Türk Edebiyatının Ilk Hikaye Örneği
Türk Edebiyatında Hikaye (Halk Edebiyatından – Milli Edebiyata Kadar)
- Hikayenin sözlük tanımı; anlatmak ve nakletmektir.
- Hikayenin edebi tanımı ise; yaşanmış ya da yaşanabilecek bir olay veya durumu kişi, yer ve zamana bağlı olarak anlatan düzyazı türüdür.
- Hikayede tek bir ana olay üzerinde durulur. Bu nedenle kişi sayısı azdır ve tasvirlerde ayrıntıya girilmez.
- Romanlara göre olaylar kısadır.
- Hikayenin yapı unsurları: Kişi, olay örgüsü, zaman ve mekandır.
- Hikayenin plan yapısı; serim, düğüm ve çözümden oluşmaktadır.
- Hikayenin temel kaynağı olağanüstü olayları işleyen destanlardır.
- Hikaye yakın zamanlara kadar bağımsız bir edebi tür olarak adlandırılmaz. Destanlar ile doğmuş ve daha çok masal, halk hikayeleri, efsaneler ve fıkralar ile birlikte anlatılmıştır.
Dünya’da ilk hikaye örneği; Boccaccio’nun “Decameron” adlı eseridir.
Türk edebiyatındaki ilk hikaye kitabı ise Ahmet Mithat Efendi’nin “Letaif-i Rivayet” adlı eseridir.
Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk hikaye örneği ise Samipaşazade Sezai’nin “Küçük Şeyler” adlı kitabıdır.
Türk Edebiyatındaki Hikaye ile İlgili Bilgiler
Türk edebiyatında hikaye destanlar ile birlikte doğmuştur. Destanlar, Türk tarihinin bilinen en eski anlatı türüdür. Destanlar, hikayeler gibi gerçek ya da kurmaca bir olayı serim, düğüm, çözüm bölümlerine dayandırılarak anlatılmıştır. Destanların hikayelerden farkı; destanlar manzum (şiir) şeklinde yazılmışlar ve ölçü, uyak gibi ahenk unsurları ile birlikte sözlü olarak anlatılmıştır.
Türklerin yaşadığı toprakların genişlemesi ve buna bağlı olarak anlatılacak olayların artması ile yeni anlatı türlerine ihtiyaç duyulmuştur. Bu ihtiyaç nedeniyle hikaye yerini tutabilecek masallar ve efsaneler artmıştır. En önemlisi ve hikayeciliğe geçişi sağlayan halk hikayeleri de anlatı türlerinin gelişmesini sağlamıştır ve modern hikayeciliğe geçişte önemli rol oynamıştır.
- Türk edebiyatının ilk hikaye kitabı Ahmet Mithat Efendi’nin yazmış olduğu “Letaif-i Rivayet” adlı eseridir.
- Batılı anlamda ilk modern hikaye örneğini ise Samipaşazade Sezai’nin “Küçük Şeyler” adlı eseridir.
- Milli Edebiyat Dönemi’nde “Ömer Seyfettin, Refik Halit Karay, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu” gibi sanatçılar hikaye türünde başarılı örnekler vermiştir.
Destandan Halk Hikayeciliğine Geçiş
Destandan halk hikayeciliğine geçiş eseri; Dede Korkut Hikayeleri’dir. Kitabın asıl adı “Kitab-ı Dede Korkut Ala Lisan-ı Taife-i Oğuzhan“dır. (Oğuzların diliyle Dedem Korkut’un Kitabı demektir.)
Dede Korkut Hikâyeleri’nin; biri Dresden Kütüphanesi’nde, diğeri Vatikan Kütüphanesi’nde olmak üzere iki yazma nüshası bulunmaktadır.
- Kitap, bir önsöz ve 12 hikayeden oluşmaktadır.
- Halkın ortak malıdır.
- Eser, yüzyılda derlenerek yazıya geçirilmiştir ve anonim bir eserdir. Kim tarafından derlendiği bilinmemektedir.
- Kitapta Anadolu’da yaşayan yaşayan Müslüman Oğuzların yaşamı anlatılmaktadır. Oğuz boyunun kendi içerisinde verdiği mücadeleleri, diğer boylarla yaptığı savaşları, hikaye kahramanın gösterdiği yiğitlikleri, hanların ve beylerin övgülerini Türk tarihine y
- ^abKahraman, Alim (). "HiKAYE". TDV İslâm Ansiklopedisi. Cilt&#;Cilt ss.&#;s. 3 Kasım tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs &#;
- ^Akyüz, Kenan (). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri: . Ankara. s.&#; ISBN&#;&#;
- ^Rauf, Mehmet, Hayât-ı Muhayyel Muharriri, SF, 22 Haziran , nr. , s.
- ^abcdefghDaşçıoğlu, Yılmaz; Koç, Okan (). "BATI TARZI TÜRK HİKÂYESİNİN DOĞUŞU VE TANZİMAT'TAN CUMHURİYET'E ANA TEMALAR"(PDF). 27 Şubat tarihinde kaynağından(pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart &#;
- ^Aydın, Hilal (Ağustos ). " YÜZYIL OSMANLI-TÜRK EDEBİYATINDA ÖYKÜ"(PDF). Ankara: Bilkent Üniversitesi. 6 Eylül tarihinde kaynağından(pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart &#;
- ^Özgül, M. Kayahan (). "Hikâyenin Romanı". Hece Türk Öykücülüğü Özel Sayısı. s.&#;&#;
- ^Kemal, Namık (). Özön, Mustafa Nihat (Ed.). İntibah. İstanbul: Remzi Kitabevi. s.&#;&#;
- ^Ekrem, Recaizade Mahmut (). Parlatır, İsmail; Çetin, Nurullah; Sazyek, Hakan (Ed.). Bütün Eserleri III. MEB Yayınları. s.&#;&#;
- ^Uşaklıgil, Halit Ziya (). Arslan, Nur Gürani (Ed.). Hikâye. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.&#;
- ^Duymaz, Recep (). Muhayyelât Üzerinde Bir inceleme. İstanbul: Arma Yayınları.&#;
- ^“Hikâye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, .
- ^Tanpınar, Ahmet Hamdi (). 19'uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi (7. bas.). İstanbul: Çağlayan Kitabevi. s.&#;&#;
- ^Törenek, Mehmet. "Hikayeciliğimize Düşen Cemre: Küçük Şeyler"(PDF). 1 Mayıs tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart &#;
- ^Ömer, Ayhan (Nisan-Mayıs ). "Sami Paşazade Sezai Kedi Öykülerinin En Güzelini Yazdı"(PDF). İmge Öyküler, 2. 25 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 25 Mart &#;
- ^Dino, Güzin. "NABİZÂDE NAZIM'IN () "KARABİBİK" İSİMLİ HİKÂYESİ ÜZERİNE BİR DENEME"(PDF). 1 Haziran tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 25 Mart &#;
- ^"Nâbizâde Nâzım". İslam Ansiklopedisi. 16 Temmuz tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart &#;
- ^abcdeİleri, Selim (Temmuz ). "Türk Öykücülüğünün Genel Çizgileri"(PDF). Türk Dili. Türk Öykücülüğü Özel Sayısı. Cilt XXXII (Sayı ). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 24 Ekim tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart &#;
- ^Canan, Sevinç (). "ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ () TÜRK ROMANINDA SİYASÎ, SOSYAL VE AHLÂKÎ BİR SORUNSAL OLARAK YOZLAŞMA"(PDF). The Journal of Academic Social Science Studies. Volume 2 (1). ss.&#; 31 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 30 Mart &#;
- ^Bozdoğan, Ahmet (). "Dönem ve Akım Nitelemeleri Arasında Kalmış Bir Terim: Milli Edebiyat"(PDF). İlmi Araştırmalar, 22. TÜBİTAK ULAKBİM. ss.&#;15, Erişim tarihi: 27 Mart &#;[ölü/kırık bağlantı]
- ^abGümüş, Semih (). Öykünün Kedi Gözü(PDF) (2. bas.). İstanbul: Can Yayınları. ISBN&#; 29 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 28 Mart &#;
- ^Yaprak, Tahsin; Bayrak, Özcan (Eylül ). "TÜRK HİKÂYECİLİĞİNDE HALDUN TANER'İN YERİ VE KİTAPLARINDA YER ALMAYAN "TÖHMET" ADLI İLK HİKÂYESİ". Tarih Okulu Dergisi, 15. ss.&#; doi/Joh&#;
- ^Afzali, Najia (). "BÂDİYE () GAZETESİNDE EEDEBÎ VE KÜLTÜREL FAÂLİYET". Ankara. 31 Mart tarihinde kaynağından(pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart &#;
- ^Köşeli, Yusuf. "CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI VE SİNEMASINDA MEDRESE/MOLLA İMAJI"(PDF). 31 Mart tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart &#;
- ^Güzel, Hasan Celâl; Çiçek, Kemal; Koca, Salim, (Ed.) (). "TÜRKLER". Cilt&#;Cilt Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. s.&#; 31 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart &#;
- ^Özerdim, Sami N. (Temmuz ). "Türk Öykü Kitapları Zamandizini". Türk Dili. XXXIII (). ss.&#;&#;
- ^Alim, Kahraman (). "Türk Edebiyatında Hikâye Literatürü: Cumhuriyet Dönemi". Türkiye Araştımaları Literatür Dergisi. 4 (7). ss.&#;&#;
- ^abcdeAyşe, Demir. "Başlangıcından Cumhuriyete Kadar Ana Çizgileriyle Türk Hikâyesi". Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. Cilt 4 (Sayı 7). ss.&#;s. &#;
- ^Kerman, Zeynep (). Sami Paşazade Sezai. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. s.&#;2.&#;
- ^abTörenek, Mehmet (). Hikâye ve Romanlarıyla Mehmet Rauf. İstanbul. s.&#;&#;
- ^Levend, Agâh Sırrı (). Hüseyin Rahmi Gürpınar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. s.&#;&#;