Etriye Ne Demek

Kolon ve kirişlerden geçen demirleri enine saran bir gereçtir. Deprem Yönetmeliğinde derece uçları kıvrılmalıdır. Boyuna uzanan donatıları tutar.  8 ve 10 mm çaplarında demirlerdir. Kolon ve kirişlerin yıkılmasını önler.

Etriye geometrik şekillerine göre çeşitlere ayrılır. Şöyle ki; kare, dikdörtgen, çokgen, daire ve fretli. Etriye, herşeyden önce, donatı kafesinin montajında ve yerleştirilmesinde yaş beton içinde stabilitesini sağlamak için gerekli ve vazgeçilmez bir elemandır. Etriye, eğilme donatısının yerel burkulma mukavemetini artırmak için de gereklidir.

Etriye, sık aralıklarla kullanıldığı zaman, sargı (kuşaklama) görevi yaparak, betonarme elemanın kesme mukavemeti yanında eğilme mukavemetini de arttırır; elemanlara daha büyük plastik şekil değiştirebilme özelliği kazandırır; eleman ve yapı sünekliliğini arttırır.

Betonarme elemanının kesme ve kesme-eğilme mukavemetini sağlayabilmek için gereklidir; betonarme kesitin özellikle son limit duruma yakın zorlanmalarında yapının bütünlüğünü korumakta çok önemli bir elemandır; deprem hasarlarının pek çoğu ya etriye yetersizliğinden, ya da hatalı ve eksik düzenlenmiş etriyelerden kaynaklanır.

Etriye yaparken mutlaka elpen ile çalışılmalıdır. Etriye ölçüleri doğru alınmalı ve köşe açılarına dikkat edilmelidir. Genelde köşe açıları 90 derece olur. Düzgünlüğü kontrol edilmeli ayrıca çivilerin boylarına da özen gösterilmelidir. Etriye kıvırma makinesinin ayarları doğru yapılmalı ve elektrik akımına dikkat edilmelidir.

Ülkemizde 17 Ağustos depreminde hasar almış ve yıkılan binalarda yanlış uygulamaların sebep olduğu görülmüştür.

Afet bölgelerinde yapılacak yapılar’ hakkındaki yönetmeliğin öngördüğü raporda yapı elemanlarında etriyelerin yeterli sıklıkta yerleştirilmemeleri, kolon-kiriş düğüm noktalarında etriyelerin hiç konulmaması veya yeterince konulmaması nedeni ile bu yapılarda hasarlar meydana gelmiştir.

Deprem sonrası yıkılan ve ağır hasar görmüş yapılardan anlaşıldığı gibi entriler hayat kurtarıyor. Basıncı tutuyor ve ağırlığı dağıtmaya yardımcı oluyor. Entrilerin doğru bir uygulamada yapılması bu noktada önemini gösteriyor. Doğru kalınlıkta demirlerle, sağlam bir şekilde yapılan etrilerin sıkıştırılması gerekmektedir. Sıkıştırılma işlemi yapılmayan etriyelerde patlamalar olur.

Betonarme yapılarda; kolon ya da perde yapımında kullanılan etriye şeklidir. Düşey donatıların etrafının etriye yle dolanılamadığı durumlarda kullanılır. Uçları kıvrılmış çelik çubuğun karşılıklı düşey donatıyı tutması işine yarar. Bombelenme boyunu kırmak için kullanılıfunduszeue.infoerde en az m2'ye 4 tane yapılması Deprem Yönetmeliği'nce zorunludur.

Etriye, inşaat çeliklerinin bükülmesi sonucu oluşan ve taşıyıcı sistem elemanının tamamını sararak koruyacak şekilde tasarlandığı bir demir sargı donatısıdır. Bu donatı, dış etkilerden korunmak için paspa ya da beton örtüsü gibi diğer koruyucu malzemelerle kaplıdır.

En basit ve yaygın haliyle etriye aşağıdaki şekilde bükülmüş inşaat demiri parçasıdır.

