Püritenler, yüzyln sonlarnda ngiltere Kilisesi’nde ortaya çkan ve ‘Püritenizm’ adyla bilinen dini bir reform hareketinin üyeleriydi. ngiltere Kilisesi’nin Roma Katolik Kilisesi’ne çok benzediine ve ncil’de yer almayan törenleri ve uygulamalar ortadan kaldrmas gerektiine inanyorlard.
Püritenler bu reformlar yürürlüe koymak noktasnda, Tanr ile aralarnda dorudan bir anlama olduunu hissediyorlard. Kilise ve kraln kuatmas altnda kalan baz püritenler gruplar, kendi dini, entelektüel ve sosyal düzenlerinin temelini oluturmak için ve ’larda Amerika’nn New England ad verilen bölgesine, yeni dünyadaki kuzey ngiliz kolonilerine göç ettiler. Püritenlerin yönelimleri o zamandan beridir Amerikan hayatnda etkilerini göstermeyi sürdürüyor.
PÜRTENLN DOUU
Püritenlik ’lerin ortalarnda ngiltere’de balayan bir dini reform hareketiydi. lk hedefi Katolik Kilisesi’nden ayrldktan sonra ngiltere Kilisesi içinde kalan Katolik etkileri ortadan kaldrmakt. Bunu yapabilmek için kilisenin yapsn ve törenlerini deitirmeye çaltlar. Güçlü ahlaki inançlaryla uyum salamas için ngiltere’de daha geni yaam tarz deiiklikleri istediler. Baz Püritenler Amerika’ya göç ettiler ve bu inançlara uyan kiliseler etrafnda ina edilmi koloniler kurdular. Püritenlik, ngiltere’nin dini yasalar ve Amerika’daki kolonilerin kuruluu ve gelimesi üzerinde geni bir etkiye sahipti.
Püritenliin kökleri ngiliz reformunun balangcna dayanr. ‘Püritenler’ ad, onlar aalamak için dümanlar tarafndan bu harekete atfedilen bir isimdi. Bu sfat ilk kez ’larda ortaya çkmasna ramen, hareket Kral VIII. Henry Papalk otoritesini reddettiinde ve Roma Kilisesi’ni bir ngiltere devlet kilisesine dönütürdüünde, ’lu yllarda balamt. Püritenler açsndan ngiltere Kilisesi, Roma Katolikliinin ayin ve ritüellerini gereinden fazla korumutu.
yüzyla kadar rahiplerin çou okuryazar deildi ve ar derecede yoksuldu. Birden fazla bölgede istihdam edilmilerdi; bu yüzden sk sk yolculuk yapyor ve cemaatlerinde derin kökler oluturmay baaramyorlard. Rahipler, medeni hukukun belirli cezalarna kar korunuyordu; bu durum halkn ruhbanlara duyduu dümanl besledi ve halkn manevi yaamdan tecrit olmasna yol açt.
Baz Püritenler Anglikan Kilisesi’nden tamamen ayrlma taraftaryken, dierleri sadece reform talep ediyordu ve kilisenin bir parças olmay istiyordu. Kilisenin ncil’de bulunmayan herhangi bir ayin veya töreni barndrmamas gerektii inanc, iki fraksiyonu bir arada tutuyordu. Her iki yönelim de hükümetin ahlâk kurallarn uygulamas, ayrca sarholuk ve küfür gibi davranlar cezalandrmas gerektiine inanyordu. Bununla birlikte, Püritenler inanç özgürlüüne inandlar ve genellikle ngiltere Kilisesi dndaki farkl inanç sistemlerine sayg gösterdiler.
‘KUSURSUZLUA’ GDEN YOL
Püritenler ve Anglikan Kilisesi arasndaki büyük anlamazlklardan bazlar, rahiplerin cüppe giymemesi, bakanlarn Tanr’nn sözünü aktif olarak yaymas ve kilise hiyerarisinin (piskoposlar, bapiskoposlar, vb.) bir htiyarlar Meclisi ile deitirilmesiydi.
Tanr’yla ilikilere gelince; Püritenler kurtuluun tamamen Tanr’ya kalm olduuna ve Tanr’nn kurtarlacak yalnzca birkaç kulunu seçtiine inanyorlard, ancak kendilerinin bu gruba dahil olup olmadn kimse bilmiyordu. Ayrca, her insann Tanr ile kiisel bir anlamaya sahip olmas gerektiine inanyorlard. Püritenler, Kalvinizm* akmndan etkilenmiti ve insan doasnn günahkâr olduunu kabul ediyorlard. Tüm insanlarn ncil’e uygun biçimde yaamas gerektiine ve kutsal metinlerin derinden anlalmas gerektiine inanyorlard. Hareketin üyeleri, bunu baarabilmek için okuryazarlk ve eitime çok büyük bir deer verdiler.
Kutsal metinler hakkndaki yorumlar çok katyd. Kurtarc bir dindarl ve ayrca basky deil dönüümü vurguladlar. Dönüüm, toplumun ‘dünyallnn’ reddedilmesi ve ncil ilkelerine sk skya bal kalmasyla mümkündü. lke olarak bask tevik edilmese de baz eylemlerinde bunu uyguluyorlard. Tanr her eyi affedebilirdi ama insan sadece davran deiiklii gördüünde affedebilirdi. Eylemler kelimelerden daha yüksek bir sese sahipti, bu nedenle davranlarmz sürekli olarak kontrol edilmeliydi.
‘Takdiri lahi’, yani aln yazs öretisi tüm Püritenleri sürekli olarak bu hayatta iyi olan yapma ve bir sonraki hayatta cennete seçilme amacna yönlendiriyordu. Tanr, kimlerin cennette ve cehennemde olacan çoktan seçmiti. Müminlerin hangi grupta olduklarn bilmesine imkân yoktu. Zengin olanlar açkça Tanr tarafndan kutsanm ve onun yannda, iyi durumda olan insanlard. Püriten yaamn yolundan sapan kiiler, kat yaklamlar ve disiplinle karlayordu. Kilise büyükleri ayn zamanda siyasi liderler olduu için, herhangi bir ihlal sosyal bir mesele olarak görülüyordu. Müminlerin hata pay yoktu. Yeni neslin eitimi, kiliseyi ve kusursuz bir toplumsal yaam daha da ‘arndrmak’ için hayati bir öneme sahipti.
NGLTERE KLSES LE KARMAIK LKLER
ngiltere’nin Protestan kral VI. Edward (), ilk yerel dua kitabn kullanma ald ve yllar arasnda baz muhalif Katolik din adamlarn ölüm cezasna çarptrrken dierlerini sürgüne gönderdi. Bu dönemde Püriten hareketi büyümeye devam etti. Baz Püritenler, Presbiteryen** bir kilise organizasyonunu tercih ettiler; dierleriyse, daha radikal biçimde cemaatler için özerklik talep etmeye baladlar. Yine de dierleri ulusal kilisenin yaps içinde kalmaktan memnundu, ancak Katolik Kilisesi ve piskoposluk otoritesine kar koydular.
Püritenler güç kazandkça, dümanlar tarafndan, gündelik ve ruhani yaamda Hristiyanl çkarlar için kullanan ikiyüzlü ve sahtekâr bir grup olarak anlmaya balad. Buna ramen, kurulan yeni kiliseye yönelik Püriten eletiri, özellikle Dou Anglia’da ve Londral avukat ve tüccarlar arasnda destek buldu. Hareket, ekonomik kstlamalarla artan honutsuzluklar konusunda bir ayna ilevi gören bu yeni profesyonel snflar arasnda geni bir destek buldu.
Kraliçe I. Elizabeth döneminde, ngiliz dini yaamnda krlgan bir bar hakimdi; ancak kilisenin eilimi ve amacyla ilgili mücadele devam etti. Birçok erkek ve kadn, bir piyasa ekonomisinin balangcna elik eden duygusal ve somut sorunlarla uramak zorunda kaldlar. Geçimlik çiftçilik yapan insanlar, kâr uruna endüstri dünyasna katlmaya zorland. Piyasay kuranlarn egemenlii altnda, genç insanlar artan biçimde yeni meslekler edinme ve yeni filizlenen ehirlerde yaama eilimindeydi.
DEEN DENGELER VE GÖÇ YOLLARI
Anglikan Kilisesi ilk olarak ylnda Katoliklikten ayrlsa da Kraliçe Mary ’te tahta geçtiinde Katoliklie geri döndü. Mary yönetimi altnda, birçok Püriten sürgün cezasyla kar karya kald. ’de Kraliçe Elizabeth tahta geçti ve Katolik Kilisesi yeniden reddedildi; ancak Püritenler için bu durum yeterince iyi deildi.
’de baz Püritenler ngiltere’den Hollanda’ya göç etmiti. ’de ise Mayflower bölgesinde Plymouth Kolonisi’ni kuracaklar Amerika’daki Massachusetts’e göç ettiler. ylnda baka bir Püriten grubu Massachusetts Körfezi Kolonisi’ni kurdu. Nihayetinde, Amerika’nn New England bölgesinde yayldlar ve kendi kendini yöneten yeni kiliseler kurdular. Kiliseye tam anlamyla üye olabilmek için Tanr ile aralarndaki kiisel ilikileri ifade etmek zorundaydlar; zira, kolonilere, yalnzca ‘tanrsal’ bir yaam tarz sergileyenlerin katlmasna izin veriliyordu.
ngiltere’de kalan Püritenler ise artan honutsuzluklar nedeniyle isyan etti ve sonuç olarak, belirli dini uygulamalar içeren yasalara uymay reddettikleri için yarglandlar. Bu etken, ’de ksmen dini özgürlükler konusunda bir mücadelenin sürdüü ‘Parlamenterler’ ve ‘Kraliyetçiler’ arasndaki ngiliz ç Sava’nn da patlak vermesine yol açacakt. Oliver Cromwell liderliinde bu savatan galip çksalar da Püritenlerin etkileri gitgide azalacak ve ngiliz Kilisesi’nin etkisi altnda güçlerini yitireceklerdi.
’lerin sonlarnda ABD’nin Salem gibi bölgelerinde yaanan ‘cad avlar’, Püritenlerin dini ve ahlaki inançlar tarafndan yönlendirildi. Ancak yüzyl içerisinde Püritenlerin ABD’deki kültürel gücü de yava yava azald. lk nesil göçmenler öldükçe, çocuklar ve torunlar kiliseyle daha az balantl hale geldi. ylna gelindiinde, New Englandllarn çounluu kendilerini Püriten yerine Protestan olarak görüyordu; bununlar birlikte, birçou Katoliklie keskin bir ekilde karyd.
Amerika’daki dini hareket, sonunda birçok gruba (Quakerlar, Baptistler, Methodistler vb) ayrldkça, Püritenizm bir dinden çok bir yaam felsefesine dönütü. Özgüven, ahlaki salamlk, azim, siyasete mesafeli durma ve sade yaama odaklanma gibi ögeleri temel alan bir yaam biçimi haline geldi. Bu inançlar yava yava, ‘New England zihniyeti’ olarak adlandrlan, ksmen laik bir yaam tarzna da zemin hazrlad.
*Kalvenizm ya da Kalvinizm, John Calvin'in yüzyl balarnda ortaya att görülere dayanarak kurulan bir Hristiyan mezhebidir. Bu dinsel inanç sistemi, ilk kez Cenevre'de, daha sonra Hollanda, skoçya, Almanya ve Fransa'da kurulan yeni kiliselerde örgütlendi. Bu mezhep Fransa’da Nantes Ferman ile resmi kabul gördü.
**Presbiteryenlik, piskoposluu reddeden ve htiyar Meclisi tarafndan yönetilen Kalvinist sistem. Protestanlar içeren reforme edilmi kilise mensuplar ‘Presbiteryenler’ olarak isimlendirilirler. Mensuplar, Presbiteryenliin havariler tarafndan vaaz edilmi bir sistem olduuna inanr.
Kaynaklar:
funduszeue.info
funduszeue.info
funduszeue.info
Püriten kelimesi Türkçe'de "köktendinci, özellikle yy'da İngiltere'de zuhur eden radikal protestan mezheplere mensup kimse" anlamına gelir.
Fransızca puritain sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük İngilizce puritan "köktendinci, özellikle yy'da İngiltere'de zuhur eden radikal protestan mezheplere mensup kimse" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Geç Latince puritas "safluk, bulaşmamışlık" sözcüğünden türetilmiştir. Geç Latince sözcük Latince purus "saf" sözcüğünden türetilmiştir. Daha fazla bilgi için puro maddesine bakınız.
Püriten kelimesi tarihte bilinen ilk kez Özön, Türkçe-Yabancı Kelimeler Sözlüğü () eserinde yer almıştır.
Püriten kelimesi Türkçe'de "" anlamına gelir.
Püriten kelimesi Türkçe'de "Kutsal kitapları yeniden ve değişik bir anlayışla okumaya özen gösteren." anlamına gelir.
Bu kelimenin kökeni ve ayrıntılı kaynak için kelimeyi etimoloji sözlüğünde inceleyebilirsiniz: Püriten kelime kökenini göstermek için tıklayın.
Anlam ilişkisi için karş. mertek, düver.
Bu kelimeye benzer bazı kelimelere göz atın; püriten, püritenlik, püritenlik
Veya Püriten kelimesi hakkında ayrıntılı bir arama başlatmak için buraya tıklayın.
Rastgele kelime göster
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası