kaynağı değiştir]
Bu nüsha, ’da, Kahire’de, Hidiv(bugünkü Kral) Kütüphanesinin o zamanki müdürü Alman âlim Moritz tarafından bulunmuştur. Kütüphane tanzim edilirken, bodrum kata atılmış olan dağınık kitap ve sahife yığınları gözden geçirildiği sırada, Kutadgu Bilig’e ait parçalar toplanarak, bir araya getirilmiş ve böylece bu nüsha, kaybolmaktan kurtarılmıştır. Nüshanın bazı kısımları zâyi olmuş, başında ve ortalarında bazı sahifeler, rutubet tesiri ile zedelenmiş, geri kalan kısmı ise iyi muhafaza edilmiştir. Nüsha çok dikkatle yazılmış ve atlanılmış kelime ve beyitlerin yerleri işaretlenerek sahife kenarına eklenmiştir. yılında bu nüshanın da tıpkıbasımı TDK tarafından yayınlanmıştır.
Kutadgu Bilig, Türkçenin en temel ve Türk dili araştırmalarının en önemli kaynak eserlerindendir. İslâmî Türk edebiyatının adı bilinen ilk şair ve düşünürü Balasagunlu Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır.
Eserini Balasagunda yazmaya başlayan Yusuf, yılında memleketinden ayrılarak Doğu Karahanlı Devletinin merkezi olan Kaşgara gitmiş ve eserini 18 ay sonra, (Hicrî ) yılında burada tamamlamıştır. Kitabını bitirince bunu, Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Hana sunmuş, Han da eseri çok beğendiği için Yusufu, takdiren Hâs Hâcib (Ulug Hâcib) tayin etmiştir.
Kutadgu Biligdeki kahramanların temsil ettikleri değerler:
Kutadgu Bilig, dört ana karakter arasında geçen diyaloglardan oluşmaktadır. Eserdeki bu dört ana karakterin her birinin belirli bir sosyal rolü vardır ve her biri belirli bir değeri temsil eder:
Kutadgu kelimesi, saadet, kut manasındaki kut kelimesinin üzerine isimden fiil yapan +ad- ekiyle fiilden isim yapan -gu ekinin eklenmesi sonucu oluşmuştur ve biligle beraber saadet, mutluluk veren bilgi/ilim anlamını taşımaktadır.
Eser, insanlara dünyada tam anlamıyla kutlu olmak için gereken yolu göstermek amacıyla kaleme alınmıştır. Yusuf Hâs Hacip, eserinde aruz ölçüsünü kullanmıştır. İlâveler ile birlikte yaklaşık 88 başlık altında toplanan eserin esas kısmını oluşturan bölüm kısaltılmış mütekarip yani faulun faulun faulun faul ve vezniyle yazılmıştır (eserde yalnız bir dörtlük içinde tam mütekarip geçmektedir: bk. ). beyitler mesnevi tarzında kendi arasında kafiyelidir. Eserin sonuna eklenmiş olan parçalardan gençliğine acıyıp ihtiyarlığından bahseden 44 beyitlik bir kısım (beyit ) tam mütekarip ( fâilün fâilün fâilün fâilün) vezninde olup, kaside tarzında ve aa ba ca şeklinde devam etmektedir. Zamanenin bozukluğundan ve dostların cefasından bahseden 40 beyitlik bir parça (beyit ) ise evvelki parçanın vezninde ve tarzındadır. Kitap sahibi Ulu Hâs Hâcib Yusufun kendi kendisine nasihat vermesinden bahseden 41 beyitlik parça da ( beyitler) eserin aslı gibi, kısaltılmış mütekarip vezninde ve kaside tarzındadır.
O dönem için Türk edebiyatında yeni olduğu tahmin ve tasavvur edilen aruz ölçüsünün ilâve parçalardaki kafiye dışında, şair tarafından pürüzsüz bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Eser, yarı hikâye ve yarı temsil tarzında yazılmış olup, arada hareketi hazırlayıcı ve izah edici monologlara ve canlı tasvirlerin bulunduğu sahnelere yer verilmiştir.
Kaşgârlı Mahmut ve onun eseri Divânü Lügatit-Türk ile çağdaştır, hatta hemen hemen aynı yıllarda yazılmış olması o dönem Türkçenin gördüğü itibar açısından da dikkate değer.
