Monad Ne Demek
Düşünbil Portal
Gottfried Leibniz; René Descartes ve Baruch Spinoza ile birlikte on yedinci yüzyıl rasyonalist felsefesinin önder filozoflarından birisi olarak kabul edilir. Bu üç filozof, rasyonalizmin temel ilke ve önermelerinde hemfikir görünseler de, on yedinci yüzyılın yaygın tartışması olan “töz”ün ne olduğuna dair fikirleriyle birbirlerinden kesin şekilde ayrılırlar. René Descartes, tözü “dualist” bir yaklaşımla tanımlayarak, “ruh” ve “beden” olarak iki tözün varlığından söz ederken, Spinoza için “töz” tektir, bu töz var olmak için kendisinden başka bir nedene ihtiyaç duymayan şey, diğer bir ifadeyle ise Tanrı’nın (Doğatanrı’nın) ta kendisidir. Leibniz ise hem Spinoza’dan hem de Descartes’tan ayrılarak “Monad” teorisi ile sonsuz sayıda tözden söz edecektir.
Öncelikle Leibniz’in kullandığı Monad kavramı; kendisinin de bahsedeceği gibi, Yunanca’da “birlik” ya da “bir olan” mânâsına gelen “monas” sözcüğünden türetilmektedir. Monadoloji eseri ise, Monad’ın tanımının yapılması ve temel niteliklerinin belirlenmesiyle başlar:
“Burada sözünü edeceğimiz Monad, bileşiklere giren, yalın/basit bir cevherden başka bir şey değildir; yalındır, yani kısımları yoktur” (Leibniz, Monadoloji, ss. 39).
Buradan da anlaşılacağı gibi Leibniz, Monad’ı cevher/töz olarak kavramaktadır. Bahsi geçen Monad’ın en temel ve ona tanımını veren niteliği ise yalın, yani kısımsız/parçasız olmasıdır. Kavramın türetildiği sözcük olan “monas” da zaten birliğin vurgusunu yapmaktadır. Bu temel tanımdan hareketle Gottfried Leibniz, Monadlara ait diğer temel nitelikleri de çıkarsamaktadır:
“Hiçbir kısmın/parçanın olmadığı yerde de ne uzam, ne şekil, ne de bölünebilme imkân dahilindedir. Ve bu Monadlar, Tabiatın hakikî Atomları ve tek kelimeyle şeylerin unsurlarıdır” (Leibniz, Monadoloji, ss. 39).
Yalın, bölünemez, uzamsız ve şekilsiz ve şeylerin temel unsurları olan Monadlar, Leibniz’in akıl yürütmesinin devamına göre, bir başlangıca ve bir sona da tabi olmayacaktır; onlar bir anda (Tanrı tarafından) yaratılma ile var olup, bir anda (yine Tanrı tarafından) iptal edilmeyle yok olurlar. Ve yaratılmış olan her bir Monad, kendi içine kapalı bir yapıda olacaktır; başka bir deyişle yaratılmış olan her bir Monad, yaratılmış olan başka bir Monadın etkisinden bağımsızdır ya da başka bir Monaddan gelecek değişime/başkalaşmaya kapalıdır. Lâkin yine de dışsal değişimlere kapalı olan Monadlar, birbirlerinden farklı nitelikler taşımalı ve belli türden değişimlere/başkalaşımlara tabi olmalıdır. Çünkü Leibniz’e göre doğada birbirleriyle tıpatıp aynı nitelikleri taşıyan ve aynı öze sahip iki farklı varlık düşünülemez/tasarlanamaz. Leibniz Monadlardaki bu tabiî değişimi/başkalaşımı ise şöyle açıklamaktadır:
“Dışsal bir neden Monadı içinden etkilemeyeceğinden, söylediklerimizden çıkacak sonuç, Monadların tabiî değişimlerinin içsel bir ilkeden ileri geldiğidir” (Leibniz, Monadoloji, ss. 41).
Buraya kadar özetlendiği hâliyle Monad, yalın, kısımları/parçaları olmayan, bölünebilirlik niteliğine sahip olmayan, bir başlangıcı ve bir sonu olmayan, bir anda (Tanrı tarafından) yaratılmayla var olup, bir anda (yine Tanrı tarafından) iptal edilme ile yok olan, uzamsız, şekilsiz, dışsal bir değişime kapalı ve içsel bir dinamik ile değişen/başkalaşan/devinen bir cevher/töz ve şeylerin temel unsuru olarak anlaşılmıştır. Tanrı tarafından yaratılmış olan her bir Monad aynı zamanda Leibniz için bir cevher/tözdür. Bu şekilde sonsuz sayıda Monad, yani sonsuz sayıda cevher/töz vardır. Spinoza’da bir (yalnızca Doğatanrı), Descartes’ta iki (ruh ve beden) tözden bahsederken, Leibniz’de sonsuz sayıda tözden bahsetmek de bu şekilde olasıdır.
Kaynakça:
LEIBNIZ, Gottfried, Monadoloji, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul:
Yazar: Ergin Aldemir
Düşünbil Portal’da yayımlanan, Düşünbil yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır.
Düşünbil Portal&#;da yayınlanan tüm özgün yazıların içeriğinden yazarları sorumludur.
Monad Ne Demek?
Monad kelimesi Türkçe'de "Leibniz'e göre varoluşun bölünmez birimi" anlamına gelir.
Fransızca monade "Leibniz'e göre varoluşun bölünmez birimi" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Eski Yunanca monas, monad- μονας, μοναδ- z "birim" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Eski Yunanca mónos μόνος z "bir" sözcüğünden türetilmiştir. Daha fazla bilgi için mono+ maddesine bakınız.
Monad kelimesi tarihte bilinen ilk kez monat TDK, Felsefe ve Gramer Terimleri () eserinde yer almıştır.
Bu kelimenin kökeni ve ayrıntılı kaynak için kelimeyi etimoloji sözlüğünde inceleyebilirsiniz: Monad kelime kökenini göstermek için tıklayın.
Dip Notlar
Biçiminden ötürü.
Benzer Aramalar
Bu kelimeye benzer bazı kelimelere göz atın; monad, limonata
Veya Monad kelimesi hakkında ayrıntılı bir arama başlatmak için buraya tıklayın.
Rastgele kelime göster
Monad (felsefe)
Monad (Yunanca μονάς Monas, μόνος monos, "tek başına" dan sırayla "tekillik") [1], atıfta kozmogonisine için, Yüce Varlık, ilahiyat veya her şeyin bütünü. Kavramın Pisagorcular tarafından tasarlandığı bildirildi ve çeşitli şekillerde tek başına hareket eden tek bir kaynağa veya bölünmez bir kökene veya her ikisine birden atıfta bulunabilir. Kavram daha sonra monaddan temel parçacık olarak söz eden Gottfried Wilhelm Leibniz gibi diğer filozoflar tarafından da benimsendi. Aynı insan grupları tarafından eş zamanlı olarak tartışılan ve tartışılan geometrik bir karşılığı vardı.
Tarihsel arka plan[değiştir nest...
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası