Otomatik Vites Araçlarda Debriyaj Var Mı

Günümüzde rahatça araç kullanmak isteyen tüm sürücüler artık otomatik vitesli araçları tercih ediyor. Otomatik  vitesin anlamı, vitesin sizin iradenize gerek kalmadan otomatik olarak değiştirilmesi şeklinde açıklanabilir. Otomatik vitesli bir araca bindiğinizde araçta vites kolu ve debriyaj pedalı olmadığını, sadece iki pedal bulunduğunu görebilirsiniz. Manuel vitesli araç kullanırken endişe yaşayan sürücüler dahil herkes bu yeni teknolojili araçlarla konforlu ve güvenli bir sürüş deneyimi elde edebilir. 

Otomatik Vites Nasıl Çalışır?

Manuel vitesli araçlarda, vites değiştirirken motor öncelikle debriyaj kavramasıyla boşa alınmalıdır. Otomatik vitesli araç modellerinde ise motorla bağlantıyı kesecek bir debriyaj kavraması olmadığı için direkt olarak tork konvertörü devreye girer. Tork konvertörü, motordan aldığı gücü şanzımana aktarmakla görevlidir. Motorun gücü, debriyaj kullanılmadan tekerleklere iletilir. Otomatik şanzıman içerisinde servo, planet dişli sistem, diferansiyel ve yağ pombası kademeleri gibi farklı parçalar da vardır. Sistemin daha iyi işleyebilmesi için içerisinde yer alan bu parçaların mutlaka uyumlu şekilde çalışması gereklidir. Tork dönüşümündeki değişime bağlı motorun araca verdiği güç ve şiddet de değişime uğrar. 

Otomatik Vites Harfleri

Otomatik vitesli araçlarda, viteslerin her biri harflerle ifade edilir. Özellikle düz vitesten otomatik vitese geçen sürücüler, ilk zamanlarda otomatik vites harflerin anlamları konusunda sıkıntı yaşayabilirler. Ancak devamlı pratik yaparak harflerin ne anlama geldiğini ve hangi durumlarda kullanıldığını kolayca kavrayabilmek mümkündür.

R (Reverse): Aracın geri vitesi R harfiyle açıklanır. Geri geri giderken öncelikle aracı durdurduğunuzdan emin olmalı ve ardından da bu R pozisyonuna getirmelisiniz. 

D (Drive): Aracı hareket ettirirken D vites kolu devreye girer. Önce el freni indirilir ve kontak anahtarı çevrildikten sonra vites kolu D'ye getirilerek aracın hareket etmesi sağlanır. 

S veya O (Speed, Overdrive): Hızlı veya spor kullanım butonları olarak bilinir. Aracın bu butonları devredeyken devir aralığı yükselir, yakıt harcaması maksimum seviyeye çıkar ve hızlanma artar. 

P (Park): Aracı tamamen durdurduktan sonra P pozisyonuna getirerek park etmeniz gerekir. Ancak P pozisyonuna getirmeden önce aracın hasar görmemesi adına tam durduğundan emin olmalısınız.

N (Neutral): Aracı beklerken boşa almak için kullanacağınız vites kolu N işaretidir. Örneğin kırmızı ışıkta beklerken aracınızı N pozisyonuna alabilirsiniz. 

Otomatik Vitesli Araba Nasıl Kullanılır?

Otomatik vites araç kullanımı esnasında daha güvenli sürüş için kalkışa çok dikkat etmenizde fayda vardır. Mümkün olduğu kadar sert kalkışlardan kaçınmaya özen göstermelisiniz. Aksi taktirde aracınızın şanzımanı kısa sürede zarar görebilir.  Aracı hareket ettirmeden önce kendinizin ve araçtaki diğer kişilerin güvenliği için emniyet kemerinizi takmalısınız. Ardından aynanızı ve direksiyonunuzu kendinize uygun pozisyona getirdikten sonra marş için kontağınızı çevirmeniz gereklidir. Ancak el freninin çekili olduğundan ve vites kolunun P pozisyonunda olduğundan emin olmalısınız. 

 Aracı Hareket Ettirmek ve Kalkışa Geçmek

Motorun çalışmasından sonra sağ ayak frene basılarak vites kolunu D kısmına getirilir. Ardından sağ ayak fren pedalında dururken, el freni indirilip yol durumuna göre hareket edilir. Devrinizi artırmak istiyorsanız gaz pedalına hafif şekilde basabilirsiniz. Kısacası tek yapmanız gereken fren ve gaz pedalını kontrol etmekten ibarettir. Aracınız zaten kendi vites değişimini yapacağı için yola rahatlıkla hakim olabilir, güvenli ve her kullanımda keyifli bir sürüş yapabilme fırsatı yakalayabilirsiniz. 

Otomatik Vitesli Araçla Yokuş İnmek ve Çıkmak

Peki, otomatik vites araba yokuşta nasıl kullanılır? Otomatik vitesli araçları yokuşta kullanırken birkaç hususa dikkat etmeniz önemlidir. Yokuş inerken aracınız kolay şekilde hızlanır. Ancak çok hıza ihtiyacınız yoksa vitesi kendinize göre manuel şekilde ayarlayabilirsiniz. Böylelikle frene çok basmanıza gerek kalmayacaktır. Yokuşu çıkarken gaza biraz fazla basmanın büyük bir avantajı vardır.

Pedalın sonuna kadar bastığınızda şanzımanın gücü kolaylıkla artırılabilir. Otomatik vitesli araçlarla yokuşta durmak da çok basittir. Çünkü bu tür araç modellerinin genelinde geri kaydırmayı önleyici bir sistem bulunur. Hatta sürücülerin pek çoğu, düz vitesli araçlarda genellikle geri kayma endişe yaşadıkları için otomatik vites araba kullanımı esnasında daha rahat edebilirler. 

Geri Geri Gitmek ve Manevra Yapmak

Manevra yapmak için araç hareketsiz hale gelinceye kadar durmasını beklemelisiniz. Aksi halde aracın şanzıman dişlileri deforme olarak sizi maddi açıdan zarara sürükleyebilir. Araç durdurma işleminden sonra vites kolu "R" pozisyonuna getirilir ve geri vites lambası yanarak hem size hem de arkadaki araçlara uyarı verir. Arkanızdaki alanın boş olduğundan emin olduktan sonra da aynalardan yardım alarak manevra yapabilir ve ardından ayağınızı fren pedalına basarak aracı tamamen durdurabilirsiniz.

Otomatik Vitesli Aracı Park Etmek

Eğer aracı park edecekseniz vites kolunu "P" pozisyonuna ayarlayarak el frenini çekmeniz yeterlidir. Hayati bir risk yaratmamak için vites D konumundayken, P veya R konumuna getirmemeniz gerektiğini aklınızdan çıkarmamalısınız. 

Otomatik Vites Çeşitleri Nelerdir?

Otomatik vitesli araçlar, çalışma prensiplerine göre tam otomatik, sürekli değişen oranlı, yarı otomatk ve çift kavramalı olarak çeşitli türlerde değerlendirilir. 

Tam Otomatik Şanzıman: Tıpkı bir bilgisayar gibi hangi vites kolunun ne zaman kullanılacağına kolayca karar vermenize yardımcı olur. Land Rover, BMW ve Jaguar, bu tam otomatik şanzımanın 8 ileri versiyonunu kullanan premium araç markalarından birkaçıdır.

Yarı Otomatik Şanzıman: Sistem aynı manuel vitesli araçlardaki yapıya benzer. Ancak debriyaj kontrolü elektronik bir bilgisayar tarafından yönetilir. 

Çift Kavramalı Otomatik Şanzıman: Vites değişikliği, çift debriyaj kontrolüyle yapılır. Tamamıyla elektronik bilgisayar tarafından işletilen çift kavramalı şanzımanlarda, debriyajlardan bir tanesi çift sayı geçişlerine, diğeri ise tek sayı geçişlerine imkan verir. 

Sürekli Değişen Oranlı Şanzıman: Sürekli değişen oranlı viteslerin diğer şanzıman türlerinden en önemli farkı vites parçaları arasında dişlilerin bulunmamasıdır. Dişli yerine birisi tekerleklere, diğeri ise araç motoruna bağlı olan sivri uçlu iki metal koni yer alır. 