Kutadgu Bilig Özellikleri
Kutadgu Biligden Sözler:
Ayrıca bakınız ⇓
Geçiş Dönemi Türk Edebiyatı Eserleri (İlk İslamî Ürünler) şunlardır:
ISBN:
İslami dönem Türk edebiyatının ilk eseri, Türkçe ilk siyaset bilimi kitabı. Türk dili ve edebiyatı tarihi, Türk kültür ve düşünce tarihi bakımından önemli bir eserdir. Kutadgu Bilig, “kutlu olma bilgisi” anlamındadır. H /M yılında Balasagunlu Yȗsuf (d. H /M ? – ö.?) tarafından yazılmıştır. Eserini Tavgaç Kara Buğra Han (Tavgaç Ulug Bugra Kara Han Ebu Ali Hasan b. Arslan Han)’a sunan şair, has haciplik rütbesiyle ödüllendirilmiştir. Eserin baş kısmında şair ve eser hakkında bilgiler veren manzum ve mensur ön sözler bulunur. Ön sözlerde esere başka milletler tarafından edebü’l-mülûk, enîsü’l-memȃlik, ȃyinü’l-memleke, zînetü’l-ümerȃ, şehnȃme-i Türki, pendnȃme-i mülȗk gibi adlar verildiği bilgisi yer alır. Bu adlandırmalar eserin başka milletler tarafından da bilindiğini ve takdir edildiğini göstermektedir.
Kutadgu Bilig, mesnevi tarzında, aruz vezninin “feûlün feûlün feûlün feûl” kalıbıyla yazılmıştır. Eserde dörtlük, mani tarzında; sondaki üç bölüm de gazel tarzında kafiyelenmiştir. Daha çok yarım kafiye kullanılmıştır. Reşid Rahmeti Arat tarafından üç nüsha karşılaştırılarak hazırlanan tenkitli metinde beyit vardır. Eserde dinî kavramlar için idi, bayat, ugan, tirig, çalap, elçi, yükünmek, ulug kün, sakış küni gibi Türkçe kelimeler kullanılmıştır. Arapça ve Farsça kelimeler son derece azdır.
Alegorik bir eser olan Kutadgu Bilig’de hükümdar Küntogdı adaleti; vezir Aytoldı bahtı, devleti; Aytoldı’nın oğlu Ögdülmiş aklı, anlayışı; Ögdülmiş’in arkadaşı Odgurmuş da akıbeti temsil eder. Olay, bu şahısların karşılıklı konuşmaları üzerine kurgulanmıştır; bu özelliği ile ilk tiyatro eseri olarak da kabul edilmektedir. Eserdeki fikirler, atasözleriyle ve özlü sözlerle desteklenmiştir.
Eser, Besmele’nin dönemin Türkçesi ile karşılığı olan Bayat atı birle sözüg başladım, Törütgen, igidgen, keçürgen idim (Tanrı adı ile söze başladım; Yaratan, besleyen, bağışlayan Rabbim) beytiyle başlar; Tanrı’ya hamdedildiği, Peygamber ve dört sahabenin övüldüğü beyitlerle devam eder. Bu bölümleri tasvirlerin yer aldığı bir bahariye ve Uluğ Buğra Han’ın övgüsünün yapıldığı beyitler izler. Yedi yıldız ile on iki burç, bilgi ve akıl, dilin fayda ve zararları hakkındaki beyitlerden sonra şair okuyucudan hataları için özür diler. İyilik, bilgi ve akıl konularının ardından şair kitabın adını, mahiyetini anlatır; gençlik günlerini anar, kitabı bitirmek için Tanrı’dan kendisine güç vermesini ve günahlarının bağışlanmasını diler. Eserin asıl bölümü, bundan sonra başlar.
Eserin konusu şöyledir: Hükümdar Küntogdı erdemli, iş bilir bir yardımcı aramaktadır. Bunu duyan Aytoldı, hükümdara hizmet etmek ister. Hükümdarın huzuruna çıkar, düşüncelerini anlatır; sonunda hizmete kabul edilir. Aytoldı bir müddet sonra hastalanır; oğlu Ögdülmiş’i hükümdara emanet eder. Aytoldı’nın ölümünden sonra hükümdar, Ögdülmiş’i yetiştirir ve devlet hizmetine alır. Ögdülmiş, hükümdarlık, vezirlik, kumandanlık, elçilik vb. konularda düşüncelerini hükümdara anlatır. Hükümdarın kendisinden bir yardımcı daha istemesi üzerine Ögdülmiş, inzivada yaşayan arkadaşı Odgurmış’ı tavsiye eder. Önceleri gelmek istemeyen Odgurmış sonunda razı olur. Ögdülmiş, Odgurmış’a beylere nasıl hizmet edileceğini; saray mensuplarına, halka; çeşitli meslek mensuplarına nasıl davranılacağını anlatır. Bir müddet sonra Odgurmış tekrar inzivaya çekilir, hastalanıp ölür. Hükümdarla Ögdülmiş halka hizmet etmeye devam eder. Şair eseri, zamaneden şikȃyet ederek, okuyucudan dua, Tanrı’dan da bağışlanma dileyerek bitirir.
