Zehirli Guatr Atom Tedavisi

İyot tedavisi nedir?

Radyoaktif iyot tedavisi atom tedavisi olarak da bilinir. Radyoaktif iyot tedavisi; tiroid kanserinin tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Radyoaktif iyot tedavisi, zehirli guatr ve hipertiroidiye neden olan durumlarda en etkili tedavilerden birisidir. Ayrıca, tiroid kanserinde ameliyatı takiben de uygulanır. Burada amaç, geri kalan tiroid dokusunu, lenf nodunda veya vücudun diğer kısımlarında kalan tiroid kanser hücreleri yok etmektir.

Nasıl uygulanır?

Uygulaması kolaydır, sıvı şekilde veya bir adet kapsül şeklinde ağızdan verilir. 3 saat açlık gerekir. Hastanın 3 hafta düşük iyot diyeti yapmış olması istenir.

Radyoaktif iyot tedavisinin zararı var mıdır?

Tükürük bezlerinde normal olarak radyoaktif iyot tutulumu olması nedeniyle hasar oluşabilir veya geçici olarak iltihaplanabilir. Bazen kalıcı ağız veya göz kuruluğu oluşabilir.

Radyoaktif iyot tedavisinin avantajları nelerdir?

Ağızdan kapsül yoluyla alınan ve yan etkisi az olan bir tedavidir. Hem hipertiroidi (toksik guatr, zehirli guatr) tedavisinde, hem de tiroid kanserlerinde (papiller ve foliküler tip) ameliyattan sonra kalan hücrelerin tahrip edilmesinde oldukça yüksek başarı oranlarına sahiptir. Nüks etmiş metastaz yapmış hastalık söz konusu ise radyoaktif iyot tedavisi daha yüksek tekrarlayan dozlarda uygulanabilir.

Tiroit kanserinde iyot tedavisi

Radyoaktif iyot tedavisinin diğer uygulama alanı tiroit kanseridir. Tiroid kanseri tanısı almış hastaların tiroit bezlerinin tamamı ameliyat ile alınır. Fakat hemen tüm hastalarda geride ameliyat esnasında göz ile görülemeyen fakat radyoaktif iyot sintigrafisi ile saptanabilen odaklar kalır. Geride kalan dokuda küçük kanserli odakların olma olasılığına karşın 1 cm üzerinde kanseri saptanan tüm hastalara radyoaktif iyot uygulanır. Bu işleme ablasyon veya yok etme adı verilir. Ancak kanser 1 cm altında ise radyoaktif iyot uygulanması tartışmalıdır, nüks riskine göre değerlendirme yapılabilir. Kanserli hastalarda ablasyon dışında diğer bir uygulama ameliyatla tam olarak çıkarılamamış veya kemik ve akciğer gibi uzak organlara veya lenf bezlerine yayılmış ya da nüks etmiş hastalarda tedavi amaçlı kullanımdır.

RADYOAKTİF İYOT TEDAVİSİ

Radyoaktif İyot Tedavisi hakkında bilgi verecek olursak halk arasında tiroid hastalıkları guatr olarak anlaşılır, ifade edilirse de guatr tiroid bezinin normalden büyük olması demektir. Tiroid hastalıklarında ülkemizde guatr ya da basit guatr dediğimiz hastalık istatistiksel olarak halkımızın da algıladığı gibi; endemik (bölgesel iyot eksikliği) nedenlerle de 1.sıradadır. Yine tiroid hastalıkları içinde istatistiksel olarak büyük bir paya sahip olan diğer grup tiroiditler dolayısı ile bunun içindeki en büyük paya sahip haşimato hastalığıdır. En küçük yüzdeye sahip olan tiroid kanserleri ise nükleer tıp pratiğinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Nükleer tıbbın yaptığı radyoaktif iyot tedavilerinin (İYOT) gövdesini tiroid kanserleri oluşturur.

Guatr tanımının içinde belirtildiği gibi basit guatr; ülkemiz endemik bölge yani iyottan fakir bir coğrafya olduğu için, çok yaygındır. Yine guatr çeşitleri içinde bizler için daha önem arzeden  nodüler guatrlardır. Nükleer tıbbın nodüler guatr takibindeki yeri; sıcak nodül ile soğuk nodülün ayrılmasıdır. Nodüler guatrlar tek nodül (soliter nodül) veya çok sayıda nodül yani multinodüler guatr (MNG) olarak karşımıza çıkarlar. Tiroid sintigrafisi sonuçlarına göre tek nodül tiroid sintigrafisinde karşımıza ya sıcak nodül ya soğuk nodül olarak çıkar. Multinodüler guatrda ise yine tiroid sintigrafisinde çok sayıda nodülün tamamı soğuk nodül olabilir, tamamı sıcak nodül olabilir veya mix yani hem soğuk hem sıcak nodül içeriyor olabilir. Bu tasnifler tetkiki yaptıran hekimin tedavi konusunda gireceği yolu belirler. Bu yollardan bir tanesi de Radyoaktif iyot tedavisi diğer adıyla Atom tedavisidir.

Sıcak nodül dediğimiz yapı zehirli guatra yol açar. Ancak zehirli guatrın tek sebebi sıcak nodül değildir. Sıcak nodüllerde en uygun tedavi radyoaktif iyot tedavisidir. Halk arasında atom tedavisi olarak tabir edilmektedir. Oysa zehirli guatra sebep olan diğer iki hastalıkta (Graves ve tiroiditlerin toksik dönemi) tedavi atom tedavisi olabileceği gibi cerrahi tedavi ya da ilaç tedavisi olabilir. Bu tasniflerde tiroid sintigrafisi zehirli guatrın çeşidini saptamaya yarar ve klinisyenin tedavinin şeklini belirlemesinde rol oynar.

Yeri gelmişken konuyla ilgili hastalarımızı ilgilendiren diğer bir konu ise iyot yasaklarıdır. İyot yasakları zehirli guatrda İYOT tedavisi alacak zehirli guatr hastalarında, yine atom tedavisi alacak tiroid kanserli hastalara verilir. İyotsuz diyet diyebileceğimiz diyetin iyotlu gıdaların yasaklanmasıdır.

Radyoaktif İyot Tedavisi (Atom Tedavisi)

Radyoaktif iyot tedavisi toksik guatrda ve tiroid kanserinde kullanılır. Toksik guatrlı olgularda atom tedavisi genellikle hasta yatırılmadan, ayakta düşük dozlarla yapılır. Radyoaktif iyot içirilen toksik guatrlı olguya iyot içirildikten sonra gerekli talimat verilip, hasta evine yollanır. Yataklı yapılan tedavilerde ise hasta radyasyon geçirmeyen kurşun levhalar ile çevrili, adına radyoaktif iyot tedavi odası denilen odalarda yatırılarak ve tecrit edilerek yapılır. Bu grup genellikle tiroid kanserli hastalardan oluşur. Nadiren toksik guatrlı olgularda bu odalarda yatırılır. Bunlar Türkiye Atom Enerji Kurumunun ayaktan tedavi limitini aşan dozlarda radyoaktif iyot alan hastalardır. Atom tedavisindeki ana grup tiroid kanserli hastalardır.

Atom tedavisi olarak da bilinen radyoaktif iyot tedavisi tiroid bezinin başlıca iki hastalığı olan hipertiroidizm (zehirli guatr) ve tiroid kanseri tedavisinde kullanılmaktadırlı yılların başında ABD’de uygulanmaya başlayan ve ülkemizde de ’li yıllardan beri uygulanan bu tedavi uzun süredir bilinen ve başarı ile uygulanan bir tedavidir.