Etriyeler kolon, kiriş ve bazı temel çeşitlerine yerleştirilir. Bir inşaatta etriyelerin kullanımı ile aşağıdaki şekillerde karşılaşabilirsiniz;

Etriyeler, çok farklı geometrik şekillerde tasarlanarak kullanılabilir. Boyuna donatıları sararak destekleyen tüm demir elemanlar, etriye olarak adlandırılır. Bu demir elemanların çeşitli tasarımları bulunmaktadır.

Başka bir tür etriye ise frettir. Adı "frettli-fret etriye" olarak tanımlanmış bu etriye, diğer etriyelerden şekilsel olarak farklıdır. Bu fark, dairesel kıvrımlı kesitlerin kullanılmasından kaynaklanır ve boyuna donatıları sararak sürekli olarak makaraya benzeyen şekilde dolaşır.

Etriyeler, inşaat şantiyelerinde farklı söylemlerle de adlandırılabilir, örneğin "ettirge" ya da "etirge". Ancak doğru terim olarak "etriye"kullanılır.

Etriye Ne işe Yarar?

Etriye, yukarıda tanımlandığı gibi bir demir elemandır. Bunun ne işe yaradığını anlamak için öncelikle betonda kullanılan demirin görevini hatırlamamız gerekmektedir.

Demirsiz bir kiriş düşünün. Bu, okullarda kullandığımız tebeşirlere benzer, ancak onlardan daha büyük boyutlardadır. Eğer bir tebeşir iki ucundan çekildiğinde kolayca kırılabiliyorsa (çekme kırılması), veya iki ucundan sabit tutularak ortasından bastırıldığında kolayca bölünebiliyorsa (eğilme kırılması), demirsiz bir kiriş de aynı şeyi yapar. (Bu durumdaki kuvvetler, insanın tebeşire uyguladığı kuvvet ile binada meydana gelen iç kuvvetler arasındaki büyüklük farkına rağmen benzer mantık içerir.) Betonun çekme ve eğilmelere karşı zayıflığını gidermek için bir kesitin içine demir donatı eklememiz gerekir.

Etriyenin Faydaları

Etriye Kesme Kuvvetini Karşılar

Etriyeler, kirişlerdeki kesme kuvvetinin meydana getirdiği gerilmeleri karşılamak için kullanılır. Bu gerilmeler, kesit çizgisinde yaklaşık 45º açıyla oluşan çatlakları önler ve kesme göçmesini önler. Üstelik, yapı elemanlarındaki enine donatılar da mevcut yüklerin boyuna donatılar tarafından yönlendirilmesine yardım eder. Bu sebeple, kesme kuvvetinin yüksek olduğu bölgelerde etriyelerin sıklaştırması önemlidir.

Etriye Boyuna Donatılara Klavuzluk Eder

Etriye, inşaat sürecinde betonun doğru bir şekilde dökülmesini ve donatıların istenilen yerde tutulmasını destekler. Etriye, boyuna donatıların yerini koruyarak beton dökümü sırasında donatıların kaymasını engeller ve bu sayede inşaat demirlerinin düzgün olarak yerleştirilmesini sağlar.

Burkulma Boyunu Kısaltarak Burkulmayı Geciktirir

Etriyeler, yapının göçmemesini ve ezilmesini önlemek için betonu sargılar ve yüksek yükler altında ezilmesini geciktirir. Böylece, yapı boyunca donatının burkulması engellenir.

Kolon ve Kiriş Ekseninde Meydana Gelen Çatlakları Önler

Etriyeler, elemanların belirli noktalarında bulunan gerilmeleri ortadan kaldırarak kesitlerin çatlamasını önlüyor. Bu sayede, elemanların istenmeyen deformasyonları önlenir ve dayanımları arttırılır.

Sargılama Etkisiyle Beton Dayanımını Artırır

Etriye, beton kirişin çekme ve eğilmelere karşı kırılmasını önler. Bu demir sargı, betonu koruyarak, kesit çekirdeğinde betonun şekil değiştirmesini ve ezilmesini yavaşlatır. Sonuç olarak, etriye elemanlarına ekstra dayanım sağlar.