Kutadgu Bilig’de ana tema, ideal bir insanın nasıl olması gerektiğidir. İdeal toplum, ideal bireylerden meydana gelir. Şaire göre ideal insan, Allaha bağlıdır, âlimdir; şiir, belâgat, hendese, tıp vb. ilimlere vakıftır; adaletten ayrılmaz; alçak gönüllüdür; hırsızlık yapmaz, yalan söylemez, içki içmez, dedikodu etmez; iyiliksever ve merhametlidir. Eserde iyi adla yaşamanın ve iyi ad bırakarak ölümsüzleşmenin önemi sık sık vurgulanır. Devlet yönetiminde "töre"nin (kanunun) hükümdarın bile üstünde olduğu, hükümdarın ülkeyi törelere göre yönetmesi gerektiği gibi konular üzerinde önemle durulur.
Eserin üç nüshası vardır. Herat nüshası, yılında Herat’ta Uygur harfleriyle istinsah edilmiştir. Şeyhzade Abdurrezzak Bahşı, bu nüshayı yılında Tokat üzerinden İstanbul’a getirtir. Tarihçi Hammer yüzyılın sonlarında bu eseri Viyana’ya götürür. Nüsha, bugün Viyana’da Devlet Kütüphanesindedir. Mısır nüshası, Kıpçak-Türk Devleti kumandanlarından İzzeddin Aydemir adına Arap (nesih) harfleriyle ’ten önceki bir tarihte istinsah edilmiştir. Kahire’de yılında Hidiv Kütüphanesi müdürü Moritz tarafından bodrum katında, yaprakları karışmış olarak bulunmuştur. Nüsha, Kahirede, Devlet Kütüphanesinde bulunmaktadır. Fergana nüshası muhtemelen yüzyılın ilk yarısında Arap (sülüs) harfleriyle istinsah edilmiştir. Eserin yazılış tarihine en yakın nüsha kabul edilmektedir. yılında Zeki Velidi (Togan) tarafından Fergana’da bulunan ve bir yazıyla tanıtılan nüsha, dönemin siyasi karmaşası sırasında kaybolmuştur. yılında, Özbek yazarı ve bilgini Fıtrat’ın eline geçmiş ve Fıtrat, nüsha hakkında Maarif ve Okutguçı dergisinde bir tanıtma yazısı yazmıştır. Nüsha bugün Taşkent’te bulunmaktadır.
Eserin Herat nüshasını ilk tanıtan, Amédée Jaubert’tir (). İlk çalışmalar da Vambery () ve Radloff ()’a aittir. Kutadgu Biligin Herat (), Fergana ve Mısır () nüshalarının tıpkıbasımı Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanmıştır. Herat nüshasının tıpkıbasımının başında Abdülkadir İnan’ın dönem, eser ve yazar hakkında geniş bir incelemesi bulunmaktadır. Reşid Rahmeti Arat, yılında üç nüshayı karşılaştırarak tenkitli bir metin neşri yapar; ’da da eseri bugünkü Türkçeye aktarır. Arat’ın son çalışması ölümünden sonra, Kemal Eraslan, Osman F. Sertkaya, Nuri Yüce tarafından ’da Kutadgu Bilig III-İndeks adıyla yayımlanmıştır. ’te Robert Dankoff, eserin İngilizceye tercümesini yapar. ’de A. Dilâçar, Kutadgu Bilig İncelemesi; ’te de Ahmet B. Ercilasun, Kutadgu Bilig Grameri-Fiil () adlı eseri yayımlar. Eser, Türk lehçelerine ve dünya dillerine çevrilmiştir. Eser hakkında birçok çalışma yapılmıştır.
Yûsuf Has Hâcib’in biyografisi için bk. funduszeue.info://funduszeue.info
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası