Bebeğin Uykuya Dalarken Sıçraması

İlk kez anne baba olan çiftler, genellikle bebeklerinin her hareketini gözlemler ve dikkatlerini çeken en ufak bir detayın normal olup olmadığını araştırırlar. Bebeklerin uykuda irkilmesi ve sıçraması da araştırdıkları konuların başında geliyor. Peki, bebekler uykuda neden sıçrar? Bebekler, özellikle yaşamlarının ilk 1 yılında uykuda irkilip sıçrayabilirler. Eğer bu duruma eşlik eden başka bir belirti yoksa bebeklerin uykuda irkilmesi veya sıçraması gayet normaldir. Zira açlık, uyku rutininin henüz oluşmaması, gaz birikmesi gibi pek çok fizyolojik durum, bebeklerde uykuda irkilmeye neden olabilmektedir. Nadiren de vitamin eksiklikleri, üşütme veya epilepsi gibi hastalıklar bebeklerde uykuda sıçramaya sebep olabilir.

Gelin şimdi, bebeklerin uykuda irkilme nedenlerini daha detaylı inceleyelim.

Bebekler Uykuda Neden Sıçrar?

Bebeklerin uykuda sıçraması, ilk 1 yıl çok sık gözlemlenir. Bu durum, özellikle ilk kez anne baba olan ebeveynleri endişelendirse de çoğu zaman tehlikeli değildir. Hele ki bebeklerde uykuda irkilmeye eşlik eden başka bir belirti yoksa bu durum genellikle normal değerlendirilir. Çünkü açlık, gaz problemleri ve uyku sorunları, bebeklerin uykuda sıçramasına sebep olabilmektedir. Ayrıca bebeklerin sinir sisteminin henüz gelişmediği ilk aylarda, ilkel refleks olarak da bilinen moro refleksi, bebeklerin sık sık istemsizce sıçramalarına neden olmaktadır. Ancak uykuda irkilmeye eşlik eden öksürük ve ateş gibi belirtiler de varsa, vakit kaybetmeden bebeği takip eden doktora danışmak gerekir. Zira böylesi bir durum, bebeğin üşütmüş olabileceğinin bir sinyali olabilmektedir.

Bebeklerde Uykuda İrkilme Nedenleri

Bebeklerin uykuda sıçraması ve irkilmesinin nedenleri şu şekilde sıralanabilir;

1. Açlık

Bebeklerde uykuya dalarken sıçramanın en önemli sebeplerinden biri açlıktır. Gün içinde yeterince anne sütü alamayan veya formül mama ile beslenemeyen bebekler, uykuya dalarken irkilip sıçrayabilirler. Bu sebeple bebeğin gün içinde yeteri kadar beslendiğinden emin olmak gerekir.

Bunu da Okuyun: Yenidoğan Bebekler Ne Sıklıkta Beslenmeli?

2. Uyku Problemleri

Uykusuzluk ve uyku rutininin oluşmaması da bebeklerin uykuda irkilmesinin bir diğer sebebidir. Eğer bebek uzun bir süredir uykusuzsa, uykuya dalarken sıçraması gayet normaldir.

Bunu da Okuyun: Bebeklerin Uyumasını Güçleştiren Durumlar!

3. Gaz Birikmesi

Bebeğin uykuda iç çekmesi veya irkilmesinin bir diğer önemli nedeni de gaz birikmesidir. Özellikle yenidoğan döneminde gaz problemleri ile çok sık karşılaşılır. Bunu önlemek ve bebeği rahatlatmak için beslenme sonrası gaz masajı yapmak faydalı olacaktır.

Bunu da Okuyun: Bebeklerde Kolik Belirtileri Nelerdir?

4. Vitamin Eksikliği

Bebeklerde uykuda irkilme vitamin eksikliğinden de kaynaklanıyor olabilir. Bu tespit edebilmek için bebeğe vitamin testi yapılabilir.

5. Hastalıklar

Fizyolojik ihtiyaçların dışında bebeklerin uykuda sıçramasının sebebi hastalıklar da olabilir. Özellikle ateş, öksürük, hırıltı, huzursuzluk gibi başka semptomlar da varsa mutlaka bebeğin takibini yapan doktora muayene olmak gerekir.