Ayrıca;

• Etriye, kesitin daha fazla enerji tüketmesini sağlayarak sünekliğe katkıda bulunur,
• Dairesel kesitli kolonlarda (fret) donatının sürekliliği ile tüm bu etkilerde artış sağlanır,

Boyuna donatılar etriye adı verilen belli aralıklarla yerleştirilmiş daha küçük çaplı tekil donatılar tarafından enine doğrultuda dıştan sargılanarak etriyeli betonarme kolonlar oluşturulur. Etriyeli kolonların kesitleri ve etriye yerleşim tipleri çok farklı şekillerde olabilir. Betonarme kolon kesitinin köşeleri arasında boyuna donatı bulunması durumunda bu çubuklar ek etriyeler ya da karşılıklı olarak tek kollu çiroz adı verilen kancalı çubuklarla bağlanırlar.

Asıl görevi kolonlarda kesme kuvvetini beton kesitle birlikte taşımak olan etriyelerin, boyuna donatıların burkulma boyunu azaltmak, göbek (çekirdek) betonunun sünekiliğini arttırmak, kolonda boyuna çatlakların gelişmesini önlemek ve betonlama sırasında boyuna donatıların kalıp içinde düzgün durmasını sağlamak gibi görevleri de vardır.

Eksenel yükleme altındaki betonarme bir kolonun beton ve donatılarında oluşan basınç gerilmeleri nedeniyle etriyeli kolonda yüklemenin ileri aşamalarında betonda ezilmeler meydana gelmekte ve kopan parçalar nedeniyle boşalan kısımlarda boyuna donatılar burkulmaktadır. Etriyelerin daha sık aralıklarla yerleştirilmesi durumunda boyuna donatıların burkulma boyları azalacak, dolayısıyla da donatıların burkulması için daha büyük yükler gerekecektir.

Yapı elemanı ve dolayısıyla betonarme yapı sistemi bu sırada yerdeğiştirme yapmaya devam edeceğinden, tekniğine uygun yerleştirilmiş sık etriyeli kolon seyrek etriyeli kolona göre daha sünek davranacaktır. Tüm dünyada mevcut deprem yönetmeliklerinin en önemli prensibi sayılabilecek sünek davranış sayesinde de yapı depremi toptan göçmeye uğramadan belli düzeyde kalan hasarla atlatabilecektir.

Etriyesiz bir kolonun davranışı ise, donatısız betonun davranışına benzemektedir. Diğer taraftan tekniğine uygun yerleştirilmemiş etriyelere sahip kolonların davranışları da donatısız betonun davranışından pek farklı olmayacaktır.

Süneklik ve Sargılama etkisi

Etriyeleri tekniğine uygun yerleştirilen kolonun sünekliğinin arttığı bilinmektedir. Ancak, dayanımda da aynı oranda bir artış meydana gelmemektedir. Diğer taraftan etriye sıklaştırıldığında, ortaya çıkan “sargılama etkisi” artacak, ancak dayanımda yine önemli bir artış olmayacaktır. Süneklikte meydana gelen artış genel olarak yapının daha sünek davranış göstermesine katkıda bulunacaktır. Kolonlarda etriyelerin sık yerleştirilmesi, deprem etkisinde beklenen sünek davranışın ortaya çıkması için daha iyi olmakta birlikte, yeterli değildir.

Etriye kanca açısı

Zira, etriye kancalarının Deprem Yönetmeliğinde (Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik) belirtilen şekilde yapılmayıp sadece her iki ucunun da 90° kıvrılıp bırakılması halinde, deprem etkisi altında artan basınç nedeniyle etriyeler kolayca açılacak ve etriye ”sargılama” görevini yapamaz hale gelecektir. Bu da, kolonun beklenen kapasitesinin çok altında bir yükle kırılmasına neden olacaktır.

Etriye kancalarının yeterli boyda ve ° kıvrılması halinde ise, artık etriyeler açılamayacak ve deprem sırasında görevlerini etkin bir şekilde yerine getireceklerdir. Kancalarının ° kıvrılması ile oluşturulan etriye tipi, Deprem Yönetmeliği’de “özel deprem etriyesi” olarak tanımlanmıştır.