Medstar Kanser Merkezi Nükleer Tıp Bölümünden Nükleer Tıp ve Radyoloji Uzmanı Prof. Dr. Akın Yıldız, radyoaktif iyot tedavisi hakkında bilgi verdi. 
Tedavide amaç hasta hücrelerin ortadan kaldırılmasıdırTedavinin temel prensibi, tiroid bezinin hormon yapımında iyot kullanmasıdır. İyodun radyoaktif formu hastaya verilirse tiroid bezi bu iyodu da hormon yapımı için kullanır. Ancak radyoaktif iyodun yaydığı yüksek tahrip edici özeliği olan beta ışınları ile iyodu yoğun olarak tutan hücreler kalıcı hasar görür. Aşırı hormon salgılayan veya kontrolsüz çoğalan bu hücrelerin ortadan kalkması ile tedavi gerçekleşir.

Hipertiroidizmde (Zehirli Guatr) iyot tedavisi 

Zehirli Guatr, tiroit bezinin aşırı çalışmasına ve kana yüksek miktarda T3 ve T4 adı verilen tiroit hormonları salgılanmasına bağlı oluşur. Bu hormonlar normal koşullarda metabolizmayı dengeler ve hücre fonksiyonlarının düzenli çalışmasını sağlarlar. Zehirli guatrda ise vücudumuzdaki tüm fonksiyonlar hızlanır, bunun sonucu olarak kilo kaybı, çarpıntı, sinirlilik, uykusuzluk, aşırı terleme, halsizlik, titreme gibi bulgular ortaya çıkabilir. Zehirli guatrın farklı nedenleri vardır. Kanda tiroid hormon tahlilleri, ultrasonografi ve sintigrafi yöntemleri ile neden ortaya konulur ve buna yönelik tedavi planı yapılır. Hastalığa yol açan diffüz, nodüler veya multinodüler guatr uygun hasta ve doz seçimi sonrasında ağız yolu ile alınan tek bir kapsül ile tedavi edilebilir. Bazen ikinci veya üçüncü dozu uygulamak gerekebilir. Tedavi düşük dozlarda ve ayaktan uygulanır. Tedavi etkisi genellikle aydan sonra başlar, 3 ayda tam etkisi oluşur, bu nedenle ek olarak bu süre içinde hastalara geçici olarak ilaç tedavisi de verilir. Bu süre içerisinde hastalar aralıklı kan tetkikleri ile takip edilir. Tedavi sonrası kalıcı hasar nedeniyle bezin salgıladığı hormonların yerine konulması gerekebilir. İlaç ve cerrahi diğer tedavi seçeneklerdir. Hangi tedavi veya tedavilerin uygulanacağına hastaya göre karar verilir. 

Troit kanserinde iyot tedavisi 

Radyoaktif iyodun diğer uygulama alanı tiroit kanseridir. Tiroid kanseri tanısı almış hastaların tiroit bezlerinin tamamı ameliyatla alınır. Ancak hemen tüm hastalarda geride ameliyat sırasında gözle görülemeyen ancak radyoaktif iyot sintigrafisi ile saptanabilen odaklar kalır. Geride kalan dokuda küçük kanserli odakların olma olasılığına karşın 1 cm üzerinde kanseri saptanan tüm hastalara radyoaktif iyot uygulanır. Bu işleme ablasyon veya yok etme adı verilir. Ancak kanser 1 cm altında ise radyoaktif iyot uygulanması tartışmalıdır, nüks riskine göre değerlendirme yapılabilir. Kanserli hastalarda ablasyon dışında diğer bir uygulama ameliyatla tam olarak çıkarılamamış veya kemik ve akciğer gibi uzak organlara veya lenf bezlerine yayılmış ya da nüks etmiş hastalarda tedavi amaçlı kullanımdır. Bu durumda daha yüksek dozlar verilir. Yüksek doz uygulamaları sonrasında hastanın gün kadar duvarları kurşun zırhlı özel odalarda kalması gerekir. Hastaların yatış nedeni çevreye gereksiz radyasyon verilmesini engellemek içindir. Taburcu oldukta sonra da hastanın çevresindeki kişilere gereksiz radyasyon yaymasını engellemek için 10 gün süre ile bazı önlemler alınır. 

