Ana Dili Sevgisini Anlatan Bir Şiir

Dil açanda ilk defa ‘ana’ söylerik biz
‘Ana dili’ adlanır bizim ilk dersliyimiz
İlk mahnımız laylanı anamız öz südüyle
İçirir ruhumuza bu dilde gile-gile.

Bu dil – bizim ruhumuz, eşgimiz, canımızdır,
Bu dil – birbirimizle ehdi-peymanımızdır.
Bu dil – tanıtmış bize bu dünyada her şeyi
Bu dil – ecdadımızın bize goyup getdiyi
En gıymetli mirasdır, onu gözlerimiz tek
Goruyub, nesillere biz de hediyye verek.

Bizim uca dağların sonsuz ezemetinden,
Yatağına sığmayan çayların hiddetinden,
Bu torpağdan, bu yerden,
Elin bağrından gopan yanığlı neğmelerden,
Güllerin renglerinden, çiçeklerin iyinden,
Mil düzünün, Muğanın sonsuz genişliyinden,
Ağ saçlı babaların aglından, kâmalından,
Düşmen üstüne cuman o gıratın nalından
Gopan sesden yarandın.
Sen halgımın aldığı ilk nefesden yarandın.

Ana dilim, sendedir halgın aglı, hikmeti,
Ereb oğlu Mecnunun derdi sende dil açmış.
Üreklere yol açan Füzulinin sen’eti,
Ey dilim, gudretinle dünyalara yol açmış.
Sende menim halgımın gahramanlığla dolu
Tarihi verağlanır.

Sende neçe min illik menim medeniyyetim
Şan-şöhretim sahlanır.
Menim adım, sanımsan,
Namusum, vicdanımsan!
Milletlere halglara halgımızın adından
Mehebbet destanları yaradıldı bu dilde.

Bu dil – tanıtmış bize bu dünyada her şeyi
Bu dil – ecdadımızın bize goyup getdiyi
En gıymetli mirasdır, onu gözlerimiz tek
Goruyub, nesillere biz de hediyye verek.

© Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve / veya temsilcilerine aittir.

VATAN MİLLET VE ANADİLİ ŞAİRİ VAHAPZADE

Erdem KONUR

Marmara Üniversitesi(İstanbul)

Özet

Bin yıllık bir edebî yazı dili geleneğine sahip olan Azerbaycan Türkçesi, yılından sonra bu dili ustalıkla işleyen şairler yetiştirmişfunduszeue.info şairlerden biri de Bahtiyar Vahapzade'funduszeue.info Türkiye âşığı nolan Vahapzade,şiir,tiyatro gibi edebi türlerde eserler vermiş,üniversitede hocalık(Prof. olarak) yapmış,halkı uyandırmayı ve halkın gelenek ve göreneklerini anlatmaya çalışmış büyük bir şairdir.

Bu makalemizde,Azerbaycan ve Çağdaş Türk Edebiyatı'nın önemli yazarlarından biri olan Bahtiyar Vahapzade'yi tanıtmaya çalışacağız.

Makale;Hayatı,edebi kişiliği ve şiirlerinden seçmeler olarak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler:Bahtiyar Vahapzade,Şiir,Azerbaycan

Abscrats

Boasting a millennial tradition of literary writing language Azerbaijan Turkish, expertly manipulates the language poets since the 's, among others. This is one of the poets is Bakhtiyar Vahabzadeh.A Turkey like the fussy Vahabzade, poetry, drama, and literary types of artifacts in College teaching (Prof.) to be made, and the people to wake the traditions and customs of the people of trying to tell a great poet.

This article, Azerbaijan and contemporary Turkish literature is one of the important writers will try to introduce the Bakhtiyar Vahabzadeh.

Article; A selection of literary life, personality and poetry consists of three main sections as well.

Key Words: Bahtiyar Vahapzade,Poet,Azerbaijan

1)   GİRİŞ:

Bütün Türk dünyasında olduğu gibi Türkiye’de de millî şuur sahibi herkes tarafından tanınan ve büyük bir hayranlık ile okunan Vahabzade, edebiyat çevrelerince de özellikle Türkçenin yaşayan en büyük şairi olarak tanımlanmıştır.(Türkmen)

Bahtiyar Vahapzade'nin bu şekilde tanımlanmasında,onun gerek Azerbaycan halkı için giriştiği mücadeleler ve bu mücadeleleri anlatan eserler vermesi,gerekse de Türk dünyası için verdiği mücadeleler önemli bir etken olmuşfunduszeue.info, Türk dünyası ile atan ve bütün Türkler'in rahatça anlaşması  isteğini dile getiren,Vahapzade "Vatan,Millet ve Anadili" adlı eserinin "Zaman Gazetesi İle Mülâkat" başlıklı bölümünde şu dilekte bulunur:

"Biz Sovyet döneminde Özbeklerle,Kazaklarla bütün diğer Türklerle karşılaştığımızda ortak dil olarak Rusça konuşfunduszeue.info bize bir daha o günleri göfunduszeue.info bize bir gün göstersin ki,ben Kırgız'la,Özbek'le,Kazak'la Türkçe konuşfunduszeue.info dilimle anlaşabileyim."(S)

Bahtiyar Vahapzade'yi bizim için önemli kılan bir diğer özelliği de Türkiye’ye olan sevgi ve özlemidir.O,diğer Türkî Cumhuriyetleri olduğu gibi Türkiye'yi de hiçbir zaman unutmamıştır.Türkiye karşı olan sevgisini yılında yazmaya başladığı günlüğündeki "Türkiye'ye İlk Seyahat" başlıklı yazısında açıkça görmekteyiz:

"Polisler geminin hareketine izin veriyorlar.Çok sevinçliyim.Çünkü izni Türkler veriyor.Göğsüm kabarıfunduszeue.info de devletim ve hükmüm vardıfunduszeue.info şehre inme izni funduszeue.info benim dilimde yazılmıştır.Mührün üzerini okuyorum:Türkiye funduszeue.info kurban olayım,ey benim Cumhuriyetim,ey benim benden uzak vatanım!Benim için yanan ama bana yardım elini uzatamayan vatanım!"

İstanbul şiiri de Türkiye'ye olan sevgisinin açık bir göstergesidir:

"Bugün bir ayağı Avrupa'dadır.

Bir ayağı Asya'da

Türk'ün.

Kulaklarında motor sesi,

Dilinde Kur'an sesi,

Türk'ün.

Zaman onu dillendirir,

Asrın ahengine ses verir,

Düşünüp derinden

Ancak babası çeker eteklerinden,

Çırpınır şehir

İkilik içinde.

Düğüm düğüm olmuş fikirler

Asrın keşmekeşinde.

Bir şehirde buluşur

İki dünya, iki âlem.

Bulacaktır eminim,

Türk oğlu Hak yolunu.

O, şimdilik seyreder

Sağını,

Solunu

Yüreği şark yüreği,

Aklı Garp aklıdır

Türk'ün

Bu tezattan sinesi dağlıdır.    

Türk'ün. "

Yukarıda kısaca giriş yaptığımız,Türk dünyasının önemli edebiyatçılarından olan Vahabzade'yi bu makalede anlatmaya çalışacağıfunduszeue.infode ana kaynak olarak Bahtiyar Vahapzade'nin "Vatan Millet ve Anadili" adlı eseri olacaktır.Çalışmada Bahtiyar Vahapzade'nin hayatı,edebi kişiliği ve şiirlerinden seçmeleri,eserlerinden örneklerle anlatılmaya çalışılacaktır.

1-A)Hayatı:

16 Ağustos tarihinde Azerbaycan'ın dağlık bölgelerinden biri olan Şeki'de doğmuştur.Şair,"Vatan Millet ve Anadili" adlı eserinin "Özgeçmişim" bölümünde  çocukluğunun geçtiği Şeki'yi şöyle anlatır:

"Şeki'nin dört bir tarafındaki dağlar baştan başa palamut,karaağaç,fıstık ve ıhlamur ormanlarıdır. () Çocukluğum,ormanlı dağlarda geçse de,bugüne kadar dağ ve orman benim için bir sır olarak kaldı.Çünkü bu ormanlı dağlar ninemin ve annemin anlattığı masalların mekânı idi." (s.3)

Yedi yaşına geldiğinde okula başlayan Vahapzade, yılında 3.sınıfı bitirmiş  ve aynı yıl ailesiyle Bakü'ye taşınmıştırsınıfa gitmesi gereken Vahapzade,Rusça'yı bilmediği için 3.sınıfı tekrar okumak zorunda kaldığını ,"Vatan Millet ve Anadili" adlı eserinin "Özgeçmişim" bölümünde  şöyle anlatır.

" yılında 3.sınıfı bitirdim ve aynı yıl ailemiz Bakü'ye taşındısınıfa gitmeliydim;fakat 4.sınıfta okuyamadım.Çünkü Rusça'nın eğitimi ilçe okullarında 4.sınıftan,Bakü okullarında ise,3.sınıftan başlıfunduszeue.infoça'yı hiç bilmediğim için tekrar 3.sınıfı okudum."(s.3)

İlk şiirlerini ortaokulda okuduğu zamanlarda yazan şair bu şiirlerini değersiz bulur:

"İlk şiirlerimi daha ortaokulda okuduğum zamanlarda yazmıştıfunduszeue.infoî ki,çocukluk hevesinden doğan bu yazılarımın hiçbir edebî değeri yoktu." (s.4)

Vahapzade, yılında ortaokulu bitirerek  Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nin Filoloji Fakültesine başlamıştıfunduszeue.infoade, yılında ise üniversiteyi bitirip yüksek lisansa başlamıştır. yılında tamamladığı ünlü Azeri şair Samed Vurgun'un hayatı ve yaradıcılığı isimli monografisi ile filoloji doktoru ünvanını almıştıfunduszeue.info,Vahapzade'yi "hayata bağlayan" ve "ilhamını her gün yenileyen" bir görev olmuştur:

"Okuyucularım sık sık bana soruyorlar:'Hocalık,sanatınıza engel olmuyor mu?'diye.'Hayır !' cevabını veriyorum.Çünkü,evvelâ gençlerle bir arada olmak,onların arzu ve isteklerini bilmek ve bu arzularla yaşamak,gençlik duygularıyla soluk almak beni hayata bağlıyor ve ilhamımı her gün yeniliyor."(s.5)

yılında başlayan özgürlük hareketine kayıtsız kalamayan Vahapzade,bu konu için kaleme aldığı "Gülistan" isimli şiirinde İran ve Rusya olmak üzere ikiye bölünen Azerbaycan Türkleri'nin yaşadığı felaketleri dillendirmiştir yılında milli duyguları uyandıran bu şiir,Vahapzade'yi "milleyetçi" olarak damgalamış ve sonra da üniversitedeki görevinden uzaklaştırılmıştıfunduszeue.infoade,bu olumsuzluklara ve Sovyet rejiminin baskılarına rağmen özgürlük mücadelesinden yılmamış ve Azerbaycan halkının dertlerini,sıkıntılarını ve felaketlerini  konu ettiği pek çok eserini yurt dışına kaçırarak,bu eserlerin yayınlanmasını sağlamıştıfunduszeue.inforin yayınlanmasını "Vatan Millet ve Anadili" adlı eserinin "Özgeçmişim" bölümünde  şöyle anlatır:

"Stalin,döneminde yazıp sakladığım 'Gülistan' adlı manzum hikâyemi ve birçok şiirimi yayınlattıfunduszeue.info diktatörlük rejimine itirazım yalnız bu eserlerle sınırlanmıfunduszeue.infoi kemiren,beni rahatsız eden fikir ve duygularımı,çoğu zaman tarihe yönelerek veya başka ülkelerin dilleriyle yazarak ifade ediyordum."(s)

yılında funduszeue.infoler Birliği Yazarlar Kurultayında,Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği Yazarlar Birliği İdare Heyetinin,aynı zamanda Azerbaycan Yazarlar İdare Heyetinin üyesi,Azerbaycan İlimler Akademisinin muhabir üyesi ve Azerbaycan Komunist Partisi Bakû şehir komitesi üyeliğinde de bulunan Vahabzade,ayrıca X. ve XI.dönem Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Âli Sovyetine milletvekili olarak seçilmiştir.

Yukarıda belirttiğim üzere,halkının duygularına da tercüman olan Vahabzade Azerbaycan'da "Halk şairi" adıyla da anılıfunduszeue.infoı boyunca birçok görevde bulunmuş olan Vahapzade, yılında "Leninle Sohbet ve Muğam" manzum hikayeleriyle Cumhuriyet, yılında ise "Bir Geminin Yolcusuyuz" adlı şiir kitabıyla da Sovyetler Birliği Devlet ödüllerine layık görülmüştür.

Birçok edebî türde eser veren ve üniversite hocalığında bulunan Vahapzade, bütün hayatı boyunca milletini uyarma görevi bilinciyle hareket etmişfunduszeue.infoar Vahapzade 13 Şubat tarihinde Bakü'de vefat etmiştir.

1-B)Edebi Kişiliği

Halkı uyandırmak amacıyla eserlerini  kaleme alan Bahtiyar Vahabzade şiirlerinde; vatan, millet, aile , tabiat, dil, azadlık (hürriyet) hasreti gibi temaları, en güçlü ve derin mazmunlarla anlatmıştır.

Vahapzade'nin şiirlerine baktığımızda göze çarpan ilk tema vatan sevgisi olmaktadıfunduszeue.info sevgisini,birçok eserinde işleyen Vahapzade,vatan sevgisini şu şekilde tanımlamaktadır:

"Vatan sevgisi insan duygularının en âlisi,en yücesi,en mukaddesidir."(Vahapzade)

Vahapzade,şiirlerinde vatan sevgisiyle birlikte dil bilincini de işlemişfunduszeue.info denebilir ki şair,vatan sevgisini işlediği şiirlerinde mutlaka ana dile de bir atıfta,göndermede bulunmuştur:

"Bu dil - bizim ruhumuz, eşgimiz, canımızdır,

Bu dil - birbirimizle ehdi-peymanımızdır.

Bu dil - tanıtmış bize bu dünyada her şeyi

Bu dil - ecdadımızın bize goyup getdiyi

En gıymetli mirasdır, onu gözlerimiz tek

Goruyub, nesillere biz de hediyye verek."

Yukarıda Vahapzade'nin şiirinden aldığımız bölüme baktığımızda bu dil bilincini açıkça görürüz.Şair ,diliin önemini ifade etmek için, ahenkli kelimeleri seçmiş ve şiir içinde kafiye uyumuyla birlikte "ruhumuz","eşgimiz","canımız" gibi kelimelerle de aliterasyon yapmıştıfunduszeue.info verdiği önemi  manzum eserlerinin yanında mensur eserlerinde de açıkça görürüfunduszeue.infoade, yılında,yazdığı "Ana Dilim ve Ana Köküm" başlıklı yazsında,kendi ana dilinde konuşamayan Bakü Belediyesi kurumunun başında duran başkanı şu şekilde eleştirmiştir:

"Bakü Belediyesi gibi mühim devlet kurumunun başında duran başkan,kendi ana dilinde konuşamıfunduszeue.info adam öz diline hürmet etmiyor;bu onun kendi medeniyet anlayışının göfunduszeue.info kurumunun başında duruyorsa,peki devlet dilini neden bilmiyor?";(Vahapzade)

 Vahapzade’nin şiirleri arasında görülen en eski vatan şiiri yılında yazdığı "Gözel Veten" şiiridir:

“Dağların var gatar-gatar,

Döşlerinde sürü yatar.

Haray salıb dağa-daşa,

Köpüklü çay daşa-daşa,

Ahar uca gayalardan,

Gözeliyle könül heyran!

Bizim üçün yarandın sen,

Gözel veten, gözel veten!

Yağış yağır narin-narin

Üstde yaşıl yarpagların,

İslananda seher-seher

Göy tarlalar, göy zemiler,

Hırda-hırda seller ahır,

Her terefde iz burahır

Ötüb keçen yağış suyu.

Arhlar gedir yollar boyu.

Bir az sonra ötür duman,

Güneş çıhır buludlardan.

Çay daşları yene hal-hal,

Gözel olur çölde bu hal.

Etirlenir çemen, çayır,

Göy üzünü gucaglayır

Kemer kimi gövsi-güzeh.

Yavaş-yavaş esdikce meh,

Yayılır hoş torpag iyi.

Bu menalı gözelliyi

Biz sevirik ezel günden,

Gözel veten, gözel veten!

Yavaşca gaş garalanda,

Göy üzünü çen alanda

Sıh budaglar kölgelenir,

Bir az sonra dağdan enir

Çoban gardaş ağır-ağır,

Gözlerinden sevinc yağır.

Bu menzere bir mereke,

Ressam ister bunu çeke.

Mehribansın, sevimlisen,

Gözel veten, gözel veten!"

Vahapzade'nin bu şiirinde Azerbaycan'ın güzelliğini anlatmıştır.

Bahtiyar Vahapzade'nin  vatan şiirlerinden biri de hayatı bölümünde kısaca değindiğimiz ve "milliyetçilik"le suçlanıp,üniversitedeki görevinden uzaklaştırılmasına  neden olan  “Gülistan” şiiridir:

“Kesdiler sesini Azerbaycanın.

…….

Bes hanı bu esrin öz Koroğlusu,

Gılınc Koroğlusu, söz Koroğlusu?

……..

Nece ayırdınız dırnağı etden –

Üreyi bedenden, canı cesedden?

Ahı kim bu haggı vermişdir – size,

Sizi kim çağırmış, Vetenimize?

…….

Arazın suları gezebli, daşgın,

Şirin neğmeleri ahdır, haraydır.

Veten guşa benzer, ganadlarının

Biri – bu taydırsa, biri – o taydır.”

Vahapzade,Azerbaycan'ın tarihi faciasını anlatan bu şiiri yılında yayınlayınca "milliyetçilik" suçundan suçlanmış ve çok sevdiği üniversitedeki görevinden uzaklaştırılmıştıfunduszeue.info bu şiir yeni gelen nesil tarafından ezberlenmiş ve 'li yıllarda milli şuuru şahlandıran bir vazifeyi üstlenmişfunduszeue.info da şairin edebi kişiliğini ve Azerbaycan halkının gözündeki değerini açıkça göfunduszeue.infoade'nin birçok vatan şiiri daha vardır ancak yukarıda alıntıladığımız şiirleri değeri bakımından,vatan sevgisi temasını açıkça yansıttığından bu şiirler yeterli görülmüştür.

Şairin,edebi kişiliğini yansıtan bir başka şey ise maneviyattır.Ülkesinin içinde bulunduğu durumu manevî bir şekille ifade etmek isteyen Vahapzade,içindeki dertleri bu şiirle yaradana açmıştır:

O kadar dert çektik,beraber oldu

Haftalar aylara,ay yıla,Rabbim

Beni elden saldı ömrün yolları

Çatınca sonuncu menzile Rabbim

Derdin sikletini taş çekebilmir

Anın yıktığını yıl dikebilmir

Yüreğin yükünü can çekebilmir

Çektikçe çoğalır o hale, Rabbim

Fikir düşüm düştü akıl dolaştı.

Gtimek istediği bu yolu da şaştı

Azap dalgaları başımdan aştı

Çıkart ben batanı sahile Rabbim

Gönül çok aradı kıblegahını

Yalnız sende buldu öz penahını

Öten(geçen) yıllarımın bin günahını

Bedbaht gençliğime affeyle Rabbim

Vahapzade'nin şiirlerinde  vatan sevgisi,toplum,millet,maneviyat gibi toplumsal değerler çok önemlidir ancak Vahapzade'nin toplumsal duyguları anlattığı şiirleri,sadece fikirden ibaret olan ham bir şiir olmamış,bu şiirler duygu ve fikirle  birlikte şiirde kaynaşarak edebi bir ürün ortaya çıkarmıştır .Bununla beraber Vahapzade'nin bireysel temalı şiirleri de bulunmaktadıfunduszeue.info şiirleri makalemizin üçüncü bölümü olan "şiirlerinden seçmeler" bölümünde siz okuyuculara sunacağıfunduszeue.info bana göre Vahapzade'nin edebi kişiliğini oluşturan en önemli kelimeler,aynı zamanda Vahapzade'nin mensur bir eserinin de adıdır: Vatan millet ve ana funduszeue.info üç madde Vahapzade'nin edebi kişiliğinin en büyük tarifi olacaktır.

Bu bölümü bitirirken,Vahapzede'nin kendi eserinden alıntıladığım şu sözleri,edebi kişiliğinin en büyük tanımı olacaktır:

"Hakkımda yazı yazan araştırmacılar beni,genellikle an'aneye bağlı bir şair olarak sayıfunduszeue.infoı renkli sun'î civcivlerden başka,dünyada an'anesiz hiçbir şey funduszeue.infoı renk ise sanatın düşmanıdır.()An'ane öze sadıklıktır.Büyük Türk şairi Yahya Kemal 'Kökü mazide olan âtîyim.' mısrasıyla bunu ne güzel ifade ediyor.Ağacın varlığı için kök ne kadar mühimse,sanat için de an'ane bir o kadar gereklidir."(Vahapzade)

"Dünyanın en büyük dahileri,edebiyat ve sanat hadimleri,en güzel eserlerini vatanlarına adamışlardır."(Vahapzade)

2)Şiirlerinden Seçmeler:

Bu bölümde,yukarıda hayatı ve edebi kişiliğini anlattığımız Vahapzade'nin şiirlerinden seçmeleri sunacağıfunduszeue.infoar Vahapzade, şiirlerini "Sonbahar Düşünceleri" adlı kitabında toplamıştıfunduszeue.infoade kitabın önsözünde şiiri ve şairi şöyle tamamlamaktadır:

"Buna göre de ben de 'şiir nedir?' sorusunu kendi noktai nazarımla cevaplamak istiyorum:

Benim için şiir dertlerimin,istek ve arzularımın konuşan funduszeue.info bülbülü okutan onun derdi olduğu gibi,şairi de dillendirip söyleten onun funduszeue.info anlamda,halkımın yıl Rus emperyalizminin yumruğu altında çektiği çileler,azap ve üzüntülerdir elime kalem verip beni şair eden."(VahapzadeXV-XVI)

Bu tanımlamalardan kitabın adının neden "Sonbahar Düşünceleri" olduğunu az çok çıfunduszeue.infoarda yaprakların döküldüğü,başka bir ifadeyle yaprakların öldüğü,doğaya hüznün hâkim olduğu,hatta bazı psikologlara göre depresyonların arttığı su götürmez bir gerçfunduszeue.infoade'nin şiirlerinde de yukarıda kendi cümlelerinden alıntıladığımız gibi halkının çektiği azapların anlatıldığı,bu şiirlere hakim olan düşünce,sonbahara hakim olan,umutsuzluk,hüzün ve buhrandır.İşte bu yüzden denebilir ki bu eserin adı,içeriğiyle ve bu içeriğin yazıldığı dönemle ilişfunduszeue.info kuvvetli bir ihtimaldir.

