1 Tbmm Dönemi Konu Anlatımı

Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve özetlerine bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken ya da soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken Tarih dersi özetleri, ipuçları, ders notları derlemesi hazırladık!? Bu yazımızda 1. TBMM, TBMM’nin Önemli Özellikleri ve Yaptığı Çalışmalar, Teşkilat-ı Esasiye, TBMM’ye Karşı Çıkan Ayaklanmalar, TBMM’nin Aldığı Önlemler, Sevr Barış Antlaşması, Gazete ve Yayınlar, Düzenli Ordunun Kurulması hakkında bilmen gerekenler ve TBMM’nin Açılması konusuna ait soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!

1. TBMM: Teşkilat-ı Esasiye – Ayaklanmalar – Sevr Barış Antlaşması

1. TBMM

1. TBMM’nin Önemli Özellikleri

???

1. TBMM’nin Yaptığı Çalışmalar

Teşkilat-ı Esasiye

???

TBMM’ye Karşı Çıkan Ayaklanmalar

???

TBMM’nin Aldığı Önlemler

???

Sevr Barış Antlaşması

???

Gazete ve Yayın

???

Düzenli Ordunun Kurulması

???

Şimdi soru çözümlerine devam edebilirsin!

TBMM’nin Açılması konusunda bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. TBMM’nin Açılması, Tarih dersi için ilk ve temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. 1. TBMM, TBMM’nin Önemli Özellikleri ve Yaptığı Çalışmalar, Teşkilat-ı Esasiye, TBMM’ye Karşı Çıkan Ayaklanmalar, TBMM’nin Aldığı Önlemler, Sevr Barış Antlaşması, Gazete ve Yayınlar, Düzenli Ordunun Kurulması gibi alt başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Bu konudan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde sıkça geçtiğini görüyoruz. Ders Tarih olunca bu kavramlar, her zaman karşımıza çıkabilir! TYT ve AYT Tarih testlerinde de sıklıkla sorulması tercih edilen konulardan biri.

Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Konu anlatımı yazılarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Tarih netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek. Kunduz’da şu ana kadar, TBMM’nin Açılması konulu binlerce soru alanında uzman Tarih eğitmenleri tarafından çözüldü. Daha fazla TBMM’nin Açılması sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin! Uygulamamız içerisindenücretsiz erişebileceğin soru ve detaylı çözümler ile, bu konudaki hakimiyetini arttırman mümkün!

Birinci Millî Mimarlık Dönemi Üslubunun Ankara'daki ilk örneklerinden olan I.TBMM Binası, 1920-1924 yılları arasında Kurucu Meclis olarak da görev yapan Gazi Meclis tarafından kullanılmıştır. TBMM Basın, Yayın ve Halkla İlişkiler Başkanlığı uhdesinde Kurtuluş Savaşı Müzesi (I.TBMM Binası) olarak hizmet vermektedir.

İLETİŞİM

ZİYARET GÜN VE SAATLERİ

Haftanın her günü müze ziyarete açıktır.

Giriş Ücreti: 60 TL. (Cumhuriyet Müzesi II. TBMM Binası dahil).

Ücretsiz Giriş:

• - 18 yaş ve altındaki Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gençler ve çocuklar ile bu yaş grubundaki öğrenci gruplarına refakat eden öğretmenler,
• - 65 yaş ve üstü Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, gaziler ve refakatindeki anne, baba, eş ve çocukları ile şehit yakını kimlik kartı sahipleri, engelliler (T.C. vatandaşı ve yabancı) ile bir refakatçisi, (Görünür bir engel ve/veya belge ibrazı ile) zorunlu hizmete tabi er ve erbaşlar, ICOM ve ICOMOS ile UNESCO kartı sahipleri, yerli ve yabancı basın kimlik kartı sahipleri,
• - Seyahat acentesi sahip veya sorumlu müdürleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile TBMM personeli ve emeklileri ile refakatindeki anne, baba, eş ve çocukları,
• - 8 yaş ve altındaki yabancı uyruklu çocuklar,
• - Hayat Boyu Öğrenme Programı çerçevesinde Comenius Okul Ortaklıkları ile Erasmus Öğrenci Değişim Programı kapsamındaki gruplar ile bu gruplara refakat eden öğretmenler (ülkemizdeki muhatapları ile yapılan sözleşmelerini ibraz etmeleri kaydıyla kimlik ibrazı aranmaksızın ücretsiz giriş olanağı sağlanacaktır).

BİRİNCİ TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BİNASININ TARİHÇESİ

Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi binası olarak kullanılan yapı, döneminde parti binası olarak inşa edilmiştir. 1916 yılında İttihat ve Terakki Fırkası binası olarak yapımına karar verilmiştir. Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın emriyle Mimar Salim Bey tarafından bina projelendirilmiş ve proje yapım işi ise Askerî Mimar Hasip Bey'e verilmiştir. Hasip Bey, binanın büyük bölümünü başarı ile bitirmiş ancak çatı ve diğer bölümler, sürmekte olan savaş, yaşanan malzeme sıkıntısı ve İttihat ve Terakki Fırkasının kapanması gibi nedenlerle tamamlanamamıştır.

Birinci Dünya Savaşı sonrası, Mondros Mütarekesi şartları gereğince bir grup İngiliz ve Fransız askeri Ankara'ya gelmiş, Fransız askerlerinin başındaki komutan ise henüz çatısının bir bölümü örtülmemiş olan bu binanın ilk odasını makam olarak kullanmıştır.

19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkmasından sonra Havza ve Amasya genelgeleri yayımlanmış; Erzurum ve Sivas kongreleri yapılmış, Mustafa Kemal Paşa, Ankara'yı Millî Mücadele'nin merkezi olarak seçmiş ve Temsil Heyeti ile birlikte 27 Aralık 1919'da Ankara'ya gelmiştir. İstanbul’un işgalinden birkaç gün önce ise yabancı birlikler Ankara’yı terk etmiştir.

16 Mart 1920'de İstanbul İngilizler tarafından resmen işgal edilmiş ve 18 Mart 1920'de Meclis-i Mebusan kendini feshetmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisinin 23 Nisan 1920'de açılmasına karar verildiğinde, Ankara'da Meclisin toplanabilmesi için gerekli büyüklük ve donanıma sahip bir binanın bulunmadığı görülmüştür. Bu şartlar altında, inşası yarım kalan İttihat ve Terakki Fırkası binasının Meclis binası olarak kullanılması kararlaştırılmış, Ankara halkı, Ankara’da bulunan 20. Kolordu askerleri ve Ankara Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti büyük destek vermiştir. Böylece Meclis binası, Ankaralıların evlerinden ve Ulucanlar'daki Numune Mektebinden getirilen kiremitlerle, halkın fedakârlıkları ile tamamlanmıştır.

23 Nisan 1920 ile 15 Ekim 1924 tarihleri arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak kullanılan bina, daha sonra Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Merkezi olarak kullanılmıştır. Bununla birlikte Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinin temeli olan Hukuk Mektebi burada kurulmuş, bina mektebe kısa bir süreliğine ev sahipliği yapmıştır. 1957 yılında Millî Eğitim Bakanlığı Komisyonunca alınan kararla müzeye dönüştürülmek üzere çalışmalara başlanmış ve 23 Nisan 1961 tarihinde "Türkiye Büyük Millet Meclisi Müzesi" adıyla halkın ziyaretine açılmıştır.

23 Nisan 1981 tarihinde ise "Kurtuluş Savaşı Müzesi" adını alan müze, günümüzde TBMM Basın, Yayın ve Halkla İlişkiler Başkanlığı bünyesinde hizmet vermektedir.

MECLİSİN AÇILIŞI

Türkiye Büyük Millet Meclisinin Açılışı, 23 Nisan 1920

Türkiye Büyük Millet Meclisi, Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal Paşa'nın 21 Nisan 1920'de yayımladığı tamim gereğince; Hacı Bayram-ı Veli Camii'nde kılınan cuma namazını takiben dualar eşliğinde kurbanların kesilmesinin ardından coşkulu bir törenle 23 Nisan 1920'de açılmıştır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi ilk gün 115 temsilci ile toplanmış ve açış konuşmasını en yaşlı üye sıfatı ile geçici başkanlık görevini üstlenen Sinop Milletvekili Şerif Bey yapmıştır. Meclisin 24 Nisan 1920'de yapılan ikinci toplantısında Mustafa Kemal Paşa oy birliği ile Meclis Başkanlığına seçilmiştir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Önünde Dua

