilgili olarak bilgilendirilmeleri etkilenmeyi en aza indirgeyebilir.
-Gözlenen etkinlikler gruplanmalıdır:Veri toplanırken etkinliklerin gruplanması gözlem sonrasındaki yorumlara daha sistematik bir yaklaşım sağlayabilir. Örneğin derste eşanlamlı kelimeler çalışılıyorsa bununla ilgili kısa bir şema oluşturulabilir:sorular, kimin sorduğu, nerede oturduğu, cinsiyet, nasıl soru sorulduğu, derse katılım gibi. Veri toplarken gözlemcinin, sınıf-içi etkinlikleri iyi görebilmesi amacıyla kategoriler(soru çeşitleri, öğretmen öğrenci etkileşimi, vb) geliştirmesi uygun funduszeue.inforiler çözümlendikten sonra veri çözemlemesi yapılır.
3.GözlemSonrası
Gözlem sonrası 2 öğretmen için uygun ve en kısa zamanda gerçekleştirilmesi gereken görüşmelerde aşağıda belirtilen noktalar önemli olabilir.
VerilerinYorumlanması: Gözlem sonrası görüşmelerde gözlemcinin denetleyici, değerlendirici bir kimliği takınmaması son derece önemlidir. Bu görüşmelerin başlıca amacı öğretmen çiftlerin öğretim süreçlerini birlikte keşfetmeleri ve farklı noktaları bulmalarıdır. Bu nedenle, verilerin yorumlanmasında gözlemcinin öncelikle ön yargılarından uzaklaşması gerekir.Örneğin, gözlenen öğretmenin, sınıf içinde sıklıkla gülümsemesi gözleyen öğretmen tarafından şımarıklık, etkileşim içine girme çabaları ya da sempatiklik olarak yorumlanabilir. Kuşkusuz, inanç ve algılarımız gözlemi yorumlama biçimimizi etkiler. Ancak bu etki, gülmenin sınıf içinde hangi olay zincirleri içinde tekrar ettiğini ya da sebepleri tartışıldığı durumlarda en aza funduszeue.info ilgili tüm negatif ve pozitif yorumlar üzerine düşünülebilir. Çoklu yorumların bir başka amacı ise olayların ve olguların birden fazla oluş sebeplerinin olabileceğini öğretmen çiftlere hissettirmektir. Verileri yorumlama aşamasında yargılardan bütünüyle kaçınılması gereklidir; çünkü bu, araştırmayı, keşfetmeyi engeller. Bu gözlem türünde amaç, ne olması gerektiği, yapılan hatalar değil; öğretmenin sınıf içinde ne yaptığı, yapılan eylemin özellikleri, bu eylemlerin inanç, teori, amaçlara ve verilerin çoklu yorumlarına, gruplamalara ve aralarındaki ilişkilerle nasıl bağlantılı olduğudur(4).
Gözlem sonrası görüşmelerde aşağıda örneği verilen gözlem anketi gözlemci ve öğretmen için faydalı olabilir:
Gözlemci İçin:
1-Hangi sınıfı gözlediniz?
2-Gözlem sürecinde hangi araçları kullandınız?
3-Gözlem öncesi tartışmalarına, gözlem ve gözlem sonrası tartışmalara ne kadar süre harcandı?
4-Gözlem ve gözlem sonrası tartışma arasında ne kadar süre geçmiştir?
5-Arzulanan bilgiyi toplamak kolay mıydı?Yorum?
6-Bu gözlemi tekrar yapsaydınız gözlem aracınızı/kayıt şeklinizi değiştirir miydiniz?Niçin?
7-Gözlem deneyimi nasıl geliştirilebilir?
8-Gözlemlerin ne kadar sıklıkla yapılması sizce uygundur?
Öğretmen İçin:
1-Gözlem sürecinde kendinizi rahatsız hissettiniz mi?
2-Gözlemcinin varlığı sınıf dinamiğini etkiledi mi?
3-Gözlemcinin neyi gözlemlemesini istediniz?
4-Niçin bu seçimi yaptınız?
5-Gözlemci bir daha sizi gözlemleseydi hangi konuyu gözlemesini isterdiniz?
6-Kullanılan aracı değiştirir miydiniz?
7-Toplanan bilgiden nasıl yararlandınız?Yorum?
8-En faydalı bilgi sizce neydi?
9-Ne kadar sıklıkla gözlem yapılmalı?
Daha önce böyle bir deneyiminiz olmuş muydu?Yorum?(5)
SONUÇ
Doğrudan gözlemleri bir güç gösterisinden, ön yargıdan uzaklaştırıp, her iki tarafın da birbirlerini açıkça ifade etmek istedikleri, bilgi ve deneyimlerini paylaştıkları bir sürece dönüştürmek gereklidir. Böylesi bir mantık şemasıyla gerçekleştirilecek gözlem sonrasında öğretmenler, öğretim uygulama repertuarlarını geliştirme fırsatı bulacakları gibi farklı bakma yollarını yani daha önce bilmedikleri ya da farkında olmadıkları, inançlarını keşfettikleri ve daha bilinçli olma yollarını öğrenecektirler. Kısaca öğretmenler öğretimi birlikte keşfedebileceklerdir.
Her şeyden önce bakma yollarını öğrenmek, nasıl bakılacağını öğrenerek nasıl öğretileceğini öğrenmek, zamanla keşfedeceğimiz alternatifleri denemek, öğretimimizi keşfetmeye devam etmemizi sağfunduszeue.info keşfin her zaman çok kolay olmayacağı aynayı kendimize tutmanın zorluklarına da göğüs germenin gerekli olduğu unutulmamalıdır.
(*)Balıkesir Üniversitesi Yabancı DillerBölümü
(1)John funduszeue.infoow. Lets See:Contrasting Conversations About Teaching, TESOLQuarterly, Vol, No:1, March , s.
(2)GingerWeade; Carolyn funduszeue.infoon,OnWhat Can be LearnedBy Observing Teaching, Theory into Practice, Volume XXX, Number.1, Winter , s.
(3)Jach funduszeue.infods; Charles Lockhart, Teacher Development Through PeerObservation, English Teaching Forums, October , s.
(4)Weade a.g.e. s.
(5) Richards a.g.e. s.
Sistemli Gözlem; Bireylerin, belirli davranışlarını doğal yaşamları içinde kasıtlı olarak gözlenmesine sistemli gözlem denir Bireyin belli davranışlarını planlı ve sistemli olarak kontrollü koşullar altında davranışın nedenleri, sebep sonuç ilişkilerini bulmayı amaçlayan gözlem biçimidir. Sistemli gözlemde, bireyin tipik olan her davranışını gözlemek yerine bireylerin veya grubun önceden belirlenmiş davranışlarını gözlemek esastır Bu yolla bir kimsenin bir kaç tipik davranışı hakkında bilgi toplanabildiği gibi bir grup bireyin belirli bir davranışı gösterme derecesi bakımından karşılaştırmaları da yapılabilir. Sistemli gözlem bir bakıma neyin, nerede, nasıl ve ne zaman gözlenebileceğinin önceden planlandığı, amacın belirtildiği ve belli kurallara uyularak denetimli olarak yapılan gözlemlerdir. Sistemli gözlem, sistemsiz gözleme göre daha geçerli ve güvenilir bir bilgi elde etme yoludur. Sistemli gözlem iki şekilde yapılabilir; 1-Bir öğrenci belli bir süre içinde bazı ortamlarda gözlenebilir. 