6. Epilepsi

Bebeklerde irkilme ve sıçrama, özellikle yaşamın ilk aylarında çok sık görülür ve genellikle ciddi bir problemin habercisi olmaz. Ancak nadiren de olsa epilepsi gibi hastalıklar, irkilmenin altında yatan sebep olabilir. Bu nedenle her ihtimale karşı, bebeğinizin sağlığı ile ilgili şüphelendiğiniz konuları bebeğinizin doktoruna danışmayı ihmâl etmeyin.

Bebeklerde İrkilme ve Sıçramanın En Önemli Nedeni Moro Refleksi

Moro refleksi, doğumdan birkaç gün sonra ortaya çıkan ve sıçrama şeklinde oluşan bir reflekstir. Toplumda ilkel refleks olarak da bilinir. Böyle adlandırılmasının sebebi, bu tür istemsiz hareketlerin bilinçsiz bir şekilde, içgüdüsel olarak yapılmasıdır. Bebeklik döneminde sinir sisteminin henüz yeteri kadar gelişmemesi, moro refleksinin en önemli sebebidir. Yani bu tarz sıçrama ve irkilme hareketleri, bebeklerin bilinçsiz bir şekilde dış dünyaya verdikleri bir çeşit tepkidir.

Sağlıklı her bebekte olan moro refleksi, bebeklerin nörolojik gelişimini takip etmek için de oldukça önemlidir. Bu reflekste bebekler, gürültü veya flaş ışığı gibi bir uyarana karşı kollarını aniden kaldırıp indirebilir, irkilip sıçrayabilir ve ağlayabilirler. Bebeklerin sinir sisteminin gelişmesiyle birlikte moro refleksinin de zamanla ortadan kalkması beklenir. Doğumdan birkaç gün sonra ortaya çıkan moro refleksinin 6. ayda, en geç ise 1. yaşta geçmesi beklenen bir tablodur. Ancak nörolojik hastalığı olan kişiler, yetişkinlik döneminde de moro refleksi sergileyebilirler.

Bebeklerde Sıçrama ve İrkilme Refleksi Ne Zaman Geçer?

Bebeklerde uyurken sıçrama veya irkilme refleksinin ortalama 6. ayda geçmesi beklenir. Zira bu aylarda bebeğin sinir sistemi gelişmeye başlar. Ayrıca bebeğin beslenme gibi fiziksel ihtiyaçlarının da karşılanmış olması, uyurken irkilme gibi reflekslerinin azalmasına yardımcı olur. En geç ise 1. yaşta bebeğin irkilme reflekslerinin geçmesi beklenir.

Bebeklerde sıçrama ve irkilme refleksinin olması genellikle tehlikeli bir duruma işaret etmez. Asıl bu reflekslerin ilk 6 ay olmaması bir problemin habercisi olabilmektedir. Çünkü bebeğin refleks hareketlerinin hiç olmaması, santral sinir sisteminde bir problem olabileceğinin sinyali olabilir. Böylesi durumlarda mutlaka bebeği takip eden hekime muayene olunmalıdır.

Bebeklerde İrkilme ve Sıçrama Ne Zaman Tehlikelidir?

Bebeklerin uykuda sıçraması, titremesi, irkilmesi gibi durumların gayet normal olduğunu yukarıda belirttik. Ancak bu refleksler, bebek 1 yaşına gelmesine rağmen hala geçmediyse, mutlaka muayene olunmalıdır. Ayrıca reflekslere öksürük, ateş vb. hastalık semptomları da ekleniyorsa, yine muayene olmak faydalı olacaktır.

Çok nadir karşılaşılsa da bebeklerde epilepsi de titremelere neden olabilmektedir. Özellikle gözlerin sabit bir yere kitlenmesi, ağızdan köpük gelmesi, ciddi kasılmalar, çenenin kilitlenmesi ve bilinç kaybı gibi durumlarda vakit kaybetmeden hastaneye başvurmak gerekir. 

Serpil Dokurel - PembeNar Özel

Öncelikle uykuda sıçrama durumlarını karabasan, uyurgezerlik, kabus görme gibi durumlardan ayırmak gerekir. Uykuya dalarken veya tam uyanırken hayal görme (halüsinasyon) haline hipnopompik/hipnogojik varsanı adı verilmektedir. Halk arasında karabasan olarak ta bilinmektedir. Karabasan durumunda aslında kişi tamamen uyanıktır. Normalde beynimiz uykuya daldıktan sonra rüyalarımızda rüyalarımıza göre hareket etmeyi engelleyebilmek için bedenimizi felç haline geçirir. Bazen bunun tam tersi olarak beyin uykuya geçmeden önce bedenimizi felç haline geçirir, uykuya dalmadan önce kaslarımızın hareket etmesi engellendiğinden uyanık halde iken geçici bir felç hali oluşur. İşte bu durum karabasanın ve karabasan halinde hareket edemememizin nedenidir. Karabasanlar genellikle kişi stresli bir durum yaşıyorsa oluşmaktadır.

Stresli bir yaşamın belirtisi olabilmektedir.

Uykuda sıçrama durumu uykuya dalarken beynimizin bedenimizdeki kaslarımıza ani, kısa süreli elektrik uyarıları göndermesi sonucunda oluşur ve çeşitli şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Buna parasomni adı verilmektedir. Vücudun belli bölgesinde kasılma hareketi, düşme hissi, ağlama hissi, şaşkınlık hissi olabilir. Bu şekilde ortaya çıkmasına hipnik jerk adı verilmektedir. Genellikle fizyolojik yani doğal bir olaydır. Duygusal stres durumunda olmak, fiziksel egzersiz yapmış olmak, kahvede ve kolada bulunan kafein gibi uyarıcı gıdalar almak, karanlıkta televizyon seyretmek bu durumu artırabilir. Ara ara meydana geldiğinde bir soruna işaret etmez fakat sık sık oluyorsa bu durumu araştırmak gerekebilir. Öncelikle nedeni saptamak gereklidir. Kafeini azaltmak veya kesmek, stres yaratan durumlardan kaçınmak çoğunlukla bu durumu çözmektedir. Dirençli vakalarda ilaç tedavileri kullanılabilmektedir.

Ayrıca uyku myoklonusu adı verilen bir durum vardır ki genellikle genetik olarak aileden aktarılır. Bu kişiler genellikle bacaklarda olmak üzere gece boyunca ara ara düzenli kas sıçramaları yaşarlar. Yaş ilerledikçe sıklığı artmaktadır. Özellikle bir rahatsızlığın habercisi değildir. Gece boyu sıçramalar nedeni ile uykuyu tam alamamaya neden olur ve yaşam kalitesini düşürebilir.

Uyku sıçramalarının psikolojik nedenlerini stresli yaşamak, kalitesiz uyku uyumak, gereğinden az uyumak, bedenimizi fiziksel olarak fazla yormak ve depresyon olarak sıralayabiliriz. Her uyku sıçramasının altında psikolojik bir sorun aramaya gerek yoktur fakat sıçramalar sık sık olmaya başladı ise nedenini mutlaka araştırmak gerekir. Her sıçrama depresyon habercisi değildir fakat depresyondaki kişilerde uyku sıçramalarında artış görülebilmektedir.

Çok ama çok nadir de olsa sık yaşanan uyku sıçramaları epilepsi (sara) hastalığı belirtisi olabilir. Eğer psikolojik durumlar yoksa ve bahsettiğim sıçramaya neden olabilecek durumlar da yoksa ve hala sıçramalar oluyorsa bu durumda juvenil miyoklonik epilepsi açısından değerlendirmek gerekebilir.

Uykuya geçerken göz kapaklar&#;m&#;z a&#;&#;rla&#;&#;r, vücudumuz gev&#;er, çevremize ve kendimize dair fark&#;ndal&#;&#;&#;m&#;z kaybolur, bir anda farkl&#; bir diyara seyahate ç&#;kar&#;z. Art&#;k uykunun yumu&#;ak kollar&#;nday&#;z. Ancak uykuya ba&#;lamak her zaman kolayca ve sorunsuz olmayabiliyor. &#;&#;te yaz&#;n&#;n konusu tam olarak da bu geçi&#;in etkilendi&#;i uyku s&#;çramalar&#;.

 UYKUYA DALARKEN SIÇRAMA (&#;RK&#;LME) NEDENLER&#;

• A&#;&#;r&#; kafein tüketimi
• Sigara kullan&#;m&#;
• Kayg&#; düzeyi
• Stresin yüksek olmas&#;
• Uyku düzeninin bozuk olmas&#;
• A&#;&#;r&#; yorgunluk 
• A&#;&#;r&#; fiziksel aktivite

 UYKUYA DALARKEN SIÇRAMA (&#;RK&#;LME) NEDEN OLUR?

Uyku ve uyan&#;kta beyinin farkl&#; bölgeleri çal&#;&#;&#;yor. &#;öyle anlatay&#;m; uyan&#;kl&#;kta beynimiz son sürat giden bir araba gibi, çevreden gelen birçok uyar&#; al&#;yor, onlar&#; de&#;erlendiriyor. Uykuya geçi&#; durumunda ise bu araba yani beyniniz giderek yava&#;l&#;yor ve uyku gerçekle&#;ti&#;inde de uyan&#;kl&#;k faz&#;ndan ç&#;k&#;p farkl&#; bir düzende çal&#;&#;maya ba&#;l&#;yor. Yani son sürat giden araba öncelikle giderek yava&#;l&#;yor, araban&#;n h&#;z&#; s&#;f&#;ra dü&#;üyor ve uyan&#;kl&#;k durumunu tabiri caiz ise konta&#;&#;n&#; kapat&#;yor. Sonra uyku faz&#;nda farkl&#; bir çal&#;&#;ma düzenine geçip, orada da yava&#; yava&#; h&#;zlanarak çal&#;&#;maya devam ediyor. Yani beynimiz gece ve gündüz hiç durmuyor, sadece farkl&#; biçimlerde çal&#;&#;&#;yor.

 DÜ&#;ÜYORMU&#;SUNUZ H&#;SS&#; YA&#;AYAB&#;L&#;RS&#;N&#;Z

Peki ya beyin konta&#;&#; kapatm&#;&#;, yava&#; yava&#; uyku faz&#;nda çal&#;&#;maya ba&#;lam&#;&#;ken, aniden yeniden uyan&#;kl&#;k faz&#;nda çal&#;&#;maya ba&#;larsa neler oluyor? &#;&#;te o zaman tam uykuya geçerken, s&#;çrayarak uyan&#;yoruz. Ki&#;i bu s&#;çrama s&#;ras&#;nda ço&#;unlukla sanki dü&#;üyormu&#; hissi ya&#;ar. Uyku uyan&#;kl&#;k sistemi ön beyin ve beyin sap&#;ndaki yap&#;lar taraf&#;ndan yönetilir. S&#;kl&#;kla uykunun ba&#;lang&#;ç evresinde olan bu s&#;çramalar, ki&#;i tam uykuya geçerken ve vücudundaki tüm kaslar gev&#;emi&#;ken, beyin sap&#;ndaki uyan&#;kl&#;k merkezinin aniden aktive olup beyninin aniden uyanmas&#; ve bu uyan&#;kl&#;k faz&#;nda kaslar&#;n k&#;sa süreli, yo&#;un olarak kas&#;lmalar&#;ndan kaynaklan&#;r.

 SIÇRAMALAR NEDEN BAZEN DAHA YO&#;UN VE &#;&#;DDETL&#; YA&#;ANIR?

Bu s&#;çrama asl&#;nda sa&#;l&#;kl&#; insanlarda olan fizyolojik bir durum, zaman zaman hepimiz uyku uyan&#;kl&#;k geçi&#;i s&#;ras&#;nda bu s&#;çramay&#; deneyimliyoruz. Peki s&#;kl&#;kla masum olan bu s&#;çramalar&#; neden bazen daha yo&#;un ve &#;iddetli olarak ya&#;&#;yoruz? Bilimsel çal&#;&#;malar bize ki&#;inin ya&#;am biçiminin uykuda s&#;çramalar&#;n belirginle&#;mesinde önemli bir role sahip oldu&#;unu gösteriyor. Ki&#;i a&#;&#;r&#; kafein tüketiyorsa, sigara kullan&#;yorsa beyni uyaran bu maddeler s&#;çramalar&#;n ço&#;almas&#;na, hatta &#;iddetinin artmas&#;na neden olabiliyor. Bahsedilmesi gereken bir di&#;er en önemli tetikleyici de ki&#;inin kayg&#; düzeyi. Stresin yüksek oldu&#;u ya&#;am dönemlerinde bu s&#;çramalar uykunun ba&#;lamas&#;n&#; ve sürdürülmesini negatif yönde etkileyebiliyor. Ki&#;inin uyku düzeninin bozuk olmas&#; da bu s&#;çramalar&#;n bir di&#;er sebebi olarak gösteriliyor bilimsel yay&#;nlarda. Uyku eksikli&#;i, a&#;&#;r&#; yorgunluk uyku uyan&#;k geçi&#;lerimizin bozulmas&#;na neden olup, bu s&#;çramalar&#; korkutucu hale getirebiliyor. Bilimsel yay&#;nlarda bahsi geçen bir di&#;er sebep de a&#;&#;r&#; derecede fiziksel egzersiz yap&#;lmas&#;, bu da uykuya dal&#;&#; s&#;ras&#;nda hatta uyku içinde s&#;çray&#;c&#; hareketleri artt&#;rabiliyor.

NE ZAMAN DOKTORA G&#;D&#;LMEL&#;?

Yap&#;lan bilimsel çal&#;&#;malar toplumun % 70’inin zaman zaman bu uyku s&#;çramalar&#;n&#; ya&#;ad&#;&#;&#;n&#; gösteriyor, hatta bu ki&#;ilerin % 10’unda gündüzleri de bu s&#;çramalar oluyor. E&#;er s&#;çramalar gün içinde olmaya ba&#;lam&#;&#;sa mutlaka bir nöroloji uzman&#; ile görü&#;mek ve ay&#;r&#;c&#; tan&#;da epilepsi, gün içinde artm&#;&#; uykululuk ile giden Uyku Apne Sendromu, Parkinson Hastal&#;&#;&#; gibi nörolojik hastal&#;klar&#; dü&#;ünmek gerekiyor.

UYKUDA SIÇRAMA TEDAV&#;S&#; NASIL OLUR?

Uykuya geçerken ya da uykuda olan artm&#;&#; s&#;çray&#;c&#; hareketlerin tan&#;s&#; için kullan&#;lan tetkik polisomnografidir. Ki&#;i bir gece uyku laboratuvar&#;nda uyutularak uykunun tüm evreleri, solunum, çene, bacak kaslar&#;n&#;n hareketleri, kalp ritmi, kandaki oksijen konsantrasyonu ve vücudun uykudaki pozisyonu (s&#;rt üstü, sa&#;, sol) izlenir. Hastan&#;n muayenesi, yap&#;lan tetkikler ve polisomnografi sonucunda bu s&#;çramalar&#;n iyi huylu fakat artm&#;&#; fizyolojik bir durum mu yoksa ba&#;ka bir nörolojik hastal&#;&#;&#;n parças&#; m&#; oldu&#;u söylenebilir.

UYKUDA SIÇRAMA PROBLEM&#; &#;Ç&#;N ÖNER&#;LER

Peki uyku laboratuvar&#;na gitmeden ya da gitmek zorunda kalmadan bu s&#;çramalar&#; kendimiz nas&#;l yönetebiliriz? Öncelikle a&#;&#;r&#; kahve ve sigara tüketimini azaltarak ba&#;lamak, düzenli ancak a&#;&#;r&#;ya kaçmadan egzersiz yapmak ve uyku hijyenimize dikkat etmek gerekiyor. 

 &#;LG&#;L&#; &#;ÇER&#;KLER

Kısa özetlemek gerekirse bebeklerde uykuda irkilme nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

- Yeterli miktarda süt almaması

- Gaz birikmesi

- Uyku problemi

- Epilepsi

- Vitamin eksikliği (aşağıda bahsedilecektir)

Bebeklerde uykuda sıçrama tedavisi nasıl olur?

Bebeklerde uykuda sıçrama sık sık görülen bir durumdur demiştir. Ancak irkilmenin yanı sıra ateş, öksürme gibi belirtiler de görülüyorsa bebeğiniz üşütmüş olabilir. O takdirde doktora başvurulması ve tedavi için gerekli uygulamaların yapılması gerekir. Bebeğin sinir sistemi geliştikçe uykuda sıçraması da azalmaya başlar.

Bebeklerde uykuda sıçramanın nedeni nasıl tespit edilir diye merak eden okuyucularımız için söylemek gerekirse, irkilme sorununun altında yatan sebebi tespit etmek için ilk olarak EEG beyin filminin çekilmesi istenebilir. Eğer EEG’de herhangi bir sorun çıkmazsa vitamin testi yapılabilir. Vitamin eksikliğinin belirtilerinden biri uykuda irkilme olarak görülebilir. Bu durumda da doktor ile iletişime geçilerek yapılması gerekenler öğrenilmelidir.