Otomatik vitesli aracınızla mükemmel sürüş deneyimi yaşarken diğer yandan da kendinizi güvende hissetmek istiyorsanız hemen güvenilir sigorta şirketlerinin tekliflerini karşılaştırın, ihtiyacınız olan sigorta ürününü uygun fiyata  alın! Sigortaladıfunduszeue.info'dan teklif alarak ya da 9 numaralı müşteri hizmetleri hattıyla iletişime geçerek kasko sigorta teklifleri hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. 

Eğer işiniz sık sık şehir içinde veya şehirlerarası otobanlarda yolculuk yapmayı gerektiriyorsa, siz de yeni araç tercihinizi otomatik vitesten yana yapmak istiyor olabilirsiniz. Neyse ki çiçeği burnunda bir sürücüyseniz, otomatik araba kullanmayı öğrenmek düz vitesi öğrenmenizden çok daha kolay. Üstelik acemiliği çabucak yenebilmeniz için de birebir!

Ancak daha önce hep düz vites araçlar kullanmışsanız, özellikle de ilk zamanlar biraz yabancılık çekebileceğinizi bilmelisiniz. O halde gelin, otomatik vites araba kullanımının inceliklerini birlikte keşfedelim! Yolların tozunu dumana katmak ise size kalmış…

1. Otomatik Vites Nedir?

Otomatik vites, hız ve çekişi ayarlamaya yarayan dişlilerin sürücü müdahalesi olmadan kendiliğinden kontrol edilebildiği araç türlerini ifade ediyor. Otomatik şanzıman sistemine sahip olan bu araçlarda, hareket için sadece gaz ve fren pedalı kullanılıyor. Yani vites dişlilerinin yüksek tork üretebilmesi için debriyaja ihtiyaç duyulmuyor. Bunun yerine debriyajın görevini tork konvertörü üstleniyor. Tork konvertörü sayesinde aracın şanzımanı, sürüş esnasında ortaya çıkan enerjinin dişlilere devir gücü olarak iletilmesini sağlıyor.

Otomatik Vites Araç Çeşitleri Nelerdir?

Otomatik vites araçlar “triptonik şanzımanlı”, “yarı otomatik şanzımanlı” ve “tam otomatik şanzımanlı” olmak üzere üç çeşide ayrılıyor:

Triptonik Vitesli Araçlar

İsteğe bağlı olarak manuel kullanım imkânı da sunan araçlardır. Vites kolunun çekilmesi ile araç manuel kullanıma geçer. Bu durumda vites değişimi de koldaki artı ve eksi işaretleriyle sağlanır.

Yarı Otomatik Vitesli Araçlar

Şanzıman sistemi tek kavramalı olup sadece debriyaj işlevini otomatik olarak gerçekleştirebilen araçlardır. Bundan dolayı araç, vites geçişlerinde fark edilir düzeyde ses ve titreşim üretir.

Tam Otomatik Vitesli Araçlar

Çift kavramalı şanzıman sistemine sahip araçlardır. Böylece sürüş sırasında debriyaj otomatik olarak kontrol edilirken, geçilecek vites de aynı esnada kendi kendine ayarlanır. Vites geçişleri ise oldukça sessiz ve sorunsuz gerçekleşir.

Otomatik Vites Hangi Viteste Çalışır?

Otomatik araçlarda geçilen vites ayarı, gaz ve fren kullanımına göre kendiliğinden düşüyor ya da yükseliyor. Araç, vites geçişlerini harflerle belirtilen dişli ayarları doğrultusunda yapıyor. Böylece sayılarla belirtilen devir ayarlarına gerek olmadan, hız ve çekiş otomatik olarak ayarlanabiliyor.

Otomatik Vites Nasıl Değiştirilir?

Otomatik araçlarda da tıpkı manuel araçlarda olduğu gibi, vites kolu hareket ettirilerek geçiş sağlanıyor. Ancak vites kolunda rakamlı vites ayarları yerine, harf olarak farklı dişli ayarları (P - R - N - D - S - O - M - L) bulunuyor.