2-Öğrencinin önceden kararlaştırılan bazı davranışları gözlenir. Sistemli gözlem, zaman alıcı ve zahmetli bir inceleme yoludur. Bir kimse hakkında gerçeğe uygun ve güvenilir bilgi edinmek için onu değişik durumlarda gözleme ve gözlenecek özellik için yeterli davranış örnekleri elde etmek gereklidir. Sistemli gözlem ile gerçeğe uygun ve güvenilir bilgi edinmek için bireyi değişik durumlarda gözlemek; gözlenecek özellik için yeterli davranış örnekleri elde etmek gereklidir. Örnek : derste, laboratuvar ., oyun ortamında vs. bilgi toplanır. Bu ortamlarda öğrencinin yapmış olduğu gözlem sonuçları olduğu gibi kaydedilir. Davranış kaydedilirken yorum ve değerlendirme katılmaz. Örnek: Sözgelişi, yabancı dil dersinde silik ve çekingen duran bir öğrenci, beden eğitimi dersinde sınıfın lideri olabilir. Bu nedenle, bireyin çeşitli durumlarda gözlenmesi gerekmektedir. Sistemsiz Gözlem: Bu çeşit gözlem, gelişi güzel, rastlantısal, plansız, denetimsiz gözlem olarak da adlandırılmaktadır. Sistemsiz gözlem, her bireyin diğer bireyleri tanımak için başvurduğu genel bir yoldur Sistemsiz gözlemde, bilgiler neyin, nerede, nasıl, ne zaman gözleneceğine ilişkin bir planın yapılmadığı , amacın saptanmadığı doğal bir ortamda rastlantısal olarak elde edilir. Günlük yaşamımızda, başkaları hakkında kanılarımızı oluşturmada, onları değerlendirmede, sıkça bu gözlem yöntemini kullanırız. Bu yöntem bir birey hakkında etraflı bir bilgi sağlamadığından değerlendirme yapan kişileri yanılgıya düşürebilir Sistemsiz gözlem ile elde edilen bilgiler geçerlik ve güvenirlik açısından pek yüksek değildir. Sistemsiz gözlemde gözlemcinin yargıları söz konusu olmakta ve bireyi gözlerken bireyin birkaç özelliğini tanıyarak genelleme yapmakta ve bireyin bütünü hakkında yargılara varmaktadır. Yargılar kişiden kişiye değişmektedir. Öğretmenler sınıfta sadece olumlu ya da olumsuz davranışları ile dikkat çeken öğrencileri tanırlar. Diğer öğrencileri yeterince gözlemlemezler Örneğin okullarda öğretmenlerin öğrencilerine, öğrencilerin arkadaşlarına ilişkin bilgileri bu tür bir gözlem sonucu elde edilmiş bilgilerdir. Sistemsiz gözlemin temel özelliği, bireyi tanımak için belli bir amacın ve planın önceden saptanmamış olması ve bilgilerin sadece rastlantısal ilişkiler sonucu elde edilmiş olmasıdır. Geliş, güzel gözlem; Bu gözlem türünde neyin, ne zaman, nerede ve nasıl gözlemleneceğine ilişkin bir planlama yoktur. Amacın belirlenmediği doğal bir ortamda bilgilerin elde edildiği gözlem türüdür. Bu türün temel özelliği bireyi tanımada belli bir amaç ve planın önceden yapılandırılmaması, bilgilerin rastlantısal olarak elde edilmesidir. Tamamen tesadüfi olarak yapılan gelişigüzel gözlem sistemli değildir ve yaşamın doğal akışında rastlantısal olarak ortaya çıkan veri, durum ya da olaylara göre yapılır. Örnek: Gelişi güzel gözlemle öğretmenler, daha çok göze batan öğrencileri tanıma eğilimindedirler. Kendini göstermeyen öğrencileri yetersiz tanırlar. Bu durumdaki öğretmenlerden bütün öğrenciler hakkında bilgi istendiğinde, tanımadıkları öğrenciler hakkında genellikle kesin ve doğru olmayan yargılar verirler. Katılımlı gözlem: Katılımlı Gözlem, kişi sayısının az olduğu gruplarda, kısa ya da sık tekrar edilen etkinliklerde, zaman kısıtlamasının olmadığı durumlarda gözlemcinin aktif olarak katıldığı yöntemdir. Bu gözlem türünde gözlemci gözlenen kişi ya da kişiler gibi davranır. Katılımlı gözlem iki özelliği nedeni ile avantajlıdır. Gözlenen kişi ya da grupların gözlemin amacından haberdar olmamaları durumunda ilişkiler ve davranışlar kontrol altına alınmadan ve değiştirilmeden doğal ortamında gözlemlenebilir. Bu gözlem türünde gözlemci duygu ve düşünceleri daha yakından paylaşma fırsatı bulacağı için dışarıda ya da uzakta yapılan gözlemlerden anlaşılamayan bazı davranışlara anlam verebilir ve bu davranışların nedenlerini daha iyi anlayabilir. Örneğin: Anaokulunda yapılan etkinliklere öğretmeninde katılması. Bilim adamları yaptığı deneye kendileri de katılması Katılımsız Gözlem: Katılımsız gözlem de gözlem yapan kişi gözlenen durumun dışında kalarak durumu objektif şekilde gözlemler. Bu gözlem türünde gözlenen bireyin gözlemciyi görme imkanı yoktur. Rehberlik alanında kullanılan cam ile çevrili çalışma odaları bu gözlem türünde kullanılan geleneksel uygulamaları örnek olarak verilebilir. Örnek: Öğretmenin yaptırdığı etkinliklere katılmaması. Doğal Gözlem: Doğal gözlem, gözlenecek kişinin bulunduğu çevrede gerçekleşen gözlemdir. Bu gözlemde gözlemci pasif kalarak gözlem ortamına herhangi bir müdahalede bulunmaz. Doğal ortamda ortaya çıkan durum ya da davranışı betimleyerek kaydetmeye çalışır. Çocukların davranışlarının ve öğretmen- çocuk etkileşiminin en iyi doğal gözlem ile çalışabileceği belirtilmektedir. Örneğin: sınıfta öğrencilerin birbiriyle olan davranışlarını gözlemleme. Doğal Olmayan Gözlem: Gözlenmesi istenen davranış veya durumların ortaya çıkabilmesi için gözlemcinin müdahaleler aracılığı ile koşulları düzenlediği ya da ortamı ayarladığı gözlem türüdür. Bu gözlem türü kişinin sürekli ya da daha önce hiç bulunmadığı ortamlarda gerçekleştirilir. Örnek: Çocuklara fasulye yetiştirilmesini öğretmek. Bunun için gerekli alan oluşturmak ve yetiştirdikleri fasulyeye davranışlarını gözlemlemek
Gözlem
Bilimselgözlem, canlı veya cansız varlıkları[1] herhangi bir bilgiye ulaşmak amacıyla, belirli takip metotları ve kayıt yöntemlerini kullanarak, çeşitli araçlarla veya çıplak gözle dikkatle izleme. Bilimsel bir araştırma metodu olan gözlemin astronomidendoğa tarihine kadar çok geniş bir kullanım alanı vardır.
Birçok biçimde gözlem yapılabilir; doğrudan ya da dolaylı olarak, sistemli ya da rastlantısal, açık ya da gizli, katılarak ya da katılmayarak.
Gözlem tekniği, araştırmacının süreçte aldığı rol bakımından, yani gözlemci ile gözlenen arasındaki fiziki yakınlık ve ilişkilere göre, yapılandırılmış (araştırmacının dışarıda kaldığı-sayısal ve planlı) ve yapılandırılmamış (araştırmacının sürece katıldığı-olayı doğrudan gözlemleyip kayıt altına aldığı) gözlemler olarak iki temel gruba ayrılır. Ayrıca gözlemin doğal ortamda ya da laboratuvar ortamında yapılmasına göre gruplandırılması da söz konusu olabilmektedir.[2]
Gözlem çeşitleri
- Gözlem zamanlamasına göre: Araştırma öncesi gözlem ve araştırma içi gözlem[3]
- Araç-gereç kullanımına göre: Araçlı gözlem ve araçsız gözlem[3]
- Gözlemcinin konumuna göre: Katılımcı (doğrudan) gözlem (participant observation) ve hazırlanmış (yapılandırılmış) gözlem (structured observation)[3]
- Gözlemi yapan kişiye göre: Birinci elden gözlem (primary observation), ikinci elden gözlem (secondary observation)[3]
Ayrıca bakınız[değiştir nest...
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası