Hamamönü Kına Konağı

DOI: /jas

Geleneğin Mekânsal ve İşlevsel Değişimi Bağlamında Hamamönü Kına Konakları ve Kına Gecesi Organizasyonları

Gözde Tekin
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Halk Bilimi Bölümü, Ankara, Türkiye

Kına gecesi, geçiş dönemlerinden olan evlilik ile ilgili ritüellerden birisidir ve düğün öncesinde genellikle kız evinde kadınların katılımıyla düzenlenir. Ancak kına gecesinin bir eğlence olmasının ötesinde mitolojik kökene de dayanan pek çok pratiği barındırmasıyla Türk kültüründe kutsallık atfedilen bir boyutu bulunmaktadır. Diğer taraftan kına gecesi, gelin ve damadın aileleri, komşuları ve yakınları ile birlikte düzenlenir ve kolektif bir yapı barındırır. Önceleri daha çok köylerde yaygın olarak düzenlenen kına gecesi ritüeli, köyden kente göçlerin artması, kentleşme, modernleşme, kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması, yaşam tarzlarının ve kültürel tutumların değişmesi gibi nedenlere bağlı olarak hem içerik hem de işlevsel anlamda pek çok değişikliğe uğramıştır. Bu çalışmada günümüzde Hamamönü’nde sayıları oldukça fazla olan kına konakları ve kına gecesi organizasyonları ele alınmış; bu doğrultuda da Hamamönü kına konaklarının açılma amacı diyebileceğimiz “geleneksel kına gecesini yaşama, yaşatma” veya “geleneksel kültürü yaşatma” vaadinden yola çıkılarak yapılan organizasyonların kına ritüeli bağlamında gelenek aktarımına katkı sağlayıp sağlamadığı sorgulanmıştır. Makalede, öncelikle geleneğin dinamikliği ve sürekliliği üzerinde durulmuş, kent mekânında bir geçiş dönemi ritüeli için duyulan mekân ihtiyacını doğuran sebepler tartışılmıştır. Ayrıca gelenekteki kına ritüelinin genel bir çerçevesi çizilmiş, “geleneksel” vurgusuyla “kına organizasyonu” düzenleyen konaklarda yapılan kına gecelerinin gelenekteki kına ritüelinden beslenen ve ayrılan yönlerine değinilmiş ve bu organizasyonları etkileyen ve şekillendiren faktörlere odaklanılmıştır. Yapılan görüşmeler ve ele alınan kına organizasyonları neticesinde konaklarda düzenlenen organizasyonların geleneksel kına gecesinin pek çok unsurunu gösteri ve eğlence yönünü öne çıkartacak şekilde değiştirdiği, çoğu zaman ritüelin bağlamından uzaklaşıldığı, hem kutsallık atfedilen niteliklerinin hem de toplumsal pek çok yönünün işlevsel olarak dönüştüğü görülmüştür. Diğer taraftan geleneksel kına ritüelindeki pek çok unsurun da medya, popüler kültür ve işletmecilerin ticari kaygıları nedeniyle bağlamından kopartıldığı ve gelenekte olmayan yenilerinin eklendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Gelenek, Evlilik, Ritüel, Ritüel mekânı, Kına konağı, Geleneksel kına gecesi, Hamamönü, Ankara

---

Hamamönü Henna Mansions and Henna Night Organizations in the Context of Spatial and Functional Changes in Tradition

Gözde Tekin
Ankara Hacı Bayram Veli University, Faculty of Letters, Department of Turkish Folklore, Ankara, Turkey

Henna night is a ritual related to marriage. In addition to being entertaining for the women who participate at the bride house before the wedding, it also has a sacred dimension in Turkish culture as it contains many mythological practices. Henna nights are organized before the wedding by the families and relatives of the bride and groom. While the traditions involved with henna nights have undergone numerous changes in terms of their content and function, the collective structure of the ceremony has been retained. One of the questions considered in this study of Hamamönü henna halls and henna night organizations is whether the organizations which were founded on the basis of the promise of “living, living the traditional henna night,” actually contribute to the preservation of the traditions of the henna ritual. In addition, the study establishes a general framework of the traditions of the henna ritual which provides a comparison of the practices of the henna nights held in henna halls with long-established traditions of henna rituals. The framework looks at the factors that have affected and shaped the developments of these traditional practices. It is concluded from the interviews and observations of henna organizations that the ceremonies held in the halls have changed many elements of the traditional henna night in order to emphasise spectacle and entertainment. This has meant that the henna nights performed in the halls have often moved away from the context of the ritual, and the many aspects of the original ceremony that are attributed to holiness and social aspects have been transformed functionally. Furthermore, many elements of the traditional henna ritual have been decontextualized due to the effects of the media, popular culture and commercial concerns of the businessmen, with new ones practices that are not in the original version being added.

Keywords: Tradition, Mariage, Ritual, Ritual space, Henna halls, Traditional henna night, Hamamönü, Ankara

---

Gözde Tekin. Hamamönü Henna Mansions and Henna Night Organizations in the Context of Spatial and Functional Changes in Tradition. Ankara AraÅŸtırmaları Dergisi. ; 9(1): 

Sorumlu Yazar: Gözde Tekin, Türkiye
Makale Dili: Türkçe