Kurtuluş Savaşı, Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın başarılı yönetimi ve Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisinde alınan hayati kararlar sonucunda zaferle sonuçlanmıştır. 20 Ocak 1921'de Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk anayasası olan Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, 05 Ağustos 1921'de Mustafa Kemal Paşa'ya "Başkomutan"; 19 Eylül 1921'de "Gazi" unvanı ile “Mareşal” rütbesinin verilmesi, 12 Mart 1921'de İstiklal Marşı ve 1 Kasım 1922'de Saltanatın Kaldırılması bu Mecliste kabul edilmiştir. Öte yandan 23 Ağustos 1923'te Lozan Barış Antlaşması, 13 Ekim 1923'te Ankara'nın Başkent Oluşu ve 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'in İlanı da bu Meclis çatısı altında onaylanmış, Gazi Mustafa Kemal Paşa Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

Bina bir süre sonra ihtiyaçları karşılayamaz hâle gelmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında birçok yapıda imzası bulunan mimar Vedat Tek tarafından yapılan ve 18 Ekim 1924’te faaliyete başlayan II. Meclis binasına geçilmiştir.

GEZİ GÜZERGÂHINA GÖRE MÜZENİN BÖLÜMLERİ

Plan Bilgisi

Koridorun sağ ve sol duvarlarında; Cumhuriyet Dönemi ressamlarının yağlı boya tabloları ile Genel Kurul Salonun’daki oturumu gösteren fotoğraflar sergilenmektedir.

MESCİT

Döneminde mescit olarak kullanılan ve sade bir görünümü olan bu odada, halı seccadeler ve rahleler sergilenmektedir. Rahlelerin ikisi Şam işi tekniğinde sedef kakmalı, diğer ikisi ise oldukça sadedir. Odanın bir duvarında sancak asılı durmaktadır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışından sonra duvara asılan sancak üzerinde sim ile Fetih suresinin birinci ayeti, bir Hadis-i Şerif ve Saff suresinin on üçüncü ayeti işlenmiştir.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışından sonra duvara asılan sancak

REİS (MECLİS BAŞKANI) ODASI

Döneminde Meclis Başkanı odası olan bu oda, Mustafa Kemal Paşa’nın çalışma odası ve aynı zamanda yaver odası olarak kullanılmıştır. Odada Mustafa Kemal Paşa tarafından kullanılan şahsi eşyalar sergilenmektedir.

GENEL KURUL SALONU (MECLİS TOPLANTI SALONU)

Dikdörtgen formunda olan bu bölüm binanın en büyük salonudur ve Genel Kurul Toplantı Salonu olarak kullanılmıştır. Tekne tavan ile örtülü olan ve ilk hâli korunarak teşhir edilen salonun ortasında Başkanlık ve Divan Üyeleri ile konuşmacı kürsüsü, kürsünün arkasında Âl-i İmran suresi, 159. ayetinin bir kısmı olan “İş konusunda onlarla müşavere et” anlamına gelen "Ve Şâvirhüm fi'l emr" yazılı hat levhası, levha ve kürsünün hemen önünde de Zabıt Kâtipleri kürsüsü yer almaktadır. Bu kürsünün karşısındaki sıralar Bakanlar Kurulu, yanlardakiler ise milletvekili sıraları olarak kullanılmış; sağdaki balkon kordiplomatik (elçi ve elçilik görevlileri topluluğu), soldaki balkon milletvekillerine, balkon altları ise yerli ve yabancı basın temsilcilerine ayrılmıştır. Sıralar Muallim Mektebi (Ankara Öğretmen Okulu) ile şimdiki Atatürk Lisesinin ilk binası olan Mekteb-i Sultanisinden (Taş Mekteb); sonradan elektrikli hâle getirilen iki petrol lambası ile sac sobalar civar kahvehanelerden, büro malzemeleri ise resmî dairelerden getirilmiştir. Salonda Atatürk büstü, kürsü, hokka takımları, sıralar ve sobalar sergilenmektedir.

İSTİKLAL MARŞI ANI ODASI

1920-1924 yılları arasında Başkâtip (dönemin TBMM Genel Sekreteri) tarafından kullanılan bu oda; İstiklal Marşı'nın kabulünün 100. yılı anısına yeniden düzenlenmiştir. İlk dönemde Burdur milletvekilliği yapan Millî Şairimiz Mehmet Âkif Ersoy’un Tâceddin Dergâhı’nda ikamet ettiği evde kullandığı şahsi eşyalar ile şairin vefatından hemen sonra heykeltıraş Ratip Aşır Acudoğu tarafından alçı ile alınan yüz kalıbı sergilenmektedir.

KÂTİPLER ODASI

Tutanak ve kanunlar kalemleri, evrak ve yazı işleri kalemi, müdür, muavin, kâtip ve memurların bir arada bulunduğu "Kalem" olarak adlandırılan bu odada, zabıt kâtipleri tarafından kullanılan evrak dolapları, okul sıraları, hokka takımları sergilenmektedir.

HABERLEŞME VE SİLAH GÜCÜ ODASI (ENCÜMEN ODASI)

Döneminde Encümen (Komisyonlar) Odası olarak kullanılan bu odada Millî Mücadele’nin silah ve haberleşme gücünü yansıtan su soğutmalı ve şeritli makineli tüfekler, ateşli ve kesici silahlar, manuel telefon santrali, şifre makinesi, manyetolu telefon (sahra telefonu), telgraf alıcı-verici, Mors yazıcı ve arazi dürbünü gibi eserler sergilenmektedir.

KULİS-TOPLANTI SALONU UZANTISI (DİNLENME SALONU)

Milletvekilleri tarafından oturum aralarında kulis olarak kullanılmıştır. Bu salonda milletvekilleri ve Mustafa kemal Paşa tarafından kullanılan şahsi eşyalar ile 23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi binası üzerine çekilen ilk bayrak sergilenmektedir.

23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi Binası üzerine çekilen ilk bayrak

ŞER'İYE ENCÜMENİ (ANAYASA KOMİSYONU) ODASI

Yasa tekliflerinin Anayasaya uygunluğunun görüşüldüğü toplantı odasıdır. 1921 ve 1924 anayasalarının yazıldığı bu odada; 2008 yılında ülkemize getirilen Lozan Anlaşması'nın imzalandığı masa ve zabıt cerideleri ile hokka takımları sergilenmektedir.

RİYASET (BAŞKANLIK) DİVANI ODASI

Riyaset (Başkanlık) Divanı odası olarak kullanıldığı gibi ilk zamanlar bina yetersizliğinden dolayı İcra Vekilleri Heyeti (Bakanlar Kurulu) olarak da kullanılmıştır. Ayrıca Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın zaman zaman bu odada çalıştığı bilinmektedir. Sol taraftaki panoda ilk Riyaset Divanı üyeleri, sağ taraftaki panoda ise ilk Bakanlar Kurulu üyelerinin fotoğrafları ile hokka takımları sergilenmektedir.

KURTULUŞ SAVAŞI MÜZESİ SOSYAL MEDYA HESAPLARI

ADRES

I. TBMM DÖNEMİ

-Mustafa Kemal valilere ve komutanlara gönderdiği genelgede seçimlerin yapılacağını ve Ankara'da olağanüstü yetkilere sahip bir meclisin açılacağını bildirmiştir.

I. TBMM Özellikleri

-Kurucu bir meclistir.
-Ulusal bir meclistir.
-İhtilalcidir. (Saltanat ve İstanbul hükümetini yok saymıştır.)
-Olağanüstü yetkilere sahiptir. (Güçler birliği vardır.)
-Siyasi partilere yer verilmemiştir. (Milli bilinci bölmemek amacıyla)
-Meclis hükümeti sistemi vardır. (Cumhurbaşkanı vb. yok, meclis başkanı hükümetinde başkanıdır.)

24 Nisan Önergesi

-TBMM'nin üstünde hiçbir güç yoktur.
-Hükümet kurmak zorunludur.
-Geçici bir hükümet başkanı ya da padişah vekili atamak doğru değildir.
-TBMM yasama, yürütme ve yargı yetkilerini kendinde toplamıştır. (Güçler birliği ilkesi)
-Padişah ve halife İtilaf Devletlerinin baskısından kurtulduktan sonra meclisin düzenleyeceği yasaya göre hareket edecektir. (görüş ayrılığını önlemek)

I. TBMM'nin Çıkardığı Kanunlar

-Ağnam (hayvan) vergisinin kaldırılması
-Hıyanet-i Vataniye Kanunu (meclise karşı gelenleri bastırmak için)
-İstiklal Mahkemeleri Kanunu
-Düzenli ordu kurulması hakkında kanun
-İstiklal Marşı kanunu
-Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (Türkiye Cumhuriyetinin ilk anayasasıdır.)

I. TBMM'ye Karşı Çıkan İsyanlar

1)Doğrudan İstanbul Hükümeti'nin Çıkardığı İsyanlar

-Kuvay-ı İnzibatiye İsyanı
-Ahmet Anzavur İsyanı

2)İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletlerinin Çıkardığı İsyanlar

-Milli Aşiret İsyanı

3)Kuvay-i Milliye İsyanları

-Çerkez Ethem İsyanı
-Demirci Mehmet Efe İsyanı

Not: Kuvay-i Milliye isyanları düzenli orduya karşı çıkmıştır.

İsyanların Nedenleri

-İstanbul Hükümeti'nin otoritesini korumak istemesi ve halkı kışkırtması
-Şeyhülislamın Milli Mücadele'ye karşı fetva yayınlaması
-İtilaf Devletleri'nin TBMM'nin güçlenmesini önlemek istemesi
-Kuvay-i Milliye şeflerinin düzenli orduya karşı çıkmaları

İsyanların Sonuçları

-Milli mücadele süresinin uzaması
-Emek ve zaman kaybına yol açmıştır.
-Milli kuvvetlerin bölünmesine neden olmuştur.

TBMM'nin İsyanlara Karşı Aldığı Önlemler

-Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılmıştır.
-TBMM'ye karşı çıkan vatan haini sayılacak ve gerektiğinde idam edilecektir.
-İsyancıları yarılamak için İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur. TBMM'nin yargı yetkisine sahip olduğunu gösterir.

Sevr Barış Antlaşması

-Mondros Ateşkesinden sonra İtilaf Devletleri Osmanlı Devleti ile barış antlaşması imzalamışlardır. Bu durumun yaşanmasında;
-İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devleti'ni aralarında paylaşamamaları
-Boğazlar konusunda antlaşmaya varılamamış olması.
-Paris Barış Konferansında İtalya'ya ayrılan yerlerin Yunanistan'a verilmesi.

Antlaşmanın Bazı Maddeleri

-Azınlık hakları genişletilecek ve azınlıklar her derece okul açabilecek.
-Boğazlar içinde Türk üyenin olmadığı bir komisyon tarafından yönetilecek.
-Vilayet-i Sitte (Erzurum, Van, Elazığ, Diyarbakır, Bitlis, Sivas)'de bir Ermeni devleti ve güneydoğuda bir Kürt devleti kurulacak.
-Kapitülasyonlar arttırılacak tüm devletlere verilecek.

Antlaşmanın Değerlendirilmesi

-Mebusan Meclisi tarafından onaylanmadığı için yürürlüğe girmemiştir. Bu yüzden hukuki olarak geçersiz bir antlaşmadır.
-Türk milletinin direnişiyle karşılaştığı için uygulanamamıştır. (Ölü doğmuştur)
-Osmanlı'nın yok oluşu anlamına gelen bu antlaşmayı imzalayanlar TBMM tarafından vatan haini ilan edilmiştir.

1. Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi'nin fetvası
2. Firariler Kanunu çıkarıldı.
3. İstiklal Mahkemeleri kuruldu.
4. Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı.
5. İstanbul hükümetiyle tüm haberleşme kesildi.

Sevr Barış Antlaşması ( 10 Ağustos 1920 )

Not: Bu antlaşma Osmanlı devletinin imzaladığı son antlaşmadır ve Osmanlı devleti fiilen sona ermiştir. İlerde bu antlaşma yerine Lozan Barış Antlaşması imzalanacaktır.

Sevr Antlaşması Maddeleri

1. Doğu Trakya, İzmir ve çevresi Yunanistan'a bırakılacak.
2. Anadolu'nun güneybatısı ve Konya, İtalya'ya bırakılacak.
3. Anadolu'nun güneyi, güneydoğusu ve Zonguldak Fransa'ya bırakılacak.
4. Trabzon'da Pontus Rum Devleti kurulacak.
5. Irak ve Filistin İngiltere'ye bırakılacak.
6. Vilayet-i Sitte' de Ermenistan devleti kurulacak.
7. Boğazlar bir komisyon tarafından yönetilecek. Bu komisyonun ayrı bir bayrağı ve bütçesi olacak, Türk üye olmayacak
8. Osmanlı devleti kapitülasyon vermeye devam edecek
9. Osmanlı devleti ordu sayısı 50 bin 700 'ü geçmeyecek. Orduda ağır silahlar olmayacak, savaş gemisi, uçak ve tank olmayacak
10. İstanbul Osmanlı'nın başkenti kalacak ancak azınlık hakları korunmaz ise geri alınacak
11. Kürtlerin istemesi halinde Diyarbakır merkezli bir Kürdistan devleti kurulacak.
12. Osmanlı devleti savaş tazminatı ödeyecek.