Birden Fazla Maaş Haczi

Maaş haczi kısaca alacaklının borçlu aleyhine başlatmış olduğu icra takibinin kesinleşmesi ile borçlunun maaşının bir bölümüne haciz konulması ve yapılan bu kesintinin borçtan mahsup edilmesini sağlamasıdır. Borçlunun özel sektörde veya kamuda çalışıyor olması bu durumu etkilemez. 

Alacaklının maaş haczi talebi ile birlikte icra müdürlüğünce borçlunun işverenine maaş haciz müzekkeresi çıkartılır. İşveren kendisine tebliğ edilen bu müzekkereye borçlunun maaşı üzerine haciz işlemi uygulanıp uygulanamadığı, maaş üzerinde başkaca hacizlerin bulunup bulunmadığı, işçinin maaş miktarını ve borçlu işyerinden ayrılmışsa bu durumu bildirerek müzekkerenin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde cevap vermek durumundadır. İşveren, borçlunun maaşına haciz işlemi uygulanmışsa kesilen bu tutarı dosyaya göndermelidir.

Maaş haczi borçlunun yalnızca çıplak ücretini kapsamaz. Ücret, ikramiye, prim, fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, sosyal yardımlar gibi alacaklar da maaş haczi hesabında dikkate alınmalıdır. 

Maaş haczinin miktarı belirlenirken iki kanun maddesinden faydalanılır. İcra ve İflas Kanunu’nun maddesinde maaş haczi kesintisinde işçinin maaşının en az ¼’ü’nün haczedilmesi gerektiği düzenlenmiştir.

‘’haczolunacak miktar bunların dörtte birinden az olamaz.’’

Bu düzenlemenin aksine Sayılı İş Kanunu uyarınca bir işçinin aylık ücretinin en fazla ¼’ü haczedilebilecektir. Dolayısıyla her iki kanun maddesi birlikte değerlendirildiğinde bir işçinin maaşının ¼’ü haczedilebilecektir. 

‘’İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez.’’

Borçlunun maaşından yapılacak olan kesintinin bir istisnası nafaka alacağıdır. Aylık nafaka alacağı borçlunun maaşının ¼’ünden fazla ise, nafaka tutarı kadar kesinti yapılabilir. Önemle belirtmek gerekir ki bahse konu bu istisna birikmiş nafaka alacakları için geçerli değildir.

Maaş Haczi ¼ nasıl hesaplanır? Maaş haczi hesaplama işleminde borçlunun yalnızca çıplak ücreti değil ikramiye, prim, fazla mesai ücreti, sosyal yardımlar gibi ek ödemeler de dikkate alınarak hesaplama yapılması gerekmektedir.

İşçilerin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, sendikal tazminat gibi alacaklarına haciz konulabilir. Ancak bunlar maaş haczi kapsamında değerlendirilmediğinden ¼ sınırı uygulanmayacaktır. Dolayısıyla alacaklı tarafından bu alacakların tamamına haciz konulabilecektir.

Nafaka alacağı maaştan kesilebilir. Öyle ki aylık nafaka alacakları için maaş kesintisi ¼ ile sınırlandırılmaz. Nafaka miktarı borçlunun maaşının ¼’ünü aşıyorsa borçlunun maaşından nafaka miktarı kadar kesinti yapılır. Ancak birikmiş nafaka alacakları bu istisnaya tabi değildir. 

Nafaka alacakları öncelikli alacaklardandır. Maaş haciz sırasında işverene sonradan tebliğ edilmiş olsa dahi ilk sıraya konulur ve direkt olarak kesinti yapılmaya başlanır.

Borçlunun işverenden tahsil edeceği bazı alacak ve tazminatlara haciz konulamaz. Bunlar İcra ve İflas Kanunu Maddesinin Fıkrasında şu şekilde ’’Vücut veya sıhhat üzerine ika edilen zararlar için tazminat olarak mutazarrırın kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar’’ ifade edilmiştir.

İlgili maddeye göre iş kazaları veya meslek hastalıkları sebebiyle işçiye ödenen tazminat ve alacaklar haczedilemez. Sürekli ve geçici iş göremezlik tazminatları, dava sonucunda hükmedilen bakıcı aylıkları, kısa çalışma ödeneği gibi alacaklar da bu kurala tabidir. Bu kuralın istisnası yine nafaka alacaklarıdır.

Emekli maaşlarına kural olarak haciz uygulanamaz. Ancak bu kuralın da istisnaları mevcuttur. Bu kuralın istisnaları SGK borçları, nafaka borçları ve emekli borçlunun muvafakat vermesi durumudur. 

Emekli olan borçlunun SGK’ya olan borçları nedeniyle maaşının ¼’üne haciz konulabilir. Nafaka borcu sebebiyle emekli borçlunun maaşına nafaka miktarı kadar haciz konulabilir.

Emekli borçlu maaşına haciz konulması konusunda muvafakat verirse her türlü borç için maaşına haciz uygulanabilir. Bu üç istisna dışında emekli olan borçlunun maaşına haciz konulamaz. Emekli maaşına bu istisnalar dışında haciz konulması halinde borçlu emekli maaşına haciz konulamaz dilekçe örneği düzenleyerek icra müdürlüğüne itirazda bulunabilir. 

Emekli maaşlarına kural olarak haciz uygulanamaz. Ancak bu kuralın da istisnaları mevcuttur. Bu kuralın istisnaları SGK borçları, nafaka borçları ve emekli borçlunun muvafakat vermesi durumudur. 

Emekli olan borçlunun SGK’ya olan borçları nedeniyle maaşının ¼’üne haciz konulabilir. Nafaka borcu sebebiyle emekli borçlunun maaşına nafaka miktarı kadar haciz konulabilir.

Emekli borçlu maaşına haciz konulması konusunda muvafakat verirse her türlü borç için maaşına haciz uygulanabilir. Bu üç istisna dışında emekli olan borçlunun maaşına haciz konulamaz. Emekli maaşına bu istisnalar dışında haciz konulması halinde borçlu emekli maaşına haciz konulamaz dilekçe örneği düzenleyerek icra müdürlüğüne itirazda bulunabilir. 

Borçlunun maaşına birden fazla haciz konulabilir. Ancak her bir aylık dönem için borçlunun maaşından en fazla ¼ miktarında kesinti yapılabilecektir. Dolayısıyla birden fazla maaş haczinin tek seferde uygulanabilmesi mümkün olmadığından maaş hacizleri kendi arasında sıraya konulur. 

Hangi maaş haczinin hangi sıraya konulacağı maaş haciz müzekkeresinin işverene tebliğ tarihi ile belirlenir. İşverene ilk tebliğ olan maaş haczi ilk sıraya konulur. İlk sırada bulunan maaş haczi dosya borcunun kapatılması ile sona erer ve ikinci sıradaki dosya için kesinti yapılmaya başlanır. Yukarıda bahsettiğimiz üzere nafaka alacakları bu sıra kuralının istisnasıdır.

Maaş haczi, maaş haczinin uygulandığı dosya borcunun herhangi bir sebeple kapatılması neticesinde sona erer. Maaş haczi ile borç biter mi? Dosya borcu haricen ya da toplu bir şekilde ödeme ile kapanabileceği gibi maaştan yapılan kesintiler sayesinde de kapanabilir. 

Usulüne uygun olarak işverene tebliğ edilen maaş haczi müzekkeresi sonunda işveren borçlu işyerinde çalışmaya devam ediyorsa maaşından ¼ oranında kesinti yapmak ve kesintiyi dosyaya göndermek zorundadır.

İşveren bu sorumluluğunu yerine getirmezse kesinti yapması gereken tutar kadar borçtan sorumlu olacaktır. Salt bu nedenle işverenin borcun tamamından sorumlu tutulması beklenemez. Ancak işveren kesinti yapmadığı süre boyunca kesinti tutarı kadar borçtan sorumlu olacak bu nedenle hakkında icra takibi başlatılabilecektir. 

Borçlunun işveren nezdindeki çalışmasının sona erdiği durumlarda işveren gecikmeksizin bu durumu maaş haczi cevap dilekçesi ile icra dairesine bildirmekle yükümlüdür. Aksi halde Cumhuriyet Başsavcılığınca hakkında soruşturma başlatılacaktır.

İşveren borçlunun maaşından kesinti yapıyor ancak bu kesintiyi icra dairesine göndermiyorsa işçiye karşı sorumluluğu da ortaya çıkacaktır. İşverenin bu tavrı işçiye iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı verecektir. 

Maaşında haciz olup olmadığını sorgulamak isteyen borçlu UYAP Vatandaş Portal üzerinden hakkında açılmış icra takiplerini görebilecektir. Bu takip dosyaları içerisinde maaşında haciz bulunup bulunmadığı konusunda bilgi sahibi olabilir.

Borçlu, ödeme emri daha önce kendisine tebliğ edilmemişse yahut borcu ödediyse maaş haczine itirazda bulunabilir. Borçlu itirazıyla birlikte maaş haczi kaldırma talebi dilekçesini icra dairesine sunarak maaş haczine itiraz edebilir.

İşveren tarafından kanunda öngörülen istisnalar dışında maaş haczi kesinti ¼ üzerinde yapılırsa işçi bu uygulamaya karşı da itirazda bulunabilir. 

Çalışan borçluların en çok ilgilendiği sorulardan birisi de maaş haczi kaldırılacak mı sorusudur. Maaşa haciz kalkıyor , maaşa haciz kalkıyor gibi haberler şuanda gerçeği yansıtmamakla birlikte henüz böyle bir düzenleme mevcut değildir. Maaş haczi ile ilgili gerek alacaklı gerek borçlu gerekse de müzekkere muhatabı işveren alanında uzman bir icra avukatı ile temasa geçip, hukuki destek alması hak kayıplarına uğranılmaması anlamında önem arz etmektedir.