Radyoaktif iyot tedavisinin gebelik ve emzirme dışında uygulanmasına engel bir durum funduszeue.infoması kolay, etkin ve güvenilirliği kanıtlanmış bir yöntemdir.

RAI KAPSÜL TEDAVİSİ: ZEHİRLİ GUATRDA AMELİYATSIZ TEDAVİ

RAI Kapsül Tedavisi Nedir?

Başta zehirli guatr olmak bir çok tiroid hastalığında en etkili, en ekonomik, en kesin, en konforlu ve en kalıcı yöntemdir. Nodülsüz zehirli guatr ve otonom sıcak nodül türü zehirli guatr’da ve otonom sıcak nodüllü zehirli olmayan guatr’da başarılı sonuçları verir. Bu tedavide, hastaya düşük doz radyoaktif iyot (RAI) kapsülü verilir. İsmi radyoaktif olmasına rağmen, hastaya ve çevresindekilere verdiği radyasyon çok düşüktür, hayati tehlike yaratmaz.

Neden RAI Tercih Edilmektedir?

En önemli tercih nedeni ameliyatın getirebileceği olası genel ve özel risklerden hastayı korumaktır. Ayrıca, daha konforludur, daha ekonomiktir.

Ameliyata Üstünlükleri:

1) Örneğin, hastaya anestezi vererek uygulanan cerrahi tedavi sırasında ciddi hayati tehlikeler görülebilir. Bu tehlikelerin çoğu, ameliyat sırasında ortaya çıkan tiroid krizi ve kalp komplikasyonlarına bağlıdır. Bu nedenle cerrahi tedavi uygulanacak zehirli guatrlı hastaların hormonları bazı ilaçlarla normale düşürülüp ondan sonra ameliyat edilmelidir; bu şekilde davranmakla bu komplikasyonların anestezi sırasında ortaya çıkma olasılığı azalır ama tamamen önlenemez. Bu komplikasyonlar en çok zehirli guatr ameliyatlarında görülmektedir. 2) Ameliyat sırasında ses tellerine giden sinirler kesilebilir, kopabilir, hasarlanabilir. Hasarlanan sinirin durumuna göre bu durumda ses kısıklığı, ses kaybı, uyku apnesi ve hatta ölüm meydana gelebilir. 3) Ameliyat sırasında, tiroid çıkarılırken tiroidin arka yüzüne yapışık veya gömülü bulunan kalsiyum bezeleri (paratiroid)nin bir veya bir kaçı çıkarılabilir. Bu durumda, hastanın ameliyat sırasında veya sonrasında kalsiyum dengesi bozulur, orta ve uzun vadede kemik erimesi hızlanır. 4) Ameliyat sonrasında boğazda en görünen yerde ameliyat izi kalır. Bazen bu iz keloid dediğimiz bir gelişme ile oldukça kaba bir görünüm alabilir. 5) Tiroid hormonları yüksek iken dahi uygulanır. Halbuki ameliyat öncesinde hastanın tiroid hormon düzeylerinin normale düşürülmesi zorunludur.

Kimlere Uygulanır?

1) Zehirli guatr hastalarına: zehirli guatr nodüllü veya nodülsüz olabilir. Nodüllü zehirli guatr, genellikle sıcak nodül ile birliktedir. Nodülsüz zehirli guatrda ise tiroid dokusu yer yer “yalancı nodül” görüntüsü verebilir. Her tür zehirli guatr’da RAI kapsültedavisi uygulanabilmektedir. 2) Zehirli olmayan sıcak nodüllü guatr 3) Ilık nodüllü guatr: Ancak bazı vakalarda uygulanmaktadır. Bu grup hastaların tamamına uygulanmamaktadır. Önümüzdeki yıllarda en çok yaygınlık kazanacak gruptur. 4) Nodülsüz zehirli olmayan guatr: Sınırlı sayıda vakalarda uygulanmaktadır. Bu grup hastaların tamamına uygulanmamaktadır. Önümüzdeki yıllarda yaygınlık kazanacağı öngürlmektedir.

RAI Kapsül Tedavisinin Aşamaları Nelerdir?

Bu tedavinin aşamaları; 1) hastanın hazırlanması, 2) kapsülün uygulanması, 3) tedavi sonrası takiptir. Burada en önemli safha hastanın hazırlanmasıdır. Diğer bir husus da doz hesabı ve tiroid fonksiyonun belirlenmesidir. Doz hesabı, çok faktörlü bir değerlendirme sonucunda yapılır. RAI tedavisi, hasta, hastaneye yatırılmadan uygulanmaktadır. Uygulama sırasında hiç bir acı ve sıkıntı söz konusu değildir. Takip ise, tedaviden sonraki ilk aylarda başlayıp gittikçe seyrekleşen aralıklarla yapılmaktadır.

RAI Kapsül ile Tedavi Sonrası

Hastaya RAI kapsül uygulandıktan sonra, yasalar, bazı kısıtlamalarla hasta evine gönderilir. Unutmamak gerekir ki, bu tedavi hastayı hastanede yatırmadan, uygulanan bir tedavi olup uygun doz ve hastanın yeterli bilgilendirmesi ile rahatlıkla eve gidebileceği bir yöntemdir. Bu tedaviden sonra hastanın kapalı bir hastane odasında tecrit edilmesi veya “hapsedilmesi” ihtiyacı yoktur. Ancak, tiroid kanseri vakalarında guatr’da uyguladığımız dozun yaklaşık katını uygulamak gerektiği için sadece tiroid kanser tedavisinden sonra hastaları özel yalıtımlı bir odada tecrit etmek gerekir; guatr için uygulanan RAI kapsül tedavisinden sonra hastaları hastanede kapalı odada tecrit etmek bilimsellikten uzak abartıdır.

Tedaviden Hemen Sonra İyileşecek miyim?

RAI kapsül tedavisinin “iyileştirici” etkisi hastalar tarafından yaklaşık 20 gün sonra hissedilmeye başlar, fakat bu iyileşmenin sonuçları serbest T3, serbest T4 ve TSH ölçümleri ile en erken yaklaşık 1 ay sonra ortaya konabilir. İyileştirici etkiler başlayana kadar hastanın özel olarak tiroid krizine karşı korunması zorunludur. Bu süreler hastadan hastaya değişebilir. Bazı hastalarda iyileştirici etkiler günde başlarken bazen bu süre ayı bulabiliyor. Hastanın hissedeceği ilk iyileştirici etki, çarpıntının ve saç dökülmesinin hızla yok olmasıdır.

RAI Kapsül Tedavisinden Sonra Devamlı İlaç Kullanımı

RAI kapsül tedavisinin hedefi, eskiden sanıldığı gibi tiroid hormon düzeyini normale düşürmek değildir. Bu tedavinin hedefi ve başarı ölçütü, serbest T3 ve serbest T4 hormonlarını normalin de altına düşürmek (hipotiroidizm) ve hastaların ihtiyaç duyacağı yeterli tiroid hormonunu uygun dozda devamlı kullanmasını sağlamaktır. Unutmamak gerekir ki zehirli guatrın hangi seçenek kullanılırsa kullanılsın (ameliyat, anti-tiroid ilaçlar dahil) her türlü başarılı tedavi sonucunda hastanın hormonlarının normalin altına düşmesi (hipotiroidizm) kaçınılmazdır. Bu nedenle başarılı bir zehirli guatr tedavisini, muhakkak, "tiroksin desteği" dediğimiz eksik tiroid hormonunun yerine konulmasından ibaret olan devamlı, ömür boyu hormon tedavisi takip eder.

Hastanın yeterli titizlikle hazırlanmadığı ve RAI dozunun yetersiz kaldığı durumlarda tedavi sonrasında veya "iyot havuzu çok yüksek hastalarda" RAI kapsül tedavisinden sonra tiroid hormon düzeyi normale inen hastalarda, zehirli guatrın bir süre sonra tekrarı mümkündür (% vakada). Bu hastalarda ikinci kapsül uygulaması gerekebilir ve bu durumda başarı yaklaşık %'dür. Ancak, ilk 6 ay içinde hormon düzeyi normale inen hastaların tiroid hormonlarının bir süre sonra normalin de altına inmiş bir halde karşımıza çıktığı da nadir olmayan durumlardandır. Bu nedenle erken takip sonuçlarına göre “tedavi başarı” kararı vermek çok yanlış sonuçlar doğurabilir.

RAI Kapsül Tedavisi ile Guatr ve Nodül Küçlür mü? RAI tedavisinden sonraki erken dönemde (2 aydan önce) nodül veya guatrın küçülmesi sık değidlir. Ancak tedaviden 2 ay sonradan itibaren başlayan bir “küçülme” süreci olabilir. Fakat, bu tedavi şekli, ülkemizde, guatrın veya nodülün küçültülmesi hedefi ile kullanılmamakta, tek hedef olarak zehirli guatrın bir daha tekrarlamasını önleyecek şekilde yüksek hormonların normalin altına düşmesini sağlamak gösterilmektedir. Halbuki RAI kapsül tedavisi, guatrı veya nodülü küçültmek amacıyla da kullanılmaktadır.

RAI Kapsül Tedavisinin Hastalara Zararı Var mı? Bu tedavi yeni ve denenmemiş bir yöntem değildir; 'dan beri fiilen rutin tedavi aracı olarak tüm Batı ülkelerinde kullanılmaktadır. RAI’nin hastalarda kısırlık ve kanser yapmadığı gerek Amerika Birleşik Devletleri gerekse diğer bir çok Batı ülkesinde binlerce hastanın yıllarca takip edildiği bilimsel araştırmalarla kanıtlanmıştır. Bu amaçla bir tıp literatür araştırması yapabilirsiniz: bunun için funduszeue.info adresine girip çıkan ekrana “radioiodine therapy in hyperthyroidism” anahtar kelimelerini giriniz. Bu tarama ile ’dan beri bu alanda bilimsel dergilerde yayınlanmış araştırma sonuçlarını görebilirsiniz. Rehberimiz bilim olduğu için bilimsel olmayan hiç bir açıklamaya itibar etmeyiniz. Komşunuz, akrabanız ve arkadaşınızın açıklamaları bilimsel ise dikkate alınız.

Tedavinin Ayrıntıları

Bu tedavinin ince bazı ayrıntılarını bilmemek tedavinin başarısını yok edebilmektedir. O açıdan bu konuda deneyimli, bilgili ve akademik çalışma yapmış kişilerin bu yöntemi uygulaması tavsiye edilmektedir. "Kapsül", basit bir ilaç uygulaması değildir. Bu yöntem, bir tedavi süreci ve bütünlük içinde uygulanması gereken bir tedavi aracıdır.

Atom Tedavisi aha önce sıvı radyoaktif iyot uygulaması ile ülkemizde tanınan yöntem genel olarak Atom Tedavisi olarak bilinmektedir. Daha ucuz olmasına rağmen, sıvı radyoaktif iyotu artık pek tercih etmiyoruz; hasta içerken damlama ve dökülme riski vardır, doz ayarı zor olabilmektedir, ağıza, tükrük bezlerine, yemek borusuna ve mideye gereksiz radyasyon vermektedir. Halbuki RAI kapsül, istenilen dozda "hazır doz" olarak üretilmete, kullanım sırasında dökülme riski ortadan kalkmakta, mide yerine onikiparmak barsağında açılmakta ve emilmekte, kan yoluyla tiroide gitmektedir. Daha sonra tükrük ve mide sıvısı ile bir miktar salgılansa dahi bu radyasyon miktarı daha düşük olmaktadır.

radyoaktif iyot tedavisi zehirli guatr RAI Kapsül Tedavisi RAI Kapsül Tedavisinin Aşamaları RAI Kapsül Tedavisi kimlere uygulanır