Kitabın adı hakkında  ikinci  yorumu şu şekilde yapabiliriz:

Şiirleri incelediğimizde Vahapzade'nin özellikle tabiat tasvirlerinde, tam bir sembolist şair edâsı görürüfunduszeue.infoist şairlerde ise sonbahar en çok işlenen temalardan biri olmuşfunduszeue.infoısıyla Vahapzade'nin -özellikle tabiat tasvirlerinde ve şiirin müzikaliyete yaklaştırılması bakımından-sembolist bir şair olarak nitelendirileceğinden eserine bu ismi vermiş olması mümkündür.

Bu bölümde seçmeler yapacağımız şiirlerin kaynağı yukarıda söylediğimiz gibi "Sonbahar Düşünceleri" olacaktıfunduszeue.info bölümde Bahtiyar Vahapzade'nin şiirlerinin seçmelerini,bireysel şiirleri ve toplumsal şiirleri  olmak üzere iki ana bölüme ayırarak siz değerli okuyuculara sunacağım.

2-A)Bireysel Şiirleri:

Bu bölümde seçtiğimiz ilk şiir "Gemilerin Dili" olacaktır:

Deniz zulmet içinde,uğulduyor dalğalar.

Her vahşi uğultuda bin ölüm tahdidi var.

Gönül manalandırır denizdeki her sesi,

Geceler yaman olur denizin vahimesi.

Zulmetin göğüsünü yara-yara gemiler,

Yol alır bu diyardan,o diyara gemiler.

Ne yorulur gemiler,ne dinlenir gemiler,

Gelir gider gemiler,gider gelir gemiler.

Gözümü zaman zaman zulmete dikiyorum,

Hiç ne göremiyorum,hiç ne göremiyorum.

Deniz karışıp göğe,göğ karışıp denize;

Hiç bir şey görünmüyor,hiç ne değmiyor göze.

Gözlerimin önünde alaalı halkalar,

Uğulduyor dalğalar,uğulduyor dalğalar

(Atlantik Okyanusu,Şubat )

Yukarıda bir bölümünü aldığımız "Gemiler Dili" adlı şiirde sembolizmin hâkim olduğu açıkça görüfunduszeue.infoizle örülmüş bu şiire  bir hüznün ve karamsarlığın hakim olduğunu görmekteyiz.Şiirde ayrıca sembolistlerin sıkça dile getirdiği 'şiiri müziğe yaklaştırma'nında gerçekleştiğini görüyoruz.Şiirde müzikaliteyi oluşturmak isteyen Vahapzade,'Gelir gider gemiler,gider gelir gemiler','deniz karışıp göğe,göğ karışıp denize' ve 'uğulduyor dalğalar,uğulduyor dalğalar' gibi uyumlu tekrarlardan oluşan mısralar  ile bunu gerçekleştirmiş funduszeue.infoıca Vahapzade'nin bu şiiri,oldukça sevdiği ve okuduğu Yahya Kemal'in 'Sessiz Gemiler' şiirini de anımsatmaktadır.

Bu bölümdeki ikinci şiirimiz "Sonbahar Düşünceleri" kitabının sayfasında yer alan 'Kendi Kendime' şiiri olacaktır:

Kendimdeyimkır dünyama nihayet

Ne güzeldir öz özüme seyahat.

Öz dünyamla durmuşumdur yüz yüze

Mücizeyiz kendimiz kendimize.

Yüreğimde nice nice cığır var,

İçimdeki çalın çarpaz cığırlar

Hiç bilmezdim,beni nere götürür,

Bahtiyar'ı Bahtiyar'a götürür

Mart,

Vahapzade'nin bu şiirine yalnızlık teması funduszeue.info içine doğru seyahata çıkan şairin içi oldukça doludur 'yüreğimde nice nice cığır var' mısraları da şairin bu doluluğunun bir göstergesidir.

Kitaba adını veren 'Güz Düşünceleri' adlı şiiri de şairin,isteklerini anlattığı güzel bir şiiridir:

Gönlümde meledi rüzgârlar buyıl.

Kış çaldı kapımı

-Eygelen kimdir?

Aslinde kapımı çalan kış değil,

İçimden boylanan isteklerimdir.

Arzu yanımdadır.

Ama ben ona,

Şimdi zavallıca bakan olmuşum.

İndikce gönlümün derinliğine

Aklın zirvesine kalkan olmuşum.

Boyalı dünyayı boyasız,renksiz,

Ömrün zirvesinde idrak ederiz.

Onda da kocalıp düşürüz elden,

Dünyayı duymaya darılırız biz

Galiba,âdettir bu da ezelden,

Bir şey yitirmezsek,bir şey bulmayız.

O şen, o kayğısız günlerim nerde?

Günler de canlıdır

Ölse de dirilmez.

Yaş ötür,sarsıtır

Kahr edır bizi

Ama ruhumuza dokuna bilmez.

Her gün yeni uçuş,funduszeue.info bir arzu.

Dolur,

Kasım, yılı(Vahapzade)

Şairin bu şiirine bölüm bölüm baktığımızda, şairin bir türlü gerçekleşmeyen arzularını,hayat ve insan yaşamı hakkındaki felsefî       yorumunu ve geçmişe olan özlemini görmekteyiz.

Bu bölüme seçtiğimiz son şiir Vahapzade'nin 'Uçmak İstiyorum' isimli şiiridir:

Uçmak istiyorum,

                                Ben öyle uçmak

Kanad vermese de tabiat bana.

Kucmak istiyorum,dünyayı kucmak,

Verdi bu arzuyu muhabbet bana.

Uçmak istiyorum,yalnız zirveden

Seyredim bugunü,öten çağları.

O kadar yüceltip yükseleyim ben,

Görmeyim yerdeki hurdalıkları.

Uçmak istiyorum,arzu ardınca

Kendimi sesleyim,hay verin bana.

Hayalden öteye ben yücelince

Yer bana dar gelir,gök verin bana.

Ağustos, yılı.(Vahapzade)

2-B) Toplumsal Şiirleri:

Toplumsal yönü ağır basan ve Azerbaycan'da "Halk şairi" olarak tanımlanan Vahapzade'nin toplumsal şiirleri önemli bir yere funduszeue.info bölümde ele alacağımız ilk şiir Vahapzade'nin,Güney Azerbaycan(İran)'dan gelen mektupta,"Ana dilimi funduszeue.info öğrenmek için bana derslik gönderin." diyen birisine cevap verdiği "Ne Ondansın,Ne Bundan" adlı şiiri olacaktır:

Yad dilde(yabancı dilde) mektup yazıp kardeş özkardeşine

Bu mektubbu okuyan ne kül töksün başına.

Hükmüne bak hasretim,

Hükmüne bak zilletin,

Ya annesi yokmuymuş bu zavallı milletin-

Bir emcekten süt emen ikiz evlatlarına

         öz dili öğrete?

Bir yuvadan uçurup bu uçuşu seyrede?

Yazarsın:"Değişmişim.

Başka gözle bakarım,şimdi tamam herşeye.

Bana derslik gönderin dilimi öğrenmeye"

Öz doğma evladına

Annesinin dilini

Öğretmeyen anneler,

Ya anne adlanmağa sizin hakkınız mı var

Dilinizi danırken(yadsıyorken)?

Yukarıda alıntıladığımız şiirinde Vahapzade'nin anadile verdiğe önemi çok net bir şekilde göfunduszeue.infoini bilmeyen ve öğrenmek isteyen birisinin gönderdiğe mektuba hem üzülen,hem de sinirlenen Vahapzade,bu durumu "zillet" olarak tanımlamaktadıfunduszeue.infoıntıladığımız bölümün sonuna baktığımızda da anadilini çocuklarına öğretmeyen annelere seslenen Vahapzade,anadili öğretmeyen annelere,"anne adlanmağa sizin hakkınız mı var?" diye sitem etmiştir.

Vahapzade'nin vatan temalı bir diğer şiiri de "Vatan Var" adlı şiiridir:

Nerdeyse,bu demde

Ümmanda batan var.

Vardırsa kömeksiz(yardımsız)

Feryata çatan(ulaşan) var.

Dünyada alandan

Evelce satan var.

Dünya kuru bir ses

Gam çekmeğe değmez.

Yüz yüz yiten olsa

Bin bin de biten var.

Şükr eyliyelim ki,

Bizlerden hem önce,

Hem sonra Vatan var.

Vahapzade "Vatan Var" isimli bu şiirin son kısmında önce de sonra da var olan vatan için Allah'a şükretmek gerektiğini belirtmiştir.

Bu bölüme alıntı yapacağımız son şiir "Şairleri Öldürürler" adlı şiirdir.Şiirin giriş kısmına funduszeue.infoenski'den şöyle alıntı yapmıştır :

"Müstebidler anlamıyor şairleri,o zamanki,anlar hemen ferman verir ölümüne."

Öldürdüler Neruda'yı

Öldürdüler ömrü boyu

Gam çekeni,dert yutanı

Öldürdüler azatlığın şarkısına

Şarkısıyla saz tutanı

Öldürdüler şairleri kimisini birden bire

Bıçak ile,gülle ile

Kimisinin

Yüreğine saplayarak söz zehiri

                   katre katre

                   damla damla

Öldürdüler tahdit ile,

Korku ile,

Öldürdüler şairleri

        kana kana

           bile!

Öldürürler şairleri

Öldürürler hayalleri,

               fikirleri

Yok yok!

Fikir öle bilmez.

3) Sonuç:

Çağdaş Türk Edebiyatının son dönemlerdeki en büyük temsilcilerinden olan Vahapzade,hayatını milletine ve milletinin azadlığına adamış bir yazardır.Şiirlerinde sık sık özgürlük,anadil ve millet bilincini işleyen Vahapzade,sadece bu konularla sınırlı kalmamış bireysel olarak,yalnızlık,azap,buhran gibi temaları da şiirinde işlemişfunduszeue.infoade hakkında,bugüne kadar yapılan çalışmalarda hangi edebî akıma mensup olduğu ele alınmamakla birlikte,yukarıda verdiğimiz örnek şiirlerinden ve açıklamalardan yola çıkarak Vahapzade'nin sembolist bir şair olabileceğini söylememiz hatalı sayılmayacaktıfunduszeue.infoar Vahapzade 13 Şubat 'da gözlerini dünyaya yumduğunda,geride birçok manzum ve mensur eser bırakmış ve kalbi Türk dünyasıyla çarpan birisi olarak adını edebiyata altın harflerle kazımıştır.

KAYNAKÇA:

VAHAPZADE,B.(),Vatan Millet funduszeue.info:Atatürk Kültür Merkezi Yayınları

VAHAPZADE,B.(),Sonbahar Düşüfunduszeue.info:Kültür Bakanlığı

TÜRKMEN,F.(),BAHTİYAR VAHABZADE (),Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi Cilt: IX

KARAKAŞ,Ş.(),Vatan Şairi Bahtiyar Vahapzade,Gazi Üniversitesi Türkiyat Uygulama ve Araştırma Dergisi

Yukarıdaki şiir ana dili sevgisini anlatmaktadır. Bu şiirden hareketle ana dili sevgisini anlatan bir şiir yazınız. Şiirinize başlık koymayı unutmayınız.&#;a ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

Yukarıdaki şiir ana dili sevgisini anlatmaktadır. Bu şiirden hareketle ana dili sevgisini anlatan bir şiir yazınız. Şiirinize başlık koymayı unutmayınız.

Yukarıdaki şiir ana dili sevgisini anlatmaktadır. Bu şiirden hareketle ana dili sevgisini anlatan bir şiir yazınız. Şiirinize başlık koymayı unutmayınız.

ANADİLİN ÖNEMİ

Anadilimiz bizim evimiz
O olmazsa bir değiliz eksiğiz
Anadilimize sahip çıkmazsak
Dünyadan yok olup siliniriz.

Anadiline sahip çık onu koru
O olmazsa sen de olmazsın unutma bunu
Sen Türk soyundansın
Türkçeyi her zaman sev onu koru

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 25 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.

Güzel dil Türkçe bize,
Başka dil gece bize.
İstanbul konuşması
En sâf, en ince bize.

Lisanda sayılır öz
Herkesin bildiği söz;
Ma'nâsı anlaşılan
Lûgate atmadan göz.

Uydurma söz yapmayız,
Yapma yola sapmayız,
Türkçeleşmiş, Türkçedir;
Eski köke tapmayız.

Açık sözle kalmalı,
Fikre ışık salmalı;
Müterâdif sözlerden
Türkçesini almalı.

Yeni sözler gerekse,
Bunda da uy herkese,
Halkın söz yaratmada
Yollarını benimse.

Yap yaşayan Türkçeden,
Kimseyi incitmeden.
İstanbul'un Türkçesi
Zevkini olsun yeden.

Arapçaya meyletme,
İran'a da hiç gitme;
Tecvîdi halktan öğren,
Fasîhlerden işitme.

Gayrılı sözler emmeyiz,
Çocuk değil, memeyiz!
Birkaç dil yok Tûran'da,
Tek dilli bir kümeyiz.

Tûran'ın bir ili var
Ve yalnız bir dili var.
Başka dil var diyenin,
Başka bir emeli var.

Türklüğün vicdânı bir,
Dîni bir, vatanı bir;
Fakat hepsi ayrılır
Olmazsa lisânı bir.

Ziya Gökalp