2. Otomatik Vites Üzerindeki Harflerin Anlamları Nelerdir?

Otomatik vites harfleri, aslında belirli İngilizce kelimelerin kısaltmalarından meydana geliyor. Bunun beraberinde yarı-otomatik vites harfleri ile tam otomatik vites harfleri, aracın sunduğu devir ayarlarına göre birbirinden farklı olabiliyor. Bu nedenle aşağıda açıklayacağımız otomatik vites harf anlamlarının yanında, bunların hangi araç çeşitlerinde bulunduklarını da açıklıyor olacağız:

Otomatik Vites D Harfi (Drive)

İleri gitmek için kullanılan dişli ayarıdır. Hem triptonik hem yarı hem de tam otomatiklerde mevcuttur.

Otomatik Vites P Harfi (Park)

Park esnasında kullanılması gereken ayardır. Triptonik, yarı ve tam otomatik şanzımanlı araçlarda bulunur.

Otomatik Vites N Harfi (Neutral)

Aracın “nötr modda”, yani boşta olması anlamına gelir. Tüm otomatik araç türlerinde mevcuttur.

Otomatik Vites R Harfi (Reverse)

Manuel araçlarda olduğu gibi geri vites görevi görür. Triptonik, yarı ve tam otomatik şanzımanlı araçlarda bulunur.

Otomatik Vites S Harfi (Speed)

Spor sürüş modu olarak da bilinir. Hızlı sürüşlerde kullanılır. Araç bu dişli ayarında iken vites değişim hızı ve devir aralığı daha yüksek olur. Genellikle yüksek segment olan tüm triptonik, yarı ve tam otomatik araç türlerinde görülebilir.

Otomatik Vites O Harfi (Overdrive)

Sürüş esnasında yüksek viteslere geçişi önleyerek daha seri hızlanma sağlar. Ağırlıklı olarak yüksek segment olan tüm otomatik araç çeşitlerinde bulunur.

Otomatik Vites M Harfi (Manuel)

Aracı düz vites moduna almak için kullanılır. Triptonik-yarı otomatik araçlarda mevcuttur.

Otomatik Vites L Harfi (Low)

Bu dişli ayarı, hızı 1’inci vitese sabitlemek için kullanılır. Bu ayara sahip otomatik araç çeşitlerinin bazılarında 2 ve 3 vitesleri de bulunur. Triptonik-yarı otomatik vitesli araçlarda mevcuttur.

3. Otomatik Vites Araba Nasıl Kullanılır?

“Otomatik vites PRND ne demek?” sorusunun yanıtını ve işinize yarayacak çok daha fazla bilgiyi artık öğrendiniz. Otomatik vites araba ileri geri hangisi bunu da zaten bildiğinize göre, artık devamı oldukça basit! Ancak yeni bir şoför adayıysanız, ilk kez otomatik vites kullanımı konusunda bunlardan daha fazlasını merak ediyor olabilirsiniz. Aradığınız tüm yanıtlar, yazının buradan sonrasında…

Otomatik Viteslerde 1 ve 2 Ne İşe Yarar?

Otomatik vites araçlarda devir ayarı kendiliğinden yapılabilmesine rağmen, bazılarının vites kolunda ayrıca “L” veya “” seçenekleri de bulunuyor. Bu dişli ayarları, dik yokuşlarda ve yağmurlu-karlı hava şartlarında aracın çekişten düşmemesi ve daha güvenli sürüş sağlamak için gerekebiliyor.

Otomatik Arabada El Freni Ne Zaman İndirilir?

Otomatik araçlarda el freninin; kalkış esnasında, ayak frene basılıyken, vites herhangi bir hareket ayarına getirildikten sonra indirilmesi gerekiyor.

Otomatik Vites Araba İlk Nasıl Çalıştırılır?

• Adım 1: Emniyet kemerinizi bağlayın ve aynalarınızı kontrol edin.
• Adım 2: Sağ ayağınızı fren pedalına tamamıyla basılı tutun.
• Adım 3: Vitesin P konumunda bulunduğundan emin olun.
• Adım 4: Anahtarı saat yönünde çevirerek kontağı çalıştırın.
• Adım 5: Ayağınız hala fren pedalındayken vitesi R, L veya D konumuna alın.
• Adım 6: El frenini aşağı indirin ve yavaşça gaza basın.
• Adım 7: Harekete L modunda geçtiyseniz, vitesi varsa sırasıyla 2 ve 3’üncü ayara, ardından da D moduna alın.

Otomatik Vites Nasıl Kullanılır? Nelere Dikkat Edilmelidir?

Otomatik vites araçları kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar bulunuyor:

• Araç kalkış yaparken frene basılı tutulmalıdır.
• Kalkış esnasında el freni aşağıda ise ayak frenden çekildiği anda araç hareket etmeye başlar.
• Soldaki fren ve sağdaki gaz pedalları için sadece sağ ayağın kullanılması gerekir.
• Park pozisyonuna geçmeden önce araç mutlaka durdurulmalı ve dişli ayarı P’ye getiririlmelidir.
• Park sonrası, aracın N moduna getirilmesi ve el freninin çekilmesi gerekir.
• Araçtan inmeden önce, ayak frende tutularak vites modu P’ye alınmalı ve kontak ondan sonra kapatılmalıdır.

Otomatik Vites Araba Nasıl Durdurulur?

Otomatik araçlarda debriyaj pedalı bulunmadığından durmak için sadece frene basılması yeterli oluyor. Ancak aracı sarsmamak için bu pedalın yavaş hareketlerle kullanılması gerekiyor. Ayrıca dişli ayarı değişimi sırasında aracın mutlaka durdurulması gerektiğini de hatırlamak gerekiyor.

4. Araç Kiralamada Otomatik Vites Tercihi

Otomatik araba kullanma teknikleri, görüldüğü üzere düz vitesten daha basit bir işlemler dizininden oluşuyor. Bu nedenle de -özellikle iş vb. nedenlerle- uzun süreli kullanımlarda sürücülere büyük kolaylıklar sağlıyor. Şirket aracı kullanımında artık sizin de tercihiniz otomatik vitesten yanaysa, dilediğiniz marka, segment ve modeldeki otomatik araçları Hedef Filo aracılığıyla kiralayabilirsiniz. Hedef Filo’dan uzun dönem otomatik vites araç kiralama için atmanız gereken ilk adım, linkin hemen ardında sizi bekliyor!

Son yıllarda araç sahibi olmak isteyenlerin büyük çoğunluğunun tercihi otomatik vitesten yana oluyor. Otomatik vites kullanım açısından önemli kolaylıklar vadettiği için sürücüler otomatik vitesli araçları öncelikli tutabiliyor. Peki otomatik vitesli araç kullanımına dair bilinmesi gereken noktalar neler ve sürücülerin ne gibi avantajları/dezavantajları var?

Otomatik Vites Araba Nasıl Kullanılır?

Otomatik vitese sahip arabalarda manuel arabalardan farklı olarak vites sürücü tarafından değiştirilmiyor. Adından da anlaşılacağı üzere vites sürüş esnasında otomatik olarak değişiyor. Bu nedenle otomatik vitesli araçlarda debriyaj bulunmuyor. Sol tarafta fren, sağ tarafta ise gaz pedalı bulunuyor. Otomatik vitesli araçlarda farklı vites seçenekleri bulunuyor:

• D: Sürüş moduna geçmek için kullanılıyor.
• R: Geri vites anlamına geliyor.
• P: Park halinde kullanılması gerekiyor.
• N: Vitesi boşa almaya yarıyor.

Bunların yanı sıra araçtan araca fark göstermekle birlikte değişik vites seçenekleri de bulunuyor. Sayı ile belirtilen vites seçenekleri aracın belirli bir viteste çalışmasını sağlıyor. Örneğin; 2 viteste sürülen araba kendini en fazla 2. vitese ayarlıyor. Otomatik vites arabanın nasıl kullanılması gerektiğini özetleyecek olursak;

• Öncelikle; aracınıza bindiğinizde aynalarınızı kontrol etmeniz ve görüşünüzü kısıtlamayacak şekilde ayarlamanız gerekiyor.
• Daha sonra ayağınızı frene basarak el frenini indirmelisiniz.
• Start tuşuna basarak veya kontağı çalıştırarak aracınızı çalıştırmalısınız.
• Vitesi "D" moduna aldıktan sonra gaz pedalına basarak harekete geçmelisiniz.

Otomatik Vites Kullanımı Avantajları

Otomatik vites arabalar sürüş kolaylığı açısından tercih sebebi oluyor. Debriyaj ile uğraşmayı gerektirmeyen otomatik vites arabalarda durmak istendiğinde frene, hızlanmak istendiğinde de gaza basılması yeterli oluyor. Sürekli olarak vites kolunu tutmak ve her hızlanma ya da yavaşlama esnasında vitesi değiştirmek de gerekmiyor. Bu nedenle hem ayaklar hem de eller yolculuk boyunca mümkün olduğunca az yoruluyor. Bunun yanı sıra otomatik vites arabalar geri kaçırma yapmıyor, yani eğimli yollarda çok daha rahat bir kalkış yapılmasını sağlıyor. Ekonomik açıdan yaklaşım sergilenecek olursa da otomatik vites arabaların satışı daha rahat gerçekleşiyor.

Otomatik Vites Kullanımı Dezavantajları

Otomatik vites arabaların fren balataları daha çabuk yıpranabiliyor. Aracın hızlanması da manuel araçlara nispeten geç gerçekleşiyor. Bu tür araçlar genel olarak daha fazla yakıt tüketiyor ve bakım masrafları da ne yazık ki daha fazla oluyor. Ortaya çıkacak herhangi bir arızada doğacak masraflar daha fazla tutabiliyor. Manuel araçlara kıyasla şanzıman arızaları da daha sık yaşanıyor.

Yarı Otomatik Vites ve Tam Otomatik Vites Farkları

Otomatik vites kendi içinde yarı otomatik ve tam otomatik diye ayrılıyor. Haliyle sürücülerin aklında "Yarı otomatik vites nedir?" sorusu beliriyor ve tam otomatik vitesten farkları da merak konusu oluyor. Yarı otomatik vites ile tam otomatik vites şu açılardan birbirinden ayrılıyor:

• Yarı otomatik vites tek kavramaya sahip olduğu için yalnızca debriyaj görevi üstleniyor. Bu nedenle vites geçişleri yarı otomatik vites arabalarda oldukça hissediliyor. Fakat tam otomatik vites arabalarda vites değişimleri sarsıntıya veya sese neden olmuyor ve araba içinde bulunanlar tarafından fark edilmiyor.
• Yarı otomatik vites arabalar aynı zamanda manuel araba gibi de kullanılabiliyor.
• Tam otomatik vites arabalar yokuşta geri kaçırma yapmazken yokuş kalkış desteği bulunmayan yarı otomatik vites arabalar geri kaçırma yapabiliyor.
• Tam otomatik vites arabalar daha fazla tercih ediliyor ve biraz daha yüksek fiyatlarla satışa sunuluyor.

Otomatik Vites Araba Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Artık ehliyetler araç türüne göre ayrıldığı için otomatik vites araba kullanmayı tercih eden kişilerin otomatik vites ehliyeti alması gerekiyor. Sürücü kursundan alınan eğitim de otomatik vites arabaya dair olduğu için sürücüler tecrübe edinmiş oluyor. Otomatik vites araba kullanırken sol ayağı kullanmamak gerekiyor. Çünkü sol ayağı kontrol etmek pek kolay olmayabiliyor ve frene sol ayakla basıldığı takdirde araba aniden durdurulabiliyor. Otomatik vites arabaların bakımları konusunda da hassas davranmak gerekiyor. Sürüş esnasında hızlanmanın kademeli bir şekilde yapılması, gaz pedalına birden yüklenilmemesi bir diğer önemli nokta olarak karşımıza çıkıyor. Otomatik vites arabalarda en sık karşılaşılan sorun; panik anında veya dalgınlıkla fren yerine gaz pedalına basılması oluyor. Bu durum otomatik vites arabaların en büyük handikabını oluşturuyor. Yapılabilecek bu anlık hatadan dolayı çok sayıda kaza yaşanabiliyor. Otomatik vites araçların kontrolünün sağlanması da manuel araçlara kıyasla daha zor olabiliyor. Bu noktada kasko işlemi ön plana çıkıyor ve ayrı bir önem kazanıyor. Aracın kaskosunun yaptırılmış olması kaza riskine karşı araç sahibini güvence altına alıyor. Çünkü kaskosu olan araçlar, yaşanabilecek kazalardan sonra ortaya çıkacak ekonomik kayıpları ve manevi yıpranmaları büyük ölçüde önlüyor.